هنر سوزن‌دوزی یکی از هنرهای تاریخی و فاخر دست زنان بلوچ و ترسیم کننده نقشه راه مد و لباس ایرانی است که طول چند هزار سال گذشته همچون برگی زرین، هویت و شناسنامه فرهنگی قوم بلوچ را به نمایش گذاشته است
کد خبر: ۸۹۹۵۸۱۴
|
۱۳ اسفند ۱۳۹۶ - ۰۹:۵۱
به گزارش خبرگزاری بسیج از زاهدان، از گذشته تا به امروز همواره انسان ها با هنر تلاش کرده اند که به زندگی خود رنگی الهی بخشیده و خود را به کمال برسانند، در ایران همواره هنر با صنعت گره خورده است به گونه ای که همواره هنر در ایران باستان همچون آب رودخانه روان بوده و اگر بخواهی بهترین تعریف را از هنر ایران باستان داشته باشیم باید بگویم که ایرانیان همواره با هنر زندگی کرده اند.

سیستان و بلوچستان، این‌ خط‌ه گسترده‌ و خشک، با مردمان سخت کوش و خستگی ناپذیرش به عنوان مهمترین خواستگاه ‌یکی از ظریف‌ترین‌ هنرهای دستی ایرانی‌ شناخته می شود به گونه ای که آنچه ساکنان این‌ منطقه از دیر باز به عنوان ‌پیشکش به میهمانان اهدا می کردند امروزه به عنوانی گوهری گران بها در ایران و جهان شناخته می شود چرا که تلفیقی صمیمانه‌ از صبر و ‌هنر زنان و دختران هنرمندی است‌ که‌ در هیات سوزندوزی‌ هایی‌ ظریف‌ و جذاب متجلی‌ یافته و تبدیل به هنرصنعتی ارزنده و بی بدیل شده است به گونه ای که باید آن را نور چشم زنان بلوچ نامید و بس.

بدون‌ تردید سوزندوزی‌ بلوچی را باید در جایگاه والای یکی از اصیل ترین، زیباترین‌ و جالب‌ترین‌ صنایع‌ دستی‌کشور به حساب آورد که آوازه شهرتش به فرسنگ‌ها دورتر از این خاک رسیده و مردم بسیاری از نقاط مختلف جهان، بلوچستان را به پشتوانه آن می‌شناسند، هر جا که رد پایی از زنان بلوچ دیده شود، سوزن‌دوزی نیز عظمت خود را نشان می‌دهد این‌ هنرصنعت که بیانگر خصوصیات و ویژگیهای هر منطقه از سیستان و بلوچستان است‌ و در آن ذوق‌ و خلاقیت زنان سوزندوز به صورت‌ طرحهای‌سنتی محلی به زیباترین شکل بر تار و پود پارچه نقش می بندد، امروزه‌ در ‌میان صنایع‌ هنری و سنتی کشور در جایگاه بالایی قرار دارد.



سوزن دوزی هنر فراموش شده جنوب شرق کشور

بلوچ‌دوزی یا سوزن‌دوزی اصیل بلوچ که روزگاری تنها نوع سوزن‌دوزی در کشور که یادگار پیوند فرهنگ ایرانی با گذشته تاریخی و افسانه‌ای خود است، همواره با ظرافت و توانایی خارق‌العاده سرپنجه زنان بلوچ توسعه یافته و همچنان رواج دارد، شاید نتوان سند دقیقی از تاریخچه هنر سوزن دوزی ارائه کرد اما در خصوص قدمت و معرفی هنر سوزن دوزی زنان بلوچ می توان به این بسنده کرد که در آثار کشف شده، بر روی سفال های مربوط به هزاره پنجم و ششم قبل از میلاد اشکالی هندسی مشابه نقوش دست زنان بلوچ دیده می شود و همچنین به اعتقاد برخی پژوهشگران و بر اساس شواهد موجود نقوش سوزن دوزی بلوچ قرابت و نزدیکی خاصی با نقوش سنگ نگاره های پیش از تاریخ دارد که همین قدمت سوزن دوزی باعث شده بر جذابیت و اعتبار این هنر راز آلود اضافه شود.

سوزن دوزی از جمله هنرهای از یاد رفته ایران است که منبع درآمد خوبی برای بسیاری از خانواده‌های بلوچ به‌حساب می آید هنر ظریف و پر سابقه‌ای که هیچ‌کس به‌درستی نمی‌داند از چه زمانی در ایران آغاز شده اما در طول هزاران سال با دست پرتوان زنان بلوچ و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و تاکنون زنده مانده و اقتصاد خانواده را در این منطقه تحت‌الشعاع قرار داده است به گونه ای که در مناطق شهری و روستائی‌ بلوچستان کمتر زن‌ یا دختری را می توان یافت‌ که‌ با این‌ هنر‌اصیل و ارزنده آشنائی‌ نداشته باشد.

در بیانی بهتر باید گفت که سوزندوزی‌ آنچنان با زندگی‌ زن‌ بلوچ درهم آمیخته که‌ وقتی درصدد یافتن منشا و مبدا آن برآئیم در این‌ کار کمتر به جایی می رسیم چرا که هر دختر بلوچ از سنین کودکی‌، ضمن آموختن و انجام امور مربوط به‌ خانه‌ داری‌‌موظف به‌ فرا گرفتن سوزندوزی‌ نیز هست و به دلیل دخالتی که‌ سلیقه های گوناگون در تهیه‌ نوارهای سوزندوزی‌ دارد میتوان طرح ها و نقش های متنوع و اصیل سوزندوزی‌ را در همه مناطق سیستان و بلوچستان یافت.

بر این‌ اساس میتوان به‌ جرات گفت تقریبا تمام دختران‌و زنان بلوچ که‌ در فاصله سنی ۱۰ تا ۴۵ سالگی قرار دارند با سوزندوزی‌ آشنایند.‌ شناخت‌ این‌ هنر ارزنده توسط‌ ساکنان سایر شهرها با افزایش‌ تقاضا برای محصولات‌سوزندوزی‌ و ازدیاد تولید در مناطق مختلف مقارن‌ بوده‌ است‌ و از این‌ رو انواع رومیزی،‌کوسن‌، سفره، آباژور، پرده‌ و غیره نیز توسط‌ سوزندوزان تولید می شود و با وجود مهجور ماندن و عدم حمایت دولتی همچنان ترسیم کننده نقشه راه مد و لباس ایرانی است که در صورت شناساندن آن و حمایت از هنرمندان سوزن دوز سیستان و بلوچستان این قابلیت را دارد که نقشه راه مد و لباس بازارهای جهانی شود.


سوزن دوزی، هویت، موجودیت و شناسنامه فرهنگی بلوچستان

زنان و دختران بلوچ با سوزن‌دوزی زندگی میکنند و آن را همچون خوردن غذا و تنفس هوا واجب می دانند قدمت این هنر و رواج آن در همه مناطق بلوچستان به حدی است که از آن به منزله هویت، موجودیت و شناسنامه فرهنگی این قوم یاد می‌شود، هر دختری به‌موازات آموزش اصول زندگی، سوزن‌دوزی را نیز فرامی‌گیرد و با نقوشی هندسی جهانی خیال‌انگیز را به نمایش می‌گذارد هویت فرهنگی زنان و دختران بلوچ موجب شده تا تمامی آنان چه افرادی که در ایران و در استان سیستان و بلوچستان زندگی می‌کنند و چه آن‌هایی که در پاکستان، افغانستان یا در دیگر نقاط دنیا سکونت داشته از فقیر و غنی، از لباس های سوزن‌دوزی شده استفاده می کنند.

سوزن‌دوزی هنرصنعتی است با قدمت و سابقه‌ای به بلندای تاریخ قوم بلوچ، به همین دلیل به آن بلوچی‌دوزی هم می‌گویند، این هنر صنعت ریشه در تار و پود زندگی عشیره‌ای منطقه، بازتاب ذوق و خلاقیت زنان در آیینه نقوش و طرح‌های جاودانه دارد که هر بیننده ای را در نگاه اول جادو میکند ریشه‌های این هنر را می‌توان در لایه‌های زیرین تاریخ قومی منطقه یافت.

با وجود بی مهری ها و عدم حمایت های دولتی، بسیاری از زنان و هنرمندان قدیمی بلوچ‌دوزی بدون توجه به بی‌مهری‌ها و عدم توجه مراکز فرهنگی و بدون هیچ چشم‌داشتی، این هنر در شرف انقراض را زنده نگه داشته‌اند و با اینکه برای آنان این هنر زمینه شغلی نداشته و سودجویان آثار فاخرشان را به قیمتی ناچیز خریداری کرده تا در شهرهای دیگر به فروش برسانند این هنر را برای دل خود ادامه داده و به اندک درآمد مالی آن برای گذران زندگی دل بسته اند.


سوزن دوزی بلوچی در گذر تاریخ

در واقع هنر سوزن دوزی جزء معدود هنرهای ایرانی است که تاکنون هیچ اثر مکتوب و مستقلی از پیشینه آن نوشته نشده البته می توان با مطالعه دقیق آثار بازمانده در موزه ها و کتاب های منتشر شده در خارج از کشور پی به اهمیت و ضرورت حضور چشمگیر آن در زندگی امروزی زنان بلوچ نیز برد، از آن زمان که اولین اقوام بلوچ استخوان تیز پرندگان و ماهی ها به عنوان سوزن به کار گرفته و با آن بر تار و پود پارچه نقش زده اند تا به امروز که سوزن ها با اشکال مختلف و حتی سفارشی در دسترس است، از سوزن دوزی به عنوان هنری تزئینی برای البسه بانوان استفاده شده است.

پس از ظهور اسلام در ایران سوزن دوزی بلوچی نیز همچون دیگر رودوزی های سنتی ایران به حیات خود ادامه داد و با وجود اینکه تحولی شگرف در نقش ها و طرح های ایرانی پدیدار شد اما ویژگی های ایرانی بودن خود را از دست نداد، در نگاره های سوزن دوزی بلوچ، گرچه مبنای بسیاری از نقوش و طرح ها بر پایه اصول هندسی نهادینه شده و می توان اشکال منظم هندسی را در آن مشاهده کرد اما با زندگی، طبیعت و بینش خاص مردم این منطقه به محیط پیرامون نیز در ارتباطی مستقیمی بوده تاجایی که اعتقادات مذهبی هنرمندان در بعضی از نقاط و پرهیز از شبیه سازی و همانند پردازی، موجب شده تا سبک جدیدی از پردازش طبیعت و محیط زندگی وارد این هنر اصیل شود.



مد و تغییرات و تحول در البسه زنان بلوچ

گذر زمان همواره در پوشش مرد هر منطقه اثرگذار بوده و حتی در برخی موارد آن را به صورت کامل تغییر می دهد اما پوشش زنان بلوچ با آنکه بر اثر گذر زمان شاهد تغییراتی ظاهری بوده اما هیچگاه این تغییرات بنیادی و ریشه ای در آن ایجاد نشده است چرا که این تغییر و تحول ها نتوانسته در اصل فرم لباس بلوچ و یا نقوش سوزن دوزی تغییری ایجاد کند چرا که تغییرات ایجاد شده همواره در جهت جذابیت و زیبایی البسه بانوان این دیار بوده است و اگر غیر از این تغییری صورت گرفته که یا با فرهنگ و باورهای مردم بلوچ در تضاد بوده و با آن در تضادی عمیق بوده تنها در مدتی کوتاه بر پوشش مردمان این دیار اثر گذاشته و ماندگاری چندانی نداشته است.

درست به همان صورتی که مد در اکثر فرهنگ های جهان اثر گذار بوده و مورد توجه ویژه ملل دیگر نیز قرار قرار گرفته است و مردم هر منطقه با توجه به شرایط و تحولات و دگرگونی ها مد تغییر کرده اند مردم بلوچ نیز از این قاعده مستثنی نبوده اند، در سال های دهه پنجاه فرم البسه زنان بلوچ و به دلیل سفرهای مختلف به مناطق دیگر و ارتباطات فامیلی و قبیله ای با دیگر ساکنان جهان و با توجه به شرایط زمان رو به تغییر رفته که اکثر چین و یا برش های فرم لباس زنان بلوچستان الهام گرفته از مارک های معتبر کشورهای همسایه ایران از جمله برندهای مشهور کویتی در منطقه بوده است با توجه به مراوده مردم بلوچ با کشورهای عربی و کویت رایج ترین مدهای کویتی در آن سال های رواج داشته است که همین امر سبب شد تا نوعی چین در لباس های بلوچی برای اولین بار بنام کویتا چین ایجاد شود چرا که قبل از آن برش های پارچه البسه زنان بلوچ به صورت ساده به یکدیگر وصل شده و بعد از آن کویتا یا کویته چین وارد لباس زنان بلوچستان شد.

و بعد از آن با توجه به مصادف بودن با انقلاب پنجاه هفت مردم ایران به تبع آن البسه زنان بلوچ نیز تحت تاثیر این تحولات قرار گرفت به شکلی که قبل از انقلاب اسلامی بر روی پوشش البسه محلی این سامان فقط یک روسری مستطیل شکلی بنام مهنا می پوشیدند که بعد از آن زمان چادر رنگی و سپس چادرهای سیاه مورد استفاده قرار گرفت و همچنین لباس هایی با مدل خفاشی و گشاده در بین زنان بلوچ با الهام از مانتوهای خفاشی مد شد.

این تغییرات تنها در فرم لباس زنان بلوچ در آن زمان لحاظ نگردید بلکه در دوخت سوزن دوزی نیز ورود پیدا کرد و از آن زمان بود که اشکال جدیدی از هنر سوزن دوزی رواج یافت و تا جایی پیش رفت که نامگذاری دوخت های سوزن دوزی به اشخاص معروف و محبوب آن سالها رسید و امروزه نیز اکثر دوخت های سوزن دوزی نوین که بر اساس یک نقشه طراحی می شوند با نامگداری بر روی شخصیت های محبوب هنری ، ورزشی و حتی سیاسی با هنر سوزن دوزی نوین طراحی می شوند.



رنگین کمانی از رنگ بر تار و پود البسه بلوچی

مردم بلوچستان را باید جز معدود اقوام ایرانی دانست که همواره بر پوشش محلی خود پایبند هستند تا جایی که این لباس های فاخر بر تن زنان بلوچ چنان خود نمایی می کند که نخستین جذابیت گردشگران این منطقه سوزن دوزی بلوچ و اولویت خرید مسافران البسه های بلوچی و محصولات سوزن دوزی است و آن را زیباترین صنعت دستی ایران می دانند.

در میان مردم بلوچ فرهنگ استفاده از لباس های محلی تبدیل به پیوندی ناگسستنی با تاریخ و فرهنگ غنی این قوم شده است تاجایی که زنان بلوچ معتقدند البسه محلی مکمل شخصیت و نشانه بارز هویتی آنان است این نمود را میتوان حتی در فرهنگ عامه مردم بلوچستان نیز مشاهده کرد به گونه ای که پوشش نقش تعیین کننده و مهمی در مناسبات اجتماعی دارد.

یکی از نکات قابل تامل در پوشش زنان بلوچ جیب لباس آنهاست به گونه ای که جیب بزرگ البسه زنان بلوچ که به اعتقاد آنها فقط منحصر به پوشش محلی بلوچ و سنبل این البسه است به عنوان نمادی برای شجاعت و دلاوری زنان بلوچ می باشد تاجایی که اگر زنی مرتکب سهوء یا خطایی شد او را بی پندول یا بی جیب خطاب می نمایند چرا که کاربرد این لفظ به زن نشانه ضعف زن و بی غیرتی در فرهنگ بلوچ بشمار می رود این موضوع را میتوان به نداشتن سبیل برای مردان و یا ریش گرو گذاشتن مقایسه کرد چرا که در واقع جیب زنان بلوچ نیز همچنین حکمی دارد .



تسخیر بازارهای داخلی و خارجی به دست سوزن دوزی ماشینی

در یک دهه گذشته وفور برندهای چاپی و بی کیفیتی که بیشتر توسط کشور پاکستان با استفاده چرخ و ماشین دوخته می شوند و با نام سوزن دوزی بلوچ تولید و روانه بازارهای داخلی و خارجی می شود موجب رکود بازار هنرمندان بلوچ شده به گونه ای که از طرف دیگر عدم توجه به معرفی و بازاریابی این محصول منحصربفرد توسط نهادهای دولتی مربوطه ، موجب شده تا زنگ خطر کوچ اجباری نقوش "دس دوچ" یا همان دست دوز از البسه زنان بلوچ موجب شود تا نگرانی های زیادی برای علاقمندان به فرهنگ و هنر ایران زمین پدیدار شود و هنر اصیل سوزن دوزی در بازارهای داخلی و خارجی جای خود را به محصولات ماشینی بی کیفیت با مارک جعلی سوزن دوزی بلوچ بدهد و هیچ کس نیز برای تغییر این شرایط اقدامی نکند.

بیش از 45 سال از زمانی که پاکستان به قابلیت های جهانی شدن صنعت سوزن دوزی و استعدادهای موجود در این هنر منحصربفرد پی برده و برای در دست گیری بازارهای جهانی با راه اندازی کمپانی های تولید مواد اولیه محصولات سوزن دوزی و تولید و دوخت و دوز لباس های بلوچی توانست یکی از قطب های موثر در صنعت سوزن دوزی باشد پاکستانی ها با بازاریابی و شناساندن هنر سوزن دوزی توانستند جای پای خود را در عرصه مد و لباس در بازارهای جهانی باز نماید اما هنوز هم هنر زنان و دختران ایرانی در کشور خودمان نیز ناشناخته مانده است.

این موضوع باعث شده تا حتی بیشترین مواد اولیه سوزن دوزی بلوچ از جمله کاموا، پارچه، آینه و نوارهای نخی مصرفی سوزن دوزان ایرانی توسط کشور پاکستان تولید و عرضه شود تاجایی که رونق خرید و فروش این محصولات پاکستانی در بازارهای استان های همجوار پاکستان به خصوص در سیستان و بلوچستان موجب رونق اقتصادی در پاکستان و سود آوری برای تولید کنندگان این کشور شود.


هنرمندان سیستان و بلوچستان چشم انتظار حمایت دولت

اگرچه در چند سال اخیر تعداد کمی از طراحان بلوچ مد و لباس با هزینه شخصی و بدون هیچگونه حمایتی از سوی نهادهای دولتی با دایر نمودن نمایشگاه ها و مزون های لباس در تهران توانسته اند با غلبه بر مشکلات قدم های موثری را در معرفی سوزن دوزی بلوچی بردارند اما لازم است تا نهادهای حمایتی و وابسته دولتی برای حمایت بیشتر از این مهم پیش قدم شوند و نسبت به میراث فرهنگی ایران زمین بیش از این تعلل و کم توجهی ننمایند و با یک اقدامی موثر و برنامه ریزی اصولی قدم های بلندی در راه رونق اقتصاد ایران در بخش مد و لباس ایرانی و اسلامی بردارند.

به عقیده مردم منطقه و کارشناسان اقتصادی، پتانسیل های موجود در سوزن دوزی بلوچی، در صورت سرمایه گذاری بخش دولتی و حمایت از هنرمندان این بخش و بازاریابی مناسب برون مرزی می توان بر گستره علاقمندان و استفاده کنندگان این محصول جذاب در ایران و جهان افزود و صنعت مد و لباس ایرانی را از انزوا خارج کرد تا این بار لباس های زیبای بلوچی بر تن زنان و دختران دنیا پوشانده شود، اما به لطف بی مهری ها و غفلت های صورت گرفته مسئولین مربوطه و عدم شناسایی این صنعت جذاب و پرکاربرد نه تنها امروزه از استقبال بازارهای جهانی جهت خرید محصولات تولیدی دست زنان بلوچ هیچ گونه خبری نیست بلکه به گفته هنرمندان این صنعت، اکثر سفارشات به صورت واسطه ها و با روش سنتی آن هم تنها در محیطی محدود به کشورهای حاشیه خلیج فارس و چند کشور اروپایی انجام می شود که در این میان سود میلیاردی آن به جیب گشاد واسطه های سنتی سرازیر می شود که در این آشفته بازار به خوبی از محرومیت مردم منطقه سوء استفاده می کنند و دستمایه ماه ها وقت و زحمت زنان و دختران بلوچ را به قیمتی ناچیز خریداری می کنند.

بی شک کاربرد محصولات سوزن دوزی بلوچی تنها به البسه زنان و مردان محدود نمی شود بلکه می توان با اندکی تغییر در شیوه دوخت از این هنر جذاب و زیبا در صنعت مبل و میز، روپوش صندلی هواپیما، اتوبوس ها، رومیزی، دکوراسیون منزل استفاده کرد، همچنین تنوع پذیری لباس زنان بلوچ و کاربرد رنگ های شاد در هنر سوزن دوزی باعث شده روز به روز بر شمار علاقمندان به این هنر و البسه زنان بلوچ ا فزوده شود و هنر دست زنان بلوچ را در کانون توجه طراحان لباس و مد قرار دهد که در صورت توجه دولت به این هنر شاید سود حاصله از این صنعت جذاب و پرکاربرد کمتر از سایر صنایع پر درآمد کشور نباشید.



قاچاق سوزن‌دوزی پاشنه آشیل سوزن دوزی بلوچی است

در همین رابطه معاون صنایع دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان با تاکید بر اینکه قاچاق سوزن دوزی از کشورهای همسایه پاشنه آشیل سوزن دوزی بلوچی است، اظهار کرد: متاسفانهسوزن دوزی‌های افغانستانی به طور قاچاق از مرز افغانستان وارد سیستان و بلوچستان شده که به یک تهدید جدی برای سوزن دوزی بلوچی تبدیل شده است.

وی با بیان اینکه بالاترین درصد میزان اشتغال در حوزه صنایع دستی سیستان و بلوچستان مربوط به سوزن دوزی است، خاطرنشان کرد: بسیاری از زنان و دختران بلوچ از راه این هنر امرار معاش میکنند که قاچاق سوزن دوزی های بی کیفیت و ماشینی موجب کم رونق شدن کار آنان و ایجاد مشکلات اقتصادی برای آنها می شود.

بهروز عیسی‌زهی افزود: با توجه به مرز مشترک با افغانستان سوزن دوزی افغانی با قیمت پایین وارد مرز سیستان و بلوچستان می شود و در بازارچه رزاق‌زاده زاهدان به وسیله تعداد زیادی از فروشندگان افغانی به فروش می رسد تاجایی که این سوزن دوزی‌های قاچاق به شهرهای دیگر نیز راه پیدا کرده است.

وی اذعان داشت: مواردی چون استفاده از مواد اولیه نامرغوب و نخ‌های ضخیم، کیفیت و قیمت پایین سوزن دوزی های افغانی موجب بروز مشکلات زیادی برای سوزن دوزی‌های بلوچی می شود.

عیسی‌زهی با اشاره به دیگر آسیب هایی که سوزن دوزی بلوچی را تهدید می‌کند، گفت: نقوش افغانستانی در سوزن دوزی بلوچی رواج پیدا کرده و نقوشی که در سوزن دوزی افغانستانی به کار می‌رود نقوش اصیل بلوچی نیست که این موجب بروز آسیب های جدی برای این هنر اصیل می شود.

وی تصریح کرد: مسئولان باید به این امر توجه بیشتری داشته باشند و با کنترل مرزها و آگاهی بیشتر ماموران انتظامی نسبت به این قضیه، جلوی این معضل را بگیرند تا هنر سوزن دوزی که اشتغال زیادی ایجاد کرده، دچار آسیب نشود



سوزن دوزی آمیزه ای ذهنی از آهنگ و حرکت است

خلیل نبات زئی اظهار کرد: صنایع دستی سیستان و بلوچستان به ویژه در شهرستان نیکشهر، سرباز و قصرقند شامل سوزن دوزی، حصیربافی، سکه دوزی، سفالگری، طلاسازی و آهنگری است که در این میان هنر سوزن دوزی و حصیربافی در این مناطق از جایگاه ویژه ای برخوردار هستند.

وی افزود: در واقع سوزن دوزی آمیزه ای ذهنی متشکل از آهنگ و ریتم حرکت دست ها بر تار و پودی سرد و بی روح پارچه هاست که موجب خلق آثاری جاودانه و زیبا می شود به گونه ای که در طول قرن های متمادی همراه و همزاد زنان و دختران بلوچ زندگی کرده و پرورش یافته است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سرباز با بیان این مطلب که دختران و زنان این دیار با انتخاب نخ و پارچه طرح ها و نقش هایی جسورانه و بدیع می آفرینند، گفت: طرح ها و نقش های سوزن دوزان بلوچ نتیجه سنتی هزاران ساله و بجامانده از هزاران هزار ذهن پویاست تاجایی که هر کش پس از دیدن این نقوش زیبا و عرفانی متحیر می ماند که این همه زیبایی در کجا، چگونه و توسط کدامین ذهن هنرمند خلق شده و در قالب چنین البسه رنگارنگی شکل گرفته است تا زینت بخش محفل گرم سوزن و نخ و پارچه باشد.

نبات زئی ادامه داد: بیشتر نقوش نقش بسته بر این آثار زیبا الهام گرفته از حیوانات و پرندگان مختلف و گیاهانی بوده که به مرور دستخوش تغییر و تحول شده و به صورت اشکال هندسی ماندگاری شده اند که خود نیز از ویژگی های طرح و نقش های قدیمی اصیل سیستان و بلوچستان است.

وی با تاکید بر اینکه سوزن دوزی بلوچی از تولد تا مرگ همدم زنان و دختران بلوچ است، خاطرنشان کرد: دختران بلوچ از هفت سالگی این هنر ظریف، اصیل و ماندگار را در کنار دیگر زمینه های خانه داری از مادران خود می آموزند که همین انتقال نسل به نسل از مادر به دختر موجب بقا و ماندگاری آن در طول هزاران سال شده است.





سوزن دوزی بلوچی نیازمند توجه ویژه بخش خصوصی و دولتی است

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سرباز اذعان داشت: بی شک در مناطق شهری و روستایی سیستان وبلوچستان کمتر زن یا دختری بلوچی را می توان یافت که با این هنر اصیل و ارزنده آشنایی نداشته باشد حتی افراد تحصیل کرده و یا حتی آنانی که به دگر مناطق کشور کوچ کرده اند نیز به خوبی با اصول این هنر آشنا بوده و در مواقع بیکاری از آن به عنوان عاملی برای آرامش و گذراندن وقت استفاده می کنند.

وی با اشاره به اینکه طرح ها و نقش های متنوع و اصیل سوزندوزی در منطقه بلوچستان به سبب سلیقه های گوناگون در تهیه ی نوارهای سوزندوزی و طرح های آن است، اظهار داشت: هر کس می تواند با سلیقه شخصی خود و حس زیبایی شناسی شخصی طرح های خاصی را بر تارو پود بی جان پارچه نقش کند که این مهم موجب تنوع زیاد در نقش ها و طرح های سوزن دوزی بلوچی شده است.

نبات زئی با تاکید بر اینکه سوزن دوزی زنان شهرستان های سرباز و نیکشهر از ظریف ترین و اصیل ترین سوزن دوزی در بلوچستان محسوب می شود، بیان کرد: سوزن دوزی منطقه نکهچ دهستان مهبان، روستاهای جکان و کوچینک، اسپکه، چاهان، فنوج، بنت و سرباز خیلی مشهور است بطوریکه یک دست لباس بلوچی با قیمتی بین 300 هزار تومان تا 3 میلیون تومان دوخته می شود.

وی ادامه داد: سوزن دوزی بلوچی که میراث ماندگار زنان بلوچستان است در آثار ملی کشور به ثبت رسیده و برخی از هنرمندان این هنر توانسته اند در جشنواره های جهانی در جایگاه نخست جای گیرند.

رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سرباز با اشاره به اینکه در کشور و حتی در برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس زنان بلوچ را با توجه به هنر سوزن دوزی بی نظیرشان می شناسند، خاطرنشان کرد: سوزن دوزی بلوچی علاوه بر اینکه هنری ماندگار است با گوشت و خون مردمان این منطقه گره خورده به گونه ای که مردمان این

دیار با آن زندگی می کنند و همین اهمیت دادن به این هنر موجب شده تا سوزن دوزی بلوچی حتی در خارج از ایران طرفداران زیادی داشته باشد.

وی در پایان با تاکید بر اینکه سوزن دوزی بلوچی نیازمند توجه ویژه بخش خصوصی و دولتی است، تصریح کرد: متاسفانه تاکنون بازاریابی و برنامه ریزی دقیقی برای شناساندن این میراث ماندگار زنان بلوچ انجام نشده که لازم است سرمایه گذاران خصوصی و دولتی هرچه زودتر برای حمایت از این هنر اصیل پیش قدم شوند تا این هنر اصیل به جایگاه اصلی خود در ایران و جهان برسد
ارسال نظرات