گزارش مکتوب ...گردشگری، فرصتی از دل یک دغدغه

به گزارش خبرگزاری بسیج مازندران، توجه به جایگاه صنعت گردشگری، از آن جهت اهمیت دارد که می توان با بهره گیری مناسب از منابع طبيعي و انسانی علاوه‌ بر امکان رشد اقتصادی به ترویج بخش کشاورزی و تولید صنایع بومی و محلی پرداخت و گامی در مسیر بهبود شرایط زیست محیطی و پاسداشت میراث فرهنگی بومی و آداب و رسوم محلی در جوامع میزبان برداشت.
به اعتقاد کارشناسان فرهنگی، با توجه به آسیب پذیری و شکنندگی خاص میراث فرهنگی ، توسعه گردشگری در مواردی می تواند موجب صدمه دیدن الگوهای فرهنگی بومی شود که این موضوع درباره گردشگری روستایی از حساسیت و اهمیت بیشتری برخوردار است.
اما در برابر این آسیبهای ناشی از خرده فرهنگهای وارداتی از سوی گردشگران، چگونه می توان فرهنگ های محلی را برای توسعه ی اقتصادی و اجتماعی بدون صدمه نگهداشت؟ و حتی تأثیر فرهنگ جامعه میزبان را بر گردشگران شاهد بود؟
گردشگری ، فرصت یا تهدید
مازندران با پذیرش سالانه 17 میلیون گردشگر، یکی از اصلی ترین مراکز گردشگری ایران است.
این آمار هم یک فرصت محسوب می شود و هم یک تهدید، که باید بدرستی بررسی تا دغدغه های این بخش برطرف شود.
محمدی از جامعه شناسان دانشگاه مازندران با بیان اینکه بیشتر کسانی که در تأثیر از گردشگران قرار می گیرند، قشر جوان هستند گفت: ازمهمترین چالش ها، همزمان با ورود گردشگران به مازندران ، تأثیر پذیری جامعه میزبان از حضور گردشگران، زیر پا گذاشته شدن هنجارهای اخلاقی ، افزایش درگیری ها ، سرقت و استفاده از مواد مخدر است. الگوپذیری جوانان بومی از گردشگران و بنابراین افزایش نیازهای کاذب نیز قابل توجه است.
از سویی دیگر، مهمترین پیامدی که تعامل فرهنگی میان جهانگردان و جامعه میزبان به وجود می آورد
تقلید ساکنان محلی از رفتار گردشگران است. لباس های غیررسمی و بیگانه، تغییر در نوع زندگی عادی و حتی افزایش استفاده از مواد مخدر از مهمترین چالش های این بخش است.
فاضلی عضو کمیته علمی گردشگری پایدار سواحل خزر هم گفت: حرکت خزنده تغییرات مخرب محیط زیست بوسیله انسان، ترافیک های سنگین، افزایش آلودگی هوا و به تبع آن تغییرات آب وهوایی و گرم تر شدن و کاهش میزان بارش و نابودی حیوانات و گیاهان نادر وکمیاب دارویی و درمانی ،افزایش زباله ها و پسماندها ، تغییر کاربری زمین های کشاورزی و گسترش ویلاسازی در دو دهه اخیر ، کاهش تولیدات سنتی ، افزایش هزینه های زندگی روستاییان ، تغییر در شیوه رفتاری و  سبک زندگی به فراموشی سپردن آداب و سنن بومی، از دیگر پدیده های منفی اقبال گردشگران به این مناطق است.
در چنین شرایطی و با این دغدغه ها باید عملکرد مسئولان کمیته های فرهنگی عضو ستاد خدمات سفر مازندران را نیز با دقت بیشتری بررسی کرد.
گردشگری فرصتی مغتنم برای نزدیک شدن فرهنگها
اما برخی کارشناسان، درباره این تأثیرگذاری نظر متفاوتی دارند که حتی می توان آن را در تناقض با سایر نظرات دانست!
این محققان بر این باورند که گردشگری، راه مناسبی برای نزدیک کردن فرهنگها است. در واقع گردشگری، فرصتی گرانبها است که می‌توان از آن برای آموزش دادن انسان‌ها در مورد فرهنگ ‌ها و محیط‌ های دیگر بهره برد. با مدیریت و استفاده‌ درست و عقلانی از این پدیده‌، بسیاری از تفاوت های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و نگرش‌های متعصبانه کاهش یافته و می‌توان به تعاملی
سازنده و اساسی در کنار ارتباطات صحیح بین فرهنگ ها رسید.
بابانژاد از کارشناسان فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران معتقد است: مازندران، استانی با شاخصه های فرهنگی و اجتماعی متعدد و غنی، میزبان میلیونها مسافر و گردشگر داخلی و خارجی است که این موضوع فرصت بزرگ فرهنگی برای استان محسوب می شود.
مردمان بومی مدتهاست که به دلیل فرهنگ منحصر به فرد خود بعنوان جاذبه های گردشگری شناخته شده اند و به همین دلیل می توان از حضور گردشگران و مسافران برای ترویج و زنده نگهداشتن آن استفاده کرد زیرا هم آثار فرهنگی متعدد و هم نتایج اقتصادی و اجتماعی فراوانی به دنبال دارد.
رحیمیان از پژوهشگران فرهنگ بومی مازندران درباره راهکارهای رسیدن به چنین اهدافی گفت: برای رسیدن به تعامل گردشگری فرهنگی و توسعه پایدار باید همه اقشار یک جامعه با برنامه ‌ریزی مبتنی بر اصول توسعه پایدار تلاش کنند تا به یک فرهنگ عمومی تبدیل شود. بنابراین ضروری است که اصول توسعه پایدار صنعت گردشگری و نیز آثار کوتاه مدت و میان مدت گردشگری فرهنگی بررسی و اجرا شود.
به گفته رحیمیان، برای دستیابی به ثبات فرهنگی با ورود گردشگران، مهمترین راهکارها را می توان در اجرای طرحهایی مانند توزیع کتابهای بومی و کتابخوانی درسواحل، جشنواره ساحل سالم با حضور گروه های فرهنگی بومی مازندران، برگزاری تئاتر و محافل ادبی و فرهنگی، جشنواره بازی ها و موسیقی های محلی ، معرفی درست مشاغل بومی و آواهای کار هر منطقه ، جشنواره ها و
نمایشگاههای صنایع دستی، لباس و پوشش محلی مازندران دانست.
جاودانی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران هم با اشاره به تأکید این اداره کل در استفاده از این ظرفیت ها برای ترویج اصالت های فرهنگی مازندران گفت: برگزاری این جشنواره ها و نمایشگاه ها با همکاری اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان در فصول گردشگری مانند نوروز و تابستان همواره از اولویت ها است و در این باره حتی گروه هایی از بخش خصوصی نیز با
حمایت این ادارات برای اجرای برنامه های فرهنگی اقدام می کنند.
با توجه به گفته های مسئولان و کارشناسان می توان گفت: گردشگری و حضور گردشگران را می توان فرصت مناسبی برای گسترش صلح و وحدت میان اقوام، توسعه فرهنگی و اجتماعی مناطق مختلف و رونق اقتصادی دانست.