غفلت از دیپلماسی مذهبی در دولت یازدهم

شورای امنیت سازمان ملل متحد اخیرا در گزارشی اذعان کرده است بیش از 25 هزار تروریست خارجی از 100 کشور جهان، بدنه اصلی داعش و القاعده را تشکیل داده اند. داعش که سودای تشکیل امپراتوری هارون الرشیدی را در سر می پروراند مولود نامشروع آمریکایی ها در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقاست. هیلاری کلینتون در کتاب خاطرات جدید خود فاش می کند که نقش آمریکا در به وجود آمدن داعش بیش از یک محرک و یا کاتالیزور بوده و نطفه نامشروع داعش در یک رحم آمریکایی پرورش یافته است. وی در این کتاب می نویسد: «من به 112 کشور سفر کردم تا نقش آمریکا و توافق با بعضی از دوستان را درباره به رسمیت شناختن دولت اسلامی بلافاصله پس از تشکیل آن، توضیح دهم.» وزیر سابق امورخارجه آمریکا در ادامه بیان طرح های واشنگتن برای منطقه خاورمیانه نوشت: «ما از طریق اخوان المسلمین در مصر و دولت اسلامی که قرار بود تشکیل شود منطقه را تقسیم می کردیم و پس از آن توسط عوامل خود از اخوان المسلمین به سراغ کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس می رفتیم. ابتدا کار از کویت آغاز می شد و به ترتیب به سراغ امارات، بحرین و عمان می رفتیم. در پی آن، تقسیمات منطقه عربی و مغرب عربی به طور کامل تغییر می کرد و ما تسلط کامل بر منافع نفتی و گذرگاه های دریایی پیدا می کردیم.» ادوارد اسنودن جاسوس سابق آژانس امنیت ملی آمریکا نیز در این خصوص فاش کرد: سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا، انگلیس و رژیم صهیونیستی در شکل گیری گروه موسوم به دولت اسلامی در عراق و شام «داعش» نقش داشتند و در عملیاتی با نام «لانه زنبور» گروه داعش را تشکیل دادند. وی تاکید کرد: گروه داعش برای حمایت از اسرائیل تشکیل شده است و هدف عملیات «لانه زنبور» تشکیل گروهی با شعارهای اسلامی است که تندروها را از سراسر جهان جذب کند و بر اساس اندیشه های تکفیری، سلاح خود را به سوی کشورهای مخالف موجودیت اسرائیل نشانه بگیرد. امروز تروریست هایی از پیشرفته ترین کشورهای اسلامی در شرق آسیا تا فقیر ترین جوامع مسلمان نشین در شمال و غرب آفریقا در داعش حضور دارند. واقع بینانه اگر با این پدیده مواجه شویم داعش با توسل به ابزارهای نوین تبلیغی و با حمایت مالی و تسلیحاتی برخی کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای توانسته تعداد قابل اعتنایی از جوانان مسلمان را به انحراف بکشاند.

متاسفانه برخی فرق اهل سنت نیز با مسدود کردن باب «عقل» در استنباطات دینی و اکتفا به کتاب، سنت و اجماع به بسیج لشگر «جهل» کمک کرده اند.

از منظر گفتمانی به نظر می رسد تعبیر مقام معظم رهبری مبنی بر رویارویی دو «گفتمان نوین اسلامی» و «گفتمان جاهلیت» به عنوان دو گفتمان اصلی در دنیای امروز بر همین منهج استوار باشد. گفتمان جاهلیت که در نوع غربی آن همان لیبرال دموکراسی افسارگسیخته و در نوع شرقی آن دگماتیسم و بنیادگرایی جزم اندیشانه و تکفیری است، بیداری جهان اسلام حول گفتمان نوین اسلامی را نشانه گرفته است. جنود جهل به عنوان ابزاری برای شیاطین و مستکبرین خیال پردازی های برخی کشورهای منطقه را نیز تکمیل می کنند. غافل از اینکه هم داعش و هم سران این کشورها بازیچه ای برای طراحی های سازمان های جاسوسی و امنیتی آمریکا، انگلیس و رژیم صهیونیستی هستند. ترکیه به خیال خام خود تصور می کند پیروز تحرکات مذبوحانه تکفیریها در منطقه است. اردوغان تصور می کند سران داعش خلافت هارون الرشیدی و نوستالژی امپراتوری عثمانی را احیا می کنند و به ترک ها اهدا می نمایند. قطری ها درآمدهای نفت و گاز خود را هزینه داعش می کنند به این خیال خام که حداقل نفوذی در خاورمیانه پیدا می کنند. عربستان سعودی از اسرائیل برای داعش تانک می خرد با این رویا که می تواند با در مشت گرفتن تکفیریها ابزار فشاری در مقابل توسعه دامنه نفوذ ایران در منطقه پیدا کند. غافل از اینکه داعشی ها حتی در مشت عربستان حاکمان خام و تازه به دوران رسیده سعودی را گاز می گیرند. ترکیه در آستانه فروپاشی است. فشار لائیک ها به اردوغان، تهدید کردها در جنوب و چیزی حدود 25 میلیون علوی که قساوت و سبعیت داعش را علیه هم کیشان خود می بینند اردوغان را به خاطر این اشتباه استراتژیک نخواهند بخشید.

در این معرکه علی رغم پیشرفت های عرصه میدانی کشور ما در یمن، عراق، سوریه و لبنان اما جای وزارت خارجه کشورمان در عرصه سیاسی خالی است. از باب موعظه حسنه به رئیس جمهور، وزیر خارجه و سایر دولتمردان کشورمان عرض می کنیم وزارت خارجه به جای تمرکز بر مذاکرات -اگر نگوییم بی فایده- اما کم فایده با چند کشور غربی باید در 5 قاره فعال شود و موضوع یافتن راه حلی در برابر داعش را در دستور کار خود قرار دهد. چرا باید همه تخم مرغ های خود را در سبد مذاکراتی بگذاریم که ضمن به باد دادن شرف، عزت و غیرت ملت ایران هیچ عایده ی برای کشور ندارد. چرا از آفریقا و آسیا در دو سال گذشته غفلت کردیم. امروز دایره و میزان نفوذ ما در آمریکای جنوبی در حال کم شدن است. چرا ظرفیت جنبش عدم تعهد را در دو سال گذشته زنده نکردیم. ایران به عنوان رئیس این جنبش در بسیاری از مخاطرات و معادلات در دو سال گذشته از یک عضو عادی نیز نقش کم رنگ تری داشته است. دستگاه سیاست خارجی کشورمان امروز در خصوص حمایت های آشکار قطری ها از داعش هیچ واکنشی از خود نشان نمی دهد. در مسئله بحرین وزارت خارجه از موضع ضعف برخورد می کند. در ماجرای عربستان و شیطنت های اخیر حاکمان این کشور وزارت خارجه کشورمان کمترین تحرک را از خود نشان داد.

این در حالی است که ما به شدت نیازمند یک دیپلماسی مذهبی برای حل مشکل تکفیری ها در منطقه هستیم. یک سال پیش در سرمقاله آدینه تهران نسبت به ضرورت پیگیری «دیپلماسی مذهبی» برای مهار تعصبات فرقه ای و طایفه ای تاکید کردیم و نوشتیم که امروز از داعش در سوریه و عراق گرفته تا بوکوحرام در نیجریه و اختلافات مذهبی در برمه و شرق آسیا جملگی توطئه استکبار جهانی برای جلوگیری از زوال در سالهای آغازین قرن بیست و یکم است. این حربه دشمن راه حل نظامی ندارد بلکه علمای جهان اسلام متشکل از تمام فرق و مذاهب اسلامی باید با حمایت نهادهای دولتی نظیر وزارت خارجه در کنار هم گرد آیند و دیپلماسی مذهبی را به پیش ببرند و الا آتش فتنه تعصبات مذهبی که سه ضلع دارد دامن تمام کشورهای اسلامی را می‌سوزاند. ضلع اول این فتنه جهالت و نادانی برخی گروه‌های اسلامی است که عامل دست جبهه کفر و نفاق شده اند.

ضلع دوم پول بی پایان برخی قارون‌های عربی است و ضلع سوم مکر منافقانه آمریکایی - صهیونیستی است که مسلمانان را به جان هم انداخته است. اینک نوبت امتحان و ابتلای علمای جهان اسلام است تا مبانی وحدت را روشن کنند. امروز جنگ فقط جنگ شیعه و سنی نیست. جنگ سنی با سنی است، جنگ مسلمان با مسلمان است. دشمنان اسلام و مسلمین با مشوه کردن چهره اسلام سعی دارند مسلمانان را نسبت به دخالت دین در امور اجتماعی و سیاسی بدبین کنند و آلترناتیو‌های سکولار را مثل کردستان عراق، ترکیه و... پیش روی آنها بگذارند. شورای عالی حوزه علمیه قم امروز وظیفه دارد تا با بستر سازی وزارت خارجه زمینه گفتگوی علمای اسلام را فراهم نماید. امروز نوبت دیپلماسی مذهبی در جهان اسلام و گفتگوهای مستمر علمای بلاد اسلامی است.

زمانی که شیوخ الازهر مصر زبان با انتقاد از داعش گشودند و حتی برای اقدامات ضد انسانی این گروه های تکفیری مجازات تعیین کردند تاثیر روشنگرانه آن در جهان اسلام به مراتب بیشتر اتخاذ مواضع سیاسی و نظامی است. داعش یک تفکر است کل جهان اسلام را تهدید می کند با این تفکر باید علما، ائمه جمعه و جماعات کشورهای اسلامی و اهالی فکر و اندیشه جهان اسلام برخورد کنند. بزرگترین تهدید جریان ترور و تکفیر نیز برای دنیای اهل سنت است و الا در جوامع شیعی تهدیدات داعش مشت بر سندان کوبیدن است. انحراف بزرگ داعش به اذعان مقامات غربی زیر سر صهیونیسم و برای بلاگردانی از اسرائیل است. تحرکات نظامی این جریان در بین شیعیان راه به جایی نمی برد. مثلا ایران اسلامی از این موضوع استقبال می کند که در صورت به راه افتادن جنگ های نیابتی در حوالی مرزهای کشورمان گورستانی برای داعشی ها دست و پا کند. اما اکتفا به راه حل نظامی کارگشا نیست. با این تفکر باید علما، مفتی ها، ماموستاها و مراجع معظم تقلید برخورد کنند. این بیماری یک پزشک حاذق می طلبد. البته باطل رفتنی است و «إِنَّ الْبَاطِلَ كَانَ زَهُوقًا». در شرایط فعلی خطر این تفکر باعث اتصال قلبی و معرفتی زیدی های 6 امامی با شیعیان اثنی عشری شده است. تهدید گروه داعش موجب همدلی و همزبانی یک میلیارد محب اهل بیت (علیهم السلام) از شیعه گرفته تا شافعی و حنفی و مالکی شده است. همین همدلی و همزبانی دوستداران اهل بیت (علیهم السلام) اگر به منصه ظهور برسد و در قالب دیپلماسی مذهبی با بستر سازی وزارت خارجه تجلی بیابد به طرفه العینی داعش و حامیان مستکبرش را برای همیشه در باتلاق غرب آسیا و شمال آفریقا به زیر می کشد.

توقع ما از رئیس جمهور محترم به عنوان یک موعظه حسنه این است که دیپلماسی مذهبی را به تاخیر نیندازند و به جای خیال پردازی های بی فرجام در خصوص مذاکرات هسته ای به واقعیات منطقه و جایگاه جمهوری اسلامی در جهان اسلام و مخاطرات پیش رو اعتنا کند. امروز حتی آمریکایی ها به اهمیت دیپلماسی مذهبی در روابط خود با کشورهای مختلف پی برده اند و از این دیپلماسی برای پیشبرد منافع ملی خود استفاده می کنند. به عنوان نمونه دستگاه سیاست خارجی آمریکا با اهداف و اغراضی که در دوره اصلاحات داشتند دیپلماسی مذهبی را به عنوان یک راهبرد موثر در دستور کار خود قرار دادند. در سال 2005 میلادی مرکز «بین المللی برای مذهب و دیپلماسی» از اعزام نمایندگان مذهبی به ایران حمایت کرد. پیش از آن نیز نه نماینده امریکایی از سه مذهب ابراهیمی مسیحیت، اسلام و یهودیت در سال 2003 میلادی به ایران سفر کرده بودند. آنان در جریان این سفرها از مراکز دینی مختلف شیعه و سنی در ایران و مدارس و دانشگاه های مذهبی در آن کشور بازدید کرده و با مقام های مذهبی و کارکنان اندیشکده های فعال در ایران به رایزنی و تبادل نظر پرداخته بودند. حال اینکه چرا ما به عنوان یک کشور مذهبی از این دیپلماسی کارآمد غفلت می کنیم در حالی که دستمان هم در دیپلماسی مذهبی کاملا پر است جای پرسشهای فراوان دارد!