وی تأکید دارد: پایبندی به برجام باید به منظور تدارک چیدن برای خروج از آن باشد مگر امریکا به آن باز گردد که ممکن نیست. ایران باید به میز مذاکره بازگردد و این بار قراردادی که شامل حذف تحریمهای اقتصادی و بانکی سراسری است امضا شود. همچنین ایران باید استوارانه بخواهد توافقی (برجامی) امضا شود که پیمان رسمی آن به تصویب سنای امریکا رسیده باشد.
او در شرایط فعلی اقتصادی توصیه هایی دارد که از این جمله کمک به رونق تولید با ایجاد ثبات و پایداری سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، استقلال بانک مرکزی برای صیانت از ریال و کنترل تورم، خودداری از چاپ پول و... است.
زنگنه نگارنده کتابهای «سرمایه داری مدرن و ایدئولوژی اسلامی» (به همراه سیروس بینا) و «اسلام، ایران و ثبات جهانی» است، دیگر نظرات وی را در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم بخوانید.
شرایط و وضعیت فعلی و آتی اقتصاد ایران را چطور می بینید؟
به نمودار زیر توجه کنید. اگر فرض کنیم که ایران می توانست به طور متوسط %5 رشد کند و آن را با اعداد تولید حقیقی مقایسه کنیم ، می بینیم که این سیاستهای داخلی و بین المللی تاکنون جمعا برای ایران چیزی در حدود 982 میلیارد دلار هزینه داشته است. میزان درآمد (تولید) از دست رفته که تفاوت آنچه می توانست با رشد معمولی 5 در صدی (خط نارنجی) و آنچه حقیقتا بدست آمده (خط سبز) با خط آبی نشان داده شده است. همین طوری که می بینید به استثنای سه – چهار سال تفاوت منفی است و تولید نا خالص ملی از آنچه می توانست با رشد معمولی باشد کمتر است و این تولیدی است که به باد رفته است.
این نمودار و اعداد مذکور یعنی ایران باید هوشمندتر از گذشته وارد مذاکره و تعامل شده و موجبات تأمین منافع ملی ایران را از ابعاد مختلف بخصوص از ابعاد اقتصادی فراهم کند.
لازمه این کار غیر از ورود به داد و ستد با جهان، این است که ایران بتواند کنترل مباحث را خود به دست بگیرد و اجازه ندهد تا دیگران برای او تصمیم بگیرند. این مسأله به ویژه در خصوص خواسته های 12 گانه آمریکا مورد تأکید است.
شما به مذاکره و تعامل اشاره کردید، آمریکایی که خود مذاکره کرده، زیر مذاکره زده بعد تحریمهای سخت تر از گذشته علیه ایران را مصوب کرده، آیا قابل اعتماد است؟ چطور می شود با کشوری که سیاستهای متغیر دارد، وارد مذاکره شد؟ چه تضمینی در این خصوص وجود دارد؟
اعتماد پایه و اساس مذاکرات و مصوبات نباید باشند، بلکه منافع ملی باید پایه و اساس باشند. فعلا در دنیایی وارد شده ایم که نمی توان به قول و قرارهای فردی پایبندی داشت. قرارداد 5+1 بیشتر بر روی اصول قدیمی (اصولی که در دوران ترامپ کلا دور ریخته شده اند) بود و نه بر مبنای عهد نامه ( پیمان) رسمی که در مجالس امریکا و ایران تصویب شده باشند. بنابراین همان طوری که دیدیم به آسانی کنار گذاشته شدند و تحریمها بیش از گذشته به کار گذاشته شدند. به عقیده من، هنوز معاهده ها به قوت خود باقی هستند و می توان مطمئن بود که پا بر جا خواهند ماند.
- پایبندی به برجام باید به منظور تدارک چیدن برای خروج از آن باشد مگر امریکا به آن باز گردد که ممکن نیست
پایبندی به برجام در شرایط فعلی چه معنایی می تواندداشته باشد وقتی تمام معادلات بازی به هم خورده است؟آیا اروپا در نهایت یاریگر ایران در جریان برجام خواهد بود؟
پایبندی به برجام باید به منظور تدارک چیدن برای خروج از آن باشد مگر امریکا به آن باز گردد که ممکن نیست. ایران باید به میز مذاکره بازگردد و این بار قراردادی که شامل حذف تحریمهای اقتصادی و بانکی سراسری است امضا شود. همچنین ایران باید استوارانه بخواهد توافقی (برجامی) امضا شود که پیمان رسمی آن به تصویب سنای امریکا رسیده باشد. من همان طوری که در چند دهه گذشته گفته و نوشته ام ایران باید بداند، که در دنیای حقیقی اروپا، هند، روسیه، و چین جز منافع خود چیزی دیگر را قبول نمی کنند و منافع ایران را همانند همیشه معامله خواهند کرد.
به نظر شما تنش بین ایران و آمریکا تا کی و کجا ادامه می یابد؟
این روند تا زمانی که طرفین بتوانند به آن حد از اعتماد برسند که بتوانند به چهار چوب رابطه محترمانه ای که منافع دو طرف را تامین کند برسند. حال باید دید که منافع ایران و امریکا کدامند و آیا در حدی هستند که کلا قابل دسترسی باشند و یا خواستهای غیر قابل قبول دارند که مسأله جدا گانه ای است.
در آمریکا چه نگاهی نسبت به ایران حاکم تر است؟
ایران فعلاً در امریکا یار و یاوری در هیچ یک از احزاب و مراکز فکری امریکا ندارد . فقط انگشت شماری از افراد به خود اجازه می دهند که کم و بیش مستقل و منصف باشند. بنابراین دست گماشتگان شیخ نشینهای خلیج فارس و شرکتهای نفتی و تسلیحاتی امریکا که با ایران چندان رابط حسنه ای نیز ندارند مسائل را علیه ایران و به نفع کشورهای ناحیه توجیه و تبلیغ می کنند در نتیجه مردم امریکا بطور کلی علاقه ای به ایران و سیاستهای ایران نشان نمی دهند. چنین شرایطی ایران باید فعال تر از گذشته به نقش آفرینی در سطح بین المللی اقدام کرده و در یک داد و ستد محترمانه، موجبات تأمین منافع ملی ایران را فراهم کند.
آقای ترامپ را تا کنون باید شناخته باشیم. برای او کمتر اهمیت دارد که چه پیش آید چون می تواند مسیر خود را کلا تغییر دهد و به نقطه کاملا نادانسته ای برود. مهم این است که در مسائل مختلف به نوعی خود اوشخصا بعنوان مولف و طراح معرفی و عنوان شود. بنابراین رسم ورسوم گذشته که لزوما طراحی و عملکرد قابل تشخیصی داشت را نباید توقع داشت. عربستان بهتر از همه او را شناخته و تاکنون نیز از او بهره برداری قابل توجهی کرده است.
- ایران باید همیشه در میدان بوده و صورت مسائل را در مسیر منافع ملی ایران مطرح کند
- آمریکا می خواهد از ایران یک شیر بی یال و کوپال، زیر سایه شیوخ و امرای حاشیه خلیج فارس بسازد
راهکار و توصیه شما در این شرایط چیست ؟
ایران باید همیشه در میدان باشد و صورت مسائل را در مسیر منافع ملی ایران مطرح نماید. بطور مثال چندی پیش آقای پامپئو خواسته های دوازده گانه امریکا را در یک سخنرانی اعلام کرد. برداشت من از آنها این بود که امریکا می خواهد که ایران با دادن اجازه بی حد و حصر به سازمان بین المللی انرژی هسته ای برای بازرسی از مراکز نظامی تمامیت ارزی خود را از دست بدهد. می خواهد آنهمه رنج و زحمت و مخارج صنایع هسته ای و بالیستیکی خود را مانند قذافی بسته بندی و به آمریکا بفرستد. همچنین ایران باید فعالیتهای سایبری خود را متوقف نماید. می خواهد که ایران عزلت بگزیند و از تمام دنیا کناره گیری کند. ایران می بایست قول بدهد که در کشورهای همسایه و خاورمیانه بزرگ دخالتی نکند. معنی این امیال پیشنهادی این است که ایران به شیری بی یال و کوپال تبدیل و در زیر سایه شیوخ و امرای ناحیه مانند عربستان و امارات و غیره و ذالک با "صلح و صفا" زندگی کند.
این خواسته های کاملا حداکثری امریکا که فقط خواب دیدن پنبه دانه ای بیش نیستند را ایران بی جواب گذاشت و همانند گذشته اجازه داد که صورت مسائل مراجع ، منابع و گفتگوهای بین لمللی بشوند. ایران به جای سکوت باید لیست کاملا حداکثری خود را ارائه می کرد و میدان را برای دشمنان خود خالی نمی گذاشت. حداقل این می بود که بادکنک های سیاسی خود را هوا می کرد که عکس العمل بین المللی را ببینند. حداقل می توانستند ببینند که چه عناوینی برای روز اول مذاکرات برای دنیای سیاسی قابل هضم است.
من فکر نمی کنم اصل بر پیروزی گذاشته شود چون مسأله برد و باخت نیست. مسأله داد و ستد است، به طوری که مملکت چند قدم به جلو برود و جلوی ضررها گرفته شود.
- فساد باید ریشه کن شود
- ریشه رانت خواری باید از قوانین حذف شود
از بعد اقتصادی چه توصیه هایی به مردم و دولت ایران دارید؟
باید بازار تولید پویا شود و علت اینکه این امکان فراهم نمی شود، بی ثباتی و ناپایداری سیاسی، اقتصادی، و اجتماعی است. سرمایه داران از فردای قوانین و مقررات تردید دارند و مترصدند که چگونه سرمایه خود را به جای امن تری انتقال دهند. بنابراین به جای تولید به زد و بند های فوری و فوتی پناه می برند. به جای تولید ثروت ملی به دلالی و سفته بازی پناه می برند و برای این کار احتیاج به منابع رانت دارند. برای بدست آوردن رانت با رانت آفرینان هم کاسه می شوند و نطفه هم جا گیر فساد گذاشته می شود. باید فساد را ریشه کن کرد و برای اینکار باید ریشه رانت خواری را از قوانین حذف کنند و برای اینکار باید ثبات و پایداری سیاسی، اقتصادی، و اجتماعی ایجاد کرد که سرمایه داران احتیاج به خروج سرمایه نداشته باشند و شهروندان کاردان و متخصص نیز به خارج پناه نبرند.
- ظالمانه ترین مالیات برای مستضعفان، تورم است
ظالمانه ترین مالیات برای مستضعفان، تورم است. کسانی که با حقوق ثابت امرار معاش می کنند همه ماهه بخش هنگفتی از درآمد خود را نادانسته و ناخواسته از طریق تورم به دولت منتقل می کنند. نباید با چاپ پول، موجبات فقیرتر شدن مردم را فراهم کرد. بانک مرکزی باید هرچه زودتر جدا و کاملاً مستقل شود و به صیانت از ریال بپردازند. بانک مرکزی باید کنترل تورم را به دست گیرد.
گفت وگو از: مریم سلیمی
