به گزارش خبرنگار خبرگزاری بسیج هرمزگان به نقل از هرمزپرس؛ “لاتیدان” نام طولانی ترین پل ایران است که در پنجاه کیلومتری غرب بندرعباس بر بلندای “رود کول” قرار دارد، در واقع وقوع سیل در سال ۱۳۷۲ در نزدیکی یکی از روستاهای بندرخمیر(روستای نیم کار) باعث شد تا لاتیدان سر از خاک بیرون بیاورد و عظمت خود را برهمگان نمایان سازد.
قدمت ۵۰۰ ساله این پل و داشتن طولی بیش از هزار متر باعث شده تا در گذر زمان از دویست وسی و سه دهانه پل اکنون سی و سه دهانه آن سالم بماند، و میزان تخریب این اثر تاریخی به حدی بود که در سال های ۱۳۷۹ و ۱۳۸۶ هشتاد میلیون تومان هزینه جهت مرمت آن صرف شود.
افرادی که تاکنون این پل را مشاهده نکرده اند و تصوری از میزان طویل بودن آن ندارند می توانند؛ حدود سه برابر پل سی و سه پل اصفهان را در ذهن تصور کنند.
طولانی بودن این پل باعث شده تا عرض پل لاتیدان در قسمت های مختلف، متفاوت باشد، عدم امکان ساخت پی و شالوده به دلیل شدت جریان آب رود، در واقع اصلی ترین دلیل تخریب قسمت میانی پل لاتیدان است.
نقش مهم پل لاتیدان در زمان نبرد با پرتغالی ها
این بنای تاریخی که برای ساخت آن از سنگ های تراش نخورده و نامتوازن که با ملات به هم پیوند خورده اند، در زمان شاه عباس اول به دلیل قرار گرفتن در مسیر احداث جاده ی ویژه ی کاروان ها نقش مهمی در نقل و انتقال سربازان و تدارکات برای نبرد با پرتغالی ها و پس گرفتن منطقه خلیج فارس داشته است.
از آنجایی که رودخانه کول یکی از رودهای پرآب منطقه بوده و بستر آن نیز عریض و طغیان های فصلی در آن رخ داده این موضوع باعث شد تا در مسیر جاده کاروان رو، این پل باشکوه احداث شود.
وقوع طغیان های شدید رودخانه ها علت اصلی تخریب پل
تسریع در ساخت پل و عدم توجه به شالوده سازی مناسب و عجله برای ساخت این پل برای حمله به پرتغالی ها و قوع طغیان های شدید رودخانه باعث شد تا این در مدت زمان کوتاهی قسمتی از لاتیدان تخریب شود.
پل لاتیدان با طولی بیش از هزار متر طول داشته متشکل از سه قسمت شرقی، غربی و دیواره ی سدی که بین این دو قسمت قرار گرفته بود. با بررسی های انجام شده مشاهده می شود، در قسمت شرقی۲۷۰متر و غربی که به ویرانه تبدیل شده است ۱۴۷ متر باقی مانده است. اما از دیواره سدی که در محاصره جریان اصلی رودخانه قرار داشته، آثار زیادی باقی نمانده است.
در گذشته این دیوار هشتصد متر طول، ۲ متر ارتفاع و هفت متر نیز عرض داشته که در در فصول معین نیز با جرزهای نیم دایره مستحکم تر می شده است.
با مشاهده قسمت غربی پل لاتیدان می توان بقایای هفده پایه با نظم خاصی و در یک محور ثابت ساخته شده اند، که متاسفانه نمی توان آن ها را بازسازی کرد.
عرض قسمت غربی پل ۸۰/۶متر ازقسمت شرقی بیشتراست، که با نگاه به شرق این پل دیواری را می بینیم که طول آن به دویست و هفتاد متر می رسیده است، که سی و سه دهانه یا چشمه وجود داشته هنوز هم آثاری باقی مانده است.
روش ساخت این قسمت پل به شکلی بوده که شیب ملایمی بر ارتفاع آن افزوده می شده به طوری که به تدریج از طول یک متر در کناررودخانه ها، شیب آن در میانه به شش ونیم متر رسیده است. بررسی ها نشان داده است که ۳۳ دهانه این که در این قسمت وجود داشته از کناره تا میانه به وسعت آن افزوده شده است.
معماری پیشرفته و دقیق در ساخت دهانه های پل
نگاه به ۲۰ دهانه سالمی که در این قسمت وجود دارد حاکی از معماری پیشرفته و دقیق است که با عبور از ابتدای این دهانه ها ۹ قسمت فرعی را می بینیم که با پیشروی در آن نمای کاملی از پل دیده می شود.
گذرگاه هایی برای تعبیه آب در دو طبقه بر روی پایه های اصلی پل به منظور جلوگیری از طغیان رودخانه، و عبور آب سیلاب ها احداث شده است. که موجب صرفه جویی در مصرف مصالح و کاهش وزن پل بوده است.
قسمت شرقی پل با دهانه‌های دیگر و مطابق با همین عرض ادامه پیدا می‌کند؛ هرچند جریان اصلی رودخانه آسیب‌های زیادی به این قسمت وارد ساخته است.
روی پایه‌های قسمت اصلی این بخش از پل، آبگذرهایی در دو طبقه تعبیه شده که در مواقع طغیان، آب را از خود عبور داده و همچنین سبب صرفه جویی در مصالح و کاهش وزن پل می‌شده است.
نحوه ی معماری این پل به شکلی است که سطح گذر از پل لاتیدان را با سنگ فرش های که در لابه لای ملات فرا گرفته، قرار دارند که برای جلوگیری از رسوب شدن در پایین پایه ها از سنگ فرش استفاده نشده است.
گذر زمان وفرسایش علت های اصلی تخریب این بنا
اشکان مختاری، قائم مقام سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان هرمزگان در گفت و گو با خبرنگار هرمزپرس؛ با اشاره به اینکه پل لاتیدان در زمان صفویه ساخته شده است، اظهار کرد: این پل به منظور ایجادراه ارتباطی برای بازپس گیری منطقه خلیج فارس از استعمارگران پرتغالی احداث شده بود.
قائم مقام سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تصریح کر: نوع ساخت این بنا نشان می دهد که معماری به کار رفته در آن متاثر از معماری اصیلی ایرانی بوده است، همچنین معماران این بنا برای ساخت این اثر از مصالح بومی مانند سنگ لاشه و اندود گچ و خاک( گچ نیم کوب) استفاده کردند.
مختاری با اشاره به اینکه گذر زمان وفرسایش علت های اصلی تخریب این بنا هستند،افزود: تخریب این اثر باعث شده تا سازمان میراث فرهنگی تاکنون در چندین مرحله اقدام به مرمت اضطراری این اثر کند.
وی با بیان اینکه لاتیدان در فهرست آثارملی ثبت شده است، خاطرنشان کرد: هرمزگان استانی است که در مناطق مختلف آن بناهای تاریخی وجود دارند.
