لزوم تلاش برای دستيابي به جایگاه اول علم و فناوری در جهان

به گزارش سرویس خبری بسیج علمی از لرستان، چشم‌انداز و راهبردهای علم و فناوری در سطوح كلان و عملیاتی‌تر نظير برنامه‌های پنج‌ساله توسعه كشور، تدوين شده است و در ترسيم اين نقشه جامع علمی کشور كوشش شده، تا با الهام گيري از اسناد بالادستي و بهره‌گیری از ارزش‌های بنيادين آن‌ها و توجه به اهداف راهبردي نظام جمهوری اسلامي ايران، چشم‌انداز علم و فناوري در افق 1404 هجري شمسي تبيين شود.

 رهبر معظم انقلاب اسلامي با دركي هوشمندانه از ظرفيت كشور در ايفاي اين نقش خطير و نيز با اشراف بر امكانات و استعدادهاي عظيم موجود در كشور، خواستار هدفگذاری دقيق در زمينه علم و فناوري و برنامه ريزی های عملياتي، زمانبندي شده و يكپارچه در سطوح مختلف اين عرصه شده اند.

 ايشان بارها بر لزوم بهره برداري بهينه از مجموعه منابع كشور براي حركتی  منظم و پيوسته از وضعيت موجود به جايگاه علمي آرما ني، در قالب نقشه جامع علمي كشور تأكيد داشته اند . اين تأكيدات در كنار رهنمودها  سالهاي گذشتة معظمله با مضامين جنبش نرم افزاري و نهضت توليد علم و نيز انتظار جدي ايشان براي اهتمام و جديت در مسير پيشرفت علمي كشورموجب گرديد كه تدوين نقشه جامع علمي كشور به طور ويژه در دستور كار شوراي عالي انقلاب فرهنگي قرار گيرد.

حضرت آیت الله خامنه ای، پیشرفت علمی را زمینه ساز اقتدار کشور دانستند و خاطرنشان کردند: کشور ما با وجود سابقه درخشان در زمینه علم، متأسفانه در دوران سلطه بیگانگان از قافله علم عقب افتاد که باید این عقب افتادگی جبران شود.

رهبر انقلاب اسلامی، اصلی ترین راه جلوگیری از غرب زدگی کشور را، از بین بردن وابستگی دانستند و با تأکید بر اینکه از عناصر اصلی رهایی از وابستگی، پیشرفت علمی است، خاطرنشان کردند: در مسیر پیشرفت علمی و فناوری نباید هیچ مانعی از جانب دستگاه های مختلف بوجود آید.

حضرت آیت الله خامنه ای با استناد به ظرفیت های فوق العاده کشور، بستر پیشرفت علمی و فناوری را مهیا دانستند و با ابراز رضایت از اقدامات بنیاد نخبگان و معاونت علمی ریاست جمهوری افزودند: البته نباید به این حد از پیشرفت قانع بود، زیرا تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم.

رهبر انقلاب اسلامی در ادامه سخنان خود به یک نکته اساسی اشاره کردند و گفتند: در پیشرفت علمی باید رویه‌سازی و جریان‌سازی شود تا سلائق و روشهای مدیریتی در دولتهای مختلف، در این مسیر تأثیرگذار نباشد و پیشرفت علمی کشور متوقف نشود.

حضرت آیت الله خامنه ای چند نکته را نیز درخصوص مسائل مرتبط با علم و فناوری بیان کردند: «افزایش کیفیت ضوابط شرکتهای دانش بنیان»، «لزوم افزایش بودجه علم و فناوری»، «مدیریت صحیح منابع مالی در این بخش» و «ضرورت ارتقاء کیفیت مقالات علمی»، نکاتی بود که رهبر انقلاب اسلامی به آنها اشاره کردند.

ایشان، معاونت علمی ریاست جمهوری و بنیاد نخبگان را به استفاده بیش از پیش از ظرفیت های دستگاهها، توصیه مؤکد کردند.

رهبر انقلاب اسلامی همچنین گفتند: باید برای صنعت کشور، فکری اساسی شود زیرا صنعت گرفتار آفت مونتاژکاری شده است و تا وقتی که این آفت وجود دارد، نوآوری مورد توجه قرار نخواهد گرفت و تحرک و کار علمی نیز متوقف خواهد شد و در چنین شرایطی، میان دانشگاه و صنعت، ارتباطی برقرار نخواهد بود.

ایشان به موضوع لزوم اهمیت دادن به فعالیتهای فرهنگی در معاونت علمی ریاست جمهوری و بنیاد نخبگان نیز اشاره کردند و افزودند: خطرناک تر و تلخ تر از ترور فیزیکی که در سالهای گذشته انجام شد و تعدادی از دانشمندان ما شهید شدند، اسیر فکری و فرهنگی شدنِ دانشمندان است، بنابراین نخبگان باید با تقوا از خود مراقبت کنند

رهبر انقلاب شرایط امروز و جهت گیری کشور را بهترین فرصت برای جوانان به منظور افزایش ایمان، تلاش علمی در جهت پیشرفت و برطرف کردن اشکالات دانستند و گفتند: مطمئن هستم که شما جوانان، ایرانی به مراتب بهتر، پیشرفته تر و منظم تر، پیشِ رو خواهید داشت.

اهداف کلان نظام علم و فناوری کشور

1. دستيابي به جایگاه اول علم و فناوری در جهان اسلام و احراز جايگاه برجسته علمي و الهام بخشي در جهان؛

2. استقرار جامعه دانش‌بنیان، عدالت محور و برخوردار از انسان‌های شايسته و فرهيخته و نخبه برای  احراز مرجعيت علمي در جهان؛

3. تعميق و گسترش آموزش‌های عمومي و تخصصی همراه با تقويت اخلاق و آزادانديشي و روحيه خلاقيت در آحاد جامعه، به‌ویژه نسل جوان؛ دستيابي به توسعه علوم و فناوری‌های نوين و نافع، متناسب با اولویت‌ها و نيازها و مزیت‌های نسبي كشور؛ و انتشار و به‌کارگیری آن‌ها در نهادهای مختل ف آموزشي و صنعتی و خدماتی؛

5. افزايش سهم توليد محصولات و خدمات مبتني بر دانش فناوری داخلي به بيش از 50 درصد تولي د ناخالص داخلی كشور؛

6. ارتقاي جايگاه زبان فارسي در بين زبان های بین‌المللی علمي؛

7. كمك به ارتقاي علم و فناوری در جهان اسلام و احیای موقعيت محوري و تاريخي ايران در فرهنگ و تمدن اسلامي؛

8. گسترش همكاري در حوزه ه اي علوم و فناوري با مراکز علمی معتبر بین‌المللی

گزارش عملکرد بنیاد ملی نخبگان در سال 96

معاونت فرهنگی بنیاد ملی نخبگان با توجه به ضرورت برنامه‌ریزی برای تبیین نظام معرفتی و فلسفی نخبگان و نظام جامع اخلاق نخبگی مبتنی بر ارزش‌های اسلامی ـ ایرانی و انقلابی و تعمیق و ترویج ارزش‌های دینی در میان نخبگان و صاحبان استعدادهای برتر با تأکید بر رهنمودهای معظم له در حوزه‌های تربیتی، فرهنگی و اجتماعی، تدوین و طراحی برنامه‌های عملیاتی منطبق بر رویکردهای سند راهبردی کشور در امور نخبگان را در دستور کار خود قرار داده است.

از این‌رو «ایجاد قرارگاه مجازی اعزام نیروهای جهادی» متشکل از سرآمدان و مستعدان برتر و اعزام آنان به مناطق محروم کشور، «برگزاری مراسم نکوداشت سرآمدان» جهت تکریم و الگوسازی در جامعه و معرفی یبیشتر سرآمدان کشور به نسل جدید، اجرای برنامه‌های «بازدید علمی، فرهنگی و صنعتی» برای سرآمدان، دانشجویان‌برتر و اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ به منظور ایجاد ارتباط نظام‌مند میان صنعت و دانشگاه، اجرای طرح دوست علمی در سراسر کشور، برگزاری نشست‌های اجتماعات نخبگانی در بنیاد و بنیادهای نخبگان استانی و «کرسی‎های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها»، با هدف تبادل نظر و همگرایی  و اجرای برنامه‌های آموزشی و تربیتی، از جمله اقداماتی است که در جهت تنویر افکار عمومی و آشناکردن بیشتر جامعه و اجتماعات نخبگانی با تعریف نخبگی، نقش و اثرگذاری آنها به ویژه در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی رنگ عمل به خود گرفته است.

بخشی از فعالیت‌های فرهنگی بنیاد ملی نخبگان را در ادامه می‎خوانید:

‌الگوسازی و تکریم نخبگان

تکریم از زنان و مردان سرآمد و فرهیخته در علم، ادب، فرهنگ و هنر امری نیکو و پسندیده است که عقل و شرع و عرف، همه آن را مورد تأیید قرار می‌دهند. این مهم که نشان از قدرشناسی مردم یک جامعه از بزرگان خود دارد، خواه ناخواه به الگوسازی از رفتار منش ایشان در میان جوانان می‌انجامد که امری مطلوب و ستودنی است. علاوه بر این، تکریم مقام علمی بزرگان نقش مهمی در جلوگیری از گسست فرهنگی بین نسل جوان و خدمتگزاران واقعی جامعه در نسل‌های گذشته دارد، از این رو پرداختن به این  موضوع باید به یک دغدغه ملّی و مردمی تبدیل شود. در این میان امّا، معاونت فرهنگی بنیاد ملّی نخبگان بر اساس مأموریت‌های تعریف شده خود، با همکاری بنیادهای نخبگان استانی در سال‌های 1394 و 1395 فعالیت‌هایی را در سطح کشور و با حضور مستعدین‌برتر و سایر اقشار مردمی و دانشجویی در حوزه‌های مختلف برگزار کرده است.

همچنین برگزاری برخی مراسم تقدیر، تشویق و تجلیل از دانش‌آموزان و دانشجویان مستعد استانها و نیز تقدیر از امنیت‌آوران با حضور مستعدین برتر و نخبگان، از دیگر برنامه‌های معاونت فرهنگی بوده است که با هدف شناسایی رموز موفقیّت نخبگان و ترویج این رموز در میان مستعدان، معرفی توانمندی‌های نخبگان در جهت رفع نیازمندی‌های کشور و توسعه و ترویج فرهنگ تکریم از فرهیختگان و سرآمدان و نیز زمینه‌سازی برای حضور نخبگان در چرخه خدمت به جامعه انجام گرفته است.

بر همین اساس، 53 مراسم تکریم و 74 مراسم تقدیر، تشویق و فعالیت‌های الگوسازی در سال‌های 1394 و 1395 توسط بنیادهای نخبگان استانی و با نظارت معاونت فرهنگی به انجام رسیده است که به منظور اطلاع‌رسانی به سایر مستعدین و ثبت تاریخی این مراسم، مستندهای مکتوب «هنرنامه» (30 شماره) و «طواف شمع» (10 شماره) به صورت سلسله‌وار و پس از برگزاری مراسم تکریم، توسط معاونت فرهنگی تهیه و علاوه بر چاپ در نسخ محدود، به صورت لوح فشرده روی وبگاه بنیاد نیز بارگذاری شده است لازم به ذکر است که ذیل مراسم تکریم نمایشگاهی از آثار سرآمدی که مورد تکریم قرار گرفته، برگزار شده است. همچنین در برخی از این مراسم‌ها از جامعۀ مخاطب بنیاد، خواسته شده تا دربارۀ فرد مورد تکریم یا آثار علمی او مقالاتی را تهیه کنند که برخی از آنها به نشر کتبی مانند شرحی بر سیمرغ، محبوب دبستانی و یاد استاد انجامیده است.

اعزام نخبگان و مستعدان برتر به سفر عتبات عالیات

سفر به عتبات عالیات و زیارت قبور ائمۀ اطهار علیهم‌السلام و دیگر اماکن سرزمین عراق، از دیرباز تاکنون، بسیار مورد توجه مسلمانان و به ویژه شیعیان بوده که در این میان، زیارت قبر امام حسین(ع) در کربلا، از اهمیت ویژه‎ای برخوردار بوده است.

بر همین اساس این برنامه در راستای اقدام 1-1-5 سند راهبردی کشور در امور نخبگان مبنی بر ترویج فرهنگ انس با قرآن، معارف عترت علیهم‌السلام و اصول و ارزش­های انقلاب اسلامی در بین اجتماع نخبگانی به منظور ارتقاء بینش دینی و تعمیق انگیزه­های معنوی آنان در خدمت به جامعه، در بنیاد ملی نخبگان برنامه­ریزی و اجرا شده است.

سفر زیارتی عتبات‌عالیات ویژه نخبگان و استعدادهای‌برتر به مدت یک هفته در قالب 4 کاروان (2 کاروان برای خواهران و 2 کاروان برای برادران) برگزار شده و  این کاروان‌ها به ترتیب 3 روز در نجف اشرف، 3 روز در کربلای معلّی و 1 روز در سامراء و کاظمین به زیارت اماکن زیارتی متبرکه رفته و از اماکن تاریخی این شهرهای مقدّس بازدید کرده‌اند.

کمک به ارتقاء و تحکیم بینش دینی و معنوی نخبگان و مستعدان‌برتر، آشنایی و نهادینه­کردن معارف و سیره عترت علیهم‌السلام و ارزش­های اسلامی در میان اجتماعات نخبگانی، آموزش صحیح اعمال و مناسک سفر زیارتی کربلا معلّی و همچنین بسترسازی مناسب به عنوان مقدمه­ای برای شکل­گیری هسته­های نخبگانی از مهمترین دستاوردهای این برنامه‎ها به شمار می رود.

ایجاد قرارگاه مجازی اعزام نیروی جهادی متخصص

در راستای اجرایی‌سازی اقدام ملی 1-2-7 از سند راهبردی کشور در امور نخبگان، معاونت فرهنگی بنیاد، پس از انجام مذاکرات با گروه‌های فعال و باسابقه‌ی جهادی و بررسی وضعیت اردوهای جهادی در کشور و رویکردهای موجود آن‌ها، و نیز با نظر به مأموریت‌های بنیاد ملی نخبگان مبتنی بر سند نخبگان، تصمیم به راه اندازی «قرارگاه مجازی اعزام نیروی جهادی متخصص» گرفته شد که زمینه‌سازی جهت ارتباط بین مستعدین بنیاد با گروه‌های جهادی، بمنظور استفاده این گروه‌ها از نیروهای جهادی متخصص، آشنایی مستعدین با مسائل مناطق محروم و مواجهه واقعی با مشکلات و تلاش برای رفع آنها در جهت آمادگی ایشان برای خدمت به کشور و ارتقای رشد شخصتی ایشان، از جمه اهداف این طرح است.

تا پایان مرداد ماه  96، 182 اطلاعیه اردوی جهادی بارگذاری و اطلاع‌رسانی شد که طی آن 2117 نفر از مستعدین داوطلب در رشته‌های مختلف تحصیلی، جهت پیوستن به گروه‌های جهادی از شهریور ماه 94 تاکنون در آن ثبت‌نام کردند (که از این تعداد 1584 نفر برای بار اول در این برنامه حضور یافتند) و به گروه‌های جهادی معرفی شدند و سپس70 برنامۀ اردوی جهادی با همکاری 28 بنیاد نخبگان استانی برگزار شد.

لازم به یادآوری است که تمامی این اردوهای جهادی تخصصی بوده و در حوزه‌های سلامت (شامل خدمات پزشکی، دندان پزشکی، مشاوره تغذیه، روان شناسی و مامایی)، آموزش، فرهنگی- اجتماعی و کشاورزی با همکاری سایر دستگاه­های اجرایی برگزار شده‌اند.

اجرای برنامه بازدیدهای علمی، فرهنگی تفریحی و مهارتی

معاونت فرهنگی نخبگان در راستای اجرای اقدام‌های ملی 5-1-2 و 5-1-3 سند راهبردی کشور در امور نخبگان مبنی بر «ارائه مناسب و جذاب دستاوردهای فعالیت‌های نخبگانی با هدف ایجاد امید و انگیزه و نشان دادن فرصت‌ و امکان انجام فعالیت‌های کلان و مؤثر در کشور» و «آشنا ساختن اجتماع نخبگانی با جاذبه‌های طبیعی، زیارتی، فرهنگی و اجتماعی کشور به منظور ارتقای خودآگاهی ملّی و حس دلبستگی به میهن و همچنین افزایش آگاهی از خدمات متقابل اسلام و ایران با تأکید بر جایگاه بی‌بدیل اسلام در شکل‌دهی به هویت ایرانی و ارتقای تمدن ایرانی»، به اجرایی‌سازی این دو بند اقدام کرده است که این مهم در قالب برگزاری بازدیدهای هدفمند علمی- فرهنگی برای نخبگان و مستعدین تحت پوشش بنیاد ملی نخبگان با لحاظ بهره‌مندی حداکثری از ظرفیت های موجود کشور محقق شده است.

همچنین معاونت فرهنگی بنیاد ملی نخبگان در تلاش است مسیر بازدید از دستاوردهای فعالیت نخبگانی و آشنایی با جاذبه‌های طبیعی را به‌ جهتی هدفمند سوق داده تا ذیل بازدیدهای علمی- فرهنگی، نخبگان و مستعدین با مشکلات و نیازهای فناورانه مراکز آشنا شده و برای رفع آن نیازها اقدام کنند، از طرف دیگر مراکز صنعتی نیز از ظرفیت حضور نخبگان بهره‌مند شوند.

از سال 1394 تاکنون در مجموع 161 بازدید از 170 مقصد مورد بازدید در 28 استان کشور صورت گرفته است و به طور کلی، 4320  نفر در این اردوها شرکت داشتند که از این تعداد 3141 نفر از مستعدین بنیاد ملی نخبگان هستند.

دفتر مشاوره و ارتباط با اجتماعات نخبگان

این دفتر اقدامات متنوعی در راستای نهادینه‌کردن فرهنگ نخبگانی در جامعه انجام می‌دهد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود.

طرح دوست علمی و آموزش‌های برون مدرسه‌ای

طرح دوست علمی، به منظور کشف و شکوفا کردن استعدادهای خدادادی دانش‏آموزان مستعد در عرصه ‏های علم و فن‏آوری و ارتقای سطح علمی و فرهنگی محیط‏های آموزشی آنان به ویژه در مناطق کم‌برخوردار، در راستای اهداف علمی، فرهنگی و در چارچوب سیاست‌های سند راهبردی کشور در امور نخبگان، برای پایۀ هفتم به بعد دوره‌‌های متوسطه اول و دوم اجرا می‌شود.

هدف اصلی این طرح، ارتباط و آشنایی صاحبان استعدادهای برتر به عنوان دوست علمی و اعضای گروه‌های مرجع، با دانش‌آموزان مستعد و منتخب دبیرستان است.

در طی سال‌های 1394 و 1395 تعداد 60 طرح دوست علمی در مباحث برون‌مدرسه‌ای در حوزه‌های فیزیک، شیمی، ریاضی، ادبیات و علوم انسانی، اخترفیزیک، کامپیوتر، زیست فناوری (بیوتکنولوژی)، نانو، زیست شناسی، نانو تکنولوژی، کارآفرینی و خلاقیت، کامپیوتر و تاریخ علم در برخی استان‌های کشور برگزار شده است.

برگزاری نشست‌‎های اجتماعات نخبگانی

این نشست‌ها پیرامون مسائل و دغدغه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، علمی- آموزشی و ... با هدف ایجاد پیوند عمیق میان اجتماعات نخبگانی و کمک به تبادل اطلاعات، تجارب و دستاوردها میان آنان و همچنین  ایجاد و تقویت زمینه‌های همفکری میان اجتماعات نخبگانی و سطوح مختلف حاکمیتی  به منظور مشارکت آنها در امور مسئله‌شناسی دستگاه‌های اجرایی در سه نوع «نشست اجتماع نخبگانی با مسئولین موسسات و نهادهای استانی و ملی»، «نشست مستعدین با نخبگان و سرآمدان» و «نشست استعدادهای برتر با یکدیگر» برگزار می‌شود که بنا بر تحقق اهداف مذکور در سال‌هاي 1394 و 1395 تعداد 230 نشست اجتماعات نخبگاني در سطح كشور برگزار شده است.

توجه به توانمند سازی نخبگان کشور

 مهدی رحیمی رئیس سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فناوری کشور درگفت‌وگو با سرویس خبری بسیج علمی از لرستان اظهار داشت: آنچه مهم است و در برنامه‌ریزی ازآن استفاده خواهد شد، وجود یک  تفکر ناب بسیجی و جهادی است که اگر حاکم بر حوزه علمی و اقتصادی کشورشود، به‌راحتی سبب توسعه و پیشرفت کشور می‌شود و مشکلات و ناملایمات کنونی به‌راحتی مرتفع می گردد.

رئیس سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فناوری کشور خاطر نشان کرد: از عمده اهدافی که در بسیج علمی دنبال خواهد شد می‌توان به راه‌اندازی شرکت‌های دانش‌محور و حمایت از این شرکت‌ها برای تبدیل‌شدن به شرکت‌های دانش‌بنیان مردمی نام برد که از طریق حمایت های بسیج علمی استان ها محقق خواهد شد.

دکتر رحیمی تصریح کرد: در حقیقت عمده فعالیت‌های سازمان پیرامون ادامه حمایت‌های مادی و معنوی از مخترعین و مبتکرین و نخبگان کشورخواهد بود بنحویکه بتوان با توانمندترکردن این منابع انسانی عظیم و سرشار از انرژی و استفاده از نظریات و رهنمودهای آنان بتوان مسائل و مشکلات کشور در حوزه‌های مختلف را در جهت صحیح حل‌وفصل کرد.

وی تاکید کرد: از عمده برنامه‌هایی که در دستور کار قرار خواهد گرفت می‌توان به راه‌اندازی مرکز شتاب دهی و شبکه نخبگان بسیج در تهران ، پیگیری پرتال جامعه علمی ،ادامه حمایت مادی ومعنوی ،آزمایشگاهی ، کارگاهی و مشاوره در مراکز حمایت و هدایت و مراکز رشد در سطح کشور، حمایت ویژه از هسته‌های فناوردر استان‌ها برای ایجاد شرکت‌های دانش‌محور مردمی و تبدیل آن‌ها به شرکت‌های دانش‌بنیان واقعی و مردمی که بتوانند نیازمندی‌های کشور در حوزه‌های اقتصادی ، علمی و غیره  تا حد امکان مرتفع نماید اشاره کرد.