ظرافت‌های لهجه اصفهانی را بهتر بشناسیم/ فعل «-ِس» به‌جای «است»، پرکاربردترین فعل لهجه اصفهانی

به گزارش خبرگزاری بسیج از اصفهان، حمید صدری بابیان اینکه لهجه منطقه جغرافیایی و طبقه‌ای اجتماعی هر فرد را مشخص می‌کند و لهجه‌ها شناسنامه و هویت یک فرد است، اظهار کرد: لهجه‌ها زیبایی‌ها و ظرافت‌های خاص خود را دارد و زبان احساس مردم عامه است و در لهجه‌ها احساسات را به‌خوبی می‌توانیم درج و با آن ارتباط برقرار کنیم.

کارشناس زبان فارسی گفت: کلمات، عبارت‌ها و جمله‌ها به‌صورت راحت‌تر از زبان معیار در لهجه‌ها بیان می‌شود و با آسانی بیشتر می‌شود ارتباط ایجاد کرد.

وی با اشاره به آموزش یکسان زبان معیار در کشور و خطر انقراض لهجه‌ها افزود: طبق آمار، پنجاه سال آینده احتمال دارد لهجه‌ها و گویش‌های محلی از بین برود و متأسفانه نداشته باشیم و این انقراض لهجه به دلیل آموزش یکسان زبان معیار در سطح کشور است.

صدری با تأکید بر اینکه زیان معیار دارد جایگزین لهجه‌ها و گویش‌ها می‌شود، لهجه‌های محلی و میراث شفاهی فرهنگی قومیتی در حال از بین رفتن است، بیان کرد: برخی اوقات لهجه‌ها به تمسخر قرارگرفته می‌شود و برخی از خانواده‌ها تصور می‌کنند اگر فرزندشان با لهجه صحبت کند برای خانواده کسرشان است که به‌هیچ‌وجه چنین چیزی نیست.

یک خانواده اصیل فرهنگی لهجه‌ها را به فرزندان خود آموزش می‌دهد

وی ادامه داد: یک خانواده اصیل فرهنگی همان‌گونه که اخلاق، آداب‌ورسوم اجتماعی را به فرزند خود آموزش می‌دهد، باید لهجه‌ها، کلمات و اصطلاحات قوم و شهر خود را به فرزندش در کنار زبان معیار آموزش دهد.

کارشناس زبان فارسی با اشاره به تفاوت لهجه و گویش تصریح کرد: گویش‌ها ازنظر ساختمان واژه و نکات دستوری کاملاً با زبان معیار متفاوت است حتی اگر اهل آن گویش نباشید نمی‌توان با آن ارتباط برقرار کرد درحالی‌که در لهجه‌ها چنین نیست و فقط ازنظر دستور زبان و اصول گفتاری تفاوت‌های با زبان معیار دارد.

ثبت ظرافت‌های لهجه اصفهانی در کتاب «سرو ته یک کرباس» جمالزاده

وی بابیان اینکه لهجه شیرین اصفهانی، ظرافت و حس خاصی دارد که در طول زمان‌های متفاوت ایجادشده است، خاطرنشان کرد: محمدعلی جمال‌زاده، نویسنده معروف داستان‌ها کوتاه یکی از شخصیت‌های اصفهانی، اما بزرگ‌شده اروپا است و از اصطلاحات، کنایه‌ها و ظرافت‌های لهجه اصفهانی در کتاب «سرو ته یک کرباس» خیلی زیبا استفاده و آن‌ها را به‌عنوان یک هویت فرهنگی ثبت کرده است.

صدری گفت: اولین نکته‌ای که می‌تواند در لهجه اصفهانی به آن اشاره کرد، یک سری آوا‌هایی است در لهجه اصفهانی داریم که در لهجه‌های دیگر نیست و این آوا‌ها در زبان معیار به‌گونه‌ای دیگر بیان می‌شود، در لهجه اصفهانی اکثر اوقات «-َ» به «-ِ» تبدیل می‌شود.

وی اضافه کرد: در لهجه اصفهانی جای کلمه «پِدَر» کلمه «پِدِر»، جای کلمه «قَفَس» کلمه «قَفِس» و جای کلمه «نَمَک» کلمه «نِمِک» را می‌شنویم.

این دانشجوی زبان فارسی با اشاره به اینکه این فرایند آوای است که در لهجه اصفهانی وجود دارد و زمانی که کلمات در زنجیره‌ای به دنبال هم بیان شود، زیبا و دل‌نشین می‌شود، افزود: نمونه دیگر تحول آوایی در حرف «-ُ» که به «واو» تبدیل می‌شود می‌توان دید مانند کلمه «شوما» به‌جای کلمه «شما» و کلمه «کوجا» جای کلمه «کجا» گفته می‌شود.

استفاده مکرر از فعل «-ِس» به‌جای «است» در لهجه اصفهانی

وی بابیان اینکه در بحث کارکرد فعل، لهجه اصفهانی پر فعل‌ترین فعل «-ِس» به‌جای کلمه «است» است، اظهار کرد: در لهجه اصفهانی جای فعل «گفته است»، فعل «گفته-ِس» و جای فعل «خورده است» فعل «خورد-ِس» بیان می‌شود و زمانی یک اصفهانی صحبت می‌کند پایان جمله‌های آن به این فعل ختم می‌شود که در زبان معیار به این فعل ماضی نقلی گفته می‌شود.

صدری ادامه داد: لهجه اصفهانی در دستور زبان هم شیوه‌های خاص خود را دارد در کسره به «ی» تبدیل می‌شود مانند کلمه «آدام خوب» کلمه «آدمی خُب» گفته می‌شود.

وی با اشاره به کمتر استفاده کردن نشانه‌های جمع مانند «ها» در لهجه اصفهانی، بیان کرد: جای «ها» از «ا» استفاده می‌شود مانند کلمه «درختا» که جای کلمه «درخت‌ها» و کلمه «بچا» که جای کلمه «بچه‌ها» بیان می‌شود.

این کارشناس زبان فارسی گفت: تفاوت‌های بسیار زیادی در این لهجه وجود دارد که جملات را زیبا و دل‌نشین می‌کند و به دلیل اینکه اصفهان یک مرکز فرهنگی بوده است این ریشه‌هایی از این لهجه‌ها در شهر‌های اطراف دیده می‌شود.