صدای پای بهار نزدیک است

به گزارش سرویس بسیج جامعه زنان کشور خبرگزاری بسیج،محرم محمدیان - خانه تکانی سنتی است که از دیر باز در ماه های پایانی سال برای استقبال از بهار انجام میشود که بر گرفته از تازگی و نو شدن می باشد.

افراد، خانه های خود را از گرد و خاک پاک می کنند ولی نباید فراموش شود که خانه تکانی اصلی تغیر و تحول در رفتارها ، پاک شدن دل ها از کینه ها وکدورت ها می باشد.

 ایرانیان از دیر باز این سنت زیبا را به پا می دارند، آن ها بر این باورند که ،با دور ریختن وسایل قدیمی کهنه و جایگزین کردن وسایل نو به زندگی طراوت و شادابی خاصی می دهد که با نو شدن سال و آمدن فصل زیبا وبا طراوت بهار همراه خواهد شد و روحیه سر زندگی را به همراه خواهد داشت. برخی روانشناسان در تحلیل کارکردهای این سنت پسندیده معتقد هستند خانه تکانی به افراد جرأت رهایی از وابستگی ها را می دهد و فرصت دور ریختن خاطرات بدی که در ذهن خود بایگانی کرده اند را ایجاد می کند.

نخستین مشخصه خانه تکانی، نزدیک شدن به سال نو و روزهایی دیگر است ،سالی که در آن باید همراه با تمیز کردن پلیدی های مادی، پلیدی های روحی را نیز دور کرد.

*چرا خانه‌تکانی می‌کنیم؟

یکی از جالب‌ترین آدابی که در گذشته بین اغلب شهرهای ایران مرسوم بود، آئین فرش‌تکانی بود. قبل از این‌که فرش‌ها را بشویند، با زدن چوب به آن، خاک فرش را خوب می‌گرفتند، سپس فرش‌ها را با آب می‌شستند. اگر خوب خاک‌گیری نمی‌شد، رنگ‌های فرش با هم درمی‌آمیخت. حتی در برخی شهرها از جمله تبریز و اطراف آن، معتقد بودند اگر یک فرش را شش یا هفت‌بار خاک‌گیری نکنید و بشویید، به صدا می‌افتد، یعنی وقتی این فرش‌ها را تا کنیم یا به‌صورت لوله جمع کنیم، صدا می‌دهد.

یک شیمی دان  می گوید: سیلیس‌های خاک با رنگ‌های غالب یعنی قرمز، قهوه‌ای و سرمه‌ای ترکیب می‌شود و در رنگ‌های مغلوب یعنی سفید، صورتی، آبی، اثر می‌گذارد. وقتی فرش قبل از شست‌وشو خاک‌گیری نشود، خاک‌ها  لابه‌لای الیاف باقی می‌ماند و هر بار که شسته می‌شود، یک لایه به لایه بعدی اضافه و سرانجام الیاف مانند یک بتون خشک و شکننده و موجب ایجاد صدا می‌شوند. این امر ممکن است به مرور موجب پوسیده شدن تکه‌ای از فرش شود.

برخی پژوهشگران، خانه‌تکانی و آرایش محیط زندگی را از دستورات آئین زرتشت می‌دانند، زیرا فکر می‌کنند رابطه‌ای بین فروهرها، ارواح پاک و نیک با نامگذاری اولین ماه فصل بهار، یعنی فروردین وجود دارد، به گواهی بیشتر منابع حتی اوستا، فرود فروهرها در روزهای پایانی سال کهنه و چند روز نخست سال نو انجام می‌شود.

جواد انصافی ، بازیگر ،کارگردان و پژوهشگر در کتابی با عنوان «نوید بهار» آورده است: از دیگر رسوم کهن ایرانیان در نوروز، غبارروبی و گردگیری از در و دیوار خانه و اسباب آن بود. حتی در برخی روستاها برای زدودن غبار و خاک، در و دیوار خانه‌های خود را با دوغاب سفید می‌کردند تا همه‌جا نو شود. دور انداختن اشیای کهنه و فرسوده، شکستن کاسه‌ها و کوزه‌های سفالیِ کهنه نیز از دیگر کارهایی بود که مردم در این ایام انجام می‌دادند که امروزه ثابت شده است، شکستگی‌ها محل تجمع میکروب‌ها هستند،در حقیقت خانه‌تکانی نظافت و بهداشت فردی و بهداشت عمومی است.

در کشورمان سنت خانه تکانی  بیشتراز نیمه دوم اسفند آغاز می شود . هندوهای هندوستان نیز مراسمی شبیه ایرانیان دارند که " پیتارا " نام دارد و عید نیاکان است که در روزهای آخر سال برگزار می شود . در ازبکستان و ترکمنستان و در چین ( ایالت سین کیانگ ) نیز این مراسم وجود دارد . رومی های قدیم نیز " عید مردگان " داشنتد که در ماه فوریه برگزار می شد .

ابوریحان بیرونی دانشمند نامی ایرانی ، " جشن فروردگان " را " عید اموات پارسیان " می نامد . این رسم را " جشن مهمانان آسمانی " نیز گفته اند . امروزه ایرانیان همچنان سنت خانه تکانی و دیدار مهمانان آسمانی را پاس می دارند . ایرانیان در طی سال و به ویژه در پنجشنبه آخر هر سال ،با حضور بر سرمزار بزرگان و درگذشتگان خود و گذاشتن گل و گلدان ، شستشو با آب و گلاب و حتی چیدن سفره هفت سین ، یاد و خاطره درگذشتگان خود را گرامی می دارند .

همچنین درسالهای اخیر،درتبریز ،بیشترخانواده هایی که عزیزان خودرا ازدست داده اند،آخرین روزسال ویاقبل آن ،مراسمی باعنوان یادبودبرگزارمی کنندتا درسال جدید،اقوام وهمسایگان دیگرمجبورنباشندمراسم سال جدیدرابالباس سیاه برگزارکنند.

حتی دربرخی روستاهای آذربایجان شرقی ،افراددرجه یک کسانی که عزیزخودرابه علت فوت دربین ندارند،همگی جمع شده ودرمسجدروستا مراسمی را قبل ازسال جدیدبرپا می دارند.

*اما خانه تکانی را از کجا  باید آغاز کرد؟

بیشتر بانوان خوش سلیقه ایرانی، خانه تکانی را از قلب خانه یعنی آشپزخانه آغاز می کنند. این محل بر خلاف ظاهرش سخت ترین بخش کار است و هر بخش آن روزها وقت می برد.

همیشه کارها را از کل به جزء دسته بندی کنید ،به این معنی که کارهای مهم و اصلی را همان اوایل انجام دهید و ریزه کاری ها را به روزهای پایانی موکول کنید. این کار ۲ حسن دارد، اول این که درآغاز کار و هنگامی که انرژی بالایی دارید، وقت خود را به انجام کارهای پیش پا افتاده هدر نداده اید.

 بدون اضطراب کار خانه تکانی را پیش ببرید.

یک مورد دیگر که می تواند در تغییر روحیه شما و دیگر اهالی خانه موثر باشد، تغییر دکوراسیون است. شما می توانید پس از انجام هر مرحله از مراحل نظافت و رفت و روب، با جابه جایی وسایل، چهره جدیدی به منزل خود ببخشید. سال جدید را با خانه ای جدید آغاز کنید، به این صورت احساس نو بودن در خانواده شما القا می شود، حس خوبی مثل حس تازگی.

به نظر نمی رسد یادآوری این نکته لازم باشد که شست وشوی بدون دستکش و گردگیری بدون ماسک و کار بدون وقفه چه عواقبی را می تواند برایتان ایجاد کند.

 جابه جایی وسایل سنگین هم همین طور. وسایل سنگین را با کمک دیگران جابه جا کنید.

در ضمن نظافت با مواد شیمیایی شوینده را در محیط های دربسته مثل حمام انجام ندهید، از نردبان بالا نروید و لوازم برقی را به تنهایی نظافت نکنید.

 

* خانه تکانی دل، مایه آرامش خود و دیگران

از نظافت خانه، هم خودمان لذت می‌ بریم هم دیگران. خانه‌ تكانی كه شد، وقتی خستگی برطرف می‌شود، آدم هم خودش لذت می برد و هم هرکسی که وارد خانه می شود لذت می برد.

اگر عیب های خود را پاک کنیم و خود را تطهیر کرده و وجودمان را به زیبایی ها تزیین کنیم هم خودمان خوشحال می شویم و سود می بریم و هم هر کسی با ما برخورد می کند می گوید: چه آدم پاكی، چه آدم صافی.

برای نظافت خانه باید در و پنجره‌ها را بست. چون گرد و خاك از این پنجره‌ها بیرون می‌آید.  پنجره‌ دل ما هم گوش است. مراقب باشیم هر حرفی را نشنویم که غیبت و تهمت نشود.