به گزارش خبرگزاری بسیج از مازندران،مازندران فعلی بخشی از سرزمین گسترده‌ای است که در متون تاریخی آن را " فرشوارگر" و "پتیسخوارگر" می‌نامیدند، در الواح بدست آمده در کتیبه بیستون، این سرزمین " پتشواریش " نامیده شده بود، سرزمینی که در جنوب دریای کاسپین و بین آذربایجان و خراسان قرار داشت، با ساکنانی که در جنگ‌های شاهان هخامنشی از جمله جنگ داریوش سوم با اسکندر مقدونی در "گوگمل" به عنوان بهترین تیراندازان بکار گرفته شده بودند و آنگونه حضورشان در دفاع از خاک ایران چشمگیر بود که اسکندر فاتح، نتوانست طبرستان آن روز را تسخیر کند.
شجاعت، عدالت خواهی و استقلال طلبی مردم این سرزمین سبب شده بود مازندران از دوره هخامنشیان به عنوان یک ایالت مستقل، مورد احترام حکومت‌های مرکزی باشد و حتی هنگامیکه اعراب از مرز‌های چین تا خاورمیانه، آفریقا و بخش‌هایی از اروپا را تصرف کرده بودند قادر به تصرف مازندران نشدند.
این ویژگی‌ها سبب شد مازندرانی‌ها برخلاف همه بلاد اسلامی، آگاهانه و آزادانه، اسلام اهل بیت (ع) را پذیرا باشند و با تشکیل نخستین حکومت علویان در سال ۲۵۰ هجری قمری، نخستین کانون تمدن سازی شیعی را نیز بنیان نهادند. اما آیا خیزشی که ۱۱۹۴ سال قبل مایه مباهات و افتخار جهان اسلام شده است، همچنان در لابه لای حوادث روزگار می‌تواند چراغ راه آیندگان باشد؟ برای پاسخ به این پرسش گفتگویی ترتیب دادیم با دکتر هادی ابراهیمی عضو هیات علمی دانشگاه و مدیر کل صدا و سیمای مرکز مازندران
آقای ابراهیمی شما از آذرماه ۱۳۹۷ به عنوان مدیر کل صدا و سیمای مرکز مازندران منصوب شدید و معتقدید رسانه ملی قرارگاه مقدم و فعال برای هویت بخشی است، قابلیت‌های رسانه استانی را چگونه برای رسیدن به این هدف یعنی تقویت هویت ملی بکار گرفته اید و آیا به مقصدی که هدف گذاری شده بود رسیدند؟
در پاسخ به پرسش شما دو نکته کوتاه می‌گویم و بعد پاسخ خواهم دارد اول اینکه اگر هویت ملی را احساس تعلق اعضای یک جامعه به ارزش‌های دینی، ملی، زبان، فرهنگ، ادبیات، تاریخ و سنت‌ها بدانیم قطعا سهم صدا و سیما به دلیل فراگیر بودن، گستردگی و امکان دسترسی همه مردم به آن، در افزایش آگاهی‌های عمومی ویژه است
دومین نکته اینکه برخلاف تصور برخی‌ها ما در مازندران با جغرافیای فرهنگی متنوع و گویش‌های مختلفی روبرو هستیم به همین دلیل ما به عنوان یک رسانه فراگیر بازتاب دهنده اسطوره ها، نماد‌ها و آئین‌های ملی و محلی برای ایجاد یک ذهنیت مشترک و احساس تعلق متشرک هستیم آن هم با تقویت تشابهات هویت بخشی که داریم.
اما اینکه صدا و سیمای مازندران در این چهار سال برای تقویت هویت ملی چه کرده است ما ابتدا هویت ملی را در ابعاد اجتماعی، تاریخی، جغرافیایی، فرهنگی، سیاسی و دینی تقسیم بندی کردیم و در هر کدام از این بخش‌ها برنامه‌های ویژه تهیه و پخش شده است که نتایج درخشانی داشته که در ادامه عرض می‌کنم
مثلا در بعد تاریخی هدف ما آگاهی بخشی به مخاطبان درخصوص پیشینه تاریخی مازندران و همتاریخ پنداری افراد و اقوام مختلف ساکن در این سرزمین است که برنامه‌های خوبی هم ساخته شده است مثل " مازندران در گذر تاریخ" که فقط امسال ۲۴ عنوان برنامه پخش شده و در آن خسرو معتصد به صورت اختصاصی به نقش مازندران در جنبش‌های تاریخی ایران اشاره میکند یا برنامه " نگاهی به تاریخ مازندران از کوه تا کران" که در آن به اسناد تاریخی این سرزمین اشاره شده است یا ساخت ویژه برنامه مرعشیان که بیش از ۴۰ مستند و ساخته شد، اصلا ما در این چند سال نهضت مستند سازی در صدا و سیمای مرکز مازندران راه انداختیم مستند‌هایی مثل " دری به خانه خورشید " که زندگی مفاخر استان را به تصویر کشیده یا " دامون" که در ۲۶ قسمت پیش تولید آن انجام شده است
در بعد جغرافیایی این سرزمین نیز هدف ما ایجاد نگرش مثبت به آب و خاک است، اینکه همه جمعیت مازندران ساکن این محدوده جغرافیایی هستند و رسیدن به اهداف و نیازمندی‌ها نیز در همین خاک مقدور است که در همین رابطه نیز صد‌ها برنامه در قالب‌های مختلف سریال و مسابقات و برنامه‌های گفتگو محور تهیه شده است مثل برنامه " بهشت پنهان" که به معرفی توانمندی‌های روستا‌های استان پرداخته و اتفاقا برنامه برتر مراکز صدا و سیمای کشور شده است
بحث دیگری که باز در بعد جغرافیایی این سرزمین می‌گنجد و صدا و سیما به صورت ویژه به آن پرداخته نقش مازندران در دفاع مقدس و حفاظت از آب و خاک این سرزمین است ما با همکاری سپاه مازندران و بنیاد حفظ و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان چندین ویژه برنامه تولید و پخش کردیم مانند مستند " خط شکنان ۲۵" یا برنامه " روایت ۲۵" که در آن با حضور فرماندهان جنگ، پیشینه شکل گیری لشکر ۲۵ کربلا و نقش مازندرانی‌ها در دفاع مقدس برجسته شد و این کار برای اولین بار انجام شده بود
از سویی دیگر مازندران را پایتخت یادواره شهدا نامیدند، صدا و سیمای استان هم با وجود امکانات محدود به جرات می‌توان گفت تقریبا تمام یادواره‌های شهدا را پوشش رادیویی و تلویزیونی داد، نکته مهمتر اینکه صدا و سیمای مازندران برای اولین بار در کشور یادواره تلویزیونی شهدای استان را روی آنتن برد، یعنی، چون با توجه به شرایط کرونا امکان برگزاری تجمعات وجود نداشت صدا و سیما این یادواره‌ها را در استودیو با حضور رزمندگان و خانواده‌های شهدا برگزار کرد که بسیار هم مورد توجه قرار گرفت.
در ابعاد دیگر هویت ملی مانند فرهنگ، ما اگر فرهنگ را مجموعه اشتراکاتی در نظر بگیریم که از گذشته به نسل امروز رسیده است به جرات می‌توان گفت ده‌ها و شاید صد‌ها برنامه از هنجار‌ها و اعتقادات مردم این استان در قالب‌های متفاوت تولید شده است، از برنامه "مازرونی شو" که بسیار مورد استقبال مردم قرار گرفته تا " نسیم شمالی" و مسابقات محلی مثل "کاکرون" و " بوردکا" و برنامه‌های دیگر که فهرست بلند بالایی دارد و همه این‌ها فرهنگ غنی و متنوع و تاریخ این سرزمین را پیش روی مخاطب می‌گذارد.
اما اینکه کدام یک از این عناصر هویت بخش در مازندران غالب است، بنده به شخصه معتقدم در کنار همه ابعاد ۶ گانه‌ای که هویت ملی مازندرانی‌ها را شکل داده است دینمداری مردم این دیار زبانزد و خاص است، به همین دلیل بنده بعد دین را منبع هویت بخشی در استان می‌دانم، چونکه دین و مذهب می‌تواند به زندگی جهت و معنای درست بدهد، روابط اجتماعی را تقویت کند، وحدت بین افراد و اعضای یک جامعه را قوام ببخشد و به همین دلیل از زمانی که مدیریت صدا و سیمای مرکز مازندران را به عهده گرفتم تلاش کردم تا رسانه استانی به عنوان یک رسانه‌ی دینی ایدئولوژیک، بخش اعظمی از تولیدات خود را در این قالب قرار دهد البته به شکل هنرمندانه و با زبان هنر نه صرفا در قالب سخنرانی یا برنامه‌های مناسبتی و نتایجی که از این راهبرد گرفته شده است نیز نتایج خوبی بوده، این را مراکز تحقیقاتی و افتخاراتی که صدا و سیمای مازندران در طول این سه چهار سال کسب کرده اند گواهی می‌دهند شما ببینید صدا و سیمای مازندران مرکز برتر کشور در بخش ترویج فرهنگ ایثار و شهادت شده است، ما در تلویزیون بهترین تهیه کنندگی را با برنامه چلچلای سفری کسب کردیم، چندین مستند تولیدی مرکز مانند " ابومنتظر" و" چشمهایت را ببند" در جشنواره‌های مختلف حایز رتبه برتر شدند و اخیرا نیز در ۶ عنوان برنامه تکلیفی رتبه برتر کشور را کسب کردیم
در رادیو هم رتبه برتر رادیو زیارت کشور شدیم با ۸ جایزه، رادیو نمایش ما در جشنواره مکتب سلیمانی رتبه برتر را بدست آورد، تندیس برتر صداوسیمای کشور در جشنواره نواندیش را کسب کردیم ,اخیرا نمایش " همه دختران من" در جشنواره بین المللی تئاتر فجر ۹ جایزه و تندیس رادیو نمایش را گرفت وبه عنوان اثر برتر انتخاب شد.
در بخش خبر هم همکاران ما در چندین جشنواره داخلی با موضوع هویت ملی و همینطور جشنواره‌های خارجی درخشیدند مانند کسب رتبه برتر در جشنواره کشور‌های حاشیه دریای خزر که موضوع آن هم اشتراکات فرهنگی کشور‌های منطقه بود، در خصوص دریای خزر همینجا پرانتزی باز کنم که شاید برخی مخاطبان از این موضوع اطلاع نداشته باشند و آن هم بحث آزادسازی سواحل به عنوان آرزوی دیرینه مازندرانی است که در دولت سیزدهم اجرایی شد، موج این اتفاق مهم از خبر مرکز مازندران شروع شد، یعنی ابتدا گزارش‌هایی در خصوص لزوم آزادسازی سواحل در خبر مرکز تولید شد که سه قوه با تمام قوا پای کار آمدند یا درخصوص عملکرد باشگاه خبرنگاران جوان که زیرمجموعه خبر مازندران است چندین سال پیاپی رتبه اول مراکز کشور را کسب کرده است.
در فضای مجازی هم چند روز قبل اثر پویانمایی مرکز که البته چندین برنامه بود حایز رتبه برتر جشنواره ملی عمار شد که اتفاقا موضوع این پویانمایی هم معرفی مشاهیر مازندرانی بود.
آقای دکتر فرهنگ و هویت مازندران بدون موسیقی غنی این سرزمین قابل تصور نیست، شاید برخی‌ها معتقد باشند که به دلیل وجود برخی احکام و الزامات، نیازهایشان را در این بخش دریافت نمی‌کنند، نگاه شما به موسیقی مازندران چیست؟
بنده معتقدم تقویت هویت مازندرانی‌ها بدون درک درست از موسیقی بومی و محلی این سرزمین امکان پذیر نیست به همین دلیل، یکی از اولویت‌های برنامه سازی از زمانی که مسئولیت صدا و سیمای استان را پذیرفتم توجه ویژه به موسیقی غنی مازندران است و نتیجه خوبی هم گرفتیم، علاوه بر "ارکستر سمفونیک شهدای مدافع حرم" که برای نخستین بار در کشور در مرکز مازندران تولید شد و مورد قدردانی قرار گرفت " نماهنگ اقیانوس بی پایان" درباره رشادت‌های مازندرانی‌ها با خوانندگی حاج صادق آهنگران، " نماهنگ آفتاب وطن " با خوانندگی سالار عقیلی، " نماهنگ فدای تو ایران " با صدای مجید اخشابی و ده‌ها اثر دیگر گوشه‌ای از توجه به موسیقی مازندران است
البته ما در بحث نوع موسیقی و اینکه چگونه می‌تواند یکی از عوامل هویت بخشی باشد حرف داریم، ازدید بنده کار کردن در بخش موسیقی بسیار ظریف است، برخی‌ها به من می‌گویند فلان موسیقی که سنتی است یعنی از آلات موسیقی سنتی استفاده شده یا فلان خواننده که سنتی خوان است پس پخشش موردی ندارد، خیر از نگاه بنده باید ابتدا ببینیم موسیقی برای اینکه هویت ما را بالا ببرد چه چیزی به ذهن و دل و جان مردم می‌دهد، چیزی که وقتی شنیده می‌شود در خدمت تقویت همان هویت ملی، فرهنگی و انقلابی ما باشد شاید برخی‌ها خرده بگیرند که می‌خواهیم این هنر را هم در خدمت اسلام و انقلاب در آوریم، خب مگر بقیه مکاتب و ادیان در بخش موسیقی چه کردند، شما می‌بینید کلیساها، موسیقی خودشان را دارد و اصلا این هنر را بکار گرفته اند برای اهداف خودشان، ما هم معتقدیم شرط لازم موسیقی این است که در خدمت ارزش‌های انقلابی و اسلامی و هویت ملی قرار بگیرد به همین دلیل تولیدات موسیقیایی ما هم برای تقویت این بخش است و انصافا خوب هم در کشور درخشیدند، گواه این ادعا هم این است که بخش موسیقی صدا و سیمای مازندران فقط در سه چهار سال اخیر در جشنواره تولیدات صدا وسیمای کشور، جشنواره ملی ایثار، جشنواره بین المللی حبیب، جشنواره مدافعان حرم، جشنواره ملی فانوس رتبه برتر را کسب کرده است
ضمن اینکه ما در پیوند این بخش با هویت مذهبی برای اولین بار " نغمه‌های عاشورایی" این سرزمین را جمع آوری و پخش کردیم، نغمه‌ها و نوحه‌های خاصی که به اسم مقتل خوانی مازندرانی‌ها مشهور است از ملا علی و ملا حسن فاخر در غرب مازندران گرفته تا مرحوم فدایی در شرق استان که هم عصر با حافظ بود، از سویی دیگر مجموع اشعار مازندرانی فراوانی در خصوص محرم و عزاداری داشتیم از امیرپازواری یا علامه حسن زاده آملی که به صورت پراکنده بودند ما همه این‌ها را جمع آوری، تولید و در قالب برنامه " سوگواره‌های حسینی"پخش کردیم، در بخش موسیقی مقامی استان هم جشنواره امیری خوانی را ۲ سال با محوریت صدا و سیما برگزار کردیم یعنی تمام امیری خوانان استان را دعوت کردیم، موسیقی آن‌ها ضبط و پخش شد، می‌خواهم بگویم ما در صدا و سیما برعکس تصور برخی‌ها رشد تولیدات موسیقی مقامی داشتیم البته موسیقی که با آهنگ خوب، شعر خوب و ناظر به ارزش‌های انسانی و ملی ساخته شده باشد
تبریک به شما و همکاران رسانه ای، موضوع دیگری که شاید برخی مخاطبان مطرح می‌کنند کیفیت تصاویر تلویزیونی است، صدا و سیمای مازندران در کنار موفقیت‌های کیفی در برنامه سازی‌ها در زمینه‌های توسعه فن آوری‌های جدید چه اقداماتی انجام داده است؟
ابتدا باید عرض کنم که صداوسیما یک رسانه رو به توسعه و پیشرفت است، خصوصا در بخش زیرساخت‌ها، توسعه تلویزیون دیجیتال، رادیو‌های موج متوسط، انتشار و انتقال ماهواره‌ای دیتا‌ها و تصاویر که همه این‌ها در راستای عدالت رسانه‌ای و خدمت بی‌منت به همه ساکنان مازندران حتی در دورترین نقطه‌ها در حال انجام است و شما می‌توانید نتیجه این پیشرفت را در تصاویر دریافتی در منازل خود ببینید
نخستین اقدامی که از چند سال قبل آغاز شد و با زحمات شبانه روزی همکاران به نتیجه رسید موضوع تبدیل ساختار آنالوگ به سیستم‌های توسعه‌یافته دیجیتال بود تا شرایط محیطی و جغرافیایی بر کیفیت تصاویر تاثیر نامطلوب نگذارد، البته به دلیل شرایط جغرافیایی مازندران کار بسیار سختی است، اما هدف ما توسعه عدالت‌محور رسانه‌ای برای همه مردم در همه مناطق استان است
کار بزرگ دیگری که انجام شد بحث HD کردن سیستم‌ها برای بهبود کیفیت تصاویر بود، الان بیش از ۸۵ درصد مناطق مازندران تصاویر را به صورت HD دریافت می‌کنند که بنا داریم این میزان را به زودی به ۱۰۰ درصد برسانیم به همین دلیل ما در دهه فجر امسال بیش از ۳۰ پرورژه را افتتاح خواهیم کرد که از جمله این طرح‌ها می‌توان به تجهیز استودیوی تولید HD تلویزیونی، سیستم ارسال ماهواره خودرویی، راه اندازی ۹۸ سامانه دیجیتال در ایستگاه‌های تلویزیونی، تقویت فرستنده‌های پرقدرت در سوردار و نمک آبرود، راه اندازی ده‌ها فرستنده رادیویی و تلویزیونی، راه اندازی فیبر نوری در دو ورزشگاه که بازی‌های مهم ورزشی در آن برگزار می‌شود و ده‌ها پروژه دیگر
این را هم بگویم که ما به جایگاه کنونی خود هرگز راضی نشدیم، اما انتظار هم داریم که برخی دستگاه‌های اجرایی که وظیفه تخصیص اعتبارات در استان را به عهده دارند به توسعه بزرگترین و جامعترین رسانه استانی هم گوشه چشمی داشته باشند، بیش از ۹۰ درصد اعتبارات برای بهره برداری از طرح‌هایی که در بالا به آن‌ها اشاره شد اعتباراتی است که از خود سازمان صدا و سیما دریافت شد به همین دلیل انتظار داریم در سفر‌های استانی روسای جمهور اعتباراتی برای توسعه زیرساخت‌های صدا و سیما در نظر گرفته شود متاسفانه در سفر اخیر رئیس جمهوری به مازندران به رغم تلاش‌های شبانه روزی صدا و سیما در انعکاس فعالیت‌های دولت در مازندران هیچ اعتباری برای صدا و سیما در نظر گرفته نشده است
پس شما معتقدید رسانه استانی در این سال‌ها به گونه‌ای عمل کرده که احساس تعلق و وفاداری به دین، سرزمین، تاریخ، ملت و فرهنگ مشترک در جامعه تقویت شده است؟
ببنید حتما کاستی‌هایی وجود دارد، اما نتایج نشان می‌دهد که صدا و سیما در پرورش و تقویت این احساس با رعایت احترام به فرهنگ‌ها و همه مؤلفه‌های هویت ملی، مثل دین، زبان، تاریخ، سنت‌ها و فرهنگ، نقش خود را بدرستی و به صورت برجسته ایفا کرده است، شما فضای احترام و اعتماد گروه‌های قومی یا فرق مذهبی به همدیگر را در استان ببینید، فضای احترام متقابل و همزیستی مسالمت‌آمیزی که در سایه امنیت حاکم است، یکی از دلایل این همزیستی این است که در رسانه تلاش شده تا زمینه‌های تضاد و منازعه کاهش و در عوض تعهد و وفاداری افراد به جامعه و نظام سیاسی و دینی افزایش یابد.
این نکته را هم عرض کنم که افزایش دانش مردم نسبت به هویت ملی، محلی و مذهبی خود، فارغ از همه ممیز‌های قومی با رعایت انصاف و فارغ از هرگونه جناح بندی در صدا و سیما انجام می‌شود، چونکه معتقدم برای پرهیز از خطرات ناشی از تنوع قومی نه تنها باید این تنوع را به خوبی مدیریت کنیم بلکه از آن در جهت حفظ آموزه‌های انقلابی اسلامی استفاده کنیم که کار‌های بزرگی هم انجام شد و شما آثارش را در جامعه فعلی می‌توانید بینید، به طور مثال مشارکت‌پذیری و مسئولیت‌شناسی یکایک اعضای جامعه در دفاع از میهن، در بحران‌هایی مانند کرونا، سیل و زلزله و به طور بارز در دفاع مقدس یا در همین فتنه سیاسی فرهنگی اخیر ببینید رسانه ملی یک تنه در یک جنگ ترکیبی مقابل رسانه‌های خارجی قرار داشت، شعار‌ها را ببینید دقیقا هویت دینی و ملی ما را هدف قرار داده بودند، اما آنچه در گذر از این تهدیدات موثر بود نحوه انعکاس، اطلاع رسانی، تأثیرگذاری، متقاعدسازی، هدایت و جهت دهی و دریک کلام تأثیر گذاشتن بر افکارعمومی در سایه بهره گیری از رسانه بود یعنی رسانه از یک سو تلاش کرد تا هزینه این بحران را کم و از رسیدن آسیب به اقشار مختلف جلوگیری کند و از سویی دیگر دشمن و بوجود آورندگان بحران را در رسیدن به اهداف خود ناکام بگذارد که دیدید اگرچه حرکاتی توسط برخی عناصر در برخی مناطق استان انجام شد مانند آتش زدن پرچم و توهین به مقدسات که این هم نشانه ضعف سیستماتیک معترضان بود، اما با حضور هوشمندانه مردم مازندران این توطئه در نطفه خفه شد که باز هم بر می‌گردد به همان سابقه تاریخی و هویت دینی و شیعی که مازندرانی‌ها دارند و نشان دادند اگر کسی یا کسانی در هر جایگاهی بخواهند خدشه‌ای به این هویت وارد کنند رگ غیرتشان می‌جوشد و هویت خود را احیا می‌کنند
آقای دکتر ابراهیمی ممنونم از فرصتی که در اختیار ما گذاشتید، اگر مطلب ناگفته‌ای مانده است بفرمایید
من هم تشکر می‌کنم، یک نکته نهایی مانده که می‌خواهم عرض کنم و آن این است که در استان مازندران رسانه‌های فراوانی از قبیل روزنامه ها، مجلات، هفته نامه فعال هستند، اما صدا و سیمای استانی به دلیل دارا بودن قابلیت صوت و تصویر توانسته است در مقایسه با سایر رسانه‌ها نقش موثرتری در انتقال میراث‌های فرهنگی، تاریخی، دینی و ملی از یک نسل به نسل دیگر داشته باشد
از همین جا به مخاطبان اطمینان می‌دهم که رسانه استانی در چارچوب وظایف خود به اطلس فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی استان توجه ویژه‌ای دارد و تلاش ما این است که بخشی از قوه محرکه برای حرکت دادن قطار توسعه در استان باشیم در همه بخش ها، یعنی توسعه فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و دینی و این نقشی که رسانه در بزنگاه‌های تاریخی برای احیای هویت ملی ایفا کرده است بدون شک حاصل همراهی تمامی گروه‌های اجتماعی و صاحبان آرای مختلف حوزه عمومی و مشارکت تمامی نخبگان و مردم در ارائه نظرات از طریق این رسانه به مدیران بوده به همین دلیل علاوه بر اینکه از همین فرصت استفاده کرده و اعلام می‌کنم صدا و سیمای مازندران آماده انعکاس عملکرد کارگزاران نظام، مدیران فرهنگی دیگر، نخبگان علمی استان و نظام سیاسی حاکم برای تقویت هویت دینی و ارزشی است از مدیران جامعه هم انتظار می‌رود که با سیاستگذاری صحیح و بهره مندی از ابزار‌ها و شیوه‌هایی مناسب برای تقویت و تحکیم هویت ملی و از بین بردن مخاطراتی که این هویت ملی را تهدید میکند رسانه استانی را همراهی کنند، چون اعتقاد دارم در جوامع شبکه‌ای شده که اکنون با آن مواجه هستیم و دشمن با تمام توان قصد تکه پاره کردن این هویت را دارد، حفاظت از این هویت یکدست، منسجم و غیر متکثر که اکنون در جامعه مشاهده می‌شود با همراهی همه دور از انتظار نیست.
