رئیس میراث فرهنگی کلات گفت: به زودی ابریشم بافی شهر زاوین، نواربافی شهر لایین و گلیم بافی روستای آقداش این شهرستان به عنوان شهرها و روستای ملی صنایع‌دستی از 22 برند ملی این حوزه در استان خراسان رضوی به ثبت می‌رسند.
کد خبر: ۹۵۲۰۹۲۶
|
۲۸ خرداد ۱۴۰۲ - ۱۹:۴۹

به گزارش خبرگزاری بسیج خراسان رضوی از کلات، صنایع دستی هر کشوری بازگوکننده ویژگی‌های تاریخی، اجتماعی و فرهنگی آن سامان و نمادی از هویت ملی هر قوم است که می‌تواند در شناساندن فرهنگ و تمدن ملل مختلف و نیز هویت‌بخشی به نسل‌های آینده آن کشور نقش مهمی داشته باشد. در این میان خطه تاریخی کلات نادری به عنوان میراث‌دار فرهنگ و تاریخ ایران‌زمین در عرصه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی حرف های فراوان برای گفتن دارد.

شهرستان کلات نادر در کشور به هنر وزین صنایع‌دستی شناخته شده است. ابریشم‌بافی زاوین، نواربافی لایین و  گلیم آقداش در  صدر هنرهای سنتی خراسان بزرگ زینت‌بخش موزه‌ها و چه بسا خانه های دوستداران فرهنگ و هنر در جای جای ایران و جهان است.

از 22 برند ملی صنایع دستی
خراسان رضوی 3 برند آن متعلق به شهرستان کلات است

خراسان رضوی دارنده 22 برند ملی صنایع دستی است. این استان با داشتن هنرهای سنتی و صنایع دستی فراوان در عرصه ملی و بین‌المللی شناخته شده و مورد استقبال گردشگران داخلی و خارجی است که سه برند پرطرفدار از این 22 برند متعلق به شهرستان کلات است.

این در حالی است که به گفته رئیس میراث فرهنگی کلات به زودی شهرهای زاوین، لایین و روستای آقداش در این شهرستان به عنوان شهرها و روستای ملی صنایع‌دستی به ثبت می‌رسند و تمامی کارهای لازم آن انجام شده است و فقط منتظر دریافت شماره ثبت هستند که قرار است 31 خردادماه در این باره جلسه‌ای در تهران تشکیل شود.

 رئیس پایگاه ملی صنایع دستی در وزارت میراث فرهنگی، در این باره گفت: برندسازی صنایع دستی در عرصه ملی یکی از سیاست ها و برنامه های اصلی برای حفاظت، صیانت و احیای هنرهای سنتی است که علاوه بر کمک به تجاری سازی آن ها، نمادی از هنر و خلاقیت هنرمندان است.

دکتر قدیر افروند افزود: برندسازی تلاشی در عرصه تجارت و بازرگانی برای هویت‌بخشی و معرفی به مخاطبان و مصرف‌کنندگان است. کوششی که تضمین‌کننده اعتماد مخاطب و نمادی از کیفیت و خاص بودن یک محصول است که آن را به نامی ماندگار در اذهان بدل می کند.

صنایع ثبت ملی شده است

رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان کلات نیز اظهارکرد: مهم‌ترین رشته های صنایع دستی این شهرستان نواربافی، جاجیم‌بافی، لباس‌های اقوام محلی، سوزن‌دوزی، گلیم بافی، ابریشم بافی، چادرشب‌بافی، سیاه‌چادربافی و حوله بافی است که از این میان گلیم آقداش، نواربافی، جاجیم‌بافی  و سوزن‌دوزی لایین و ابریشم‌بافی زاوین ثبت ملی شده‌اند.

شعبانعلی فرهمند ادامه داد: البته سیاه‌چادربافی احیا شده است و چند رشته مثل گیوه‌بافی و سفال و چرم دوزی هم جزو رشته های فعال شهرستان هستند و در حال احیای نمدمالی نیز هستیم.

رئیس اداره میراث کلات با بیان این که چند سالی است که پیگیر ثبت شهرهای لایین نو، زاوین و روستای آقداش در فهرست روستاها و شهرهای  ملی صنایع دستی هستیم، افزود: سفر اخیر خانم توحدی مدیرکل ستادی حوزه صنایع دستی وزارت به کلات، برای بررسی این موضوع و تکمیل پرونده ها بود که امیدواریم در جلسه شهریورماه ثبت ملی روستاها و شهرهای صنایع دستی، این مهم محقق شود. با این اتفاق گام مهمی در جهت معرفی صنایع دستی شهرستان به ویژه گلیم بافی، نواربافی و ابریشم‌بافی برداشته خواهد شد.

وی درباره نشان های به دست آمده توسط هنرمندان شهرستان و همچنین پرآوازه ترین و پرکارترین هنرمندان و صنعتگران تصریح کرد: خانم زهرا فلاحتی در رشته ابریشم‌بافی دارای نشان ملی و مهر اصالت یونسکو از شهر زاوین، خانم اکرم رضایی در رشته گلیم‌بافی دارای نشان ملی از روستای آقداش و خانم بیگم ضیایی در رشته نواربافی از شهر لایین هستند.
 
ابریشم بافی زاوین 
ابریشم بافی، نواربافی و گلیم بافی
 
نخ ابریشم و پارچه های ابریشمی در ظرافت و لطافت و نرمی شهره جهان‌اند و زبانزد همگان. ابریشم بافی در حقیقت هنری است که از ترکیب هنر، صنعت و طبیعت رقم می خورد. ابریشم بافی هنر و جزو صنایع دستی محسوب می شود. بافت رشته های ابریشم از الیاف حاصل از پیله کرم، در ایران سابقه‌ای طولانی دارد و به قولی قدمت آن در بین مردم روستانشین این سرزمین به ماقبل تاریخ بازمی‌گردد.

پیش از این ابریشم بافی در چین رشد و توسعه یافت؛ اما این هنر در ایران نیز فراگرفته شد و با برخی تغییرات کیفیت بافت آن ارتقا یافت و ماندگار و بومی شد. نخ های ظریف و لطیف ابریشم در دستان هنرمند و توانمند زنان کلات به گونه ای به تار و پود بدل می شود که حاصل آن تولید پارچه های لطیف، سبک و مقاوم است که رقیب ندارد. هنرمندان ابریشم‌باف زاوینی در بافته های خویش از رنگ های درخشان مشکی، سبز، زرد، سرمه‌ای و سفید استفاده می کنند. طرح های هندسی این بافت ها قابل مقایسه با قالی و گلیم است.
این نقوش برگرفته از محیط پیرامون است. ابریشم بافی در خراسان در منطقه کلات نادری رونق دارد و تولیدات آن در قالب رومیزی، روتختی، روسری، شال، دستمال و پوشاک عرضه می شود.

هم‌اکنون بافت نوعی پارچه ابریشمی در کلات به ویژه در روستاهای زاوین و لایین مرسوم و متداول است که ویژگی های خاصی دارد. این نوع پارچه به وسیله دستگاه های ساده بافندگی تولید می شود و طرح‌هایش غالبا هندسی است که به صورت برجسته جلوه می‌کند. طرز عمل بدین ترتیب است که هنگام بافت طبق طرح ذهنی، پود پارچه با دست از لابه‌لای نخ های تار عبور می کند و قسمت های اضافی در پشت پارچه مخفی می ماند. این دست‌بافته ها در سال 1356 هجری شمسی برنده جایزه ظریف‌ترین و زیباترین دست‌بافته جهان شد و نشان یونسکو را از آن یک بانوی ایرانی به نام «صغری کبیری» از اهالی روستای زاوین در استان خراسان رضوی کرد.
 
گلیم بافی روستای آقداش

ابریشم بافی، نواربافی و گلیم بافی

گلیم بافته شده به دست بانوان و دختران هنرمند و خلاق آقداش، از دیرباز دستاوردی زیبا و چشم نواز بوده و امروز هم پایه محکم دیگری برای اقتصاد کوچک روستاست و ورق زرینی به داشته ها و ثروت های مادی و معنوی کلاتی ها افزوده است. امروز بیشتر جمعیت حدود هزار نفری روستای آقداش، در کنار سایر فعالیت‏هایشان، به اقتصاد پرسود و پرافتخار صنایع دستی و گردشگری نیز روی آورده اند و بانوان و دختران هنرشناس و هنرمند روستا در کنار مشارکت شبانه روزی‌شان در کار و فعالیت روزانه، گاه و بیگاه حتی در دقایق و ساعاتی که می توانند دمی بیاسایند و استراحتی کوتاه کنند، در گوشه ای از خانه پرمحبت و دلپذیر" گلین " خود به دار پررمز و راز گلیم روی می آورند.

انگشتان هنرورشان رج بر رج و گره بر گره نهاده و درنهایت تابلوی بسیار زیبا و فریبنده ای از نقش و نگار می آفرینند. امروز صدها هنرمند در ده‌ها کارگاه کوچک و بزرگ در خانه به خانه آقداش به آفرینش این هنر گران‌بها مشغول‌اند و اطمینان دارند که هنوز بافت گلیم‌شان پایان نیافته ، مشتری پر و پاقرصی چشم انتظار این دست‌آفریده بی‌بدیل و ماندگار در خاطر و حافظه تاریخ  است. اینک این هنر و صنعت که در کشور قدر و منزلت و جایگاهی یافته زندگی آقداشی ها را دگرگون کرده است.  خوشبختانه این هنر پرافتخار بانوان خوش‌فکر و زیبایی‌آفرین، به همت مسئولان سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی  در فهرست میراث ملی ایران عزیز به ثبت رسیده و نشان پرافتخار و درخشان ملی آن هم اینک زینت‌بخش گنجینه میراث فرهنگی و هنری شهرستان کلات شده است.
 
مداخله بافی لایین

ابریشم بافی، نواربافی و گلیم بافی

کارت بافی یا مداخله بافی هنر بافت نوارهای تزیینی توسط شیرزنان هنرمند و دختران باسلیقه   لایین است که گاهی بر لبه آستین و یقه لباس‏های زیبای محلی زنان و مردان کرد می نشیند و گاهی برای استحکام و بستن سیاه‌چادرهای عشایری کاربرد دارد و گاهی از آن برای  تزیین اسب هایشان استفاده می کنند. شواهدی از نخستین کارت بافی ها در آفریقای شمالی، مصر، اروپای قرون وسطی، آسیا و ایسلند یافت شده است.

اگرچه کارت بافته های قدیمی در مصر و اسکاندیناوی کشف شده ، اما تقریبا ناممکن است که بتوانیم بگوییم این تکنیک کجا و به وسیله چه کسی اختراع شده است. قدیمی ترین کارت بافته های موجود متعلق به مصر است (دومین سلسله فراعنه) که با کتان و دیگر الیاف گیاهی، مانند رامی بافته شده است. کارت بافی در ابتدای پیدایش، در آسیا و خاورمیانه، به عنوان پیشه ای همگانی متداول بوده است. ظاهرا این تکنیک از چین و هند به برمه و دیگر مناطق جنوب شرقی آسیا رخنه کرده است. اما پیشینه کارت بافی در ایران، به اواخر هزاره سوم یا اوایل هزاره دوم قبل از میلاد می رسد.

خبرنگار/بهبودی

ارسال نظرات
پر بیننده ها
آخرین اخبار