کشف حجاب در ایران؛ از ناصرالدین شاه قاجار تا رضاخان پهلوی

وی افزود: اولین بار ناصر الدین در سفر اول خود به اروپا سه نفر از زنان خود را به روسیه برد اما در آنجا مشکل ایجاد شد یعنی دولت روسیه اصرار داشت تا این خانم های ایرانی در مراسم ترملین و سن پترزبورگ در کاخ سلطنتی حضور یابند.

معتضد عنوان کرد: اگر این خانم ها که یکی از آنها انیس الدوله و نفر دوم عاشیه خانم مازندرانی از هالی یوش و نفر سوم زیبا خانم که بعد همسر حاکم کاشان شد و مادام دیولافوا به آن اشاره می کند؛ بودند. این زنان در روسیه هیچ کجا را ندیدند زیرا ناصرالدین شاه اجازه نمی داد و در کاخ کرملین آنها را منزوی کردند و بعد برگرداندند.

وی افزود: حاج میرزا حسین خان مشیر الدوله که صدر اعظم بود گفت: اگر این ها برگردند دولت عثمانی یک بیانیه علیه دولت ایران صادر می کند که ملکه ایران و همسران دیگر شاه با سر باز و بدن بدون حجاب در مجالسی که مردان و زنان بی بندوبار روسیه بودند حضور داشتند.

این تاریخ دان برجسته اظهار کرد: این زنان را از روسیه برگرداندند اما این شوق به سفرهای خارجی ایجاد شد زیرا به هر حال یک شوق در انسان هست که خارج را ببیند و من این را نمی پذیرم که اکشف حجاب در تاریخ 17 دی اتفاق افتاد و این امر یک پیشینه تاریخی دارد.

ترویج فرهنگ غربی با سفر زنان ایرانی به اروپا

معتضد تصریح کرد: این سفرها از زمان ناصرالدین شاه شروع شد کما این که دختر ناصرالدین شاه به نام تاج السلطنه به پاریس فرار کرد و زمان مظفرالدین شاه او را برگرداندند. شخصی به نام عبدالحسین ملک المورخین می گوید در زمان مظفرالدین شاه شخصی به نام ملک ایران که زن ظهیر الدوله رییس دراویش بود به پاریس فرار می کند و مظفرالدین شاه درباریان را مجبور می کند تا او را برگردانند.

وی گفت: این کنجکاوی برای سفر به اروپا ایجاد شده بود و هرکی می رفت می گفت اروپا این چنین و آن چنین است و یا اروپا چراغ، برق و راه آهن ،هتل و آسانسور دارد و بر همین روال ما در زمان قاجاریه می بینیم که خانواده نمازی با همسران خود به شانگهای رفته بودند.

معتضد عنوان کرد: یک آقایی به نام صحاف باشی که اولین دستگاه سینما گرافی را به ایران آورد نقل می کند و من در کتاب «زن ایرانی در رواق حرم سرا» به آن اشاره کرده ام؛ خانمی می گوید ما به مظفرالدین شاه گفتیم و اجازه گرفتیم که به دور دنیا سفر کنیم. این خانم در ایران حجاب داشته و وقتی به خارج سفر می کند لباس هایش خارجی می شود و عکس هایش هم موجود است و با لباس فرهنگی و موهای پوشیده که خلاف شرع نشود حاضر می شد.

وی افزود: تجار ایرانی به قفقاز یا مصر و ترکیه و استابول سفر می کردند کم کم اروپا رو می دیدند یادداشت ها و عکس هایی تهیه می کردند؛ این کنجکاوی در عموم بود و فکر می کردند چه خبر است. همچنین یکی از کسانی که به پاریس فرار می کند و مجلات فرانسوی از او یاد کرده اند نوش آفرین سعد است این فرد نوه سعدالدوله، نخست وزیر زمان محمدعلی شاه بود.

این تاریخ دان برجسته اظهار کرد: نوش آفرین در خاطرات خود می گوید من یک دختر 14ساله بودم و می خواستند من را به مرد 60 ساله بدهند؛ من را کتک زدند و در باغی انداختند و رفتند.

مدارا کردن علمای شیعه با رضاخان

معتضد گفت: آقای پاک روان، استاندار خراسان مدت ها سفیر ایران در روسیه بود و ایشان دیده بود که دولت شوروی در همه کار با زور رفتار می کند درحالی که در واقعه گوهرشاد هیچ نیازی به زور نبود و نیازی نبود که سرباز و مسلسل بفرستند و نزدیک به 700 نفر را بکشند.

وی عنوان کرد: یک شخصی به نام شیخ بهلول جوانی احساساتی و واعظ بوده است و زمانی که امان الله می خواست به روسیه برود طاق نصرت را خراب می کند و شخص بهلول جوان بوده است.

این تاریخ دان افزود: در آن زمان علماء اعلام همچون حاج شیخ سید عبدالکریم حائری و قبل از ایشان آقای اصفهانی و دیگران سعی می کردند به خاطر اینکه ایران مرکز شیعه بود با حکومت کنار بیایند.

وی افزود: علمای عراق را مثل آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی و خیلی از افراد دیگر دولت انگلستان به خاطر شورش 1920 از عراق به ایران تبعید می کند. تعدادی از این ها را به ایران می فرستند و حوزه علمیه قم در ایران تشکیل می شود و خیلی جالب است که حوزه علمیه قم بعد از تبعید علمای ایرانی در عراق تشکیل شد.حوزه علمیه که تشکیل می شود علما سعی می کردند زیاد با رضاشاه دست به یقه نشوند.

حمله وحشیانه رضاخان در حرم حضرت معصومه(س)

معتضد گفت: در سال 1306 بعد از سال اول تاج گذاری رضاشاه یک اتفاقی در شهر قم می افتد در قم یکی از علما به خانواده سلطنتی ایراد می گیرد. خانواده سلطنتی در سالنی که مراسم نوروز با اقامه نماز برگزار می شد، شمس دختر 8 ساله بوده و بلند می شود و چادر سیاه را با چادر سفید عوض می کند.

این تاریخ دان اظهار کرد: آقای بافقی فکر می کند که ایشان چادر برداشته و مردم یک اعتراض و داد و بیدادی می کنند و مسأله تمام می شود اما یکی از این چابلوس ها به رضاشاه زنگ می زند و می گوید که ریختند و خانواده شما را می زنند و می کشند. رضاخان شبانه با تعدادی تانک که برای اولین بار در ایران وارد شده بود به قم سفر می کند و به صحن حرم می رود و با عصبانیت همه مردم را می زند.

وی عنوان کرد: آیت الله سید کریم حائری دستور می دهد که در این باره بحث نکنند و علی رغم این برخورد رضاشاه در سال اول سلطنتش در شب اول سال 1306 ،آیت الله حائری دستور می دهد کسی در این باره بحثی نکند زیرا ایران تنها کشور شیعه جهان بود.

کشف حجاب شمس و اشرف در دربار شاه

معتضد گفت: در آن زمان ملکه پهلوی به اروپا سفر می کند و در خاطرات مخبرالسلطنه هدایت آمده است که در داخل اندرونی دربار ملکه و شاهزاده خانم ها از جمله شمس و اشرف، کشف حجاب می کنند زنان دربار پهلوی در سفرهای متعددی که رفتند خیلی اروپایی شدند.

وی افزود: وقتی آمدند گفتند که زن های اروپایی در ادارات این طوری هستند تا اینکه رضاشاه به ترکیه سفر می کند ؛ در ترکیه این مناظر را به چشم می بیند و آتاتورک هم با او صحبت می کند و رضاشاه خیال می کند که زن ها اگر از چادر دربیایند به نفع مملکت است.ولی این حرف درست نبود زیرا ترکیه با ایران خیلی متفاوت بود در دوران عثمانی زنان ارزشی نداشت.در حرم سرای عثمانی 2 هزار نفر زن حضور داشتند که اغلب در فقر و تنگدستی بودند و برخی از این زنان را می کشتند.

معتضد با اشاره به واقعه مسجد گوهرشاد گفت: وقتی به رضاخان تلگرام زدند که شیخ بهلول سه روز است که در صحن گوهرشاد سخنرانی می کند؛ رضاخان دستور می دهد که مردم را پراکنده کنید از تهران که این دستور می آید مأموران هل می شوند و فرمانده لشگر تبریز که فردی ضعیف النفس بوده است دستور مقابله با مردم می دهد  و بعد  فرار می کند و به ملایر می رود که در تلگرامی رضاخان به او می گوید: "نالایق چرا به ملایر فرار کردی".
وی اظهار کرد: خون ریزی مسجد گوهرشاد بیشتر بر اثر حماقت بود، یک افسر روسی و مسیحی مسلک به غائله می آید و مردم به طرف او سنگ پرتاب می کنند و او اولین کسی بود که در این حادثه دستور تیراندازی داد.
 

این تاریخ دان تصریح کرد: یکی از شاهدان حادثه می گوید که تعداد کشته شدگان تا 100 نفر بیشتر نبود و جنازه ها را به بیرون شهر می بردند و خاک می کردند.
گفتنی است شیخ بهلول به کمک محمدولی اسدی تولیت آستان قدس رضوی به افغانستان فرار می کند، بعدها اسدی به خاطر اینکه موجبات فرار شیخ بهلول را فراهم کرد اعدام می شود.