مبنا و اساس تشکیل بسیج، تفکر دینی و مشارکت مردمی بود
اول: «بسیج دست قدرت خدا است »جمله ای که هم واقعیت دارد و هم حقیقت.طبق آیات قران همه امور دست خداوند است و خداوند نیز در زمین جانشینی برای خود که ما انسانها هستیم را خلق نموده است
یعنی این توده های مردم هستند که قدرت الهی و فعالیت هایی که مطلوب خداوند است را در زمین با خلاقیت و ابتکار پیش می برد.
دوم: "هدف امام از فرمان تشکیل بسیج" قبل از انقلاب وقتی تفکر مبارزه با طاغوت مطرح شد روش های متعدد و متنوعی برای مبارزه در عمل وجود داشت، بعضی ها قائل بودند بر اینکه با راه انداختن تشکیلات نظامی و سازمان دهی و مسلح شدن و جنک مسلحانه می توان با طاغوت و رژیم شاهنشاهی مبارزه کرد.
اما برخی افراد نیز قائل بر این بودند که هرچقدر بیشتر به مردم ظلم و ستم شود ما باید مردم را آکاه کنیم ومردم را نسبت به ظلم و ستم شاهنشاهی و تضاد طبقاتی در جامعه بیدار کنیم.
اما حضرت امام خمینی(ره) روی مولفه های دینی و مولفه هایی که بر فطرت و نهاد انسانها موثر بود تکیه می کردند .
به طور مثال می فرمودند عزت و عزت مداری برای انسان یک ارزش است. ایشان می فرمودند مگر شما عزت نمی خواهید؟ تاکی یک رژیم طاغوتی، رژیمی که اهل ظلم و ستم است باید برای ما سیتره و حاکمیت پیدا کند.
به فرموده حضرت امام راحل همانطور که ظالم شدن و ستمگر بودن مورد رضایت خداوند نیست پذیرش ظلم نیز به همین صورت است و ما نباید ظلم را بپذیریم.
و خود پیروزی انقلاب نیز گواهی شد بر حقانیت فرمایشات امام خمینی(ره) که باعث شد با تکیه بر فطرت دینی مردم و تکیه بر اهرم ها مولفه های دینی انقلاب شکل بگیرد.
اما بلافاصله بعد از انقلاب حضرت امام این حرکت عظیم مردمی را رها نکرد وباعث شد نطفه بسیج از همین تفکر شکل بگیرد. تفکری که توسط مردم و با مولفه های دینی و اهرم های دینی انجام گرفت.
به طور مثال ما در زمان دفاع مقدس نیروهای مسلح بسیار توانمندی داشتیم ولی امام تنهابه این نیرها اکتفا نکردند و آمدند جنگ را مردمی کردند و فرمودند جنگ مال شما است، کشور متعلق به شما است و دفاع هم وظیفه شما می باشد.
و "بسیج" از اینجا شکل گرفت بگونه ای که دعوت مردم برای مشارکتی که در سرنوشت کلان کشور و دین و آیین آنها مربوط است می شود بسیج. و اکنون نیز بعد از پیروزی ایران در جنگ تحمیلی با اینکه عده ای می گفتند بسیج برای دوران جنگ بوده و الان نیازی به بسیج نیست، اما مقام معظم رهبری هوشمندانه فرمودند اینطور نیست بسیج یک شجره طیبه است و باید بماند و بسیجی ها نیز بایستی میدان های متعددی برای فعالیت های بسیجی وار به وجود آورند.
سوم: "ماموریت های بسیج" نیز بسته به قشرهای مختلف بسیج متفاوت است اما در کل تحقق فرمایشات امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری، ایجاد تواناییها و آمادگیهای لازم در همه زمینه ها، تلاش در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی، و مقابله با تهاجمات فرهنگی از مهمترین ماموریت های این نهاد مردمی است.
و از طرفی نیز یکی از جمله موضوعات بسیار مهمی که مقام معظم رهبری نسبت به آن تاکید دارند هوشیاری در مقابل نفوذ است که توجه به این معقوله مهم نیز یکی از ماموریت های اصلی بسیجان بشمار می رود.
