تا کنون تحلیل‌های زیادی در مورد چگونگی شکل‌گیری نظام جمهوری اسلامی و زمینه‌های تدوین پیش‌نویس قانون اساسی جمهوری اسلامی ارائه گردیده است.
برخی از گروه‌ها و افراد٬ (مانند ابراهیم یزدی و اعضای نهضت آزادی) ابتکار تاسیس نظام جمهوری اسلامی و تدوین پیش نویس آن را مربوط به پیشنهادات خود در دوران تبعید امام در پاریس دانسته‌اند!
اکنون متن نخستین پیش‌نویس قانون اساسی جمهوری اسلامی بعد از سال‌ها٬ انتشار عمومی یافته و در اختیار محققین قرار گرفته است. انتشار این کتاب٬ بر بسیاری از مدعاهای ناصحیح و یا روایت‌های ناقص٬ اثر خواهد گذاشت و زاویه‌ای تازه در بازشناسی تاریخ انقلاب اسلامی ارائه می‌دهد.
این پیش‌نویس در سال 1354شمسی یعنی سه سال پیش از پیروزی انقلاب اسلامی انتشار یافته و به دست ساواک افتاده است.
کتاب «نخستین پیش‌نویس قانون اساسی جمهوری اسلامی» به کوشش سهراب مقدمی شهیدانی و توسط بنیاد تاریخ پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی در 208 صفحه گالینگور٬ و با قیمت 14هزار تومان در خرداد96 منتشر شده است.
این اثر در دو فصل سامان یافته؛ فصل نخست شامل پیشینه شناسی تاریخی «جمهوری اسلامی» است که در آن به مرور اجمالی اندیشه قانون خواهی در میان متفکران مسلمان پرداخته شده است. تلاش فکری در جهت تطابق و سازگاری شریعت با قانون٬ محور اصلی در بازخوانی آرای اندیشمندان قرار گرفته است. در فصل نخست به آرای متفکرانی مانند آیات شیخ فضل الله نوری٬ میرزای نائینی٬ حاج آقا حسین بروجردی٬ علامه طباطبایی٬ امام خمینی٬ شهید صدر٬ ربانی شیرازی٬ ابوالاعلی مودودی و... پرداخته شده است.
فصل دوم شامل متن نخستین پیش‌نویس قانون اساسی جمهوری اسلامی(سال54) است که در 114 اصل سامان یافته و بعد از تصحیح و برخی توضیحات اجمالی٬ در کتاب درج شده است.
از ویژگی‌های این پیش نویس٬ اظهار نظر جالب مقام معظم رهبری در مورد محتوای آن است که برای نخستین بار در این کتاب انعکاس یافته است.
