به گزارش خبرگزاری بسیج از بندرانزلی، با حملۀ هیتلر و استالین به لهستان، روس‌ها هزاران اسیر از آنها را به سیبری منتقل کردند. زمان حملۀ هیتلر به روسیه، در توافق بین استالین و فرمانده لهستان، عده‌ای از لهستانی برای کمک به متفقین در بهار ۱۳۲۱ از طریق بندر انزلی وارد ایران شدند.
نظامیان لهستانی برای جنگ در جبهه‌های متفقین به آفریقای جنوبی و هند رفتند، غیرنظامیان نیز در اردوگاه‌های دایر شده تا پایان جنگ در ایران باقی ماندند.
ورود نخستین گروه از لهستانی‌ها به بندرانزلی
در بهمن سال 1320 فرمانداری رشت، نامه‌ای از سوی نیروهای اشغالگر دریافت کرد که در آنها به عبور ارتش لهستان از ایران اشاره شده بود، اما مشکل تأمین مایحتاج غیرنظامیان لهستانی سبب شد آنها نیز به ایران بیایند و برای مدتی تقریباً طولانی در ایران بمانند.
بالاخره اولین گروه از لهستانی‌ها در اواخر آوریل 1942 از طریق بندر انزلی وارد ایران شدند؛ بیش از 31 هزار نظامی و 12 هزار غیرنظامی. در آگوست همین سال نیز حدود 44 هزار نظامی و 26 هزار غیرنظامی از طریق بندرانزلی به ایران آمدند.
حدود دو هزار و 700 غیرنظامی نیز از طریق عشق‌آباد وارد مشهد شدند. آمار متناقضی درباره تعداد لهستانی‌هایی که به ایران آمدند، وجود دارد. برخی از 300 هزار نفر سخن می‌گویند، اما نزدیک‌ترین آمار به واقعیت، ورود 116 هزار نفر به ایران را تأیید می‌کند.
روایتی از ورود لهستانی‌ها به انزلی
پاریس ماکسینیا، کارمند قدیمی شیلات انزلی که زمان ورود لهستانی‌ها به انزلی 20 ساله بود، به‌عنوان شاهد عینی، ورود لهستانی‌ها را این‌گونه توصیف می‌کند:
«من شیلات بودم. یک روز آمدند گفتند لهستانی‌ها را دارند با کشتی می‌آورند. لهستانی‌ها پر از شپش، گرسنه و زهوار دررفته از کشتی پیاده شدند. انگلیسی‌ها سربازان هندی را که همه گردن‌کلفت بودند با ماشین‌های مخصوص صحراهای لیبی از بغداد آوردند اینجا. تمام منطقه دوک سازی را گرفته بودند. کلاً زمین‌های ما را اشغال کرده بودند. ایران ما اشغال‌شده بود. بخشی از دریا را هم گرفته بودند؛ اما بعد نیروی دریایی آن را پس گرفت. انگلیسی‌ها حمام ساختند، لوله‌کشی کردند و دیگ بخار گذاشتند. سلمانی پیدا کردند که از خودشان بود، با دست موهای سرشان را می‌زدند، ماشین نبود. لباس‌ها را در کوره‌ها می‌سوزاندند. به خاطر اینکه امراض مسری‌شان سرایت نکند. انگلیسی‌ها کار خودشان را خیلی خوب انجام دادند. لهستانی‌ها افسران لایقی داشتند، سرگروهبانان و سربازان بسیاری داشتند.
کارگرهای انگلیسی هم سربازان هندی و مالایایی بودند. بعدازاینکه لهستانی‌ها از حمام در می‌آمدند چه زن و چه مرد- طبق صورت- لباسشان آماده بود. کسی که نظامی بود لباس خودش را می‌پوشید. اینجا را هم زود روبه‌راه کردند. چادر زدند و حصیر آوردند. پول هم زیاد خرج می‌کردند. کارگرهای خودمان را آوردند توالت ساختند. این بخش یک بود برای خانواده‌هایی که هنوز مشخص نبودند. هر بخشی با بخش دیگر دو کیلومتر فاصله داشت. در بخش دو فقط زن‌ها با بچه‌ها بودند. بخش سه فقط مردها بودند. کامیون‌هایی بودند که هرروز این‌ها را سوار می‌کردند می‌بردند تهران و ازآنجا به بغداد که تحت امر انگلیسی‌ها بود. انگلیسی‌ها هر درجه نظامی را که لهستانی‌ها از قبل داشتند دوباره به آنها دادند. فرماندهشان کاپیتان کولنسکی بود و معاونش هم کاپیتان پودلوف.»
پناهندگان لهستانی را تنها چند روز برای قرنطینه در انزلی نگه می‌داشتند. بسیاری از آنها به دلیل سوءتغذیه دچار بیماری‌های متعددی نظیر تیفوس بودند و به‌رغم حضور کوتاه‌مدت، 641 نفرشان در انزلی جان سپردند. گورستان لهستانی‌ها در بندر انزلی خانه همیشگی جان‌باختگان شد.
قدردانی سران لهستان از میهمان‌نوازی ایرانیان در شرایط قحطی
در آن زمان ایران خود با قحطی و کمبود مواد غذایی، نابسامانی سیاسی و اقتصادی در اثر اشغال کشور و … مواجه بود. بااین‌وجود ایرانیان علی‌رغم مصائبی که داشتند از میهمان‌نوازی دریغ نکردند. وزیرمختار لهستان – کارل بادر – در نامه‌ای به استاندار خراسان از این رفتار ایرانیان چنین یاد می‌کند: «نیات خیرخواهانه جنابعالی نسبت به هم‌میهنان من، مهاجران لهستانی، تأثیر عمیقی بر من بخشیده است. طبق گزارش‌هایی که به من رسیده، جنابعالی از روی کمال مرحمت یک دستگاه عمارت بزرگ را در اختیار اطفال یتیم لهستانی گذارده‌اید که در آنجا آنها نگهداری شوند. من از صمیم قلب از مراحم خیرخواهانه و نوع پرستانه جنابعالی متشکرم و اطمینان می‌دهم که لهستانی‌ها برای همیشه کمال امتنان را از جنابعالی خواهند داشت».
نامه نمایندگان مهاجران لهستانی به دولتمردان ایرانی نیز حکایت از وجود چنین روحیه‌ای دارد: «در این موقع که پناهندگان لهستانی بعد از سه سال اقامت در خاک پاک کشور شما از این سرزمین عزیمت می‌کنند، این‌جانبان از آن جناب تمنا داریم که بهترین تشکرات صمیمانه ما را در مقابل میهمان‌نوازی و پذیرایی دوستانه که از طرف آن جناب و کلیه اولیای امور ایرانی و عامه مردم به‌عمل‌آمده، قبول فرمایند. این حسن میهمان‌نوازی و پذیرایی و همچنین تمام اقدامات و توجهاتی که از طرف اولیای کشوری و لشکری ایران به‌عمل‌آمده هیچ‌گاه از خاطره ملت لهستان پاک نخواهد شد. تمام ماها که در وطن شما زندگانی کرده‌ایم بهترین یادبودها را از آن حفظ خواهیم کرد. ما نه‌تنها با قلبی مملو از امتنان ایران را ترک می‌کنیم بلکه بهترین ادعیه صمیمانه خود را برای سعادت و ترقی کشور شما و ملت ایران نثار می‌کنیم...».
گورستان لهستانی بندر انزلی
گورستان لهستانی بندر انزلی، دومین گورستان بزرگ لهستان در ایران است که آرامگاه تعداد زیادی از مهاجرین لهستانی است که طی حمله سربازان نازی در سال ۱۹۴۱ از طریق بندر انزلی به ایران پناهنده شدند.
در این گورستان تعداد ۶۳۹ نفر از مهاجرین لهستانی که طی حمله سربازان نازی در سال ۱۹۴۱ از طریق بندر انزلی به ایران پناهنده شدند به خاک سپرده شده‌اند که این گورستان دومین گورستان بزرگ سربازان لهستانی در ایران است که اکثراً به علت بیماری و سختی راه جان سپرده‌اند و در شهرهای مختلف ایران به خاک سپرده شده‌اند. گورستان بندر انزلی بعد از تهران بزرگ‌ترین گورستان این افراد جنگ‌زده است که یادگاری هستند از اتفاقات تلخ جنگ جهانی دوم.
گورستان ارامنه یادگار تلخ جنگ جهانی دوم 1939 ـ 1945 و مربوط به لهستانی‌هایی است که در جنگ جهانی دوم به بندر انزلی پناه آورده بودند، این آرامگاه نماد دوستی ایران و لهستان در سال‌های نه‌چندان دور بوده و با همکاری شورای بزرگداشت جنگجویان و شهدای لهستانی مرمت‌شده اما بازدید برای عموم آزاد نیست.
بسیاری از مهاجران لهستانی که برای همیشه در بندر انزلی ماندند پس از فوت در تکه زمین مربوط به لهستانی‌ها در گورستان ارامنه انزلی مدفون شدند.
در سال 1942، دولت لهستان با اقلیت ارامنه بندرانزلی به توافق رسید که طبق این توافق در آن زمان مالکیت بخش وسیعی از گورستان ارامنه را در برمی‌گرفت و در همان سال 639 تن از لهستانی‌ها در همان‌جا به خاک سپرده شدند که از این تعداد، 163 تن نظامی و 476 تن غیرنظامی بودند که در انزلی بیمار شده و درگذشتند.
گورستان ارامنه در انزلی دارای دیواری بلند، در ورودی آهنی و سر دری آجری است که در آن عبارت «گورستان لهستان» حک شده و علاوه بر این صلیبی سنگی بر فراز سر در نصب شده که در جناحین آن دو عقاب سنگی یا گیلونی «نماد لهستان» قرار دارد.
«مایک پامپئو» وزیر امور خارجه آمریکا دیروز (جمعه) اعلام کرد لهستان سیزدهم و چهاردهم ماه آینده میلادی میزبان نشستی علیه ایران خواهد بود. پامپئو در مصاحبه با شبکه «فاکس‌نیوز» با بیان اینکه واشنگتن تلاش می‌کند ده‌ها کشور از مناطق مختلف جهان را برای حضور در این نشست گردهم آورد، گفت که این همایش برای ارتقای ثبات، امنیت و آزادی در منطقه غرب آسیا و با هدف کاهش نفوذ منطقه‌ای ایران برگزار می‌شود.
انتهای پیام/
