به گزارش سرویس اساتید خبرگزاری بسیج و به نقل از فارس، سیف‌الله سعدالدین؛ دانشمند سمنانی است که می‌گوید با وجود اینکه تا کلاس پنجم ابتدایی حتی از روشنایی برق و آب آشامیدنی کیفی هم برخوردار نبوده، اما عزمش را جزم کرده بود تا با توسل به نور کم‌فروغ گردسوزی در خانه پدری راه علم و دانش را به فراموشی نسپارد. کشاورز زاده‌ای که به گفته خودش، از قضا در تمام دوران تحصیل هم درس می‌خوانده و هم در زمین زراعی پدر مشغول به بیل زدن و کشت و کار بوده است؛ آنچه خود بیان آن را عیب و عار نمی‌داند و امروز به این روحیه کشاورز زادگی مفتخر است. سعدالدین پس از پایان تحصیلات ابتدایی، راهنمایی و هنرستان آن زمان در سمنان، وارد یکی از بهترین دانشگاه‌های ایران می‌شود و تا دوره دکتری هم پیش می‌رود؛ اما عرق به شهر و موطن خود را هرگز فراموش نمی‌کند و با وجود چندین و چند پیشنهاد وسوسه‌برانگیز که هر انسانی را قلقلک می‌دهد، دم آخر سمنان را برای اثربخشی‌اش برمی‌گزیند. البته باورش برای ما هم کمی ثقیل بود که دانشجوی برتر دوره دکتری دانشگاه علم و صنعت ایران به پیشنهادهای حضور در کشورهای رده اول علمی جهان پشت پا بزند و بگوید: «می‌دانم هر جا باشم، برای خودم فضا ایجاد می‌کنم. دلیلی ندارد اگر در سمنان باشم، نتوانم رشد کنم»!. او البته دقیقاً مطابق با آنچه در ذهنش می‌چرخد، از شهر زادگاهش –سمنان- توانست قله‌های موفقیت را یکی پس از دیگری فتح کند و امروز او را جزو یک درصد دانشمندان برتر جهان به شماره می‌آورند. گفت‌وگوی خواندنی ما با پروفسور سیف‌الله سعدالدین، یکی از دانشمندان برتر جهان که اسم او را در سمنان زیاد شنیده‌اید و یکی از نخبگان علمی استان سمنان، ایران و جهان محسوب می‌شود، جدای از اینکه شما را با بخشی از زندگی او آشنا خواهد کرد، می‌تواند نمونه‌ای قرار گیرد تا جوانان امروز وطن، او را به‌عنوان یکی از الگوهای ناب علمی و فناوری الگو قرار دهند و از راه‌ها و روش‌هایی که برای رسیدن به این موفقیت داشته است، استفاده کنند و مسیر تعالی علمی را در پیش بگیرند. این گفت‌وگو را بخوانید:
فارس: آقای دکتر سعدالدین! خدمت شما سلام عرض می‌کنم و به گفت‌وگوی خبرگزاری فارس خوش آمدید.
سعدالدین: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ». «رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَأَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَاجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْک سُلْطَانًا نَصِیرًا». بنده هم خدمت شما و همکارانتان سلام عرض می‌کنم و به نیروهای پرتلاش خبرگزاری فارس خداقوت می‌گویم. از اینکه در فضاهای مختلف به‌ویژه حوزه علمی تلاش می‌کنید، برایتان آرزوی توفیق دارم و ماه محرم و آغاز ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان، حضرت اباعبدالله الحسین (ع) را هم تسلیت می‌گویم. برای همه مخاطبان گرامی خبرگزاری فارس آرزوی توفیق و سلامتی دارم. در هر فرصتی به پدر در کشاورزی کمک می‌کردم.
فارس: از دوره نوجوانی و سیری که تا امروز پیش رفته تا به این درجه رسیده‌اید که جزو دانشمندان برتر دنیا قرار بگیرید، کمی برایمان بگویید.
سعدالدین: بنده متولد سمنان در خیابان صاحب‌الامر (عج) هستم و تحصیلات ابتدایی، راهنمایی و هنرستان را در شهر سمنان گذراندم. شغل پدرم، کشاورزی بود و در هر فرصتی که پیدا می‌کردم، حتماً به کارهای کشاورزی می‌پرداختم و به پدر کمک می‌کردم؛ به همین دلیل به فضای سبز، کشاورزی و باغبانی علاقه زیادی دارم. بعد از دوره راهنمایی، هم‌زمان که وارد هنرستان شدم، پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی رخ داد؛ در آن زمان نوجوان بودم و سعی می‌کردم در راهپیمایی‌ها و فعالیت‌های انقلابی نیز حضور داشته باشم. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی هم افتخار داشتم تا در بسیج صاحب‌الامر (عج) عضویت پیدا کنم و همواره عضویت خود را تا امروز حفظ کرده‌ام و این روزها با آن مجموعه در قالب بسیج مساجد همکاری دارم. درس‌های زیادی از رزمندگان دوران جنگ آموختم .
فارس: در شلوغی‌های جنگ و جبهه و توپ و تانک، درس را رها کردید یا در کنار فعالیت‌های انقلابی، تحصیل را هم ادامه دادید؟
سعدالدین: مدتی در کنار بزرگان شهر بودیم و برای حضور در فضاهای مطالعاتی، پژوهشی و تحقیقاتی راهنمایی‌هایی انجام می‌شد تا در فضای داغ دینی و انقلابی آن زمان، این دست کارها نیز ادامه یابد. در دوره هنرستان که با آغاز جنگ تحمیلی مقارن بود، سعی کردم با توجه به مقتضیات سنی خود در پایگاه‌های بسیج حضور داشته باشم. سال 1360 با شهادت برادر بنده در عملیات «طریق‌القدس (فتح بستان)» مصادف و بعد از آن حضورم در پایگاه بسیج صاحب‌الامر (عج) سمنان بیشتر شد. مسؤولیت انجمن اسلامی را در هنرستان فنی شهید عباسپور سمنان بر عهده داشتم و هم‌زمان در آن تحصیل نیز می‌کردم. سعادت یاری کرد تا در دوران قبل از اخذ دیپلم، در فضای جبهه‌ها قرار گیرم و خدمتگزار رزمندگان باشم و در کنار آنها درس‌های زیادی بیاموزم. سعادت یاری کرد تا در دوران قبل از اخذ دیپلم، در فضای جبهه‌ها قرار گیرم و خدمتگزار رزمندگان باشم و در کنار آنها درس‌های زیادی بیاموزم.
به تحقیق به‌ویژه تحقیقات کاربردی علاقه‌مند شدم
فارس: بعد از دیپلم، روند فعالیت‌های علمی‌تان چگونه رقم خورد؟
سعدالدین: با اخذ دیپلم، وارد دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف شدم. به مهندسی مکانیک خیلی علاقه داشتم و اولویت اول را هم در انتخاب‌ها برگزیده بودم و آن را ادامه دادم. سعی کردم در فضای علمی، از هر فرصتی برای تقویت اندوخته‌های علمی استفاده کنم و افتخار آشنایی و شاگردی با اساتید بزرگی را داشتم و با افراد بزرگی نیز در دوران تحصیل هم‌کلاسی بودم. در دوران کارشناسی ارشد و دکتری هم، ادامه گرایش مهندسی مکانیک و تبدیل انرژی را پی گرفتم و در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری به تحقیق به‌ویژه تحقیقات کاربردی علاقه‌مند شدم. با صنعت مأنوس شدم.
فارس: تحقیقات خود را به بیرون از نوشته‌هایتان هم بردید؟
سعدالدین: بسیار تلاش می‌کردم تا موضوعات علمی را که یاد می‌گیرم، کاربرد بیرونی و صنعتی آن را هم بیاموزم و این به من خیلی کمک کرد. این روحیه در مقطعی کمک کرد تا همکاری‌هایی در حوزه صنایع سنگین وزارت صنایع وقت به‌عنوان همکار داشته باشم و در حدود هشت تا ۹ سال در اداره کل تحقیقات صنعتی وزارت صنایع وقت و در کمیته انتقال تکنولوژی صنایع سنگین کشور عضویت داشتم. بسیار علاقه‌مند بودم تا نیازهای پژوهشی در بخش صنعت را به زبان دانشگاه ترجمه کنم؛ این نیازها به دانشگاه‌ها ارائه می‌شد تا کار اجرایی روی آن صورت گیرد و از طرفی، برای کاربرد در صنعت نتایج را برمی‌گرداندیم و این امر، پژوهش‌های کاربردی را در وجود من نهادینه کرد. وجود من نهادینه کرد.
فناوری مدرن و پیشرفته کنترل و اعمال انرژی متمرکز را به ما نمی‌دادند
فارس: در دوره تحصیلات تکمیلی، تمرکزتان بیشتر روی چه موضوعاتی بود؟
سعدالدین: در دوره دکتری روی موضوع «نمونه‌سازی سریع به کمک تخلیه الکتریکی» کار کردم که کاملاً جدید و با استفاده از پلاسما بود. به واسطه تحریم تکنولوژی که داشتیم، فناوری مدرن و پیشرفته کنترل و اعمال انرژی متمرکز را به ما نمی‌دادند و مجبور شدیم از طریق پلاسما، ایده‌های تمام سیستم‌ها را طراحی و عملیاتی کنیم، بسازیم و آنها را به مرحله کنترل و اجرا درآوریم. درنهایت، فریند کار را در قالب دستگاه و محصول نهایی کردیم؛ کار خیلی سختی بود اما به ما بسیار کمک کرد و به این نتیجه رسیدیم که در هر شرایطی، اگر در تنگنا قرار بگیریم، می‌توانیم بر اساس اراده، پشتکار، نیاز، دانش، تجربه و استفاده از تجربیات دیگران راه برون‌رفت از فضاهای محدود را بیابیم. وقتی سیستم‌های کنترل پیشرفته را با همکاری متخصصانی که در نقاط پراکنده‌ای از کشور کار می‌کردند، ساختیم و پلاسمای پرقدرت را به‌آسانی و ارزانی به کنترل درآوردیم و با یک موضوع های‌تک به‌راحتی کار کردیم، احساس خوبی به ما دست می‌داد. این امر باعث شد تا این تفکر در بنده و تیمی که با هم کار می‌کردیم، ایجاد شود که برای برون‌رفت از هر بن‌بستی، حتماً راه‌حلی وجود دارد. توانستیم دستگاهی را بسازیم که کاملاً نوین بود.
فارس: این راه‌حل چگونه درنهایت حاصل می‌شود؟
سعدالدین: ما به این نتیجه رسیدیم که راه‌حل برون‌رفت از بن‌بست‌ها، علمی و مبتنی بر تجربه، ایمان، تلاش شبانه‌روزی، کار گروهی و استفاده از دانش دیگران است و با همین روحیه توانستیم دستگاهی را بسازیم که کاملاً نوین بود و اختراع آن نیز ثبت شد. مقالات این طرح در جامعه بین‌الملل ارائه شد تا ما را به این نام بشناسند و بتوانیم از یک موضوع کاملاً سخت و لاینحل در ابتدا، در قالب رساله دکتری دفاع کنیم و این برای ما تجربه‌خوبی بود. فقط سمنان را انتخاب کردم.
فارس: بعد از اتمام دوره دکتری، چه هدفی مدنظرتان بود؟
سعدالدین: با پایان یافتن دوره دکتری، وارد دانشگاه سمنان به‌عنوان عضو هیأت علمی شدم؛ چراکه بورس دانشگاه سمنان بودم. علی‌رغم پیشنهادهای مختلفی که برای کار و عضویت علمی در دانشگاه‌های داخل و به‌ویژه خارج از کشور به بنده شد، فقط سمنان را انتخاب کردم؛ چراکه تعهد، علاقه و عرقی که به شهر خود داشتم، من را مجاب می‌کرد تا کار خود را به‌عنوان عضو هیأت علمی در دانشگاه سمنان استارت بزنم و کار علمی، پژوهشی و فناوری حقیر در دانشگاه سمنان بدین ترتیب آغاز شد. استارت بزنم و کار علمی، پژوهشی و فناوری حقیر در دانشگاه سمنان بدین ترتیب آغاز شد.
خانواده همواره همراه و مشوقم بودند
فارس: هر دانشمندی یک زندگی شخصی و یک زندگی علمی و آموزشی دارد. با توجه به رزومه پرباری که از مجموعه فعالیت‌های تحصیلی، علمی و آکادمیک شما در دسترس است و با توجه به حجم کارهایی که در طول روز انجام می‌دهید، چه زمانی به زندگی شخصی‌تان می‌رسید؟
سعدالدین: همواره باید از همسر و دو فرزندم تشکر کنم. همسرم خیلی من را تحمل کرده و مشوقم بوده است. تشویق از سوی فرد دیگری به‌ویژه اگر آن فرد، همسر انسان باشد، انرژی عجیبی می‌دهد و من از این انرژی برخوردار بودم. سعی کردم در هر فرصتی که به دست می‌آید و زمانی که در منزل هستم، ساعاتی را به زندگی شخصی بپردازم؛ ولی خیلی از فرصت‌هایی که وجود دارد، صرف مطالعه و تحقیق می‌شود و در منزل از مسائل اجرایی فراغ بال دارم. توفیق خداوند متعال عنایت کرد تا فرزند نخستم (دختر) در رشته مهندسی مکانیک در دانشگاه علم و صنعت پذیرفته شود و از آن به بعد، از سهمیه استعدادهای درخشان چون در کارش بسیار فوق‌العاده بود، استفاده کرده و در مقطع کارشناسی ارشد و بلافاصله در دوره دکتری پذیرفته شده است. دخترم اکنون دانشجوی دکترای دانشگاه صنعتی امیرکبیر در رشته هوافضا بوده و این رشته را حسب علاقه خود انتخاب کرده، به‌عنوان دانشجوی رتبه اول دکتری آزمون جامع خود را گذرانده و از پروپوزالش هم دفاع کرده است. البته خیلی کار سختی را شروع کرده که همراه با آزمایش و تحلیل است و به‌عنوان رساله دکترای او انجام می‌شود؛ اما علی‌رغم اینکه استاد راهنمای دخترم به‌نوعی با بنده آشنایی هم دارد، هم در مقطع کارشناسی ارشد و به‌ویژه در مقطع دکتری تأکید کردم که سخت‌گیری‌ها نسبت به او بیشتر شود تا پشتکار و تلاش را در او نهادینه سازد. پسرم هم امسال دیپلم خود را اخذ کرده و کنکور داده است و امیدوارم موفق شود؛ خداوند لطف می‌کند و عنایت دارد و زمانی هم می‌دهد تا به خانواده بپردازیم و از این جهت مشکلی نداریم. شاید هم بیشتر به خاطر اینکه همسر، دختر و پسرم خیلی به فضای علمی علاقه‌مند بودند، همراهی می‌کردند. دخترم ازدواج کرده و صاحب فرزند است و در این شرایط، در مقطع دکتری دانشجوی رتبه اول دانشگاه امیرکبیر در رشته هوافضاست.
راه‌اندازی یک مجله خیلی سخت است؛ به‌ویژه اگر لاتین باشد
فارس: سردبیری یک نشریه را بر عهده داشته و عضو هیأت تحریریه چند نشریه هم بوده‌اید؛ تجربه سردبیری چگونه است؟
سعدالدین: بله. سردبیر یک مجله و عضو هیأت تحریریه مجلات دیگری هستم. راه‌اندازی یک مجله خیلی سخت است؛ به‌ویژه اگر اراده کنید تا مجله لاتین راه بیندازید. مجله‌ای به نام Journal of Heat and Mass Transfer Research به سردبیری بنده منتشر می‌شود و همکاران خیلی خوبی ازجمله دکتر ولی‌پور به‌عنوان مدیرمسؤول و مدیر داخلی دارد که کارهای مجله را انجام می‌دهند. بنده این علاقه را داشتم و این کار را هم انجام دادم؛ بهترین مقالات دانشجویان دوران دکترای خود را به این مجله برای انتشار ارسال کردیم تا در یک فرایند داوری که اصلاً مراعات حال ما را نیز نکنند، قضاوت و پذیرش شود. انتشار مجله هماهنگی‌های خاصی می‌خواهد و جمع‌آوری تیم داوران در ابتدا بسیار سخت است؛ باید اعتماد دیگران را جلب کنید که کار بسیار سختی است. باید به آنها القا کنید تا بپذیرند که می‌خواهیم در آینده مجله‌ای پرنفوذ و معتبر داشته باشیم؛ ولی الآن هیچی نیستیم، آنها هم قبول کنند تا مقالات خود را که می‌توانند در ژورنال‌های معتبر موجود ارائه دهند، به این مجله ارسال کنند. این کار سختی بود که انجام شد. حتی انتخاب نام مجله برای سردبیر یک موضوع مهم است تا فراگیر، تخصصی و قابل تأیید باشد و این مجله کمتر از یک ماه است که در اسکوپوس رتبه علمی دریافت کرده و این به معنای بین‌المللی شدن آن است. رتبه علمی- پژوهشی و ISC هم برای این مجله دریافت شده است؛ الآن خیز برداشته‌ایم تا از اندیکاتور ISI هم بتوان برای آن رتبه دریافت کرد و البته در این حد متوقف نخواهیم ماند. اراده کرده‌ایم که نه‌تنها برای مجله Journal of Heat and Mass Transfer Research بلکه به‌عنوان معاون پژوهشی دانشگاه سمنان، برای دیگر نشریاتی که در این دانشگاه منتشر می‌شود، نیز رتبه‌های علمی معتبر دریافت کنیم. برای مجله دانشکده مکانیک دانشگاه سمنان گام برداشتیم تا جزو رتبه یک‌چهارم اول یا Q1 در ISI باشد و در این هدف هیچ ابهامی نمی‌بینیم و مطمئن هستیم که دست‌یافتنی است. در حال حاضر، از سراسر دنیا مقالاتی برای مجله Journal of Heat and Mass Transfer Research ارسال می‌شود که در انتظار داوری و چاپ قرار دارد؛ این به معنای آن است که پژوهشگران جهان مجله دانشگاه سمنان را پذیرفته‌اند و زحمات ما به لطف خداوند متعال و پشتکار همکاران به بار نشسته و این اعتبار بین‌المللی کسب شده است. برای دیگر مجلات هم برنامه‌ریزی داریم تا بتوانیم در فضای دانشگاه به‌عنوان مجلات معتبر بین‌المللی آنها را معرفی کنیم. در حال حاضر، ۱۸ مجله در دانشگاه سمنان منتشر می‌شود که چهار مورد آنها به زبان لاتین، یک مورد به زبان عربی و بقیه به زبان فارسی منتشر چاپ می‌شوند. اراده شده تا همه مجلات لاتین دانشگاه سمنان در فضای بین‌المللی، رتبه اسکوپوس ISE و رتبه‌های خوبی دریافت کنند و در فضای ملی نیز با رتبه ISC مرجع قرار گیرند. همچنین تلاش شده است تا در دانشگاه سمنان برای هر دانشکده، یک مجله تخصصی داشته باشیم؛ به‌ویژه برای دانشکده‌هایی که اعضای هیأت علمی با مرتبه استادی در آنها حضور دارند؛ چون شرط سردبیری این است که یک نفر با مرتبه استادی سردبیری را قبول کند و این ظرفیت در دانشکده‌های مختلف دانشگاه سمنان وجود دارد. برای چهار مجله تخصصی در دانشکده‌های مهندسی برق، مهندسی شیمی، مهندسی مواد و فیزیک برنامه‌های خوبی داریم و مطمئن هستیم که تحقق پیدا می‌کند و شاهد این خواهیم بود که مجلات معتبری منتشر شود. با توجه به اینکه بنده به‌عنوان سردبیر برای راه‌اندازی یک مجله اقدام کرده‌ام و تجربیات آن دوران را در اختیار دارم، با نهایت اخلاص این تجربیات را در اختیار دیگران قرار می‌دهم و سعی می‌کنم تا مجلات معتبری در دانشگاه سمنان داشته باشیم. دانشجویان ایرانی باید هدایت شوند
فارس: فضای علمی و دانشگاهی، فضای خاصی است. شما تا امروز ده‌ها دانشجو را در مقاطع مختلف تربیت کرده‌اید. توانمندی جوانان ایرانی در حوزه علم و دانش را تا چه حد می‌بینید و عمده مشکلاتی که بعد از فارغ‌التحصیلی با آن مواجه هستند، را در چه می‌دانید؟
سعدالدین: دانشجویان ایرانی از هوش، توان و پشتکار بالایی برخوردارند. در دانشگاه‌های مختلفی که تحصیل یا تدریس می‌کردم، این امر را به‌وضوح دیده‌ام. در کنفرانس‌های مختلف داخلی و خارجی نیز این موارد دیده شده و مقالات دانشجویان ایرانی را خوانده و دستاوردهای پژوهشی و فناوری آنها را مشاهده کرده‌ام. مطمئن هستم که دانشجویان ایرانی هوش، ذکاوت و پشتکار خوبی دارند؛ اما باید هدایت شوند. برخی از دانشجویان هستند که به هر نحوی در دانشگاه ایرانی پذیرفته نمی‌شوند یا در مقاطع تحصیلات تکمیلی نمی‌توانند در داخل کشور ادامه تحصیل دهند؛ ولی وقتی در دانشگاه‌های خارجی پذیرفته می‌شوند، آنجا می‌درخشند. دانشجویانی که در دانشگاه‌های ایران پذیرفته نمی‌شوند، وقتی در فضای دیگر کشورها قرار می‌گیرند، استعداد درونی خود را بروز می‌دهند و وقتی فضای مناسبی در اختیار آنها قرار می‌گیرد، شکوفا می‌شوند. به همین خاطر، باید به استعدادها جهت داد و امکانات را در اختیار دانشجویان ایرانی قرار دهیم؛ ورای همه این‌ها، راهنمایی‌های پیوسته و مداوم دانشجویان باید وجود داشته باشد. نقش اساتید راهنما و استادان مجاور در شکوفایی استعدادهای دانشجویان ایرانی بسیار مهم است. در دانشگاه سمنان شاهد بوده‌ایم دانشجویانی که در ورود به دانشگاه، در زمره دانشجویان برتر نبوده‌اند؛ اما با انجام کار، در مرحله خروج از دانشگاه، دستاوردهای برجسته بین‌المللی داشته‌اند. دانشجویی که داور مقالات استادش شد
فارس: نمونه‌ای هم از این دست توانمندسازی‌ها در ذهنتان هست؟
سعدالدین: بله. در چند نفر از دانشجویانم در مقطع کارشناسی ارشد یا دکتری که فارغ‌التحصیل شده‌اند و استاد راهنمای آنها بوده‌ام، این مسأله را مشاهده کرده‌ام. البته از دانشجویان سایر دانشکده‌ها هم مواردی را دیده‌ام. نخستین دانشجوی کارشناسی ارشد که به‌عنوان استاد راهنمای او در دانشگاه سمنان هدایت کارش را بر عهده داشتم، دانشجویی با معدل متوسط بود که حتی این عدد به ۱۵ هم نمی‌رسید؛ اما در دو درسی که با بنده داشت، استعداد نهفته او را شناسایی کردم. این دانشجو، عاشق موضوعات جدید بود. موضوع فوق‌العاده سنگینی در آن زمان و کاملاً جدید را خواستیم تا با یکدیگر کار کنیم. وقتی از او پرسیدم که به کار علاقه دارد یا خیر؟ می‌گفت: فقط به من یاد بدهید چطور باید این کار را انجام داد؟ چند جلسه وقت گذاشته و شیوه کار را به او یاد دادم؛ بعد دیدم در ادامه از بنده هم مسلط‌تر شد. تعداد مقالاتی که از همان مقطع انتشارش را آغاز کرد، او را به نوشتن مقاله و تدوین دستاوردهای علمی علاقه‌مند کرد و روزبه‌روز می‌خواست در موضوعات جدیدی کار کند. کار به جایی رسید که ساعت‌ها می‌نشستیم و با هم فکر می‌کردیم که موضوع جدیدی درباره تخصصی که او ادامه می‌دهد، استخراج کرده و ارائه دهیم. در مقطع دکتری در دانشگاهی در تایوان پذیرفته شد و به آنجا رفت و درخشش چندین برابر شد. این دانشجو در دانشگاه تایوان جزو ۱۰ درصد دانشجویان برتر دانشگاه قرار گرفت و مبلغ هنگفتی به‌صورت دلاری نیز جایزه دریافت کرد. وقتی به دانشگاه سمنان برگشت، می‌گفت بین دانشجویان دانشگاه تایوان اصطلاحاً «سلطان و پولدار» هستم؛ البته او به همین بسنده نکرد و فوق‌العاده درخشید و مقالات بسیار عالی به نگارش درمی‌آورد. این دانشجو در ادامه با ژورنال‌های بسیار معتبری همکاری خود را آغاز و فوق‌دکتری خود را در یکی از دانشگاه‌های آمریکا دریافت کرد. می‌گوید فلان متن سنگین را من روی مقاله شما گذاشته‌ام و امروز واقعاً افتخار می‌کنم که در دنیا و عرصه بین‌المللی، او را بهتر از حقیر می‌شناسند. دانشجویی که بالاتر از استاد راهنمای خودش ایستاد فارس: پس به‌نوعی گوی سبقت را از شما ربود. سعدالدین: بله. یکی دیگر از دانشجویان فارغ‌التحصیل ما روزی که وارد دانشگاه سمنان شد، هیچ اچ-ایندکسی نداشت. (h-index شاخصی عددی است که می‌کوشد بهره‌وری و تأثیرگذاری علمی دانشمندان را به‌صورت کمی نمایش دهد)؛ اما الآن اچ- ایندکس او از بنده بالاتر بوده و به‌عنوان دانشجوی پسادکتری مشغول کار شده است. امروز اچ- ایندکس این دانشجو بالاتر از استاد راهنمای خودش است و تعداد مقالات او بسیار بیشتر از من شده و تعداد ارجاعاتی که به او می‌شود، آن‌قدر زیاد است که در بحث یک درصد پژوهشگران برتر دنیا مؤثر واقع شده و جزو یک درصد برتر جهانی قرار گرفته است. این دانشجو در روز نخست، جزو دانشجویان برتر و نمره بالای کنکوری که بخواهد در دانشگاه‌های معتبر پذیرفته شود، نبود؛ اما در دانشگاه سمنان با کمک و راهنمایی‌هایی که دریافت کرد، استعدادهایش البته با پشتکاری که خودش داشت، شکوفا شد و امروز در سطح جهانی حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. باافتخار باید گفت که دانشجویان ایرانی هوش سرشار و پشتکار عجیبی دارند و می‌خواهند کار کنند؛ اما باید هدایت شوند. دانشجویان ایرانی البته مشکلاتی هم دارند و باید جدای از راهنمایی، مشکلات آنها را رفع کنیم؛ اما مشکلات دانشجویان ایرانی فقط این نیست که تجهیزات گران‌قیمت را بخریم و در دانشگاهی دپو کنیم و بگوییم بایست و اینجا کار کن! بلکه باید به او یاد بدهیم که با اقتصاد مقاومتی باید حرکت کند. شبکه آزمایشگاهی نیازمند زمینه‌سازی است.
فارس: یعنی دقیقاً چه کاری انجام دهد؟
سعدالدین: دانشجو امروز باید بداند که هر دستگاه پژوهشی که در کل کشور وجود دارد، برای او تهیه شده و هر دستگاه پژوهشی که در دانشگاه سمنان وجود دارد، نیز برای دانشجویان کل کشور قابل استفاده است و این نیاز به تفکر، زمینه‌سازی و ساختار دارد. ساختار این امر را وزارت علوم، تحقیقات و فناوری معرفی کرده که آزمایشگاه‌های مرکزی و شبکه آزمایشگاهی است. باید دانشگاه سمنان را به این سمت ببریم که کل دانشکده‌های دانشگاه را در داخل یک شبکه آزمایشگاهی به کل شبکه کشور وصل کنیم و ما هم در داخل این شبکه، به آزمایشگاه‌های کشور دسترسی داشته باشیم. بدین ترتیب، امکانات قابل دسترس ارزان‌قیمت و بدون نیاز به سرمایه‌گذاری کلان را برای دانشجویان در اختیار قرار می‌دهیم و دانشجو هم باید یاد بگیرد که چطور از این آزمایشگاه‌ها استفاده کند. باید ارتباطات را به دانشجویان آموزش داد
فارس: البته این در جهان نمونه هم دارد.
سعدالدین: بله. در سطح دنیا هم این‌گونه نیست که هر امکاناتی که یک دانشجو در دانشگاهی می‌خواهد، در آزمایشگاه همان دانشگاه فراهم باشد؛ بلکه امکانات را در کل اروپا شناسایی کرده و در اختیار قرار می‌دهند. دلیلی ندارد که در هر کشوری، استانی و دانشگاهی امکانات کامل وجود داشته باشد و باید ارتباطات را به دانشجویان آموزش داد و این کار را امروز انجام می‌دهیم و دانشجویان دانشگاه سمنان این امر را خوب یاد می‌گیرند. اگر این فضا نهادینه شود، این فرهنگ را به‌عنوان پژوهشگران، اساتید و معلمان آتی به نسل‌های آینده نیز منتقل می‌کنند. یکی از وظایف اساتید در دانشگاه سمنان این است که در دانشجویان انگیزه ایجاد کنند، دانشجو را علاقه‌مند سازند و استعدادهای او را باور کنند تا بداند راهی که رفته، درست است و وقتی این امر نهادینه شد، خودش آن را به نسل‌های بعد منتقل می‌کند. کشور ما از بی‌توجهی به انجام کارهای گروهی رنج می‌برد
فارس: توجه به کار گروهی در این شرایط نیاز اولیه است. چنین روحیه‌ای بین دانشجویان و استادان وجود دارد؟
سعدالدین: یکی از کارهایی که لازم است در دانشگاه به آن بپردازیم، انجام کارهای گروهی است.
بسیج اساتید موضوع حلقه‌های علمی را بنیان نهاد
فارس: چطور؟ حتماً یا تغییر فرهنگ لازم است یا برنامه مدون. چنین برنامه‌ای تدارک دیده شده است؟
سعدالدین: برای اینکه روحیه کار گروهی تقویت شود، بسیج اساتید موضوع حلقه‌های علمی را در کشور بنیان‌گذاری و این ایده را مطرح کرد. چون خیلی به این موضوع علاقه‌مند بودم، در استان سمنان روی این بخش کار کردیم و در دانشگاه سمنان، یک حلقه علمی تشکیل دادیم. حلقه‌های علمی مبتنی بر تفکر حوزوی امام جعفر صادق (ع) است تا دانشجویان همفکری کنند. در این طرح، پژوهشگران که عمدتاً دانشجویان دوره‌های کارشناسی‌ارشد و دکتری هستند، در قالب تیمی دور هم جمع شدند و بنده در رأس هرم قرار گرفتم، دانشجویان دکتری در ردیف بعدی قرار گرفتند و ذیل آنها، دانشجویان کارشناسی ارشد را ساماندهی کردیم و در مرحله آخر، دانشجویان کارشناسی قرار گرفتند. ۱۸ نفر را آن زمان به‌صورت یک تیم در یک هرم ساماندهی کردیم و جلساتی در این زمینه برگزار شد و الآن هم ادامه دارد و موضوعات مختلف علمی که به‌روز، کاربردی و موردنظر محققان باشد، به بحث گذاشته می‌شود. در این جلسات، دانشجویان دکتری با هم بحث می‌کردند؛ دانشجویان کارشناسی ارشد همراهی داشتند و دانشجویان کارشناسی بیشتر می‌شنیدند و با روندهای کاری در آینده آشنا می‌شدند. این موضوع خیلی خوب نهادینه شد؛ به‌طوری که حلقه علمی انتقال حرارت کاربردی سمنان در سطح کشور در حوزه بسیج اساتید نمونه شد و افتخار پیدا کردم تا به مدت ۶ دقیقه در محضر رهبر معظم انقلاب در ماه مبارک رمضان سال 1390 عرایضی داشته باشم. تفکر کار گروهی، پژوهش گروهی، تدریس و تمرین گروهی، استفاده از ظرفیت‌های یکدیگر و کمک کردن به یکدیگر برای کاهش نقایص باید تسری یابد. استفاده از داشته‌های همدیگر جماعتی را می‌سازد و وقتی جمعی را ایجاد کنیم، کار بهتر انجام می‌شود؛ خداوند متعال فرموده است که «وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَمیعًا وَلا تَفَرَّقوا» یعنی همگی به ریسمان الهی چنگ زنید و پراکنده نشوید. در ادامه آمده که «یدَ اللَّهِ مَعَ الْجَمَاعَةِ» یعنی دست خدا با جماعت است و باز می‌فرماید «یَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ» یعنی دست خدا بالاتر از هر دستی است و چه بهتر که جمعی را تشکیل دهیم و الهی کنیم و دست خدایی که فوق همه دست‌هاست، طراح آن جمع باشد و این کار حتماً بابرکت خواهد بود. این تفکر در آزمایشگاه‌های شبکه‌ای در کل کشور و اشتراک‌گذاری منابع به معنای کار جمعی است و به آن اعتقاد داریم و از مبانی دینی ما هم محسوب می‌شود. اگر آموزه‌های علمی با نیازهای روز جامعه عجین شود، بیکار نمی‌مانید.
فارس: اهمیت پژوهش‌های کاربردی را تا چه اندازه می‌دانید؟
سعدالدین: اساتید در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری باید دانشجویان را راهنمایی کنند تا پژوهش‌هایی را که بنیان می‌نهند، کاربردی و موردنیاز جامعه باشد. اگر دانشجویان آموزه‌های علمی خود را با مسائل و نیازهای روز جامعه عجین و برای آنها راه‌حل و راهکار پیدا کرده باشند، پس از فارغ‌التحصیلی بیکار نمی‌مانند.
فارس: این موضوع در سال رونق تولید قطعاً اهمیت مضاعفی هم می‌یابد.
سعدالدین: بله. الآن موضوعی که بحث روز کشور است؛ یعنی رونق تولید، بنا بر فرمایش مقام معظم رهبری باید مدنظر باشد؛ اما رونق تولید را چه کسی باید انجام دهد و مدیریت کند؟ واضح است که فارغ‌التحصیلان دانشگاهی این وظیفه را بر عهده دارند و این‌ها هستند که باید مسائل را بشناسند و در فضای علمی تجزیه و تحلیل کرده و راهکار علمی برای آن تدوین کنند. باید زمانی که دانشجویان به‌عنوان سرمایه‌های کشور و نیروهای انسانی پرتوان آینده در اختیار دانشگاه قرار می‌گیرند، بتوانیم مسائل واقعی را برایشان تبیین کنیم و مشکلات روز جامعه را در کلاس‌ها، پژوهش‌ها و در قالب تمرین‌ها، پروژه‌ها و سخنرانی‌ها ارائه دهیم. اگر دانشجویان با این فضا آشنا شوند، در آینده حتماً راه‌حل رفع مشکلات کشور را پیدا خواهند کرد و کلیدی برای قفل‌ها خواهند بود. دانش‌آموختگان دانشگاهی روی تدوین، انتقال، به‌روزرسانی، مستندسازی، صادرات و تولیدات بر مبنای دانش فنی بالا یعنی های‌تک برای کشور سرمایه‌گذاری می‌کنند و در دانشگاه هم باید از طریق دانشجویان برای آینده کشور سرمایه‌سازی کنیم. بزرگ‌ترین سرمایه ما فارغ‌التحصیلان دانشگاهی هستند که جوان، پرپتانسیل و پرانگیزه‌اند و می‌توانند آینده کشور را رقم بزنند. به استادان دانشگاه اعتماد کنیم؟
فارس: شما عمدتاً در حوزه تدوین مقالات و پژوهش‌ها، رویکرد کار گروهی را مدنظر داشته‌اید و شماری از اساتید و دانشجویان در کنار شما همکاری کرده‌اند؛ اما دانشجویان برخی سؤالات مبهم را هم در ذهن دارند که چه تضمینی وجود دارد بعد از اینکه کاری انجام و اطلاعات و وقت گذاشته شد، کار مشترک دانشجو و استاد به نام استاد تمام نشود؟ اشراف دارید که در برخی دانشگاه‌ها، شماری از اساتید و البته نه همه آنها از دانشجویان برای ارتقای علمی خود استفاده می‌کنند، نظرتان درباره این پدیده چیست و چطور می‌توان به دانشجویان تضمین داد کاری که انجام می‌دهند در نهایت دیده می‌شوند و امکان رشد خود آنها فراهم می‌آید؟
سعدالدین: چه دانشجو و چه استاد باید امانت‌داری را یاد بگیرند و در فضای امانتدارانه کار انجام شود. هر دو باید اعتماد کردن و اعتمادپذیری را یاد بگیرند؛ گفته می‌شود به دیگران اعتماد کنید تا به شما اعتماد کنند و پاسخ اعتماد را درست بدهید. در اینکه ممکن است تعداد معدودی از اساتید دانشگاه‌ها، این کار را انجام داده باشند، هر پدیده‌ای می‌تواند رخ دهد؛ اما غالباً اساتید دانشگاه این‌گونه نیستند و امانت‌داری را انجام می‌دهند. استادان دانشگاه، هر دانشجو یا عضو هیأت علمی دیگری که بخشی از کاری را انجام دهد، در تنظیم استنادات دستاوردهای پژوهشی، نام و محل خدمت او را درج می‌کنند. من هم به همکارانم اعتماد می‌کنم؛ اما چند مورد خلاف این قضیه هم برای شخص بنده رخ داده است. این اتفاقات درصد کمی رخ می‌دهد که با آموزش‌های مداوم و عملیاتی و رشد امانت‌داری در عضو هیأت علمی خودبه‌خود دانشجو را هم در فضای امانت‌داری حفظ کرده و اعتماد را برای او به وجود می‌آورد دانشجویی که دستاوردهای استاد را به نام خود ثبت کرد
فارس: یعنی دانشجویان یا همکاران دیگر جواب اعتماد شما را به‌خوبی نداده‌اند؟
سعدالدین: بله. دانشجویی با بنده کار می‌کرد و درنهایت دستاوردهای من را بعد از مدتی به نام خود ثبت کرده بود. به او تذکر دادم؛ اما سراغ اینکه او را تنبیه کنم، نرفتم ولی گفتم که از این به بعد این کار را نکند و بداند که فرد قابل اعتمادی است. در گفت‌وگویی با او تأکید کردم که اگر کسی به شما اعتماد کرد، سعی کنید این اعتماد را خراب نکنید؛ عذرخواهی و آن‌قدر تلاش کرد تا مقاله چاپ‌شده در یک ژورنال بین‌المللی را تغییر داد تا آنچه می‌خواستیم اتفاق بیفتد. اسم ما که در ابتدا حذف شده بود، درج شد و از این برخورد لذت بردم؛ کسی که در ابتدا تصور داشت، زرنگی کرده است، روال خود را اصلاح کرد. به او گفتم تو خیلی بزرگ‌تر از این‌ها هستی و اعتماد آینده به خود را از همین امروز سرمایه‌گذاری می‌کنی و نکند بار کج بگذارید که تا ثریا این دیوار کج می‌رود و آن‌وقت دیگر کسی به شما اعتماد نمی‌کند. مصادره دستاوردها دوام زیادی نخواهد داشت.
فارس: این اعتماد بی‌تردید با نوع برخورد خود استادان شکل می‌گیرد.
سعدالدین: بله. یکی از مواردی که باعث می‌شود اعتماد شکل بگیرد، عملکرد و پیشینه اعضای هیأت علمی است. دانشجوی پژوهشگر در هر مقطعی باید ببیند که عضو هیأت علمی و استاد راهنمایی که با او کار می‌کند، چه سابقه‌ای دارد. همکاران عضو هیأت علمی باید در جلسات گروهی این مسائل را نهادینه و بیان کنند تا دانشجو شیوه کار را بداند و اعتماد را تمرین کند و اتفاقات خوبی در چنین شرایطی رخ می‌دهد. نام من را هم پایین دستاوردت درج می‌کنی؟
فارس: چرا برخی استادان یا دانشجویان اسم افرادی را که هیچ نقشی در تدوین یک دستاورد علمی نداشته‌اند، ذیل متن نهایی اضافه می‌کنند؟
سعدالدین: در برخی موارد مشاهده می‌شود که اعضای هیأت علمی یا دانشجویان، نام افرادی را که در پژوهش دخالتی نداشته‌اند، به‌واسطه رودربایستی یا هر دلیل دیگری اضافه می‌کنند و این هم از مصادیق امانت‌داری نیست. نتیجه کاری که انجام شده، متعلق به آن تیمی است که مؤسسه یا دانشگاه کارش را به او سفارش داده است و نباید این کار صورت گیرد که اسم فرد دیگری اضافه شود. دانشگاه این کار را به دو نفر داده است تا انجام دهند و اگر می‌خواست به چهار نفر واگذار کند، حتماً به آنها ارائه می‌داد؛ نباید افراد بیشتری در دستاورد نهایی به لیست اضافه شوند. باید دانشجویان را در این بخش آموزش دهیم و مواردی که در این حوزه امکان وقوع دارد، را بیان کنیم؛ هر موردی را که مطرح می‌کنیم، بیش از ۹۰ تا نزدیک به ۱۰۰ درصد این مسائل را رعایت می‌کنند. کاری کردیم تا خدمتی به صنعت و جامعه ارائه شود
فارس: شما جزو یک درصد اساتید پراستناد یا پژوهشگران برتر جهان هستید. دانشمند برتر بودن چه حسی دارد و چه پروسه‌ای برای رسیدن به این مرحله طی شده است؟
سعدالدین: زمان را باید به‌خوبی مدیریت کرد و بارها سر کلاس‌ها و جلسات مختلف بیان کرده‌ام که بهترین زمان برای انجام هر کاری، «حال» است. وقتی می‌گوییم «بعداً» این کار را انجام می‌دهیم، ممکن است اتفاقاتی رخ دهد که نتوان آن کار را بعداً انجام داد و برای زمان‌های از دست رفته هم فقط می‌توان «حسرت» خورد. ما در فضای نوین و پرکاربردی که بتوان نام ایران را مطرح کرد تا ما را سرافراز کند، کارهای پژوهشی و فناوری انجام دادیم و وارد فضای نانوسیال شدیم؛ چون مشاهده می‌کردیم که فضای فوق‌العاده پرکاربردی دارد و سابقه‌ای هم در این موضوع داشتم. با چند دانشجوی دکتری این کار را با سیالات مختلف آغاز کردیم؛ به‌طوری که بتوانیم خدمتی به صنعت و جامعه ارائه دهیم، اقتصاد مبدل‌های حرارتی را بهینه کنیم و با هزینه کمتر برای خرید مبدل‌های با بهره‌وری بالاتر و مصرف کمتر سیال، بهترین نتیجه را بگیریم. کارهای خوبی در فضای نانوسیال صورت گرفت و وقتی وارد این فضا شدیم، مشاهده شد که دنیایی از کار پژوهشی وجود دارد که باید بخشی از آنها را انجام دهیم و روی هر کدام از آنها که کار شود، موضوع جدیدی محسوب می‌شود که کسی در دنیا به آن نپرداخته است. سعی شد کار آزمایشگاهی انجام دهیم و با حداقل بودجه توانستیم با حمایت‌هایی که از اعتبار پژوهشی خود، تشویقی‌های دریافتی و ... قرار دادیم، تجهیزاتی خریداری کنیم که جایی وجود نداشت که بتوان از آن استفاده کرد؛ یا به‌نوعی از در اختیار ما قرار دادن معذور بودند یا واقعاً نگران بود. به‌محض انتشار مقالات، بلافاصله به آنها استناد و ارجاع می‌شد
فارس: نتایج چطور بود؟
سعدالدین: خیلی خوب بود. تجهیزات آزمایشگاهی را فراهم کردیم و با حداقل امکانات؛ اما با پشتکار دانشجویان دوره‌های کارشناسی‌ارشد و دکتری به استخراج دستاوردها و تحلیل آنها پرداختیم. هر تحلیلی که نهایی می‌شد، مشاهده می‌کردیم در دنیا نظیر آن وجود ندارد و بلافاصله دستاوردهای علمی را استخراج و مقالات را چاپ می‌کردیم و به‌محض انتشار مقالات، بلافاصله به آنها استناد و ارجاع می‌شد. مقالاتی که استخراج می‌شود، دارای دو سطح کیفی و کمی است و باید تعداد کمی مقالات افزایش یابد تا از نظر تعداد مستندات در منطقه حرف اول را بزنیم و جایگاه بین‌المللی خود را نیز روی ۱۶ نگه داریم. هر یک مقاله، یک واحد سند محسوب می‌شود و از نظر کمی سعی شد تا تعداد مستندات خود را افزایش دهیم. رهبر معظم انقلاب اسلامی هدف قرار دادند تا در منطقه در رتبه اول علمی بمانیم و در دنیا نیز باید جزو برترین‌ها باشیم و از این‌رو، تعداد مقالات را افزایش دادیم و هر دانشجویی که می‌آمد، دیگر نمی‌گفت چه زمانی باید دفاع کنم؛ بلکه بیان می‌کرد چه زمانی کارم شرایط تکمیل شدن یک مقاله را دارد. به‌محض اینکه کارش به پایان می‌رسید، کمک می‌کردیم تا مقاله نگارش و در ژورنال‌های بین‌المللی ISI و Q1 با IF بالا مقالاتش چاپ شود. همین که مشاهده کردیم به مقالات منتشره ما ارجاع داده می‌شود، متوجه شدیم که سطح کیفی کار هم خوب است.
دیپلماسی علمی شکل گرفت
فارس: همین استنادها پله‌ای برای درخشش شما و تیمتان شد؟
سعدالدین: کیفیت در مستندات علمی یعنی مقاله‌ای را که چاپ کرده‌اید، دیگران بخوانند و در مقاله خود به آن ارجاع دهند و درنهایت آن مقاله چاپ شود. اگر مقاله چاپ شود و در ارجاعات آن، نام مقاله پژوهشگری وجود داشته باشد، ثبت می‌شود و این فرآیند بسیار سخت است. در کنار افزایش کمیت، باید به کیفیت مقالات هم پرداخت و سعی شد تا با پژوهشگران برتر دنیا ارتباط بگیریم و دستاوردهای آنها را مورد ملاحظه قرار دهیم و از نتایج آنها استفاده کنیم تا قدری کار ما بهبود بیشتری نسبت به آنها داشته باشد که آنها به‌عنوان پژوهشگران مطرح در دنیا به مقالات ما ارجاع دهند. دیپلماسی علمی و روابط عمومی علمی که در همان حلقه‌های علمی بسیج اساتید شکل گرفته بود، در این مرحله به اجرا درآمد؛ البته برای رسیدن به هر کدام از این شیوه‌ها، ساعت‌ها بین دانشجویان بحث می‌شد و دانشجویان کارشناسی ارشد و کارشناسی نیز شیوه کار را می‌آموختند. منتظر بودیم تا در سطح دنیا اتفاقی برای تیم ما رخ دهد فارس: نتیجه چه زمانی مشخص شد؟ سعدالدین: با افزایش سطح کیفی مقالات، منتظر بودیم تا در سطح دنیا اتفاقی برای تیم ما رخ دهد و درنهایت در سال ۲۰۱۷ توسط سیستم رتبه‌بندی ESI در حوزه مقالات ISI این اتفاق افتاد. بر اساس این نظام رتبه‌بندی، تعداد ارجاعات به مقالات با لحاظ کردن حداقل‌ها که در رشته‌های مهندسی باید حداقل ارجاع ۴۹۵ باشد، مد نظر قرار می‌گیرد؛ یعنی اگر یک نفر در رشته مهندسی در سال مربوطه، حداقل ۴۹۵ ارجاع به مقالات او داده شود، شرایط حداقلی را دارا خواهد بود تا جزو کاندیداهای یک درصد پژوهشگران برتر دنیا قرار گیرد. این نظام رتبه‌بندی، کاندیداها را از بالا شمارش می‌کند و فردی که ارجاعات بیشتری دارد، نسبت به کل افرادی که ارجاع دارند، جزو یک درصد برتر قرار می‌گیرد. در سال ۲۰۱۷ برای نخستین بار این اتفاق رخ داد و در همان سال هم تعداد ارجاعات ما بسیار بیشتر بود.
فارس: تعداد ارجاعات آن سال چقدر بود؟
سعدالدین: در حدود ۷۰۰ مورد. البته این شرایط رتبه‌بندی هر سال وجود دارد و اگر تعداد ارجاعات کسی از میانگین ۴۹۵ کمتر شود، از لیست خارج خواهد شد. در سال ۲۰۱۸ هم لطف خدا شامل حال تیم ما شد و با حدود ۸۰۰ ارجاع باز هم به‌عنوان یک درصد پژوهشگران برتر دنیا از جانب مؤسسه مربوطه معرفی شدیم. این رتبه‌بندی، معیاری برای کیفیت پژوهش است. در داخل کشور در کنار حفظ کمیت پژوهش برای اینکه رتبه خود را در جهان حفظ کنیم، باید دنبال ارتقای کیفیت پژوهش هم باشیم و این اتفاق نمی‌افتد مادامی که تک‌تک دانشجویان و اساتید دانشگاه‌ها، پژوهشکده‌ها، پژوهشگاه‌ها و گروه‌های پژوهشی تلاش کنند و کشور از نظر کیفی رشد یابد.
5 نفر در استان سمنان جزو دانشمندان برتر هستند
فارس: در کل جهان چه تعداد دانشمند برتر وجود دارد؟ سعدالدین: در کل دنیا، آماری که ارائه شده است، حدود ۶ هزار نفر جزو یک درصد پژوهشگران برتر هستند که سهم ایران از این عدد، کمتر از 100 نفر است. در استان سمنان نیز پنج نفر در این رتبه‌بندی هستند که دو نفر در دانشگاه صنعتی شاهرود و سه نفر هم در دانشگاه سمنان در این لیست قرار گرفته‌اند و یکی از آنها بنده هستم و این جزو الطاف الهی است. فارس: بنابراین برای حفظ این رتبه تلاش زیادی نیاز هست.
سعدالدین: بله. هر فردی که در این رده قرار می‌گیرد، باید خیلی تلاش کند تا این رتبه حفظ شود. حفظ این رتبه درواقع دیپلماسی و روابط عمومی علمی بین‌المللی می‌خواهد و نه صرفاً در سطح ملی. افراد زیادی در دنیا در حال تلاش هستند و فردی که بیشترین کوشش را کند، او در زمره یک درصد برتر قرار می‌گیرد. امروز باید احساس غرور ملی را تقویت کرد. ایران در منطقه از نظر تعداد دانشمندان برتر یا همان یک پژوهشگران برتر جهانی در رتبه نخست قرار دارد و ترکیه تنها با یک نفر کمتر پس از ما قرار گرفته است و اگر او تلاش کند و جای ایران را بگیرد، بدان معناست که موقعیت مطلوب علمی خود را در منطقه واگذار کرده‌ایم. برای اینکه این افتخار تکرار شود، جایگاه ایران ارتقا یابد و سطح کیفی دستاوردها افزایش پیدا کند، باید این فرهنگ را به نسل بعد منتقل کنیم. اعضای هیأت علمی و استادان راهنما باید اهمیت این موضوع را به دانشجویان منتقل کنند تا آنها نیز حس غرور ملی داشته باشند؛ البته تا امروز موفق بوده‌ایم و خدا را شاکر هستیم که بنده و دانشجوی فارغ‌التحصیل دکتری‌ام جزو یک درصد پژوهشگران برتر پراستناد در دنیا قرار گرفته‌ایم.
فارس: این حس غرور ملی چقدر به شما کمک می‌کند؟
سعدالدین: وقتی احساس می‌کنم توانسته‌ام به این افتخار برای کشورم دست یابم، حس غرور در من زنده می‌شود. این افتخار متعلق به ملت ایران است؛ وگرنه شخص سعدالدین اهمیتی ندارد. من در کنار نظام و ایران معنا پیدا می‌کنم و وقتی دانشجویان پرتلاشی داریم که در دنیا می‌درخشند، این مرا راضی می‌کند که توانسته‌ام مؤثر باشم و یک فرد دیگر هم در دنیا به‌واسطه کار من بدرخشد.
دانشگاه باید از آموزش به مرحله تولید محصول برسد
فارس: علم شما چه میزان از آلام جامعه ما را التیام بخشیده است؟
سعدالدین: در کنار همه مسائل، همواره تلاش می‌کنیم تا دستاوردهای پژوهشی و فناوری ما کاربردی باشد و از آنها دانش فنی استخراج شود که به درد جامعه خودمان هم بخورد و در قالب ثبت اختراعات و اخذ تأییدیه‌های علمی از سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی و مراجع دارای صلاحیت تأیید، این اتفاق افتاده است. امروز هم کمیت مستندات باید افزایش یابد تا رتبه ۱۶ جهان و رتبه یک منطقه را حفظ کنیم و هم از نظر کیفی تعداد ارجاعات دیگران به مقالات منتشره ما افزایش یابد. مردم در جامعه طعم ارتقای علمی دانشگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی و پارک‌های علم و فناوری را در زندگی خود با به کار بردن محصولات دارای دانش فنی بومی و عالی می‌بینند و آن‌وقت است که احساس افتخار می‌کنند و می‌توان گفت دانشگاه نقش خود را به‌طور کامل ایفا کرده و از آموزش به مرحله تولید محصول رسیده و در زندگی و اقتصاد مردم نقش‌آفرین شده است.
الآن هم پیشنهادهایی می‌شود
فارس: حتماً در دوران دانشجویی با توجه به اینکه در دانشگاه‌های مطرح کشور تحصیل کرده‌اید و در دوران تدریس و رسیدن به دستاوردهای علمی برای شما پیشنهادهای مختلفی از سوی دانشگاه‌های خارجی مطرح شده است. بفرمایید تا چه حد این پیشنهادها وجود داشته است و چرا نپذیرفته و در سمنان مانده‌اید؟
سعدالدین: بله. پیشنهادهایی شده است و همین الآن هم پیشنهادهای ارائه می‌شود. نخستین باری که پیشنهادی به من ارائه شد، در دانشگاه علم و صنعت ایران بود. آن زمان دانشجوی رتبه اول دوره دکتری بودم و مراسمی را برای تقدیر از دانشجویان برتر دانشگاه در مقاطع مختلف تحصیلی در سالن ۱۵ خرداد دانشگاه برگزار کرده بودند. در سالن روی صندلی نشسته بودم و فردی روی صندلی خالی کنار من نشست و گفت‌وگو را آغاز کرد. اسم من را گفت و تبریک بابت اینکه رتبه اول دکتری را به دست آورده‌ام. در حال گوش دادن به سخنرانی یکی از سخنرانان بودم که این فرد سخن خود را ادامه داد که می‌دانیم رتبه اول شده‌اید و سابقه شما را بررسی کرده‌ایم که بورس دانشگاه سمنان هستید؛ پیشنهاد می‌دهیم یکی از سه کشور کانادا، استرالیا و انگلستان را برای حضور علمی انتخاب کنید. لیستی از دانشگاه‌های این کشورها را هم به همراه داشت که نشان می‌داد و می‌گفت هر کدام را انتخاب کنید، ما هزینه بورس شما را تقبل خواهیم کرد و همه امکانات را تأمین می‌کنیم تا شما به همراه خانواده‌تان برای ادامه کار و تحصیل به آن کشور و دانشگاه بروید. او حتی می‌دانست خانواده و دختری دارم و به جزئیات زندگی بنده هم واقف بود؛ می‌گفت برای ادامه تحصیل و کار، شرایط فراهم است؛ بروید و نگران هیچ‌چیز نباشید؛ پس از پایان حرف‌هایش گفتم واقعیت این است که می‌خواهم به سمنان بروم و بورس دانشگاه سمنان هستم. دوباره می‌گفت این را می‌دانیم؛ اما از همین جا می‌خواهیم پیشنهادهای خوبی به شما ارائه دهیم؛ پاسخ دادم که بنده تعهدی به دانشگاه سمنان، شهر و زادگاه خودم داشته و علاقه دارم در شهر سمنان کار کنم. می‌خواهم اگر مؤثر هستم، برای شهر خود و زادگاهم سمنان مؤثر باشم؛ او اصرار می‌کرد که بدون بررسی نه نگویید و شماره‌ای هم داد و تأکید که فکر کنید و بعد با بنده تماس بگیرید. همان‌جا و در حضور او، شماره‌اش را پاره کردم و گفتم تماسی نخواهم گرفت و کاری با شما ندارم؛ اما او سراغ نفرات دیگری رفت که در سالن حضور داشتند.
فارس: در دانشگاه‌های داخل کشور چطور؟
سعدالدین: بله. بعد از اینکه درس و تحصیلم تمام شد؛ چون جزو دانشجویان برتر بودم و در دانشگاه علم و صنعت ایران تدریس هم می‌کردم، گفتند همین‌جا بمان. استاد راهنمای بنده تأکید داشت که در حال بازنشستگی هستم و شما اگر جای من بمانید، می‌توانید رشد کنید و تأثیر داشته باشید که پاسخ دادم دلیلی ندارد که اگر به سمنان هم بروم، نتوانم رشد کنم؛ من هر جایی باشم برای خود فضا ایجاد خواهم کرد. دانشگاه علم و صنعت ایران را هم علی‌رغم اینکه فضای خیلی خوبی داشت و چندین ترم نیز در تدریس با آن دانشگاه همکاری داشتم، عذرخواهی کردم و تمام تلاشم را در دانشگاه سمنان قرار دادم. به سمنان و دانشگاه سمنان علاقه دارم؛ چراکه شهر و زادگاه بنده است. در این شهر بزرگ شده‌ام و اگر من به دانشگاه سمنان نیایم، باید از چه کسی انتظار داشته باشم تا بیاید؟ حال ممکن است رشد بنده با چند سال تأخیر رقم خورده باشد؛ اما دین خود را نسبت به مردم و جامعه و همشهریان به‌نوعی ادا کرده‌ام. واحدهای فناور زیادی را در سمنان مستقر کردیم.
فارس: دانشگاه از شما حمایت خوبی داشته است؟
سعدالدین: دانشگاه سمنان بسیار به بنده لطف داشته و به هیچ وجه از حضور در این دانشگاه ناراحت نیستم. مسؤولیت‌های مختلفی را بر عهده داشته و سعی کرده‌ام تا تأثیرگذار باشم. پارک علم و فناوری دانشگاه سمنان را ایجاد و مدیریت کرده‌ام و واحدهای فناور زیادی را توانستیم در این پارک مستقر کنیم. دانشگاه فرزانگان سمنان را راه‌اندازی کردیم که تنها دانشگاه خواهران سمنان است و در حوزه معاونت پژوهشی و مدیریت فناوری دانشگاه سمنان نیز مجموعه‌ای از حرکت‌ها انجام شده و افتخار دستاوردهای ما به لحاظ کمی و کیفی و هر توفیقی که یافته‌ایم، متعلق به دانشگاه سمنان و مردم این شهر است.
الآن زمان کار است
فارس: نظرتان درباره کسانی که پیشنهادها را می‌پذیرند و می‌روند چیست؟
سعدالدین: عزیزانی که این پیشنهادها برایشان پیش می‌آید، می‌توانند بین پیشنهادهای خود انتخاب کنند؛ ولی واقعیت این است که وقتی انسان به وطن، شهر و زادگاه خودش خدمت می‌کند، حس خوبی به او دست می‌دهد و لذت می‌برد. به دانشجویان توصیه می‌کنم ابتدا به نظام خودتان خدمت کنید؛ اگر یک درصد برتر شدن در جهان سر سوزنی افتخار برای نظام اسلامی می‌آورد، این وظیفه من است؛ چراکه توانی که امروز داریم، نظام برای ما ایجاد کرده است تا این افتخار را برایش بیافرینیم. دین خود را به نظام ادا کرده‌ایم؟
فارس: این عقیده از حضور شما در بسیج اساتید نشأت می‌گیرد یا باوری قدیمی است؟
سعدالدین: امروز باید فکر کرد که آیا مقابل کارهایی که نظام اسلامی برای ما کرده است، ما نیز دین خود را به نظام ادا کرده‌ایم یا خیر؟ وقتی به این مسأله فکر می‌کنم، می‌بینم که خیر! هنوز راه مانده است. خیلی‌ها در راه اعتلای نظام رفته‌اند تا سعدالدینِ فرزند کشاورز بتواند درس بخواند. آنها در دوران پیروزی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس جان خودشان را تقدیم کردند و انقلاب پیروز شده است؛ وقتی امثال بنده روی صندلی دانشگاه نشسته و در حال تحصیل بودم، خیلی‌ها جان و سرشان را می‌دادند و ما هم این صحنه‌ها را دیده‌ایم. نظام اسلامی برای ما افتخارات بسیاری به همراه داشته است؛ اما آیا من هم توانسته‌ام دین خود را مقابل آن ادا کنم یا خیر؟ همواره از مشکلات نگوییم؛ فکر کنید و بگویید ما برای نظام چه کرده‌ایم؟
در کمتر از 100 قدمی تیر برق با گردسوز درس می‌خواندیم
فارس: طبیعی است که کارهای مهمی در این سال‌ها انجام شده است.
سعدالدین: یادم هست در انتهای خیابان صاحب‌الامر (عج) سمنان تا سال پنجم ابتدایی تحصیلاتم در سال 1355 برق نداشتیم و پنج سال با گردسوز درس می‌خواندیم و از نور فانوس استفاده می‌کردیم. فاصله منزل ما با تیر برق که چندین و چند بار آن را متر کرده بودیم، کمتر از 100 قدم بود و ما آن زمان برق نداشتیم. الآن به برکت نظام اسلامی روستاهای دورافتاده ما نیز از نعمت برق و برکت روشنایی و از آب آشامیدنی سالم که ما سال‌ها از آن بی‌بهره برد بودیم، برخوردار هستند و این نشان می‌دهد که نظام در این سال‌ها خیلی کار کرده است. امروز باید تلاش کنیم تا دین خود را به نظام اسلامی در هر مقامی که هستیم، ادا کنیم؛ رهبر معظم انقلاب اسلامی تمام اعتبار و تلاش خود را برای نظام اسلامی گذاشته‌اند؛ اما آیا ما هم تمام اعتبارمان را گذاشته‌ایم و وقتی درباره خودم به این فکر می‌کنم، پاسخ منفی است.
رفتن از ایران مشکلی را حل نمی‌کند
فارس: جوان‌ترها امروز از برخی ناملایمات و بی‌توجهی‌ها گلایه‌مند هستند و از این‌رو، برخی مهاجرت را بر ماندن ترجیح می‌دهند.
سعدالدین: باید تلاش کنیم و وطن‌دوستانه و وطن‌پرستانه در میدان باشیم؛ عقیده دارم افتخارات ما به نام نظام باقی می‌ماند و وقتی می‌بینیم در گوشه‌ای مؤثر هستیم، رضایتی به ما دست می‌دهد که لذت‌بخش است. همه مشکلاتی داشته‌اند؛ اما در کنار رفع مشکلات و مسائل، توانسته‌اند موفق شوند. من زمانی که در دانشگاه درس می‌خواندم، کار هم می‌کردم و در کار کشاورزی به کمک‌حال پدرم بودم. آن زمان در باغ و روی زمین کار می‌کردیم و این عیب نیست؛ ولی الآن باید به نوع دیگری برای نظام کار کنم. جوان‌ها باید فکر کنند که اگر با رفتن از کشور به قول خودشان خلاص می‌شوند، تنها یک مسأله کوچک شخصی مربوط به خودشان حل شده است؛ اما مسأله‌ای برای نظام و مردم حل نمی‌شود. اگر تلاش کنیم تا مشکلات و مسائل پیش روی نظام را رفع کنیم، مسائل جمعی از مردم برطرف خواهد شد که مسائل فردی ما نیز در آن خواهد بود.
تجربه موفق ناکامی تحریم‌ها
فارس: «تحریم»! نظرتان در ارتباط با این کلمه چیست؟
سعدالدین: تحریم، سختی ایجاد می‌کند؛ اما یک فرصت هم هست. در مقطع دکتری در فضای کاملاً تحریم در ارتباط با موضوع های‌تک کار می‌کردیم؛ به هیچ عنوان امکانات و دانشی در اختیار ما قرار نمی‌گرفت و دو راه معمول برایمان متصور بود. یکی اینکه دست روی دست بگذاریم و بنشینیم که امکانش نبود و دیگری اینکه به هر دری بزنیم تا امکانات موردنیاز را تأمین کنیم؛ اما فکر کردیم که راه سومی هم باید وجود داشته باشد که لازم است آن را تعریف کنیم. باید تلاش می‌کردیم تا محصول جایگزین و راه‌حل دیگری پیدا کنیم و این کار را انجام دادیم. آن زمان لیزر قوی می‌خواستیم که نبود، کنترل لیزر هم وجود نداشت و نرم‌افزار کنترل آن هم در انحصار عده‌ای بود که به کشور ما نمی‌آمد. نزدیک به دو سال طول کشید تا با همکاری استاد راهنمای خود، موضوع انرژی متمرکز جدیدی را به‌عنوان جایگزین آن بیابیم و سیستم کنترل بسیار ارزان و دست‌سازی را جایگزین کنیم.
فارس: پس به‌نوعی تهدید تحریم را به فرصت تبدیل کردید.
سعدالدین: بله. تحریم در فضای علمی باید علی‌رغم مشکلاتی که ایجاد می‌کند، به فرصت تبدیل شود و از این فرصت حداکثر استفاده را ببریم. همیشه این‌گونه نیست که هر مسأله‌ای فقط یک راه‌حل علمی داشته باشد؛ غربی‌ها در محصولاتی که تحریم هستیم، با راهی به حل مسأله رسیده و آن را تولید کرده‌اند؛ اما از کجا اطمینان داریم که راه‌حل‌های مختلفی برای رسیدن به آن یا بهتر از آن وجود نداشته باشد؟ دانشگاه‌ها باید با تلاش این کار را انجام دهند؛ شکست تحریم‌ها پشتکار می‌خواهد و در فضای تحریم باید یاد بگیریم تا از داشته‌هایمان حداکثر استفاده را ببریم. افزایش بهره‌وری، مودت و دوستی و تعاون هم‌افزایی می‌آورد و عدم انجام کارهای موازی و ساعت‌ها تفکر و عمل باید همواره در دستور کار ما در شرایط تحریم باشد. وقتی تفکر علمی وجود داشته باشد، حتماً راه علمی برای مشکلات خواهیم یافت.
می‌خواهم راه‌حل‌های مسائل جامعه و صنعت را بیابم
فارس: آرزوی دکتر سعدالدین در ادامه راه علمی و آموزشی خود چیست؟
سعدالدین: آرزوی شخصی من این است که بتوانم با راه‌حل‌های علمی، برای مسأله‌ای که در جامعه و صنعت هنوز رفع نشده است و می‌توانم آن را حل کنم، راه‌حلی بیابم و ارائه دهم. ارتقای کمی دستاوردهای علمی، پژوهشی و فناوری و ارتقای سطح کیفی آنها نیز آرزوی من برای دانشگاه سمنان است. آرزو دارم جزو آنهایی باشم که می‌توانند در کسب افتخار برای نظام اسلامی مؤثر باشند؛ آرزو دارم دانشگاه سمنان در زمره دانشگاه‌های برتر کشور قرار گیرد و این را نیز در حوزه معاونت پژوهشی دانشگاه سمنان هدف قرار داده‌ایم تا جزو ۱۰ دانشگاه برتر قرار گیریم. هم‌اکنون رتبه دانشگاه سمنان به‌صورت کلی ۱۳ و در حوزه پژوهشی 11 است و می‌توانیم این رتبه را در میان دانشگاه‌های جامع ارتقا دهیم. امیدوارم برای شهرم افتخارآفرین باشم و در شهری که زندگی می‌کنم، بگویند اگر سمنان افتخاراتی دارد، سر سوزنی از آن نیز متعلق به بنده است. می‌خواهم مؤثر باشم و اگر از علم اندکی می‌دانم، آن را به علم نافع تبدیل کنم که رهبری در فرمایشات خود بر آن تأکید دارند. از خداوند متعال توفیق می‌خواهم که کمک کند تا فرمایشات رهبری را در تمام زمینه‌ها به‌ویژه فضای آموزشی، پژوهشی، فناوری، کارآفرینی، اشتغال، رونق تولید و اشتغال دانش‌بنیان تحلیل و راه‌حل‌های اجرایی و عملیاتی برای آنها پیدا کنیم؛ در صورتی که فرمایشات ایشان تحقق یابد، نباید مشکلاتی از جنس دغدغه‌های امروز در کشور وجود داشته باشد.
منبع: روابط عمومی بسیج اساتید استان سمنان
