بحران زدایی و هویت بخشی اسلام به زنان
به گزارش سرویس بسیج جامعه زنان کشور خبرگزاری بسیج،ابراهيم شفيعی سروستانی ؛ رهبر معظم انقلاب اسلامي، حضرت آيتالله امام خامنهاي (مد ظله)در آستانه سالروز ميلاد خجسته حضرت صديقه طاهره (سلامالله عليها) و روز زن در ديدار گروهي از بانوان نخبه کشور، نکتههاي مهمي را در زمينه تبيين مهمترين فرصتها، تهديدها و راهبردهاي مطرح در حوزه زن و خانواده يادآوري فرموده و افقهاي تازهاي را در اين حوزه گشودند که توجه به آنها، مسئولان ما را در انتخاب و به کارگيري بهترين سياستها و راهبردها در حوزه بحران زدایی زن و خانواده ياري ميدهد.
مهمترين محورهایی که معظم له در اين ديدار مطرح فرمودند، عبارتند از
الف) وضعيت زنان پس از انقلاب اسلامي؛
ب) مهمترين مسائل موجود در حوزه زن و خانواده؛
ج) ضرورت نگاه راهبردي به مسئله زنان؛
د) راهبرد نظام جمهوري اسلامي در حوزه مباحث مربوط به زنان.
تحليل و بررسي تفصيلي هر يک از اين محورها، نيازمند پژوهش و تحقيق مستقل است، لیکن سعی می شود به فراخور فرصت هريک از آنها به اجمال بررسي گردد
الف) وضعيت زنان پس از انقلاب اسلامي
بي ترديد، پس از پيروزي انقلاب اسلامي و استقرار نظام اسلامي در ايران، شخصيت فردي و جايگاه اجتماعي زنان بسيار ارتقاء يافته است تا آنجا که امروز ميتوان ادعا کرد در بسياري از زمينهها، وضعيت زنان ايراني از زنان ديگر کشورها بهتر است. اين موضوع، فرصتي بينظير براي زنان کشورمان به شمار ميآيد. فرصتي که با اتکا به آن ميتوان بر بسياري از تهديدهاي موجود غلبه کرد و بسياري از نقاط ضعفها را برطرف ساخت.
مقام معظم رهبري در سخنراني يادشده به برخي از نقاط قوّت و فرصتهاي موجود در حوزه مباحث مربوط به زنان اشاره فرمودند. ايشان در بخشي از سخنان خود در اين زمينه می فرماید:
«اگر بخواهيم يك قضاوتي را مطرح كنيم، آن قضاوت اين خواهد بود كه نظام جمهوري اسلامي توانسته است به يك قلهاي دست پيدا كند كه عبارت است از پرورش زنان فرزانه و صاحب انديشه و صاحب رأي و نظر در ظريفترين و حساسترين مسائل يك جامعه ... . مسئله زن که امروز در دنيا بايد به عنوان «بحران زن» آن را ناميد، يكي از اساسيترين مسائل هر تمدني، هر جامعهاي و هر كشوري است. در اين مورد، شما توانستهايد به ريزهكاريهايي، به دقتهايي، به سرفصلهاي مهمي دست پيدا كنيد و درباره اين مسئله بينديشيد. بنابراين، آن قضاوت اين شد كه جمهوري اسلامي به يك قلهاي دست يافته است كه اي بسا بسياري از كشورهاي عالم به آن دست نيافتهاند. »[1]
ايشان در بخش ديگري از سخنانشان در اين باره می فرماید:
«البته ما در جمهوري اسلامي پيشرفت داشتيم. نگاه من، نگاه خوشبينانه است. ما قبل از انقلاب را از نزديك ديديم. وضعي كه آن روز، كشور ما و جامعه ما و زنان ما به سمت آن ميتاختند، وضعيت بسيار هولناك و خطرناكي بود. به خاطر خاصيت تقليدي بودن كار در اينجا، گاهي وضعيت ظاهر زنان از آنچه كه ما در عكسها و نقلها و گزارشها از زنهاي اروپايي ميديديم يا ميخوانديم هم بدتر بود! يك چنين وضعي را داشتند ترويج ميكردند. البته زن ايراني به خاطر گوهر ايمان كه در او نهادينه بود، توانست بر اين موج مخرّب فايق بيايد؛ در انقلاب مشاركت اساسي داشته باشد؛ هم با حضور خود، هم با تشويق مردان؛ و يك پايه اساسي پيروزي انقلاب بشود. بعد از انقلاب هم كه حركت زنان، حركت فوقالعادهاي است. »[2]
ب) مهمترين مسائل موجود در حوزه زن و خانواده
حضرت آيتالله خامنهاي(مد ظله) در تبيين و بررسي «بحران مسئله زن» كه به نظر ايشان، «امروز يك مشكل اساسي در دنياست» چنين ميفرمايد:
«درباره مسئله زن در جامعه، اساس مشكل، دو چيز است؛ دو نقطه اساسي است كه اگر درباره اين دو نقطه بشود فكري كرد، طرحي نو در انداخت و كار پيگير و مستمري انجام داد، ميتوان اميدوار بود كه در طول زمان ـ ميانمدت يا بلندمدت ـ آن چيزي كه امروز ميتوان آن را «بحران مسئله زن» در دنيا دانست، حل شود. آن دو چيز، يكي عبارت است از نگاه غلط و بد فهميدن جايگاه زن و شأن زن در جامعه كه اين نگاه و بدفهمي از غرب شروع شده و خيلي هم قديمي و ريشهدار نيست.
نقطه دوم كه اساس مشكل است، بد فهميدن مسئله خانواده و بد عمل كردن در رفتارهاي داخل خانواده است. اين دو تا مشكل است كه به نظر ما، بحران مسئله زن را كه امروز يك مشكل اساسي در دنياست، به وجود آورده ]است[.»[3]
بر اساس اين رهنمود، مهمترين مسائل زنان در حال حاضر به شرح زير است:
يک ـ جايگاه زن در اجتماع و نگاه نادرست موجود
رهبر معظم انقلاب اسلامي مسئله يادشده را اينگونه توضيح ميدهد:
«در مورد مسئله اول كه جايگاه زن در زندگي و در جامعه است، ... اشكال اينجاست كه يك نامعادلهاي را بهتدريج به وجود آوردهاند؛ يك طرف ذينفع، يك طرف مورد انتفاع؛ بشريت را اينجوري تقسيم كردهاند. طرفِ ذينفع، مرد است، طرفِ مورد انتفاع عبارت است از زن. اين به طور آرام، با تدريج، با شيوههاي گوناگون، با تبليغات مختلف، در طول دهها سال، ... در جوامع غربي در درجه اول، و بعد در جوامع ديگر جا افتاده. شأن اجتماعي زن را اينجوري معرفي كردند. ... لذا در فرهنگ غربي اگر زن بخواهد در جامعه نمود پيدا كند، شخصيت پيدا كند، حتماً بايد از جذابيتهاي جنسي خودش چيزي را ارايه بدهد حتّي در مجالس رسمي، نوع پوشش زن بايد جوري باشد كه براي طرف ذينفع و منتفع، يعنی طرف مرد، چشمنواز باشد.
به نظر من، بزرگترين ضربه، بزرگترين اهانت، بزرگترين حقكشي كه در زمينه مسئله زن انجام گرفته، همين است. »[4]
در گفتماني که از قرن نوزدهم به بعد به تدريج در جوامع غربي شکل گرفت، زن از انساني با ويژگيهاي متعالي به «کالاي» جنسي و موضوع سودآورترين تجارت جهاني (تجارت سکس)؛ «مشتري» توليدات رنگارنگ صنايع بهداشتي، آرايشي و پوشاک جهان سرمايهداري و «ابزاري» براي عرضه و فروش هرچه بيشتر کالاهاي توليدي شرکتهاي بزرگ ملي و فراملي بدل شد.
گسترش روزافزون صنعت پورنوگرافي (هرزهنگاري)، صنعت سکس (روسپيگري)، صنعت تبليغات، صنعت پوشاک و مد و صنعت زيبايي با گردش مالي صدها ميليارد دلار در سال، نمود عيني اين گفتمان جديد و نشاندهنده جايگاه و شخصيت زن در دنياي امروز است. [5]
در اينجا اين پرسش وجود دارد که مسئله يادشده؛ يعني نگاه درست به جايگاه زن در اجتماع، تا چه حد به عنوان مسئله جامعه ما مطرح است؟ در پاسخ به اين پرسش بايد به دو نکته توجه کرد:
نخست اينکه، نگاه منفعتجويانه به زن، چنانکه مقام معظم رهبري هم تأکيد کرده، از مغربزمين شروع شده و از آنجا به ديگر نقاط جهان گسترش يافته است. بنابراين، در همه جوامعي که به نوعي متأثر از فرهنگ غربي هستند، اين نگاه به زن وجود دارد و اين مسئله در آنجا مطرح است. جامعه ما هم از اين قاعده مستثنا نيست و به هر ميزان که فرهنگ و اخلاق غربي در جامعه ما گسترش يابد، اين نگاه نادرست به زن نيز در جامعه گسترش مييابد.
دوم اينکه، نظام سلطه به شدت در پي ترويج اين نگاه به زن در ديگر کشورها به ويژه در کشورهاي اسلامي با هدف گسترش فساد و تباهي در آنهاست. به تعبير مقام معظم رهبري:
«سياست راهبرديِ اساسيِ بنيانيِ غرب بر عرضه شدن و هرزه شدن زن است. »[6]
بنابراين، توجه به اين مسئله براي ما بسيار ضروري است و لازم است که از جنبههاي گوناگون به آن توجه کنيم.
با توجه به اهميت موضوع يادشده، در اينجا راهبرد نظام سلطه براي گسترش فساد و تباهي در ميان جوانان مسلمان را به اجمال بررسي مي کنيم.
يکي از راهبردهاي مهم غرب در برخورد با پديده اصولگرايي اسلامي؛ گسترش فساد، تباهي و بيبندوباري در ميان جوانان مسلمان است. رهبر معظم انقلاب اسلامي از اين راهبرد غرب با تعبير «اندلسي کردن ايران» ياد نموده و ميفرمايد:
سياست امروز، سياست اندلسي کردن ايران است. ... اروپاييها وقتي خواستند اندلس را از مسلمانان پس بگيرند، اقدامي بلندمدت کردند. آن روز، صهيونيستها نبودند، اما دشمنان اسلام و مراکز سياسي عليه اسلام فعال بودند. آنها به فاسد کردن جوانان پرداختند و در اين راستا، انگيزههاي مختلف مسيحي، مذهبي يا سياسي داشتند. يکي از کارها اين بود که تاکستانهايي را وقف کردند تا شراب آنها را به طور مجاني در اختيار جوانان قرار دهند. جوانان را به سمت زنان و دختران خود سوق دادند تا آنها را به شهوات آلوده کنند. گذشت زمان، راههاي اصلي براي فاسد يا آباد کردن يک ملت را عوض نميکند. امروز هم آنها همين کار را ميکنند.»[7]
اين هشدار مقام معظم رهبري که به ويژه در يک دهه گذشته، بسيار بر آنها تأکيد و در سخنرانيهاي متعدد ايشان تکرار شده است، از طرح و برنامه گسترده و حسابشده غربيان براي گسترش فساد، تباهي و بيبندوباري در جوامع اسلامي، به ويژه جمهوري اسلامي ايران، با بهرهگيري از جاذبههاي جنسي زنان و دختران خبر ميدهد و ضرورت هوشياري بيش از پيش مردم و مسئولان را در برابر اين توطئه برنامهريزي شده روشن ميسازد.
نظام سلطه پس از دو دهه رويارويي با جريان رو به گسترش اصولگرايي اسلامي که در پي پيروزي انقلاب اسلامي ايران در جهان ايجاد شده است، بهرهگيري از راهبرد «جنگ سخت» را در اين زمينه بيفايده دانسته و «جنگ نرم» با نظام جمهوري اسلامي به عنوان سردمدار اين جريان در جهان و «براندازي از درون» را در دستور کار خود قرار داده است. [8]
در راهبرد جديد غرب عليه نظام اسلامي بر سه موضوع تأکيد شده است: «دکترين مهار»، «نبرد رسانهاي» و «ساماندهي نافرماني مدني». در نبرد رسانهاي نظام سلطه با نظام جمهوري اسلامي که به ويژه از سال 2005 شدت بيشتري گرفته، تغيير باورها، ارزشها و هنجارهاي مردم مسلمان ايران با بهرهگيري از شبکههاي گوناگون راديويي و تلويزيوني اولويت ويژهاي داشته و به همين دليل، دشمن همه توانمنديهاي خود را در اين زمينه به کار گرفته است.
گسترش فساد و تباهي در ميان جوانان و تغيير فرهنگ و قوانين حاکم بر زن و خانواده از مهمترين محورهايي هستند که در اين نبرد رسانهاي به آنها توجه شده است.
دو ـ جايگاه زن در خانواده و ناهنجاري هاي موجود
مقام معظم رهبري (مدظله) در تبيين دومين مسئله مطرح در حوزه مباحث مربوط به زن و خانواده ميفرمايد:
مسئله بعدي ... مسئله خانواده است. نظر اسلام در باب خانواده و جايگاه زن در خانواده، نظر خيلي روشني است. «المرأة سيّدة بيتها»؛[9] بزرگ خانه، زن خانه است؛ اين از پيغمبر اكرم(ص) است. جايگاه زن در خانواده، هماني است كه در گفتارهاي گوناگون ائمه (علیهم السلام): آمده: «المرأة ريحانه و ليست بقهرمانه».[10] در تعبيرات عربي، قهرمان يعني كارگزار، پادو، يك خدمتگزار محترم .ميفرمايد: در داخل خانه، زن قهرمانه نيست؛ ريحانه است، گلِ خانه است. خطاب به مردان ميفرمايد: بهترين شما كساني هستند كه بهترين رفتارها را با همسرانشان دارند. اينها نظرات اسلام است و از اين قبيل الي ماشاءاللّه وجود دارد. ولي در عين حال، تحقق خواسته اسلام در خانواده، يك امري است كه با اين بيانات تمام نميشود، حل نميشود؛ احتياج به پشتوانه قانوني، پشتوانه اجرايي و ضمانت اجرايي دارد و اين كار بايد انجام بگيرد. اين كار در طول سالهاي متمادي گذشته انجام نگرفته است. خانوادههايي كه متدين بودند، مرداني كه از اخلاقِ خوب برخوردار بودند و پایبنديهاي شرعي داشتند، ملاحظاتي كردند؛ اما در مواردي كه اين خصوصيات نبوده، اين ملاحظات نشده؛ به زن در داخل خانواده ظلم شده.[11]
چنانکه مقام معظم رهبري تأکيد فرموده اند، با وجود آموزههاي ارزشي و اخلاقي اسلام در زمينه جايگاه و نقش زن در خانواده و ضرورت پاسداشت حقوق او در کانون خانواده و روابط زناشويي، متأسفانه در عمل به اين آموزهها کمتر توجه ميشود و مردان چنانکه شايسته است، حقوق زنان را در محيط خانواده پاس نميدارند. براي اصلاح اين وضعيت بايد کارهاي متعددي در حوزههاي گوناگون انجام شود که در اينجا به برخي از آنها اشاره ميکنيم:
اول ـ حوزه فرهنگسازي و آموزش و پرورش
براي دست يافتن به وضعيت مطلوب در زمينه روابط زن و مرد در کانون خانواده و تربيت زنان و مرداني که حقوق و مسئوليتهاي خانوادگي خود را به خوبي بشناسند و آنها را چنانکه شايسته است پاس بدارند، نهادها و سازمانهايي همچون حوزه علميه، وزارت آموزش و پرورش و صدا و سيماي جمهوري اسلامي بايد با برنامهريزي هماهنگ، جوانان کشور را پيش از رسيدن به سن ازدواج با حقوق و مسئوليتهاي خانوادگيشان آشنا کنند و آموزههاي اسلامي موجود در اين زمينه را به آنها آموزش دهند. تنها در اين صورت است که می توان تا اندازه زيادي اميدوار بود که اخلاق و ارزشهاي اسلامي در کانون خانواده رعايت شوند.
دوم ـ حوزه قانونگذاري و دادرسي
بسياري از حقوقي که در کانون خانواده براي زنان پيشبيني شده است، جنبه اخلاقي داشته و ضمانت اجراي حقوقي و قضايي لازم را ندارند. به همين دليل، در موارد متعددي مشاهده ميکنيم که حقوق زنان چنانکه بايسته است، در کانون خانواده رعايت نميشود و راهي نيز براي الزام مردان به رعايت اين حقوق وجود ندارد. پس بايد با تدوين و تصويب قوانين مناسب، ضمانت های اجرایي لازم براي رعايت حقوق زنان در کانون خانواده پيشبيني شود. مقام معظم رهبري پس از بيان برخي روايات درباره جايگاه و شأن زنان در خانواده درباره ضرورت وجود پشتوانههاي قانوني و اجرايي براي رعايت حقوق زنان ميفرمايد:
«... ما در محيط خانواده، كمبودهاي زيادي داريم؛ احتياج دارد به پشتوانه قانوني، به تضمين قانوني، به تضمين اجرايي؛ و اين بايد تحقق پيدا كند. اين مسئله از جمله عرصهها و ميدانهايي است كه در داخل كشور در اين زمينه كم كار شده و بايد كار شود... . از لحاظ نظر اسلام و متون اسلامي هم در اين بخش از مسئله هيچ كمبودي وجود ندارد. ما ميبينيم گاهي اوقات كساني كه منتقد تفكرات اسلامي هستند، سر قضيه ارث و ديه و اين چيزها اشكال ميكنند، در حالي كه اشكالها وارد نيست؛ آنها پاسخهاي منطقي و قوي دارد. اما در زمينه رفتارهاي داخل خانواده، متأسفانه غالباً به غفلت گذرانده ميشود، در حالي كه نظر اسلام، نظر كاملاً روشني است. محيط خانواده براي زن بايد محيط امن، محيط عزت و محيط آرامش خاطر باشد تا زن بتواند آن وظيفه اساسي خودش را كه همين حفظ خانواده است، به بهترين وجهي انجام دهد.»[12]
البته بايد توجه داشت که پيشبيني تضمينهاي اجرايي و قضايي براي رعايت بهتر حقوق زنان در کانون خانواده نبايد سبب حاکم کردن چارچوبهاي خشک حقوقي بر روابط خانوادگي شود؛ زيرا بر اساس آموزههاي اسلامي، آنچه به زندگي خانوادگي معنا ميبخشد، مودّت و رحمتي است که خالق هستي در ميان زن و مرد قرار داده است. [13]
استاد شهيد مرتضي مطهري درباره ناکافي بودن ضوابط حقوقي و قانوني براي حفظ کانون گرم خانواده مينويسد:
«پيماني که اساسش بر محبت و يگانگي است، نه بر همکاري و رفاقت، قابل اجبار و الزام نيست. با زور و اجبار قانوني ميتوان دو نفر را ملزم ساخت که با يکديگر همکاري کنند و پيمان همکاري خود را بر اساس عدالت محترم بشمارند و ساليان دراز به همکاري خود ادامه دهند، اما ممکن نيست با زور و اجبار قانوني، دو نفر را وادار کرد که يکديگر را دوست داشته باشند، نسبت به هم صميميت داشته باشند، براي يکديگر فداکاري کنند، هر کدام از آنها سعادت ديگري را سعادت خود بداند.»[14]
ج) ضرورت نگاه راهبردي به مسئله زن و خانواده
رهبر معظم انقلاب اسلامي در بخشي ديگر از سخنان خود به ضرورت نگاه راهبردي به مسئله زن و خانواده در جامعه اشاره کرده و می فرماید:
« مسئله زن و خانواده، با همه كاري كه شده است، ... همچنان يك مسئله مهم و قابل بحث و قابل توسّع در انديشهورزي است. اين، موضوعِ يكي از نشستهاي انديشههاي راهبردي است كه انشاءاللَّه در آينده آن را خواهيم داشت. نشستهاي انديشههاي راهبردي كه تاكنون دو نشست آن انجام گرفته و كارهاي آن از لحاظ فكري و انشاءاللَّه بعداً برنامهريزي و عمل دنبال خواهد شد، متكفل بررسي اساسيترين و راهبرديترين مسائل فكري جامعه است. يكي از اين مسائل، مسئله زن و خانواده است كه در فهرست اين مسائل پيشبيني شده و در آينده برگزار خواهد شد. من همين جا از بانوان محترم، انديشهورزان زن ...، درخواست ميكنم كه در اين كار مشاركت جدّي بكنيد؛ بحث كنيد، فكر كنيد، مطالعه كنيد؛ فصول مربوط به مسئله زن را به طور جداگانه، به طور تخصصي، به شكل علمي، با تكيه به منابع اسلامي و فكر ناب انقلابي كه خوشبختانه در شما هست، در نشستِ مربوط به اين موضوع بررسي كنيد؛ مطرح بشود، بحث بشود و انشاءاللّه براي برنامهريزي و عمل دنبالگيري شود. »[15]
بيترديد، اقدامهاي سطحي، مقطعي، روزمره و ناهماهنگ در حوزه مباحث مرتبط با زن و خانواده ما را به وضعيت مطلوب نميرساند و افزون بر اين، تضادها و تعارضهايي هم در عرصه عمل اجتماعي ايجاد ميکند. از اين رو، براي رسيدن به وضعيت مطلوب در اين حوزه بايد برنامهريزي راهبردي مناسب، با مشارکت همه نهادها و سازمانهاي مسئول انجام شود.
در اين زمينه، يادآوري دو نکته ضروري است:
يک ـ توجه به اقتضائات برنامه راهبردي
در يک برنامهريزي راهبردي بايد بر اساس روشهاي متداول، تهديدها، فرصتها، نقاط قوت و نقاط ضعف به خوبي شناسايي و راهبردهاي مناسب براي کاستن تهديدها، بهرهگيري بيشتر از فرصتها، افزايش نقاط قوت و کاستن نقاط ضعف ارائه شود. همچنين در اين برنامه بايد مسیر گذار از وضعيت موجود به وضعيت مطلوب به خوبي ترسيم گردد.
دو ـ توجه به اسناد بالادستي
در برنامهريزي راهبردي در حوزه مباحث مربوط به زن و خانواده بايد به اسناد بالادستي توجه و جهتگيري برنامهها متناسب با اهداف پيشبيني شده در اين اسناد تعيين شود.
در حال حاضر، بالاترين سند ملي «سند چشمانداز بيست ساله جمهوري اسلامي ايران در افق 1404 هجري شمسي» است. جامعه ايران در افق اين چشمانداز، جامعهاي با ويژگيهای زیر خواهد بود:
ـ توسعهيافته، متناسب با مقتضيات فرهنگي، جغرافيايي و تاريخي خود، متکي بر اصول اخلاقي و ارزشهاي اسلامي، ملي و انقلابي، با تأکيد بر مردمسالاري ديني، عدالت اجتماعي، آزاديهاي مشروع، حفظ کرامت و حقوق انسانها و بهرهمندي از امنيت اجتماعي.
ـ برخوردار از دانش پيشرفته، توانا در توليد علم و فنآوري، متکي بر سهم برتر منابع انساني و سرمايه اجتماعي در توليد ملي.
ـ امن، مستقل و مقتدر با سامانه دفاعي مبتني بر بازدارندگي همهجانبه و پيوستگي مردم و حکومت.
ـ برخوردار از سلامت، رفاه، امنيت غذايي، تأمين اجتماعي، فرصتهاي برابر، توزيع مناسب درآمد، نهاد مستحکم خانواده، به دور از فقر و تبعيض و بهرهمند از محيط زيست مطلوب.
ـ فعال، مسئوليتپذير، ايثارگر، مؤمن، رضايتمند، برخوردار از وجدانکاري، انضباط، روحيه تعاون و سازگاري اجتماعي، متعهد به انقلاب و نظام اسلامي و شکوفايي ايران و مفتخر به ايراني بودن.
ـ دست يافته به جايگاه اول اقتصادي، علمي و فنآوري در سطح منطقه آسياي جنوب غربي (شامل آسياي ميانه، قفقاز، خاورميانه و کشورهاي همسايه) با تأکيد بر جنبش نرمافزاري و توليد علم، رشد پرشتاب و مستمر اقتصادي، ارتقاي نسبي سطح درآمد سرانه و رسيدن به اشتغال کامل.
ـ الهامبخش، فعال و مؤثر در جهان اسلام با تحکيم الگوي مردمسالاري ديني، توسعه کارآمد، جامعه اخلاقي، نوانديشي و پويايي فکري و اجتماعي، تأثيرگذار بر همگرايي بر اساس تعاليم اسلامي و انديشههاي امام خميني(ره) .
ـ داراي تعامل سازنده و مؤثر با جهان بر اساس اصول عزت، حکمت و مصلحت.[16]
بي ترديد، در تمام بندهاي يادشده بايد سهم، نقش و جايگاه زنان در تحقق اهداف مورد نظر چشمانداز مشخص شود و اين جز با نگاه راهبردي به مسئله زن و خانواده امکانپذير نيست.
در اين نگاه راهبردي بايد به پرسشهاي زير پاسخ داده شود:
يکـ زنان چه نقشي در تحقق اهداف چشمانداز دارند؟
دوـ سهم جامعه زنان کشور در هر يک از بندهاي سند چشمانداز چيست؟
سهـ براي رسيدن به اهداف مورد نظر سند يادشده چه اقدامهايي بايد در حوزه زن و خانواده انجام شود؟
چهارـ وضعيت امروز زن و خانواده در جامعه ايران با تصوير ترسيم شده در سند چشمانداز چه نسبتي دارد و چگونه ميتوان به آن وضعيت مطلوب دست يافت؟
پنجـ وضعيت زن و خانواده در افق مورد نظر چشمانداز از نظر فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي چگونه خواهد بود؟
د) راهبرد نظام جمهوري اسلامي در حوزه زنان
رهبر معظم انقلاب اسلامي در سخنان خود، بارها فعالان حوزه مباحث مربوط به زنان و اصحاب فرهنگ را به خروج از موضع انفعال در برابر حملات سازمانيافته مجامع حقوقي و رسانههاي کشورهاي غربي، توجه جدّي به باورها، ارزشها، هنجارها و قوانين و مقررات اسلامي در زمينه حقوق و شخصيت فردي و جايگاه اجتماعي زن و همچنين چارچوبهاي حاکم بر روابط زن و مرد در جامعه اسلامي و صدور ادعانامه عليه فرهنگ و تمدن غربي فراخوانده اند. فرهنگ و تمدني که در طول دهههاي اخير با سياستها و برنامههاي مغرضانه و نادرست خود به شخصيت زنان توهين کرده است. ايشان در سخنراني اخير خود ميفرمايد:
« ما در مسئله زن، از غرب طلبكاريم؛ ما مدعي غربيم.آنها هستند كه دارند به زن ظلم ميكنند، زن را تحقير ميكنند، جايگاه زن را پايين ميآورند. به اسم آزادي، به اسم اشتغال، به اسم مسئوليت دادن، آنها را مورد فشارهاي روحي، رواني، عاطفي و اهانت شخصيتي و شأني قرار ميدهند؛ آنها بايد جواب بدهند. جمهوري اسلامي در اين زمينه يك مسئوليتي دارد. جمهوري اسلامي در مسئله زن بايد به طور صريح و بدون مجامله، حرف خودش را كه عمدتاً اعتراض به نگاه غربي و اين نامعادله ظالمانه غربي است، بگويد. »[17]
جوامع غربي در پي چند دهه حاكميت بينشها و گرايشهاي افراطي فمينيستي بر نهادها و سازمانهاي علمي، آموزشي، پژوهشي، تقنيني، قضايي و اجرايي خود، گرفتار بحرانهاي گوناگون اخلاقي، فرهنگي و اجتماعي شده است. اين بحرانها تماميت فرهنگ و تمدن غربي را تهديد كرده و آن را در آستانه زوال و فروپاشي كامل قرار داده است.
شناخت و بررسي بحرانهاي يادشده و مظاهر گوناگون آن از چند جهت براي زنان جامعه ما ضروري است:
نخست، تجربهاندوزي از چند دهه حاكميت نگرشهاي فمينيستي بر جوامع غربي و تلاش براي پرهيز از اين تجربههاي ناموفق در جامعه اسلامي ايران.
با كمال تأسف، در اوج بحرانهاي جوامع غربي، هنوز كساني پيدا ميشوند كه به نام دفاع از حقوق زنان مسلمان ايرانزمين، خواهان پذيرش بيچون و چراي ارزشها و هنجارهاي غربي و حاكم كردن قوانين و مقررات ديكته شده از سوي مجامع حقوق بشر غربي بر روابط زن و مرد در جامعه اسلامي ايران هستند. [18]
بيترديد، آشنا كردن نسل جوان با بحرانهاي فرهنگي ـ اجتماعي مغربزمين، به ويژه بحرانهاي حوزه زن و خانواده ميتواند مانع تأثيرگذاري تبليغات جذاب و فريبنده رسانههاي كشورهاي غربي در مورد وضعيت فرهنگ، اخلاق و حقوق بشر در اين كشورها باشد.
دوم، بهرهبرداري از اين بحرانها براي نقد و بررسي نگرشهاي غربي نسبت به زن و خانواده[19] و به تعبير مقام معظم رهبري، «صدور ادعانامه عليه كساني كه در طول دهههاي اخير با سياستهاي مغرضانه و غلط خود نسبت به زن اهانت كردهاند».[20]
[1]. سخنراني در ديدار جمعي از بانوان نخبه، 1/3/1390
[2]. همان.
[3]. همان.
[4]. همان.
[5]. همان.
[6]. سخنراني در ديدار جمعي از بانوان نخبه، 1/3/1390.
[7]. سخنراني در ديدار جوانان سيستان و بلوچستان، 6/12/1381، در: پايگاه اطلاعرساني دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيتالله العظمي خامنهاي: http://farsi.khamenei.ir/speech.content?id=8798
[8]. براي مطالعه بيشتر در اين زمينه ر.ک: زن؛ نظام سلطه و رسانهها، صص120 ـ 145.
[9]. متن کامل روايت چنين است: «کلّ نفس من بنيآدم سيد فالرّجل سيد أهله و المرأة سيدة أهلها؛ هر يک از فرزندان آدم فرمانروايي است. مرد فرمان رواي کسان خويش است و زن فرمانرواي خانه خويش است.» نهجالفصاحه: مجموعه کلمات قصار حضرت رسول اکرم(ص)، مترجم و فراهمآورنده: ابوالقاسم پاينده، ص 640 ـ 641، ش 2177.
[10]. «زن گل بهاري است و لطيف و آسيبپذير، نه پهلواني است کارفرما و در هر کار دلير»، نهجالبلاغه، ترجمه: سيدجعفر شهيدي، نامه 31، ص307.
[11]. سخنراني در ديدار با جمعي از زنان نخبه، 1/3/1390.
[12]. همان.
[13]. ر.ک: سوره روم (30)، آيه 21.
[14]. نظام حقوق زن در اسلام، صص 125 و 126.
[15]. سخنراني در ديدار جمعي از بانوان نخبه، 1/3/1390.
[16]. براي مطالعه متن کامل سند چشمانداز بيست ساله نظام جمهوري اسلامي ر.ک: www.iran1404.com.
[17]. سخنراني در ديدار با جمعي از بانوان نخبه، 1/3/1390.
[18]. براي مطالعه بيشتر در اين زمينه ر.ك: ابراهيم شفيعي سروستاني، جريانشناسي دفاع از حقوق زنان در ايران، صص 110 ـ 113.
[19]. براي مطالعه بيشتر در اين زمينه ر.ک: زن؛ نظام سلطه و رسانهها، صص173 ـ 181.
[20]. ر.ك: سخنراني مقام معظم رهبري در تاريخ 18/11/1366، به نقل از: جايگاه و نقش زن در نظامهاي مختلف از ديدگاه امام خميني و مقام معظم رهبري، صص 3 و 4.