اهمیت تلاش و اشتغال در روایات اهل‌بیت(ع)

به گزارش خبرگزاری بسیج از خراسان رضوی؛ ائمه اطهار (ع) در سخنان گهربار خود همواره افراد جامعه را متوجه راه کسب درآمد حلال می‌کنند و برای اشتغال در زندگی مسلمانان اهمیت ویژه‌ای قائل هستند و حتی چارچوب اشتغال را برای انسان‌ها مشخص می‌کنند.

قسمتی از روایات ارزشمند اهل‌بیت (ع) که بر اهمیت اشتغال و راهنمایی‌هایی برای کسب روزی حلال مسلمانان تأکید دارد، در زیر ارائه می‌شود.

پیامبر اکرم (ص) فرمود:
إنَّ مِنَ الذُّنُوبِ ذُنُوباً لا یُکَفِّرُها صَلاهٌ وَ لا صَدَقَهٌ، قِیلَ یا رسولَ اللهِ فَما یُکَفِّرُها قالَ الهُمُومُ فی طَلَبِ المَعِیشَهِ؛ بعضی از گناهان به وسیله نماز و صدقه هم آمرزیده نمی‌شوند. سؤال شد یا رسول الله؛ پس چه چیز موجب آمرزش آن است؟ فرمود:: جدیت و تلاش در طلب معیشت.

رسول خاتم (ص) فرمود:
اَلْعِبادَﺓُ عَشَرَﺓَ اَجْزاءٍ تِسْعَـﺔٌ مِنْها فی طَلَبِ الْحَلالِ؛ عبادت ۱۰ جزء است که ۹ جزء آن در کار و تلاش برای به دست آوردن روزی حلال است.

امام علی (ع) نیز در حدیثی فرمود:
العَمَل العَمل، ثُمَّ النَّهایة النَّهایة، والاستِقامة الاستِقامَة، ثُمَّ الصَّبر الصَّبر، والوَرَع، إِنَّ لَکُم نَهایَة فَانتهوا اِلی نَهایَتِکُم؛ کار کنید و آن را به پایانش رسانید و در آن پایداری کنید؛ آن گاه شکیبایی ورزید و پارسا باشید. همانا شما را پایانی است؛ پس، خود را به آن پایان (بهشت) رسانید.

امیرالمؤمنین (ع) در جای دیگری فرمود:
إذا هبت أمراً فقع فیه، فإنّ شدّة توقّیه أعظم ممّا تخاف منه؛ هرگاه از کاری ترسیدی، خود را بـه کام آن بینداز، زیرا ترس شدید از آن کار، دشوارتر و زیان‌بارتر از اقدام به آن کار است.

امام على (ع) فرمود:
طَاعَة الله سُبحانَه لا یَحُوز‌ها إلاّ مَن بَذل الجِدّ واستَفرَغ الجَهد؛ به طاعت خدای سبحان دست نیابد مگر کسی که تلاش کند و نهایت کوشش خود را به کار گیرد.

امام اول شیعیان (ع) فرمود:
مِنْ سَبَبِ الْحِرْمَانِ التَّوَانِی؛ یکی از عوامل محرومیت سستی (در کار) است.

امام حسن (ع) فرمود:
وَ اعْمَلْ لِدُنْیاکَ کَاَنَّکَ تَعیشُ اَبَدا وَ اعْمَلْ لآخِرَتِکَ کَاَنَّکَ تَمُوتُ غَداً؛ برای دنیایت چنان کار کن که گویا برای همیشه [در این دنیا]خواهی بود؛ و برای آخرتت [نیز چنان]سعی و تلاش کن که گویا فردا از دنیا خواهی رفت.

امام باقر (ع) فرمود:
إنِّى لأبغضُ الرَّجُل أن یَکُون کسلاناً عَن أمرِ دُنیَاه، و مَن کَسَل عَن أمرِ دُنیاه فَهُو عَن أمر آخِرتِه أکسلَ؛ من مردى را که در کار دنیایش تنبل باشد مبغوض می‌دارم و کسى که در کار دنیا تنبل باشد، در کار آخرتش تنبل‌تر است.

امام صادق (ع) فرمود:
تَرْکُ التِجارَﮤِ ینْقَصُ الْعَقْلَ؛ رها کردن کسب و کار، عقل را کم می‌کند.

امام ششم شیعیان (ع) فرمود:
مَن طَلَبَ الدُّنیا اِستِعْفافاً عَنِ النّاسِ وَ سَعْیاً عَلی اَهْلِهِ وَ تَعَطٌّفاً عَلی جارِهِ لَقَی اللهَ عَزَّوَجَلَّ یَوْمَ الْقِیامَـﺔِ وَ وَجْهُهُ مِثلُ القَمَرِ لَیْلَـﺔَ الْبَدْرِ؛ هرکس دنیا را طلب کند به قصد این که آبروی خود را از مردم حفظ، رفاه خانواده‌اش را تأمین و به همسایه‌اش کمک کند، وقتی با خدا دیدار کند، چهره‌اش همانند ماه شب بدر می‌درخشد.

صادق آل محمد در جای دیگری فرمود:
کُلُّ ذی‌صَناعَةٍ مُضطَرًّ اِلی ثَلاثِ خِصالٍ یَحْتلِبُ بِها الْکَسْبَ: و هُوَ اَن یَکُونَ حاذِقاً بِعِلْمٍ مُؤَدّیاً لِلْاَمانَةِ فیهِ، مُسْتَمیلاً لِمَنِ اسْتَعْمَلَهُ؛ هر اهل فنی برای موفقیت در کسب و کار خود (که کارش بگیرد) به سه مطلب نیازمند است.
۱. تخصص و باهوشی در فن و حرفه مورد نظر.
۲. امین باشد و در کار و مال مردم، امانت و درستی را حفظ کند.
۳. با کارفرما و صاحب کار، خوش‌برخورد و خوش‌قلب باشد.

امام صادق (ع) می‌فرماید:
مَنْ طَلَبَ التَّجارَﺓَ اِستَغْنَی عَنِ النّاسِ؛ هرکس دنبال تجارت رود از مردم بی‌نیاز می‌شود.

ایشان می‌فرماید:
اِنْ رَأَیت الصِّفَّینِ قَدِ الْتَقَیا فَلا تَدَعْ طَلَبَ الرِّزقِ فی ذلکَ الْیوْمِ؛ اگر در خط مقدم جبهه، درگیری شروع شد، باز هم کار کردن و طلب روزی را در آن روز ترک نکن.

صادق آل محمد فرمودند:
لاتَکسل عَن مَعِیشَتک فَتَکون کَلّاً عَلى غَیرک؛ در معاش دنیوى خود تنبلى مکن که سربار دیگران باشى.

امام موسی کاظم (ع) می‌فرماید:
اِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ لَیبْغِضُ الْعَبْدَ النَوّامَ، اِنَّ اللهَ یبْغِضُ الْعَبْدَ الفارِغَ؛ خداوند دشمن بنده‌ای است که زیاد می‌خوابد و بیکار است.

امام رضا (ع) می‌فرماید:
الَّذی یطْلُبُ مِنْ فَضْلٍ یکُفُّ بِهِ عِیالَهُ اَعْظُمُ اَجْراً مِنَ الْمُجاهِدِ فی سَبیلِ اللهِ؛ کسی که دنبال روزی می‌رود تا آبروی خود و خانواده‌اش را حفظ کند، اجر و پاداشش از رزمنده‌ای که در راه خدا جنگ می‌کند بیشتر است.

ابو عمرو الشیبانی: رأیت أبا عبدالله و بیده مسحاة وعلیه إزار غلیظ یعمل فی حائط له والعرق یتصابّ عن ظهره فقلت: جعلت فداک أعطنی أکفک فقال لی: إنّی احبّ أن یتأذّی الرجل بحرّ الشمس فی طلب المعیشة؛ ابو عمرو شیبانی نقل می‌کند: امام صادق (ع) را دیدم که در دستش بیلی بود و ازاری ضخیم بر تن داشت و در بوستان خود کار می‌کرد و عرق از پشت او سرازیر بود. عرض کردم: فدایت شوم! اجازه بدهید من به جای شما کار کنم. فرمود:: من دوست دارم که مرد برای تأمین معیشت خود در گرمای آفتاب اذیّت شود.