دومین گنبد آجری ایران بر فراز مسجد سور حمامیان بوکان
به گزارش خبرگزاری بسیج آذربایجان غربی، مساجد در طول تاریخ اسلام همیشه از جایگاه بسیار والای در میان امت اسلامی بویژه ملت مسلمان ایران برخودار بوده و در جای جای این کشور عزیز اسلامی هر جا آبادانی بوده مسجدی نیز در ان بنا شده است.
ساخت مساجد در کشور های اسلامی زیر بنای هنر و معماری اسلامی را تشکیل داد، معماری زیبا، با کاشی کاری های منحصر به فرد، کتیبه ها، معرق ها و دیگر عناصر معماری در هم آمیخت و معماری اسلامی را پدید آورد که هم اکنون مایه فخر و مباهات ملل اسلامی و از جاذبه های گردشگری این کشور هاست.
مردم ایران زمین نیز طی ۱۳۰۰ سال گذشته به معماری مساجد نگاه ویژه ای داشتند و همین موضوع سبب شده تا زیباترین مساجد جهان اسلام توسط معماران ایرانی چه در داخل و چه در خارج از مرزهای این سرزمین بنا شوند.
معماری مساجد در ایران به گونه ای مسیر تحولات و تغییرات ایجاد شده در کشور را نشان می دهد و نماینگر عمق برداشت های فرهیختگان و سازندگان مسجد در این سرزمین بوده که به واسطه مقاطع تاریخی معماری آنان نیز دچار دگرگونی شده است.
علاقه مردم بوکان نیز به ساخت مسجد مساجد زیبا و بزرگ با بهره گیره از معماری محلی از دیر باز زبان خاص و عام بوده و مردمان این خطه از ایران اسلامی با توجه به علاقه قلبی به اسلام نه از باب اقتصاد و مقاصد مادی بلکه بر اساس فطرت پاک فردی سعی کردند مساجدی با معماری منحصر به فرد بومی در این منطقه بنا کنند.
یکی از باشکوه ترین و زیبا ترین مساجد بوکان مسجد “سور” حمامیان است که در فاصله ۳ کیلومتری شهر و در روستای به همین نام قرار گرفته است.
بر اساس کتیبه موجود نسب شده بر دیوار مسجد بنای ان به دوره قاجریه و قبل از جنگ جهانی اول بر می گردد که توسط مرحوم محمود آقای ایلخانی زاده و با هنرنمایی معمار باشی مراغه ای در سال ۱۳۲۸ در متراژ۱۴ در ۱۴ متر بنا شده است.
پی مسجد در عمق ۲۰ متری زمین ساخته شده تا در مقابل زلزله و طوفان بسیار مقاوم باشد و همچنین دارای گنبدی بزرگ به صورت دو لایه است که با آجر های کوره پز و بدون هیچ ستون و نگه دارنده ای ساخته شده و پس از گنبد سلطانیه زنجان، دومین گنبد بزرگ آجری ایرا به شمار می اید که ارتفاع ان از کف مسجد ۱۲ متر است.
مسجد سور حمامیان به علت نزدیکی به رودخانه سیمانه رود همیشه در معرض رطوبت قرار داشته بر همین اساس سازندگان آن کف مسجد را توسط تنه های درخت توت عایق بندی کرده بودند تا از انتقال رطوبت به کف و دیوارهای مسجد جلوگیری کنند که متاسفانه بعد از مرمت مسجد، کف چوبی آن برداشته شده و گودی کف مسجد نیز پر شد و همچنین ستونهای چوبی ایوان مسجد نیز جای خود را به ستونهای آجری دادند که همین امر باعث ایجاد شکاف های عظیمی در دیوارهای داخلی مسجد شده است.
از دیگر ویژگی های این مسجد تاریخی با معماری خاص این است که مناره ندارد ولی در داخل مسجد شکل مناره ها روی آجر های داخل مسجد منقوش شده است.
در کنار این مسجد منحصر به فرد مدرسه ای دینی با ۱۳ حجره وجود داشته است که طی چندی سال گذشته کاملا تخریب شده بود که اکنون و خوشبختانه با تلاش اداره میراث فرهنگی و گردشگری بوکان این مدرسه کاملا بازسازی شده است هرچند کمی ان طرف تر از مدرسه وضوخانه ای در ابعاد ۹،۵ در ۹،۵ موجود بوده که اکنون اثری از آن نیست.
در قسمت ورودی مسجد نیز تالاری احداث شده که دارای چهار ستون اجری بوده و سکوی نه چندان بلند در ان قرار گرفته که سقف ان نیز با چوب درخت توت پوشانده شده است.
این مسجد زیبا و منحصر به فرد از نظر معماری در ۲۵ اسفند سال ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۳۴۸۳ در ردیف اثار ملی و ماندگار قرار گرفت.
