به گزارش خبرگزاری بسیج خراسان رضوی از نیشابور _فاطمه قاسمی؛ شب گذشته آخرین نمایش میدانی صدای پای عشق اجرا شد. تئاتری آمیخته با جلوههای سینمایی و متنی برگرفته از تاریخ نیشابور، به همین بهانه چند ساعت مانده به آخرین اجرا در پشت صحنه نمایش به سراغ نویسنده و مدیرپروژه نمایش صدای پای عشق میروم.
نویسنده و کارگردان جوان نیشابوری برایم میگوید: قصه از شبی شروع شد که پای تلویزیون به تماشای دیدار دستاندکاران برگزارکننده کنگره ملی شهدای شهرهای سبزوار و نیشابور با مقام معظم رهبری نشسته بودم و با دقت به فرمایشات رهبری گوش میکردم. یادم میآید از لحظهای که رهبری فرمودند: تاریخ نیشابور و سبزوار گنجینه تمدن اسلامی و هویت شیعی ماست و باید به آن پرداخته شود. با این فرمایشات، فکر نوشتن نمایشنامهای درباره تاریخ تشیع در نیشابور تمام فکر و ذهنم را مشغول کرد تا جایی که از فردای همان روز مشغول مطالعه و پژوهش شدم. البته زمانی که تصمیم به نوشتن گرفتم تصورم این بود نمایشنامهای درباره تاریخ نیشابور مینویسم و خودم متنش را کارگردانی میکنم به همین دلیل متن اولیه تاریخ تشیع نیشابور را بر اساس تصویر و تصور کارگردانی خودم نوشتم.
چگونه نیشابور جایگاه حدیث سلسله الذهب میشود؟
جواد زروندی بیان میکند: من نوشتن تاریخ تشیع در نیشابور را از زمان خلافت خلفای راشدین و در زمانه عمربن خطاب، آغاز کردم. از زمان خلافت عمر و آشنایی مردم نیشابور با اسلام از زمانی که هنوز نیشابوریان درک درستی از شخصیتی به نام حضرت علی(ع) و ولایتش نداشتند، تاریخ نیشابور را از این بخش شروع کردم تا نشان دهم این شهر چگونه به نقطه عطفی میرسد که جایگاه حدیث سلسله الذهب میشود؟ چگونه به دلیل فشار بر خاندان اهلبیت فرزندان و نوادگان اهلبیت در زمان امام سجاد (ع) به قم و نیشابور هجرت میکنند. همینطور اتفاقات مهم تاریخ خراسان و نیشابور، از قیام ابومسلم خراسانی، تاثیر نهضت عاشورا بر مردم نیشابور، اینکه در آن برهه از تاریخ نیشابوریان چه شنیدند و چه کردند؟ البته در پژوهش برای نوشتن مطالب بیشتر در جست وجوی این بودم که کربلا را از نگاه نیشابوریها به تصویر بکشم. کسانی که میدانستند امام حسین (ع) هست، عاشورا هست، و اینکه نیشابوریان امام حسین(ع) را خارجی میدانستند یا به حقانیت حسین(ع) باور داشتند؟ زیرا بر اساس اسناد تاریخی شهادت امام حسین علیه السلام یک دسیسه است مانند حمله مغول به ایران!
زروندی توضیح میدهد از آنجا که وجه بومیگرایی کار بسیار پررنگتر بود سعی کردم مطالب مربوط به نیشابور را آن چنان که در کتابها و متون آمده، بنویسم، حتی زمانی که فرمانداران حضرت علی (ع) به نیشابور آمدند و مردم نیشابور آنان را به شهر راه ندادند و کار به محاصرهای ۶ ماهه ختم شد! من همه این مطالب را پس از تحقیق و پژوهش در متن نمایشنامه آوردم زیرا همه دغدغه ذهنیام این بود که به مخاطب بگویم در طول تاریخ جریان حق همیشه با ۳ مولفه و مانع روبرو بوده؛ ۱_وسوسه شیطان، ۲_شایعات و ۳_ فتنهها
فتنه سبز عباسیان
او می گوید: دریافتم که حق در طول تاریخ همیشه قربانی شایعه شده است اما اهل حق در مبارزه خود هیچگاه ابزار دروغ و شایعه را به کار نبرده و جوانمردانه مبارزه نمودهاند. ولی همیشه باطل شایعه محور است و سومین مانع فتنههاست. یعنی همان علتی که معلولش نرسیدن امام به حق خودش و محروم ماندن جامعه از حکومت معصوم است. وجود همین فتنهها سبب شد تا شهادت امام هشتم با وجود آن همه کرامت در نیشابور، موج نفرت جدی برای مامون به وجود نیاید و این نتیجه فتنه سبز عباسیان بود
حمله مغول به نیشابور
نویسنده و کارگردان نیشابوری میگوید: در سیر تاریخی نمایش نامه به فضل بن شاذان اشاره کردم. مقدمه چینی نظریه ولایت فقیه در عصر غیبت و در ادامه روایت حکیم عمر خیام، منظومه شمسی و تقویم جلالی را مبتنی بر دادههای ابوریحان بیرونی و در مواجهه با آن نوشتم و چگونگی نوشتن تقویم جلالی که حکیم خیام از دیواری که پیامبر در مدینه برای تعیین وقت نماز بنا کرده بودند. علامه حسنزاده آملی هم این مطلب را در کتاب مجموعه مقالات تمدن اسلامی به عنوان مقاله ارائه داده است که بعد از آن الگوریتم و تصاعدهای هندسی بیرون میآید و ادامه روایت میرسد به حمله مغول که بر اساس دلایل تاریخی حمله مغول ریشه در کلیساهای ارتودوکس داشته است.
هویت شیعی ما در تاریخ نیشابور و سبزوار است
مدیر پروژه نمایش صدای پای عشق بیان میکند: من هرچه بیشتر در این دوره تاریخی پژوهش و جستجو کردم بیشتر به عمق سخن رهبری پی بردم که چرا فرمودند: هویت شیعی ما در تاریخ نیشابور و سبزوار است. با پژوهش و مطالعه متون تاریخی این موضوع برایم پررنگ شد که نقش واقعی تشیع کجاست؟ حکیم عمر خیام چرا از نظامیه اخراج میشود؟ چون سینوی بود یعنی پیرو ابن سینا بود و ابوعلی سینا شیعه بوده و فلسفه شیعی تدریس میکرده است بنابراین خیام در آن دوره تاریخی در بین دانشمندان هم عصر خودش نه از نظر رباعیات، ریاضی و یا علم نجوم که به خاطر مذهب تشیع مظلوم بود چرا که خیام فلسفه اسلامی و فلسفه ابنسینا را قبول کرده، ترویج و تدریس میکرد. به همین دلیل ما در مسیر تاریخ به این نتیجه میرسیم، شیعه همان اندازه که در فلسفه دگرگونی ایجاد کرده بود در فقه ثبات را حفظ کرده بود و به همین دلیل در طول تاریخ اسلام آرزوی تشکیل حکومت دینی و شیعی هیچگاه از تب و تاب نیفتاد. حتی سامان یافتن تصوف فقه گریز مسیحیمسلک، متاثر از فلسفه و عرفان شیعی است. ما در سیر تاریخی به نقاطی میرسیم که مشاهده میکنیم در طول تاریخ هرچیزی که به اعتدال رسیده با تشیع بوده و فقه، نقطه ثقلی بود که مانع افراطهاو تفریطها شد.
روایت ناتمام شیطان، فتنه و شایعه
نویسنده و کارگردان نیشابوری ادامه میدهد: با تمامی تلاشم برای نوشتن نمایشنامه باید اذعان کنم که من و کارگردان نمایش، حمید حسینخانی دچار محدودیتهای موضوعی و دراماتیک بودیم از این رو نشد که روایت کاملی از سرگذشت تشیع در نیشابور رقم بخورد. چرا که لازم بود زمان نمایش کوتاه باشد و اصرار بر این بود که زمان معاصر و دفاع مقدس هم در نمایش صدای پای عشق دیده شود از این رو روایت شیطان، فتنه و شایعه را از دست دادیم همان روایتی که امروز در عصر ما شیطان زمان آمریکا و صهیونیسم کودککش بر سکوی دروغ و شایعات ایستاده و فتنه انگیزی میکند اما با همه این کاستیها روایت صدای پای عشق روایتی است در اوج تاریخ شیعه با اینکه هنوز برای خودم آن نقطه عطف اتفاق نیفتاده است و امیدوارم روزی همه مطالبی که در پژوهشها به آن رسیدم را برای مردم شهرم به تصویر بکشم.