به گزارش خبرگزاری بسیج از آذربایجان شرقی، استاد حسنی تبریز را خاستگاه دهها شاعر بزرگی دانست که در یک صد سال اخیر ظهور کرده و بر رشد و شکوفایی شعر آیینی خدمت شایانی کردهاند همچون مرحوم صراف تبریزی، سیدرضا حسینی مشهور به سعدی زمان، شانی، شهاب، ذهنی و ذهنیزاده، شادروان استاد عابد، شبخیز، شکیب و ...که امروز نسل جوان و شاعران جوان به علت غفلت متولیان فرهنگی با آثار این بزرگان بیگانه هستند.
جلال محمدی از شاعران توانمند کشورمان نیز در این نشست با تعریف اخلاق گفت: اخلاق در مکاتب گوناگون تعریف مخصوص بخود داشته که آنچه در این میان حائز اهمیت است تعریف اخلاق در مکتب الهی است که در این مکتب تمام کارها و اقدامات بشر محض رضای خود است و اخلاق متکی بخدا می باشد و چنین نیست که ارزشهای اخلاقی با میل انسانها تغییر پیدا کند و نمیتوان کسی را در مکتب الهی به لحاظ پایبندی به اخلاق الهی ملامت کرد.
وی با قرائت شعری از حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه سنایی غزنوی ادامه داد:
ابلهی دید اشتری به چرا/گفت نقشت همه کژست چرا
گفت اشتر که اندرین پیکار/عیب نقاش میکنی هشدار
در کژیام مکن به نقش نگاه/تو زمن راه راست رفتن خواه
نقشم از مصلحت چنان آمد/از کژی راستی کمان امد
شعر اخلاقی؛ شعری است که انسانها را به کار نیک دعوت کند اشعار سنایی و ابن یمین فریومدی و ...از این دسته اشعار است شعر ی که غالبا با تفکر و جان و ضمیر انسان سر و کار دارد.
وی سپس به داستان احمد بن عبدالله خجستانی اشاره کرد و افزود: از احمد بن عبدالله خجستانی میپرسند که تو مردی خربنده بودی، چگونه به امارت خراسان رسیدی؟ گفت: روزی دیوان حنظله بادغیسی را میخواندم که به این ابیات رسیدم:
مهتری گر به کام شیر در است/شو خطر کن ز کام شیر بجوی
یا بزرگی و عز و نعمت و جاه/یا چو مردانت مرگ رویاروی
بهواسطه خواندن این اشعار تحولی در ضمیر و نهاد من پدید آمد که به هیچ وجه در آن حالتی که بودم نتوانستم راضی باشم.
حالا این بعد ظاهری قضیه است و شعر باید انسان را از اسارت چارپای نفس رها کرده و امیر خراسان ملک جان گردد.
به قول خواجه شیراز: غلام همت آنم که زیر چرخ کبود / زهرچه رنگ تعلق پذیرد آزاد است
که اینها نمونهای از تاثیر شعر بر اندیشه انسان است و حضرت امام خمینی (ره)به همین جهت میفرمود: لسان شعر بالاترین لسان است". اخلاق تنها در خصوصیات فردی خلاصه نمیشود بلکه اخلاق اجتماعی دامنهای بسیار فراتر داشته و اگر شعر اخلاقی را توسعه دهیم میرسیم به اخلاق جهانشمول مانند قیام سیدالشهدا که تاریخ بشریت را تحت تاثیر خود قرار داده است.
شعر اخلاقی جز شعر دینی است و قریب به اتفاق شاعران بزرگ این سرزمین، شعر اخلاقی سرودهاند؛
دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند .../ تا بود وردت دعا ودرس قرآن غم مخور وهر گنج سعادت که خداد داد به حافظ / ازیمن دعای شب و ورد سحری بود ....دهها نمونه دیگر یا اشعار صائب تبریزی که حیرت افزا بوده و هر خوانندهای را به تحسین وا می دارد آنجا که میگوید:
آنچنان کز رفتن گل خار میماند به جا/از جوانی حسرت بسیار میماند به جا
آه افسوس و سرشک گرم و داغ حسرت است/آنچه از عمر سبکرفتار میماند به جا
کامجویی غیر ناکامی ندارد حاصلی/در کف گلچین ز گلشن، خار میماند به جا
جسم خاکی مانع عمر سبکرفتار نیست/پیش این سیلاب، کی دیوار میماند به جا؟
هیچ کار از سعی ما چون کوهکن صورت نبست/وقت آن کس خوش کزو آثار میماند به جا
زنگ افسوسی به دست خواجه هنگام رحیل/از شمار درهم و دینار میماند به جا
نیست از کردار ما بیحاصلان را بهرهای/چون قلم از ما همین گفتار میماند به جا
یا در غزلی دیگر با مطلع: اگر به بندگی ارشاد میکنیم ترا/اشارهای است که آزاد میکنیم ترا
مضامین اخلاقی را به وفور مشاهده میکنیم.
و ایضا در غزل زیر :
هر ساغری به آن لب خندان نمیرسد/هر تشنهلب به چشمهٔ حیوان نمیرسد
کار مرا به مرگ نخواهد گذاشت عشق/این کشتی شکسته به طوفان نمیرسد
آه من است در دل شبهای انتظار/طومار شکوهای که به پایان نمیرسد
جلوه های اخلاق و معنا گرایی و محتوی گرایی در اشعار بزرگان ادب موج میزند در غزلهای عاشقانه سعدی شیرازی این اخلاق گرایی را میتوان بسهولت دریافت در باب خصیصه غیرت میگوید:
دوست دارم که بپوشی رخ همچون قمرت/تا چو خورشید نبینند به هر بام و درت
حالا این عفت کلام و اخلاقیات در شعر سعدی را مقایسه کنیم با اشعار عاشقانه بعضی از شاعر جوان امروز که چقدر تنزل پیدا کردهاند. در دنیای مدرن امروزی و جوامع غیر اسلامی، معنی اخلاق دچار تغییر و تحول شده و معنی اخلاق آن نیست که حکمای بزرگی مانند فارابی ارائه داده بودند و استکبار جهانی معنی اخلاق را مصادره به مطلوب کردهاند و میگویند در اخلاق مدرن حق با کسی است که غلبه کند و قدرت داشته باشد. در اخلاق مدرن، مباحثی مانند حجاب و حیا و غیرت جایگاهی ندارد. در کشورهای غربی و غیراسلامی دولتها برای پیشبرد مقاصد فرهنگی خود فرهنگ و ادبیات را مدیریت کرده و ما میبینیم در این کشورها با حمایت و هدایت دستگاههای امنیتی، رمانها و داستانها و اشعار تولید و در حجم انبوهی ترجمه و چاپ و راهی کشورهای اسلامی کردهاند.
در کشور ما نیز قبل از انقلاب نیز اینها جریان شعر را مدیریت کرده و چه بلاهایی که بر شعر نیاوردهاند و حتی ژانر شعری در قبل از انقلاب با نام اعتراض بخدا رشد و نمو کرده است.
در همین کشور آذربایجان در اثر همین مدیریت شعر ما شاهد هستیم که جریان شعری امروز آذربایجان از مسیر باشکوه شعر گذشته جدا شده است. زمانی قفقاز یکی از پایگاههای شعر فارسی بود و بزرگانی مانند خاقانی شروانی و نظامی گنجوی از آن دیار برخاستهاند اما اکنون شاعران آن دیار با شعر عروضی بیگانه بوده و نتوانستهاند شاعری همتراز شهریار تحویل جامعه ادبی کنند، چرا که مسیر تفکر را عوض کردهاند همان اتفاقی که قبل از انقلاب میخواستند بر سر شعر بیاورند و شعر را بسوی لا ابالی گری و غیرمذهبی سوق دهند.
وی با قرائت شعری از استاد محمدرضا شفیعی کدکنی در انتقاد از وضعیت شعر فارسی آورد:
ای شعر پارسی که بدین روزت اوفکند؟/کاندر تو کس نظر نکند جز به ریشخند
ای خفته خوار بر ورق روزنامهها/زار و زبون، ذلیل و زمینگیر و مستمند
نه شور و حال و عاطفه، نه جادوی کلام/نی رمزی از زمانه و نی پارهای ز پند
یا رب چه بود آنکه دل شرق میتپید/با هر سرود دلکشت، از دجله تا زرند
از شوق هر سرودهی حافظ به ملک فارس/نبض زمانه میزد، از روم تا خجند
زیبد کزین ترقّی معکوس در زمان/از بهر چشم زخم، بر آتش نهی سپند!
کاین گونه ناتوان شدی اندر لباس نثر/بی قربتر ز پشگل گاوان و گوسپند
محمدی ادامه داد: وقوع انقلاب اسلامی در تمام شئونات زندگی تاثیر گذاشت در فرهنگ و سیاست و اجتماع و افکار و ظواهر شهرها و به تعبیر حضرت امام خمینی (ره) تحول در نفوس بود و شعر هم به تبع انقلاب اسلامی رسالت مقدسی پیدا میکند و شاعری مانند استاد شهریار پرچم شعر انقلاب را بر دوش گرفت و با وجود طعنههای مغرضان و اقران از انقلاب دفاع جانانه کرد و با سرودن اشعاری مانند: سلام ای جنگجویان دلاور ...
تو آن سروی که گر سر برکنی سرها بیارایی... و دهها غزل و قصیده، همنوایی خود را با انقلاب اسلامی آغاز کرد
یا شاعران بزرگی مانند مهرداد اوستا و استاد عابد، در این میان، زنده یاد مهرداد اوستا علیرغم اینکه شاعری بسیار بزرگ بود ولی هنوز ناشناخته مانده است شاعری که در قصیده از میان معاصران بی نظیر یا کم نظیراست.
مهرداد اوستا در قصیدهای که تقدیم به پیشگاه عالم ربانی، قطب دایره حکمت و عرفان، فرمانروای کشور آزادگی و مردمی، حضرت امام خمینی (ره) کرده میگوید:
فری ای جهان زیر شهپر گرفته/همای ز گردون فراتر گرفته
ز دامان آخر زمان بردمیده/جهان را چو خورشید انور گرفته
به دریای خون بادبانها گشوده/به توفان درون هر دو لنگر گرفته
ز توحید، رایت به گردون کشیده/ز سر، شرک را تاج و افسر گرفته
برآورده بر چرخ، دامان خرگه/همه باختر تا به خاور گرفته
تو خون شهیدی، تو اشک یتیمی/تو خشم خدایی، شرر در گرفته
همه داد مستضعفان زمانه/ز عفریت زور و بت زر گرفته
انتقاد از دستگاههای متولی شعر و ادب
وی به وظایف خطیر دستگاههای فرهنگی در حوزه شعر اشاره کرد و افزود: دستگاههای فرهنگی از قبیل اداره ارشاد و فرهنگ اسلامی و حوزه هنری و سازمان فرهنگی هنری شهرداری و تبلیغات اسلامی که از بیت المال ارتزاق میکنند، باید با انجام کارهای فنی و تشکیل جلسات متعدد و چاپ آثار، زمینه را برای رشد و شکوفایی اشعار اخلاق محور فراهم کنند.
وی با انتقاد از کم کاری دستگاههای فرهنگی افزود: متاسفانه ما شاهد هستیم دستگاههای متولی شعر و ادب در این باره کم کاری کرده و گاه زمینه را برای بسط و گسترش اشعار و آثار سطحی و کم مایه فراهم میآورند.
در همین جشنواره شعر دهه فجر که اختتامیه آن در تبریز برگزار شد :جای سوال است که آثار برگزیدگان این جشنواره چرا هیچ سنخیتی با شعر با شکوه این دیار و اهداف انقلاب نداشته باشند .در این میان شاعران انقلابی ، مانند مجاهدان صدر اسلام فارغ از حمایت دستگاههای متولی شعر و ادب وظایف سنگینی دارند و باید ابوذر وار وارد میدان شوند و از جریان شعر اصیل انقلاب و اخلاق محور دفاع کنند.
محمدی خاطرنشان کرد: از دستگاههای فرهنگی با این وضعیتی که دارند نمیتوان انتظار داشت، و اخیرا مقام معظم رهبری هم با اشاره به این نقیصه بحث آتش به اختیار را مطرح فرمودند، لذا باید شاعران انقلابی و آیینی خود براساس وظایف انقلابی وارد میدان شوند و شعر اخلاق محور را نجات دهند چرا که بیگانگان و به تبع آن مدیران نالایق و غافل فرهنگی نمیخواهند و یا نمیتوانند نسبت به گسترش شعر اخلاقی و حماسی مخصوصا در میان نسل جوان اقدام کنند و ما متاسفانه میبینیم محیط شعر جوان دچار آلودگیهایی شده است.
وی ادامه داد: الآن شبکههای ماهوارهای مانند بی بی سی به صورت انبوه اقدام به تولید مستندات از شاعرانی میکنند که کاملا در راستای اهداف آنها بوده و میخواهند با الگو سازی جریان اصیل شعر را منحرف کنند و کاملا حساب شده اقدام میکنند و نمیتوان در مستندات اینها رد پایی از شاعران ولایی و شیعی و انقلاب یافت.
گزارش فارس حاکی است، در این نشست ادبی حامد شبخیز مسئول بسیج هنرمندان استان و شاعران استاد جلال محمدی، استاد حسنی، استاد فری ،حاج علی حسینزاده، قربان زارعی، صادقی، مجاهد تبریزی، آرباتان، زرنقی ،حیدری ،شکری فرد ، شاهی ،محمدی ،پور علی ،مروت دل، هادی قهرمانی، چراغی، احمد نیکی، رائف، باحجب، علیزاده و شهودی حضور داشتند.