وی در ادامه یادداشت تبیین فاطمی در ایام فاطمیه به یکی از مهم ترین تلاش های آن حضرت در جریان خنثی سازی توطئه های فکری دشمن ( مقابله با شبهات و پاسخ به شبهات) اشاره کرد که در ادامه می خوانید.
چرا امیر مومنان علی (ع) سکوت کرد و حق خود را نگرفت ؟
شخصی به نام ((محمود بن لبید)) می گوید : پس از رحلت پیامبر(ص) ، فاطمه (س) را در کنار قبر حضرت حمزه در احد در جایی که اشک می ریخت مشاهده کردم ، فرصت را غنیمت شمردم و سوال کردم : بانوی من چرا امیرمومنان (ع) سکوت کرد و حق خود را نگرفت ؟
حضرت صدیقه کبری (س) پاسخ دادند : رسول خدا (ص) فرمودند : مثل الامام مثل الکعبة اِذْ تُؤْتی ولا تأتی (بحارالانوار، ج 36، ص 353(
مثل امام، چونان کعبه است که بر گردش می‌چرخند و او بر گرد چیزی نمی‌چرخد
اگر امیرمومنان علی (ع) زودتر شروع به صحبت با مردم می کرد و باد آنان سخن می گفت ، مردم منحرف نمی شدند؟
حضرت زهرا (س) در پاشخ فرمودند : فَما جَعَل اللهُ لِأحَدٍ بَعْدَ غديرِ خُمٍّ مِنْ حُجَّةٍ وَلا عُذْرٍ
بحارالانوار، ج 30، ص 124
خداوند بزرگ پس از حادثه غديرخم كه ولايت علي(ع) اعلام گرديد براي هيچ‌كس عذر و بهانه‌اي باقي نگذاشته است
چرا زودتر از دیگران امامت خود را مطرح نکردید وسبب شد که دیگران به صحنه بیایند؟
پس از ماجرای تلخ غصب در جریان سقیفه ، حضرت علی (ع) و همسر گرامی شان برای بیداری و آگاهی مردم و دفاع از حقوق به حق خودش شبانه به در خانه های مهاجران و انصار رفته و اتمام حجت نمودند . خیلی از افراد عذر بدتر از گناه می آوردند که چرا شما زودتر از دیگران امامت خود را مطرح نکردید ؟ و اجازه دادید دیگران به صحنه بیایند ؟ حالا دیگر نمی توان کاری از پیش برد . علی (ع) جواب آنها را داده و حضرت زهرا (س) در جواب آنها فرمود :
ما صَنَعَ ابُوالْحَسَنِ إلاّ ما کانَ یَنْبَغی لَهُ، وَلَقَدْ صَنَعُوا ما اللّهُ حَسیبُهُمْ وَ طالِبُهُمْ.
الا مامة والسّیاسة :ص ۳۰
آنچه را امام علیّ علیه السلام نسبت به دفن رسول خدا و جریان بیعت انجام داد، وظیفه الهی او بوده است، و آنچه را دیگران انجام دادند خداوند آنها را محاسبه و مجازات می نماید.
- تحلیل وقایع و اتفاقات
اگر چه زندگی حضرت زهرا (س) بعد از رحلت غم بار خورشید نبوت پیامبر اعظم (ص) بسیار اندک و کوتاه بود ولی بصیرت آفرینی و تبیین و روشنگری آن حضرت در تحلیل وقایع و اتفاقات جریان فتنه، صحیفه دیگری از کتاب بصیرت فاطمی را رقم زد . آنچه پکه در ذیل اشاره می شود ریشه یابی جریان فتنه در کلام حضرت زهرا (س) است.
الف ) عدم اطاعت پذیری از ولایت و بی بصیرتی
حضرت زهرا (س) فرمود : قسم به خدا، اگر حق را به اهلش واگذار می کردند و از عترت رسول خدا (ص) اطاعت می کردند، دو نفر هم [دربارة حکم خداوند] با یکدیگر اختلاف نمی کردند. پروردگارا من به تو پناه می برم و از کمی یاران پی از پیروزی و فراوانی آنان .
ب) کینه توزی های جنگ بدر و احد
ام سلمه می گوید : خدمت حضرت زهرا (س) رسیدم و پرسیدم ای دختر رسول خدا حالتان چگونه است؟
فرمود : صبح كردم در ميان حزن شديد و اندوه بزرگ، در حالي كه پيامبر صلي الله عليه و آله رفته و وصيّ او مظلوم شده است. به خدا سوگند! حشمت و عظمت آن كس دريده و نابوده شد كه بر خلاف حكم خدا در قرآن و سنّت و سفارش پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله در تأويل و تفسير قرآن، حق امامت او را غصب كردند و به ديگران سپردند.
نهج الحیاة ص 202-203 ح 117
ج) عدم تدبر در قرآن
حضرت فرمود : ای مسلمانانی که خیلی سریع به طرف گفته‌های باطل رفتید و در مقابل کار زشتی که زیان‌بار است، چشم خود را بر هم گذاشتید، آیا در قرآن تدبر نمی‌کنید یا آنکه بر دل‌های شما قفل زده شده؟ بلکه این کارهای زشت شماست که سبب شد دل‌های شما را زنگار بگیرد و چشم و گوش شما بسته شود. تاویل بدی کردید و آنچه در عوض گرفتید شر است.
و به این آیه اشاره فرمود :
اَفَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْانَ اَمْعَلي قُلُوبٍ اَقْفالُها(محمد/24)، كَلاَّ بَلْ رانَ عَلى قُلُوبِكُمْ ما اَسَأْتُمْ مِنْ اَعْمالِكُمْ، فَاَخَذَ بِسَمْعِكُمْ وَ اَبْصارِكُمْ، وَ لَبِئْسَ ما تَأَوَّلْتُمْ، وَ ساءَ ما بِهِ اَشَرْتُمْ، (غافر/78)
- افشاگری عالمانه
در جریان غدیر پس از اعلام ولایت امیرالامومنین (ع) و تحقق بیعت عمومی برای ولایت ، حضرت زهرا (س) از پیمان شکنی و دو رویی مخالفان غدیر آگاهی کامل داشتند و آنگاه که حارث بن نعمان مخالفت کرد و گفت خدایا اگر ولایت علی (ع) به حق است سنگی بر من فرود آر و به زندگی من خاتمه ده که فورا عذاب الهی رسید و سنگی از آسمان فرود آمد و او را کشت . در این لحظه حضرت زهرا (س) به امیرالمومنین(ع)
نگاه معنا داری کردند و فرمودند :
اتظن يا الحسن ان هذا الرجل وحده؟! والله ما هو الا طليعه قوم لا يلبئون ان يكشفوا عن وجوههم اقنعتها عندما تلوح لهم الفرصه.
"اى ابوالحسن! آيا گمان مى كنى در مى كنى در مخالفت با غدير، اين مرد تنهاست؟ سوگند به خدا او پيشگام قومى است كه هنوز نقاب از چهره هايشان فرو نيافتاده است و آنگاه كه فرصت بدست آوردند مخالف خود را آشكار خواهد ساخت"
الف ) افشاگری سران فتنه
پس از رحلت رسول خدا (ص) دختر طلحه خدمت حضرت زهرا (س) رسید از گریه ها و ناله های جان کاه آن حضرت سخت نگران شد و با شگفتی پرسید : فاطمه جان چه چیز شما را اینگونه به گریه و زاری وا داشته است؟
حضرت در پاسخ فرمود: «ای دختر طلحه! آیا از مصیبت و رویداد تلخی می پرسی که در همه جا انتشار یافته است؟ گویا بر پر مرغان نوشته و در جهان پراکنده شده، گویا پیک های چابک سوار به سرعت آن را به همۀ جهانیان ابلاغ کرده اند که گرد و غبار آن تا آسمان بالا رفت و تاریکی مصیبت آن زمین را فرا گرفت، می دانی مصیبت ها چگونه شکل گرفته اند؟ پرچم مسابقه برافراشتند تا بر علی (ع) پیشی بگیرند. چون موفق نشدند، بغض و کینۀ علی (ع) را در دل گرفتند، ولی پنهان داشتند. آنگاه که نور دین به خاموشی گرایید و پیامبر (ص) رحلت کرد، آن بغض ها و کینه ها را به زبان آوردند و بر مرکب آرزو سوار شدند و ستم ها روا داشتند و «فدک» را غصب کردند. با شگفتی به «فدک» بنگرید، چه بسیار پادشاهانی که مالک سرزمین «فدک» شدند و هم اکنون اثری از آنها وجود ندارد! فدک، هدیۀ الهی بود که به پیامبرش بخشید و پیامبر خدا (ص) آن را برای تأمین زندگی فرزندانم به من سپرد. واگذاری فدک «به من و فرزندانم» با حکم و علم خداوند بزرگ و شهادت و گواهی جبرئیل امین انجام شد. پس اگر آن را با ستم غصب نمودند و وسیلۀ زندگی فرزندانم را قطع کردند، با یاد روز قیامت بر این مصیبت صبر می کنم و زود است که خورندگان اموال فدک، عذاب الهی را در دوزخ نظاره گر و در آن غوطه ور باشند
ب) شکوه های درد آلود و افشاگرانه
از امام صادق (ع) نقل شده است که فرمودند : حضرت زهرا (س) از امت ساکت و بی تفاوت و از ابوبکر و عمر نزد پروردگار خود شکوه نمود و در حالیکه اشک های او جاری بود می فرمود :
اَلّلهُمَّ اِلَيْكَ نَشْكُو فَقْدَ نَبِيِّكَ وَرَسُولِكَ وَصَفِيِّكَ وَارْتِدادَ اُمَّتِهِ وَمَنْعِهِمْ اِيّانا حَقَّنَا الذَّى جَعَلْتَهُ لَنا فى كِتابِكَ الْمُنْزَلِ عَلى نَبِيِّكَ بِلِسانِهِ. صحیفة الزهرا :174
بارالها: درد جانکاه از دست دادن پيامبر و فرستاده برگزيده ات را به تو باز مى گوييم و نيز عقبگرد امّتش و جلوگيرى آنان از دسترسى ما به حقى را كه تو در كتاب و برزبان پيامبرت تعيين كرده اى به تو شكايت مى كنيم.
ج) افشای شکایت پیمان شکنان
آن حضرت به افشای خیانت خیانتکاران پرداخته و وجدانهای خفته آنان را با شلاق ملامت بیدار کرد و خطاب به آنها فرمود : ((ويلكم ما أسرع ما خنتم اللّه و رسوله فينا أهل البيت و قد أوصاكم رسول اللّه صلى اللّه عليه و آله و سلم باتّباعنا و مودّتنا و التمسّك بنا)) ) عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال , جلد۱۱ , صفحه۸۹۴)
ای مردم وای بر شما چقدر زود به خدا و پیامبرش درباره ما اهل بیت خیانت کردید». در صورتی که رسول گرامی به شما سفارش نمود تا از ما پیروی کنید و ما را دوست داشته باشید و از ما دست نکشید.
ه) نکوهش بی تفاوت های دیروز و تشنگان قدرت امروز
حضرت (س) فرمود : درحالی که شما در خوشی زندگی می کردید، در امنیت و رفاه منتظر فرصت بودید تا مگر روزگار بر ضد ما دگرگون شود، به زنگ اخبار بودید، به هنگام کارزار فرار می کردید و عقب نشینی داشتید. و آن گاه که خدا برای پیامبرش خانه پیامبران، و آرامگاه اولیا را برگزید، خار و خاشاک نفاق در شما ظاهر شد، و جامه دین کهنه گردید، گمراهان ساکت به سخن درآمدند و آدمهای پست و بی ارزش با قدر و منزلت شدند و شتر نازپرورده اهل باطل به صدا درآمد، و وارد خانه های شما شد. و شیطان سر خویش از مخفیگاه بدر آورد، شما را فراخواند، که پاسخگوی دعوت باطل او هستید، و برای فریب خوردن آمادگی دارید، خواست که بر ضد حق برخیزید، شما را آمادۀ این کار یافت، و شما را گرم و آماده نمود، ودید که غضبناک شدید، پس بر غیر شتر خود داغ و نشان زدید، و بر آبی که حق شما نبود فرود آمدید، در حالی که هنوز از عهد و قرار شما (بیعت در غدیر خم، دو ماه قبل) چیزی نگذشته بود، و شکاف زخم عمیق بود، و دهانۀ زخم هنوز به هم نیامده، بهبود نیافته بود، و پیامبر(ص) هنوز دفن نشده بود که هر چه خواستید کردید، و بهانه آوردید که از فتنه می ترسیم. «أَلا فِی الْفِتْنَةِ سَقَطُوا وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحیطَةٌ بِالْکافِرینَ» فَهَیهَاتَ مِنْکمْ وَکیفَ بِکمْ؟؛ «هشدار، که آنان خود به فتنه افتاده اند، وبی تردید جهنم بر کافران احاطه دارد. » پس از شما دور است و چگونه شده اید. خطبه فدکیه
- برخورد قاطعانه
الف_ عذر تراشی ممنوع
حضرت زهرا(ع) برای آنکه واقعیتها را تمام انسانها در طول تاریخ بشناسند، و به آنها نیز بفهماند که هر گذشته ای را نمی توان نادیده انگاشت و در برابر انحراف ملت و سیر ارتجاعی حکومت نمی شود بی تفاوت ماند، آنها را به سخنان رسول گرامی اسلام(ص) توجه داد و فرمود : ))نَشَدْتُکمَا بِاللَّهِ أَ لَمْ تَسْمَعَا منْ رَسولِ اللَّهِ(ص) یقُولُ رِضَا فَاطِمَةَ مِنْ رِضَای وَ سَخَطُ فَاطِمَةَ مِنْ سَخَطِی وَ مَنْ أَحَبَّ فاطِمَةَ ابنَتِی فقَدْ أَحَبَّنِی وَ مَنْ أَرْضَی فَاطِمَةَ فَقَدْ أَرْضَانِی وَ مَنْ أَسْخَطَ فَاطِمَةَ فَقَدْ أَسْخَطَنِی قَالَا نَعَمْ سَمِعْنَاهُ منْ رَسولِ اللَّهِ (ص) قَالَتْ فَإِنِّی أُشْهِدُ اللَّهَ وَ مَلَائِکتَهُ أَنَّکمَا أَسْخَطْتُمَانِی وَ مَا أَرْضَیتُمَانِی وَ لَئِنْ لَقیتُ النبِی(ص) لَأَشکوَنَّکمَا إِلَیه(( خطبه فدکیه
شما را به خدا سوگند! آیا نشنیده اید که رسول خدا(ص) فرمود: خشنودی فاطمه موجب خشنودی من است و خشم و غضب فاطمه خشم و غضب من. هر کس فاطمه را دوست بدارد، مرا دوست داشته و هر کس فاطمه را خشنود سازد، مرا خشنود ساخته است و هر کس فاطمه را به خشم آورد مرا به خشم آورده است؟ ابوبکر و عمر پاسخ دادند: آری این کلمات را از پیامبر شنیده ایم. حضرت زهرا(ع) [پس از اعتراف آن دو نفر] فرمود: خدا و ملائکه را به شهادت می طلبم که شما دو نفر مرا به خشم آوردید [و آزردید] و موجبات خشنودی مرا فراهم نکردید. اگر با پدرم رسول خدا(ص) ملاقات کنم، شکایت شما را نزد پدرم خواهم برد.
ب) اعتصاب در سخن گفتن با ابوبکر و عمر
حضرت خطاب به ابوبکر فرمود : (( وَالله لَا أُکلِّمکمَا منْ رَأْسِی کلِمَةً وَاحِدَةً حَتَّی أَلْقَی أَبی وَ أَشکوَکمَا إِلَیه وَ أَشکوَ صنْعَکمَا وَ فِعَالَکمَا وَ مَا ارْتکبْتُمَا منِّی )) خطبه فدکیه
سوگند به خدا! بعد از این با شما دو نفر حتی یک کلمه نیز سخن نمی گویم، تا با پدرم ملاقات کنم و شکایت شما دو نفر را به او ببرم، و [توضیح خواهم داد که] شما چه ساختید و چه کردید و درباره من مرتکب شدید
ج ) دفاع در برابر هجوم گستاخانه به منزل امیرالمومنین علی (ع)
حضرت در دفاع از امام (ع) در برابر مهاجمان فرمود :
( أَیهَا الضَّالُّونَ الْمُکذِّبُونَ مَا ذَا تَقُولُونَ وَ أَی شَی ءٍ تُرِیدُونَ؟ یا عُمَرُ! اَمَا تَتَّقِی الله؟ تَدْخُلُ عَلَی بَیتِی؟ أَ بِحِزْبِ الشَّیطَانِ تُخَوِّفُنِی یا عُمَرُ وَ کانَ حِزْبُ الشَّیطَانِ ضَعِیفاً. وَیحَک یا عُمَرُ مَا هَذِهِ الْجُرْأَةُ علَی اللَّه وَ عَلَی رَسُولِهِ تُرِیدُ أَنْ تَقْطَعَ نَسْلَهُ مِنَ الدُّنْیا وَ تُفْنِیهُ وَ تُطْفِئَ نُورَ اللَّهِ وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ؛ ) خطبه فدکیه
شما ای گمراهان و دروغگویان! چه می گویید و چه می خواهید؟ ای عمر! آیا از خدا پروا نداری؟ می خواهی وارد خانۀ من شوی؟ آیا با حزب شیطان مرا می ترسانی! در حالی که حزب شیطان ناتوان است؟ وای بر تو! این چه جرأت و جسارتی است که بر خدا و پیامبر(ص) او داری؟ آیا می خواهی دودمان پیامبر را نابود و نور خدا را خاموش کنی؟ آگاه باش که خداوند نور خود را فروزان و جاودانه نگه می دارد.
ه) وصیتی غریبانه و مظلومانه اما رسوا کننده
ریحانه رسول خدا (ص) در ادامه برخورد قاطعانه خود علیه فتنه گران و کودتاگران سقیفه به امیرالمومنین (ع) وصیت نمودند که :
( اِنِّی اُوصِیک اَن لَا یلِی غُسلِی وَ کفَنی سِوَاک وَ اِذَا اَنَا مِتُّ فَادفِنِّی لَیلاً وَ لَا تُؤذِنَنَّ بِی اَحدَاً وَ لَا تُؤذِنَنَّ بِی اَبَابَکر وَ عُمَر وَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ رَسُولِ الله(ص) اَن لَا یصَلِّی عَلَی اَبُوبَکر وَ لَا عُمَر. ) خطبه فدکیه
همانا من تو را وصیت می کنم که غسل و کفن کردن مرا کسی غیر از تو انجام ندهد و بعد از وفاتم، مرا شب دفن کن و هیچ کس را خبر نکن و ابوبکر و عمر را مطلع نساز و تو را سوگند می دهم به حق محمد رسول خدا(ص) که ابوبکر و عمر بر جنازۀ من نماز نخوانند.
همچنین فرمود ): أُوصِیک أَنْ لَا یشْهَدَ أَحَدٌ جِنَازَتِی مِنْ هؤُلَاءِ الَّذِین ظَلَمُونِی وَ أَخَذُوا حَقِّی فَإِنَّهُمْ عَدُوِّی وَ عَدُوُّ رَسُولِ اللَّهِ(ص) وَ لَا تَتْرُک أَنْ یصَلِّی عَلَی أَحَدٌ مِنْهُمْ وَ لَا مِنْ أَتْبَاعِهِمْ وَ ادْفِنِّی فِی اللَّیلِ إِذَا هَدَأَتِ الْعُیونُ وَ نَامَتِ الْأَبْصَار؛( خطبه فدکیه
وصیت می کنم که هیچ کس از آنان که به من ظلم کرده و حق مرا غصب نموده اند، نباید در تشییع جنازه من شرکت کنند؛ زیرا آنها دشمنان من و دشمنان رسول خدا(ص) می باشند و اجازه نده که فردی از آنها و پیروانشان بر من نماز بگزارد. مرا شب دفن کن، آن هنگام که چشمها آرام گرفته و دیده ها به خواب فرو رفته باشند.
