به گزارش سرویس خبری بسیج علمی از استان سمنان ؛ داستان واردات واگن به کشور طی چند ماه گذشته به یکی از چالشی‌ترین موضوعات مشترک بین وزارتخانه‌های صنعت، معدن وتجارت، راه‌وشهرسازی و واگن‌سازان کشور تبدیل شده است. ماجرا از شهریور ماه سال ۹۵ شروع شد، زمانی که نعمت‌زاده وزیر صنعت از ورود ۵هزار واگن باری به کشور ممانعت به عمل آورد. مسئله‌ای که باعث شد وزیر راه‌وشهرسازی با استدلال به این که سرمایه‌گذاران بخش خصوصی با این اقدام دچار بلاتکلیفی شده‌اند و اینکه شرکت راه‌آهن یک مجموعه بهره‌بردار است و نمی‌تواند منتظر تولید و ساخت واگن توسط شرکت‌های ورشکسته داخلی باشد، با ارسال نامه‌ای به رئیس‌جمهور از اقدام عضو دیگر کابینه گلایه کرد.
رسانه‌ای شدن ماجرا و اعتراض واگن‌سازان داخلی مبنی بر اینکه در صنعت واگن‌سازی کشور ظرفیت و پتانسیل خودکفایی ۷۰تا۸۰درصدی تولید واگن‌های باری و مسافری وجود دارد و شرکت‌های واگن‌سازی به دلیل عدم وجود سفارش با ۲۵درصد ظرفیت خود کار می‌کنند باعث شد این مسئله مورد مطالعه و کارشناسی دقیق قرار گیرد و اخبار مربوط به آن رسانه ای نشود.
با وجود آنکه در داخل کشور شرکت‌های لکوموتیوساز توانمندی همچون واگن پارس و مپنا (در بخش ریلی) با همکاری شرکت‌های لکوموتیوسازی خارجی که عموما فرانسوی و آلمانی هستند مشغول به فعالیت و ساخت لکوموتیو می باشندودر صنعت لکوموتیوسازی به موفقیت‌های چشم‌گیری دست یافته‌اند اما متاسفانه با وارادات و خرید لوکوموتیو ازخارج کشور عملاٌ از تولید و صنعت داخلی کشور نه تنها حمایت نشده بلکه متضرر نگاه نادرست مدیران و تصمیمات بی پایه و اساس آنها می گردد. برای آگاهی بیشتر از وضعیت این صنعت مهم در کشور با این گزارش همراه باشید.
اولین کارخانه لکوموتیو سازی ایران
اولین کارخانه لوکوموتیو سازی ایران در سال 1383 در مجموعه واگن پارس اراک با بیش از هفت میلیارد تومان راه اندازی شد و گرچه به مدد واردات لوکوموتیو خالی از تولید است اما به عنوان اولین کارخانه لوکوموتیو سازی در صنعت کشور ثبت شده است.
روابط عمومی شرکت واگن پارس اراک اضافه کرده است: در طول سال های گذشته با اجرای موفقیت آمیز دو پروژه تولیدی در مرحله نخست، هشت دستگاه لکوموتیو مانوری و در مرحله دوم، 80 دستگاه لکوموتیو خطوط اصلی با قدرت چهار هزار و 300اسب بخار در سال های 82 تا 86 تولید و به شرکت راه آهن جمهوری اسلامی تحویل شده است.
شرکت واگن پارس اراک هم اکنون نیزدر زمینه تولید محصولات متنوعی از خودروهای ریلی شامل انواع واگن های باری و مسافری، لوکوموتیو، مترو، قطار خود کشش و بوژی فعال بوده و همچنان به عنوان بزرگترین تولید کننده خودروهای ریلی در خاورمیانه مطرح است و تولیدات این شرکت هم اکنون روی ریل های سه قاره از پنج قاره جهان حرکت دارند.
در حال حاضرهم در خوشه ریلی استان مرکزی، 120 شرکت فعال هستند که بسته به ظرفیت و نوع تولیدات و فعالیت از توان آن ها در قراردادهای کلان ریلی در همکاری با شرکت واگن پارس بهره گرفته می شود.
فعالیت تولیدی شرکت واگن پارس با انتقال فناوری از خارج کشور
شرکت واگن پارس به عنوان بزرگترین تولید کننده خودروهای ریلی در خاور میانه و نیز اولین تولید کننده لوکوموتیو در کشور مطرح است.
این شرکت که بنا به ضرورت توسعه ناوگان ریلی کشور از سال 1362 توانست با ایجاد ماشین آلات و ملزومات فصل جدیدی در صنعت ریلی کشور بگشاید امروز داعیه دار بزرگترین تولید کننده خودروهای ریلی در خاورمیانه و اولین سازنده خودروهای ریلی در ایران است.
شرکت واگن پارس اراک توانست در آغاز کار با انتقال فناوری صنعت ریلی از شرکت های صاحب نام اروپایی اعم از شرکت wagonunion آلمان برای ساخت واگن های باری و انتقال فناوری شرکت SGP اتریش برای تولید واگن های مسافری جای پای خود را در صنعت ریلی کشور محکم کند.
از فاجعه ی واردات واگن‌های دست‌دوم تا خرید ۹۰۰ لکوموتیو خارجی
طی قراردادی در سال گذشته (سال ۹۶) در حالی وزیر راه و شهرسازی از خرید ۹۰۰ لکوموتیو از خارج خبر داده که مدت‌هاست تولیدکنندگان تجهیزات و صنایع ریلی به واردات واگن‌های دست‌دوم اعتراض دارند و آنرا مانعی جدی بر سر تولید ملی ارزیابی می‌کنند.
وی با بیان این که هم‌اکنون حدود 800 دستگاه لکوموتیو داریم که تعداد 200 دستگاه خارج از خط بوده و فعال نیستند، افزود: لکوموتیوها ارزش پولی بسیار بالایی دارند، هر لکوموتیو 3.2 الی 3.4 میلیون یورو قیمت دارد و بازسازی این لکوموتیوها بسیار اقتصادی و به‌صرفه است.
آخوندی قیمت تمام شده بازسازی لکوموتیوهای خارج از خط را 40 درصد قیمت خرید یک لکوموتیو نو اعلام کرد و گفت: خرید 900 دستگاه لکوموتیو باری و مسافری در دستور کار وزارت راه و شهرسازی قرار دارد و طی مذاکراتی که با طرف‌های خارجی داریم، امیدواریم بتوانیم این تعداد لکوموتیو را تامین کنیم.
توان داخلی هست اما حمایت نه
در حالی وزیر راه و شهرسازی به صراحت بر خرید خارجی لکوموتیو تاکید دارد که مدت‌هاست واگن‌سازان داخلی از واردات واگن‌های دست‌دوم گلایه دارند. چندی پیش محمدی مدیرعامل واگن سازی پارس با بیان اینکه تا 5 سال آینده واردات واگن‌های دست‌دوم به یک بحران برای شبکه ریلی تبدیل می‌شود به تسنیم گفته بود: هم‌اکنون شش واگن‌ساز داخلی کشور با کمتر از 30 درصد ظرفیت خود فعالیت می‌کنند.
وی با بیان اینکه ایران یکی از همین کشورهای در حال توسعه است، بیان کرد: واگن‌های دست‌دوم پس از ورود به کشور بازسازی شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند.
مدیرعامل واگن‌پارس با تاکید بر اینکه شاید این واگن‌ها برای زمان کنونی مناسب باشند، ادامه داد: اما واقعیت آن است که واگن‌های دست دوم برای 5 سال آینده ما را دچار بحران می‌کنند. راه آهن در رابطه با جلوگیری از ورود واگن‌های دست‌دوم تصمیم‌گیری‌هایی کرده که امیدواریم اجرایی شود.
وی در ادامه با اشاره به اینکه هم‌اکنون شش واگن‌ساز داخلی با ظرفیت کمتر از 30 درصد فعالیت می‌کنند، بیان کرد:یکی از دلایل اصلی بروز این اتفاق به ورود واگن‌های دست‌دوم برمی‌گردد.
اثر خرید 200 لوکوموتیو از هند بر تولید داخلی چیست؟
در پی سفر عباس آخوندی وزیر راه‌وشهرسازی کشورمان به هند و دیدار او با سورش پرابو، وزیر راه‌آهن هند در دهلی‌نو یادداشت تفاهمی برای تامین 200 دستگاه لکوموتیو امضا شد. این موضوع، گویای این نکته است که با توسل به توانمندی شرکت‌های داخلی نمی‌توان به تولید لکوموتیو داخلی دست یافت. ابتدا گزارشی از این قرارداد را ارائه می‌دهیم، سپس در گفت‌وگو با رییس کارگروه تخصصی لکوموتیو در انجمن صنفی ریلی توان تولید داخلی را به بحث می‌گذاریم.
یک شرکت دولتی هندی به نام «رایتز» مسئول تامین این تعداد لوکوموتیو برای ایران خواهد بود و منابع مالی لازم برای اجرای این تفاهم‌نامه را هم که بالغ‌بر 600 میلیون دلار است، از سوی هند تامین خواهد شد.
مدیرعامل شرکت دولتی تولید لوکوموتیو هند (رایتس بهاوانا) نیز در پی امضای این تفاهم‌نامه اعلام کرد: جزئیات یادداشت تفاهمی که در زمینه خرید لوکوموتیو با ایران امضا شده است تا دو هفته دیگر اجرایی خواهد شد.
ماهرورتا ادامه داد: این لوکوموتیوها به جابه‌جایی بار و همچنین مسافران در ایران کمک خواهند کرد. آنها همچنین در راه‌آهن چابهار به زاهدان مورد استفاده قرار خواهند گرفت که این امر می‌تواند به رشد سریع‌تر این بندر کمک کند و ارتباط با آسیای مرکزی و در نهایت اروپا از طریق بندر چابهار را تسهیل کند.
در همین ارتباط، جواد طاهرافشار مدیرعامل شرکت راه‌آهن کشش و رییس کارگروه تخصصی لکوموتیو انجمن صنفی ریلی، به خبرنگار ما گفت: ما در داخل کشور شرکت‌های لکوموتیوساز توانمندی همچون واگن پارس و مپنا (در بخش ریلی) را داریم که با همکاری شرکت‌های لکوموتیوسازی خارجی که عموماً فرانسوی و آلمانی هستند، در لکوموتیوسازی به موفقیت‌های چشم‌گیری دست یافته‌اند.
طاهرافشار ادامه داد: در زمینه تامین لکوموتیو هیچ‌کدام از شرکت‌های مالک لکوموتیو تا الان برای تامین آن تقاضایی نداشته‌اند؛ مگر اینکه در آینده تعدادی لکوموتیو عرضه و خریداری شود.
این کارشناس ریلی درخصوص استفاده از ظرفیت داخلی در زمینه تامین نیاز مصرفی شرکت‌ها از لکوموتیو گفت: مطمئن هستم با وجود واردات این چنینی که حتما ظرفیت ورود آنها به کشور از قبل دیده شده است، برحسب نیاز کشور ناگزیر به توجه به ظرفیت تولید داخلی هستیم.
فرمانده نیروی هوا فضای سپاه با انتقاد از تفکر برخی افراد در داخل و عدم اعتماد آنها به توان داخلی گفت: برخی مسئولان که به دندانپزشک و پزشک داخلی هم اعتماد ندارند، چطور می‌خواهند به توان تولید داخل اعتماد کنند؟
واردات واگن قطار از خارج
حاجی‌زاده گفت: در نتیجه همین تفکر است که به واردات خارجی نیازمند می شویم و دشمن نیز برای پیاده سازی تحریم از داخل کشور کمک می‌گیرد.
وی ادامه داد: امروز می بینیم که موشک و قطعات هواپیما در داخل تولید شده است اما واگن قطار و سنگ پا از خارج وارد می‌شود.
آفت مونتاژکاری در صنعت کشور
مقام معظم رهبری در دیدار با نخبگان جوان علمی کشور فرمودند: باید برای صنعت کشور فکری اساسی شود زیرا صنعت گرفتار آفت مونتاژکاری شده است و تا وقتی که این آفت وجود دارد، نوآوری مورد توجه قرار نخواهد گرفت و تحرک و کار علمی نیز متوقف خواهد شد و در چنین شرایطی، میان دانشگاه و صنعت، ارتباطی برقرار نخواهد بود.این در حالی است که در سال جاری چندین قرارداد تولید واگن با شرکت های خارجی امضا شده که نقش ایران در آنها عمدتا به عنوان مونتاژکار است.
لزوم حمایت از واگن سازان داخلی
در حالی که واگن سازان داخلی با کمتر از ۳۰ درصد ظرفیت کار می کنند، قراردادهای متعدد تولید واگن با کشورهای خارجی امضا می شود و مطابق قوانین فاینانس، بخش زیادی از قطعات واگن از کشور تامین کننده فاینانس وارد شده و در داخل کشور مونتاژ می شود که این مسئله کمک قابل توجهی به تولید بومی واگن در داخل کشور نمی کند.
این در حالی است که در چند سال گذشته، شرکت‌های تولیدکننده داخلی توانسته‌اند با استفاده از دانش و فنّاوری بومی نیاز کشور به واگن را تا حدود نسبتاً زیادی تأمین کنند و به خودکفایی ۷۰ درصدی در تولید واگن باری و خودکفایی ۵۰ درصدی در تولید واگن‌های مسافربری برسند.
ودرپایان...
با توجه به موجود بودن ظرفیت تولید واگن در کشور، حمایت از تولید ملی وایجاد اشتغال انتظار می‌رفت وزارتخانه‌های صنعت و راه‌وشهرسازی با اندیشیدن راهکارهای منطقی حمایت از تولیدکنندگان داخلی را از طریق تامین، نقدینگی، سرمایه درگردش، سرمایه ثابت و سایر بسته‌های حمایتی در دستور کار خود قرار دهند اما اشتیاق به محصولات شرکت‌های خارجی و عدم اعتماد به تولید و دانش بومی مانع از آن شد.
لازم است مسئولین در راستای سیاست های اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال و با توجه به رهنمودهای مقام معظم رهبری، صنعت واگن سازی کشور را از آفت مونتاژکاری نجات داده و از واگن سازان داخلی حمایت نمایند.
امیدواریم این بار نیز تولید ملی و سرمایه‌های ایرانی در فراز کم توجهی مسئولین جای نماند و در نشیب از دست دادن زمان و از دست رفتن شرایط بهینه رقابت با محصولات خارجی بازنماند؛ و البته از سوی دیگر تعرفه واردات وضعیتی را که برای صنعت خودروسازی ایجاد کرده است برای حوزه ریلی سامان ندهد که در این صورت به کیفیت های داخلی نیز نباید اعتنایی نمود.
