به گزارش خبرگزاری بسیج، اسماعیل گندمکار، فوق دکترای فرهنگ و تاریخ ادیان و عرفان تطبیقی واستاد دانشگاه علم و صنعت درباره مفهوم عید در آموزه های اسلامی گفت: در تمام ادیان و عرفان های جهان موضوع «عید» مطرح است، مثلا عید پاک و میلاد مسیح و عید پنجاهه که جمعه مقدسی برای مسیحیان است و همین طور در دین یهود هم عید فتح و یا فتخ و همچنین عیدهای یازده گانه ای دارند. هندوان هم اعیادی را داشته اند و بودیسم هم اعیادی دارد و در دین اسلام شریف هم اعیادی مانند عید سعید فطر و غدیر خم مطرح هستند. عید در یک نگاه، نوعی نگاه تاریخی است که در آن یک واقعه تاریخی انجام شده است و بعد در طول سال‌های بعد از جهت یادآوری و گرامیداشت در آن روزها مراسم و مناسک سلوکی و عبادی خاصی را برگزار می کنند.
وی افزود: در دین مبین اسلام در عید قربان که در روز دهم ماه قمری ذی الحجه است، حضرت ابراهیم(ع) مورد امتحان الهی قرار می گیرد که فرزند خود اسماعیل(ع) را ذبح کند که ایشان این کار را شروع می کند اما به دستور خداوند رحمان این امر انجام نمی شود و قوچ هدیه قربانی به حضرت ابراهیم(ع) داده می شود. در عید قربان که از اعیاد بزرگ مسلمانان است نکته های عرفانی و دینی بسیاری برای اهل حق وجود دارد. عید مهم دیگر در دین اسلام عید غدیر خم است که در تعبیر شیعی از آن به عیدالله الاکبر نام برده می شود که در منابع اهل سنت هم به صورت مفصل آمده است. در کتاب الغدیر علامه امینی به طور مفصل آمده است و منابع روایی اهل سنت از این واقعه تاریخی به صورت دقیق آورده شده اند.
این محقق و نویسنده کشورمان اظهارداشت: در بحث عرفانی عید قربان، با توجه به اینکه در این حادثه تاریخی ارتباط بین عبد و رب عنوان می‌شود، سالک الی الله باید خود را ذبح کند و به عبارتی دیگر باید خود درونی اش را برای محبوب خود (خداوند) ذبح کند. هرچند شیوه های انحرافی در ادیان قدیم قبل از حضرت ابراهیمی، ذبح انسان در برخی ادیان و قبیله های آفریقایی انجام شده و مطرح بوده است. در تفکر اسلامی ارتباط بین عبد و رب مطرح می شود و اعیاد و مخصوصا اعیاد غدیر و قربان و فطر بحث‌های عرفانی در آنها مطرح است و عبد باید هر مانع و حجابی که بین او خدایش مطرح است را کنار بزند و منزل به منزل را طی کند و به قول شیخ الرئیس این مقامات را طی کرده و مرحله مرحله بگذراند. عید قربان در بین رهروان تشیع و تسنن به عنوان شیوه عرفانی جا افتاده که حضرت ابراهیم(ع) با وجود دلبستگی خاصی که به فرزندش حضرت اسماعیل دارد اما به خاطر کنار زدن پرده های اضافی بین خود و خدایش به دستور خداوند می خواهد این ارتباط را هم از میان بردارد تا به خداوند نزیدیک تر شود.
وی تأکید کرد: در ادبیات عرفانی ما، در آثار شاعران بزرگ و منابع ادبی بزرگ مثل آثار مولوی بزرگ، سعدی و فردوسی در شاهنامه بحث ذبح نفس اماره و خرقه سوزی مطرح است که نوعی دعوت به عبودیت و بندگی را مطرح می کنند.
وی تصریح کرد: در نگاه عرفانی عبودیت برتر از رسول بودن است و در نماز هم اینگونه مطرح است «محمداً عبده و رسوله» که ایشان را در ابتدا عبد و سپس فرستاده خداوند مطرح می‌کنند. امام جعفر صادق فرموده اند: عبودیت جوهری است که در بطن آن ربوبیت وجود دارد و در قرآن هم می خوانیم: ای پیامبر تو نبودی که تیر افکندی و ما بودیم تیر افکندیم به این معنا که الفعل، فعل الله. در بخش عرفان نظری اسلام، بحث بر این است که هر فعلی فعل الله است.
وی با اشاره به اینکه اعیاد اسلامی دارای ابعاد و مولفه های معنا، نیایش، تعالی و عقلانیت هستند، تصریح کرد: دعاهایی که ما مسلمانان در این اعیاد می خوانیم دعاهایی هستند که ابعادی اجتماعی، سیاسی، انسان شناسی و نظام سازی دارند. عید در واقع اتصال به حبل الله و نوعی کنش اجتماعی است، در عید قربان، فطر و غدیر ارتباط بین امت امام، ارتباط امت با امام و نیز ارتباط امت با حق انجام می شود، در این اعیاد اسلامی مردم هم عقیده می شوند و فراجغرافیایی هستند و باعث می شوند تا مردم در غرب و شرق عالم به واسطه این اعیاد با هم نزدیکتر و همدل تر شوند.
وی در ادامه سخنانش گفت: اینکه فرموده اند در هر روزی که در آن گناه نکنید، عید است یعنی تعمیم مفهوم عید به همه ایام است. همانند اینکه فرموده اند تمام مناسک فرد در شب و روز کل ایام و عبادتش معنویت می‌شود. عید جنبه معنوی در اسلام دارد و جنبه لهو و لعب ندارد و دراعیاد اسلامی کاملا زایش معنوی و معنایی دارد و هیچ گونه گناهی در آن مطرح نیست، اما اعیادی که امروزه یهودیان انجام می دهند در آن شرابخواری داردند و همچنین در اعیاد مسیحیت شرابخواری و گناهان بزرگ انجام می شود که نه حضرت موسی(ع) و نه حضرت عیسی(ع) از این افعال راضی هستند و نه اینکه در زمان حیات شان این اعیاد را انجام نداده اند.
وی اضافه کرد: عید این است که فرد در آن روز امان باشد نسبت به روز معاد و تنها به لباس نو پوشیدن منحصر نمی‌شود. اگر فرد گناه نکند هر روزش عید است و این نکته بسیار مهم اخلاقی است البته ارتباط عبد و رب هم فقط نباید در روزهای خاصی مانند عید باشد و این ارتباط باید در همه روزهای انسان مومن جاری و ساری باشد. نکته دیگر درباره اینکه عارفان هر دمی دوعید کنند نیز می توان گفت: یک دمش اینست که نظری که از جانب خداوند متعال به بنده هایش می شود و دیگری نظری که لطف الهی است که باعث می‌شود عبد به خدای خود نگاه و نظر بیندازد.
استاد دانشگاه علم و صنعت تصریح کرد: عارفان بحث فیض دم به دم را که عارفان بزرگ ازآن یاد کرده اند و واردات قلبی که دم به دم است و فتوحات غیبیه و انشراح قلبی که ایجاد می شود را مطرح کرده اند، اینها یعنی اینکه فرد سالک الی الله هر دم از این نعمات بهره مند می شود. همچنین بعد کنش اجتماعی و سیاسی اعیاد بسیار مهم است و هم اکنون وقتی ولی امر مسلمین جهان امام خامنه ای می آیند نمازها را می خوانند و دو خطبه دارد و شبیه نماز جمعه است و فقط ما عبادت را مناسک فردی نمی دانیم بلکه اعیاد برای ما جنبه فردی و اجتماعی با هم دارد. اصالت فرد، جمع، معنویت و محق در اعیاد ما مطرح می شود. جهت گیری قرآن اجتماعی است و فقط ارتباط بنده و خدا در آن آورده نشده است.
