تنبیه‌ بدنی باعث بروز رفتارهای پرخاشگرانه می‌شود

به گزارش سرویس بسیج جامعه پزشکی خبرگزاری بسیج، محمدرضا ناظر، متخصص بیماری‌های عفونی در پاسخ به شبهاتی درباره مشکلات بهداشتی شلوارهای جین و حجم زیاد واردات این نوع شلوار به کشور، در گفت‌وگو با خبرنگار سینا اظهار داشت: اگر شلوارهای جین وارداتی و تولیدی در داخل کشور از طرف سازمان استاندارد و وزارت بهداشت دارای تاییدیه‌های آزمایشگاهی و نه تاییدیه‌های کاغذی، باشند، به‌ خودی خود مشکلات بهداشتی ندارند مگر این مشکلات برای کسانی که سیستم ایمنی بدن آنها بسیار حساس است، به وجود بیاید.تنبیه‌های بدنی و تنبیه‌های سخت و خشن می‌تواند باعث بروز رفتارهای پرخاشگرانه و تهاجمی كودك در آینده شده و اغلب منجر به سوء رفتارهای جدی و خشونت می‌شود؛ كودكی كه تنبیه شده ممكن است نسبت به فردی كه وی را تنبیه كرده واكنش منفی نشان دهد یا حتی به او حمله‌ور شود و پرخاش كند و یا از آن فرد برای همیشه دوری كند.

به جای تنبیه كردن كودكان به خاطر رفتارهای بد، بهتر است به رفتارهای خوب آنها بیشتر توجه و آنها را تشویق و ترغیب كرد؛ تایید و تشویق رفتارهای خوب اگر تداوم داشته باشد، در كودك نهادینه می‌شود.

دکتر محمد زارع نیستانک،  دکترای روانشناسی کودک و نوجوان در گفت‌وگو با خبرنگار سینا با بیان اینکه مهمترین راه از بین بردن عادات بد كودكان توجه به رفتارهای مثبت و تشویق آنها به خاطر رفتارها و عادات خوب است، گفت: تنبیه كردن كودكان ممكن است موجب ترک رفتار نادرست آنها شود، اما اغلب آثار سوء و ناخواسته‌ای روی كودكان، در حال یا آینده می‌گذارد.

وی گفت: اگر می‌خواهید كودكی دوست‌داشتنی، مؤدب و منضبط داشته باشید، از تنبیه كمتر استفاده كنید و در عوض روش‌های مناسب پدرانه و یا مادرانه را به كار برید. به عنوان مثال: در مورد كودكان كم سن و سال‌تر، با سرگرم كردن آنها یا فراهم كردن وسایل تفریح و بازی، فكر و ذهن‌شان را از آن رفتار بد منحرف كنید یا برای آنها محدودیت قائل شوید و برای كار بدی که انجام داده، به وی بگویید: نمی‌تواند برنامه تلویزیونی مورد علاقه خود را ببیند یا او را به پارك نمی‌برید و یا برای مدت كوتاهی به او توجه نكنید و به عبارتی با او قهر كنید تا متوجه شود از كار بدی كه انجام داده ناراحت هستید.

زارع نیستانک، افزود: در مورد كودكان بزرگ‌تر می‌توانید انتظارات و خواسته‌های خود را بیان كرده و به آنها گوشزد كنید كه در قبال رفتارهای بدی كه دارند، چه عواقبی در انتظارشان است.

تنبیه‌ بدنی باعث بروز رفتارهای پرخاشگرانه می‌شود

این دکترای روانشناسی کودک و نوجوان با تاتکید بر اینکه یك پدر و مادر خوب و آگاه تنبیهات غیرخشن و متناسب با سن كودك در نظر می‌گیرند خاطر نشان کرد: تنبیه‌های بدنی و  سخت و خشن می‌تواند باعث بروز رفتارهای پرخاشگرانه و تهاجمی كودك در آینده شده و اغلب منجر به سوءرفتارهای جدی و خشونت می‌شود.

وی یادآور شد: والدین، خود باید یك الگوی مناسب رفتاری مثبت برای فرزندانشان باشند و با در نظر گرفتن تنبیه‌ها و محدودیت‌های منطقی و عاقلانه ولی محكم و قاطع به آنها بفهمانند كه رفتارهای بد، عواقب منفی دارد.

وی اضافه کرد: حتما فرزندان خود را به خاطر كارهای خوب و مثبت‌شان تحسین و تشویق كنید، چرا كه تاثیرات مثبت بسیاری دارد. تعلیم و تربیت تنها در نظر گرفتن تنبیه برای رفتارهای بد كودك نیست، بلكه تشویق كردن او به خاطر اعمال و رفتارهای خوبش نیز هست تا به این ترتیب این رفتارها در او نهادینه شود.

دکتر زارع نیستانک گفت: به جای اینكه به كودك خود دائما كارهای بد و نادرستش را گوشزد كرده و او را از انجام آن كار نهی كنید، به او بگویید كه چه كاری درست است. مراقب باشید كودك را با تنبیه‌هایی كه نمی‌توانید از عهده آن برآیید، تهدید نكنید. به عنوان مثال: به او نگویید كه «دیگر اجازه نمی‌دهم تلویزیون تماشا كنی»؛ زیرا نمی‌توانید این تنبیه را برای مدت‌های طولانی انجام دهید، در نتیجه كودك نسبت به اعمال قدرت شما دچار تردید می‌شود و شما را باور نمی‌كند. بهتر است به او بگویید: «امروز نمی‌توانی برنامه مورد علاقه خود را تماشا كنی» و حتما به آنچه كه می‌گویید عمل كنید تا كودك متوجه قدرت و قاطعیت شما بشود.

کودکانی که تنبیه می شوند در مهد کودک چه عکس العملی دارند؟

زارع نیستانک، گفت: هیچ تنبیهی بدتر از تنبیه بدنی نیست، زیرا به كودكان یاد می‌دهد كه هر وقت از كسی عصبانی شدی، می‌توانی او را بزنی؛ در واقع وی این رفتار را در برابر همسالان خود انجام می دهد و ممکن است در مهد کودک به كودکان آسیب بزند.

این دکترای روانشناسی کودک و نوجوان افزود: پرخاشگری کودک در مهد کودک باعث می شود که مربیان به ناچار او را از کودکان دیگر جدا کنند و این نیز منجر به تنهایی کودک می شود که چه بسا این تنهایی رفتارهای ناشایست دیگری را به همراه داشته باشد و باعث تشدید رفتارهای پرخاشگرایانه شود.

 وی تصریح کرد: تنبیه بدنی نمی‌تواند رفتار بد كودك را مهار كند، بلكه فقط باعث می‌شود او از والدین خود بترسد و سعی كند به طور مخفیانه كار خود را انجام دهد.

آثار مخرب تنبیه بدنی

ناهید حاجی سلیمانی، کارشناس ارشد روانشناسی نیز در گفت‌.گو با خبرنگار سینا گفت: تنبیه بدنی آثار مخرب فراوانی دارد که هر یک از آنها به تنهایی می تواند تأثیر بسزایی در روحیه و شخصیت آینده کودک داشته باشد.

وی با تاکید بر اینکه والدین به هیچ عنوان از تنبیه بدنی برای کودک خود استفاده نکنند، آثار مخرب تنبیه بدنی را برشمرد و گفت: تنبیه بدنی باعث می شود کودک دائم مضطرب باشد زیرا همواره احساس می کند بر اثر عمل مشابهی دوباره و به ویژه در حضور دیگران تنبیه می‌شود، این اضطراب مانع از پیشرفت شده و زمینه ایجاد اختلالات روانی را ایجاد می کند.

حاجی سلیمانی، خاطر نشان کرد: کودکی که به طور دائم تنبیه بدنی می شود، به خاطر ضعف عملکرد و ناتوانی در انجام کارهایش به تدریج اعتماد به نفس خود را از دست می دهد و احساس بی کفایتی کرده و شهامت انجام کارهای بزرگ را ندارد.

این کارشناس ارشد روانشناسی گفت: کودک یا نوجوانی که کتک می خورد، شخصیتش تحقیر شده و به مرور زمان، عزت نفس خود را از دست می دهد و به این باور می رسد که ارزشی ندارد و در این صورت است که هرکار خلافی را به راحتی انجام می دهد. در روایات ما آمده است "کسی که خودش را حقیر می پندارد، خود را از شر او در امان ندان."

حاجی سلیمانی، روحیه زورگویی را از دیگر تبعات تنبیه بدنی دانست و گفت: تنبیه بدنی به کودک یاد می دهد که می تواند دیگران را کتک زده و از این طریق به خواسته هایش برسد. از این پس او هم به ضعیف تر از خود زور می گوید و آنان را کتک می زند.

وی گفت: یکی از علت‌های دروغ گویی کودکان، ترس از مجازات است. تنبیه بدنی باعث می شود کودک برای فرار از مجازات، به دروغ گویی متوسل شده، به مرور زمان این رفتار در او تثبیت شود.

این کارشناس ارشد روانشناسی خاطر نشان کرد: تنبیه مداوم کودک باعث می‌شود او کینه تنبیه کننده را به دل گرفته و در آینده به شکل های گوناگون از تنبیه کننده، انتقام بگیرد؛ همچنین باید توجه داشت کودکان زیر 5 سال، معنای تنبیه را به درستی نفهمیده و از آن دشمنی، عدم امنیت و خطر برداشت می‌کنند.

حاجی سلیمانی، با بیان اینکه تنبیه بدنی پیامدهای منفی دیگری نیز دارد گفت: تنبیه بدنی کودکان را به حیله‌گری و ریاکاری وا می دارد، باعث افسردگی کودکان می شود، بچه ها را به سمت خود آزاری سوق می دهد، باعث لجبازی آنان شده و آنان را گوشه گیر می کند، همچنین آنها را بی ادب و نسبت به اطرافیان بی‌تفاوت می‌کند. حس کنجکاوی و ابتکار را در آنان می‌کشد. احترام و اعتماد کودکان را نسبت به بزرگتر ها سلب می کند. پرخاشگری را به آنان یاد می دهد. شهامت و غرور بچه را از بین برده و  احساس شادی را در آنان سرکوب می‌کند.

بر اساس این گزارش، به یاد داشته باشید که در بسیاری از مواقع می‌توان از طریق اصلاح  محیط به جای به کاربردن زور و قدرت رفتار ناپسند کودک را تغییر داد؛ همه می‌دانیم که انسان موجودی فراموش کار است و البته این فراموشی در کودکان بیشتر است، برای همین باید همواره قوانین رابه آنها یادآوری کرد. این اصل به اندازه‌ای اهمیت دارد که خداوند در قرآن، پیامبر خود را به عنوان یادآوری کننده معرفی می کند؛ در بسیاری از مواقع اگر والدین، کودک را با اشاره و تلویح، بدون اینکه دیگران بفهمند متوجه خطایش کنند، اثر آن بسیار بیشتر است از اینکه به طور مستقیم به او تذکر دهند یا او را تنبیه کنند؛  چنانچه در روایت نیز آمده است که خطاکار را با پاداش دادن به درست‌کار تنبیه کنید.