به گزارش خبرنگار خبرگزاری بسیج از یزد؛ در شهر یزد می‌توان بقعه‌ها و آرامگاه‌های متعددی را دید که هریک، با گنبد و معماری منحصربه‌فردی خودنمایی می‌کند و دنیایی از طرح و نقش را پیش روی بازدیدکنندگان قرار می‌دهد. اما این‌بار به دیدار بقعه سید رکن‌الدین (ع) یزد می‌رویم؛ بقعه زیبایی که در عکس‌های بسیار زیادی، به‌همراه مسجد جامع یزد نشان داده شده است.
بقعه سید رکن‌الدین (ع) به‌عنوان یکی از ارزشمندترین آثار معماری و اماکن مذهبی یزد، در خیابان مسجدجامع کبیر این شهر قرار دارد و ضمن نزدیکی به این مسجد پرآوازه، از مهم‌ترین آثار تاریخی و جا‌های دیدنی استان یزد به شمار می‌رود.
سید رکن الدین حسینی از علما و دانشمندان، مخترعین و از ریاضی دانان بزرگ قرن هشتم بود که آثار ارزشمند بسیاری مانند رصد خانه، زیج، مسجد، قنات، روستا و … در یزد و اطراف یزد از او باقی مانده است، اما مهم‌تر از همه این است که نام نیک این سید بزرگوار همواره با چنان احترام و ستایشی بر زبان مردم یزد جاری است که بسیاری از یزدی‌ها او را با نام امامزاده می‌شناسند.
سید رکن الدین تمام عمرش را صرف ساخت مدرسه و مسجد و دوا خانه و رصد خانه و آثار عام المنفعه‌ای مانند قنات و ساخت روستا کرد و بیشتر این آثار را وقف نمود که شرح موقوفات او شامل ۸۹ رشته قنات در کتاب جامع الخیرات دومین وقفنامه‌ی بزرگ ایران ثبت و ضبط شده است.
با توجه به اینکه سید رکن الدین همواره در حال خدمت رسانی به مردم یزد بود و هیچگاه از خیر رساندن به دیگران دست نمی‌کشید، دشمنان و حسودان خود را نیز داشت به گونه‌ای که پس از ساخت میدان وقت الساعت و مدرسه و رصد خانه و؛ و با رونق بخشی به شهر یزد به سبب این اقدامات ویژه، سید رکن الدین مورد حسد حاکم وقت خود قرار گرفت.
اتابک یوسف شاه، حاکم یزد، تلاش کرد تا از محبوبیت این سید در میان مردم یزد کم کند و در این مسیر از هیچ تلاشی فروگذار نبود، بنابراین شاه یزد عده‌ای را اجیر کرد تا به سید رکن الدین تهمت بزرگ «آدم کشی» بزنند.
در کتاب تاریخ یزد روایت شده است که در آن ایام یک مرد مسیحی به شهر یزد آمد و به سبب مال و ثروت فراوانی که داشت عمارت با شکوهی ساخت و آسیاب بزرگی را در محله‌ی اهرستان دایر کرد که بازار همه‌ی آسیاب‌های شهر را از رونق انداخت. یک شب ولگردان و دزدان شهر به خانه‌ی آن مسیحی هجوم می‌برند او را می‌کشند و اموالش را غارت می‌کنند. اتابک یوسف شاه این موقعیت را مناسب می‌بیند و، چون نمی‌توانست به خود سید تهمت آدم کشی بزند گفت نزدیکان و یا فرستاده‌های تو این مرد مسیحی را کشته اند. ابتدا نزدیکان سید را به شکل فجیعی شکنجه کرد و، چون نتیجه‌ای نگرفت امر کرد خود سید را بیاورند. دو روز پیاپی روزی هزار چوب به سید زدند به شکلی که پوست از بدنش جدا شده بود و بعد او را بر شتر برهنه‌ای سوار کردند و در شهر یزد چرخاندن تا بی احترامش کنند. سرانجام سید رکن الدین را به قلعه‌ی خورمیز یزد بردند و او را درون چاه سنگی میان قلعه انداختند. پسر سید پس از مشقت‌های فراوان و با کمک یکی از مریدان پدرش شبانه از یزد فرار کرده و راهی تبریز شدند. پسر در تبریز به دیدار غازان خان مغول رفت و شرح حال سید رکن الدین و شکنجه های اتابک را برای غازان خان گفت. غازان خان بلافاصله تعدادی از ماموران خود را به یزد فرستاد و آن‌ها سید رکن الدین را از چاه قلعه در آوردند و به یزد بازگردند. مردم یزد به استقبال سید رفتند و به شکرانه‌ی سلامت بودن سید سراسر شهر شادی می‌کردند.
از جمله حکایت‌های دیگری که برای سید رکن الدین نوشته اند این است که بعداز آزادی از چاه قلعه به سفر حج رفت و زمانی که بازگشت به دیدار استاد خود رفت، استاد او فردی بود به نام محمد ابن یعقوب بکه پیر و ناتوان شده بود. سید دید استادش از پله‌های پایاب قنات زارچ بالا می‌آید و نفس اش به شماره افتاده. سید رکن الدین وقتی این حال و روز استاد را دید گفت: به یاری خداوند قناتی حفر می‌کنم و آبش را تا درگاه خانه‌ی استاد جاری می‌کنم تا دیگر ناچار نشود برای وضو گرفتن این همه پله را پایین برود؛ بنابراین کمر همت را بست و قنات وقف آباد را از فراشاه تفت جاری کرد که پس از گذر از شهر تفت و انظمام با چند رشته قنات دیگر به شهر یزد آورد از محله‌های مختلفی گذراند تا به مسجد جامع و سپس به در خانه‌ی استادش رسید. گفتنی است؛ سید رکن الدین در سال ۷۱۱ خورشیدی در گذشت و در یزد با عزت و احترام به خاک سپرده شد.
دلربایی نگین فیروزه‌ای شهر جهانی یزد در کنار مسجد جامع دوچندان شد
طبق نقشه باقی‌مانده از بنای اولیه آرامگاه، این سازه یک فضای مربعی با طول ضلع خارجی ۸۶.۱۱ و طول ضلع داخلی ۶۰.۱۴ متر دارد و گنبد را نیز بر پایه استوانه‌ای بلندی نگه داشته است. بقعه، دارای ۳ فضای میان سرا، ایوان و فضای زیر گنبد می‌باشد.
این بنا، در گذشته چنین ساکت نبوده و روزگاری در کنار مدرسه آن یک رصدخانه، کتابخانه، مسجد، بیت‌الادویه، دارالشفا و خانقاه قرار داشته است. زمانی دانشجویان، علما و تشنگان کسب علم می‌آمدند و می‌رفتند، مسئله می‌پرسیدند و به دنبال جواب می‌گشتند. صد حیف که از آن مجموعه پر رفت‌وآمد، تنها بخشی از مدرسه‌اش که به بقعه سید رکن‌الدین (ع) شهرت دارد، باقی مانده است.
تزیینات متعددی نظیر آرایه‌های گچی برجسته، گچی قالبی، گچی فتیله‌ای، کتیبه‌های نقاشی، نقاشی‌های تزئینی، طلاکاری و کاشی‌کاری همه در این بنا به کار گرفته شده‌اند.
گنبد مجموعه، از نوع دوپوسته پیوسته و به شکل شبدری است که به انواع کاشی‌های معرق به رنگ سفید، آبی فیروزه‌ای و لاجورد مزین گشته است. همچنین نورگیر‌های آجری مشبکی در اطراف گنبد قرار گرفته و آرایه‌ها و اجزای تزئینی بسیاری در آن به کار رفته است. باید اشاره کرد که به دلیل بهره‌مندی گنبد از سبک معماری دوران آل‌مظفر، دو مرحله سفت‌کاری و تزئینات روی آن انجام شده و گنبد زیبایی را ایجاد کرده است.
در بقعه سید رکن‌الدین یزد می‌توان نقاشی‌های زیبایی را نیز مشاهده کرد که بخشی از آن‌ها مربوط به گنبد می‌شود. این تصاویر شامل نقوش گیاهی (اسلیمی) و هندسی است که با ایجاد خراش اولیه و سپس رنگ‌آمیزی ایجاد شده است. شمسه مرکز سقف با تقسیم شدن به ۲۴ قسمت، طرح‌های زیبایی با خطوط طلایی و نقاشی شش‌رنگ (آبی، قهوه‌ای تیره، سبز روشن، قهوه‌ای روشن، سبز تیره و قهوه‌ای تیره) را به نمایش گذاشته و توسط سه رنگ قرمز، قهوه‌ای و مشکی قلم‌کاری شده است.
ضمناً تزئینات نیم‌دایره‌ای سه‌رنگ در حاشیه‌ها، دایره‌های هم‌شعاع در مرکز و اسلیمی‌های طرح‌برگردان در بخش پایانی شمسه نیز از اجزای اصلی این قسمت به شمار می‌رود. رنگ آبی روشن برای القای حجم‌های متعدد به کار رفته و اسلیمی‌های طلایی، خاکستری، قهوه‌ای و سبزی میان آن‌ها اجرا شده است.
در کتیبه‌های بقعه سید رکن‌الدین (ع) می‌توان لایه‌های کاهگلی، گچی و پوشش صمغ گیاهی را مشاهده کرد و آثار خطاطی هنرمندان بزرگ را دید. برخی از این خطاطی‌ها به‌صورت مستقیم با قلم‌مو و برخی با تکنیک گرته‌زنی انجام شده و در بیشتر آن‌ها آیات قرآنی دیده می‌شود. از نمونه‌های این طرح‌ها می‌توان خطاطی سوره تین و اخلاص را در ترنج‌های لاجوردی دید و در گنبد نیز آیاتی از سوره فتح را مشاهده کرد.
