افزایش بودجه دانشگاه ها؛ نوشداروی بعد از مرگ سهراب

به گزارش خبرگزاری بسیج، لایحه بودجه سال 1397 امروز توسط رئیس جمهور تقدیم مجلس شورای اسلامی شد تا پس از بررسی و تصویب به نهادهای اجرایی ابلاغ شود.

ارقام کلی بودجه سال 97 در بخش منابع عمومی 368هزار میلیارد تومان است که نسبت به بودجه مصوب سال 96 حدود 6درصد رشد داشته است و درآمدهای مالیاتی و گمرکی و سایر مبلغ 193 هزار میلیارد تومان است. همچنین در این لایحه قیمت نفت بر اساس بشکه ای با پایه 55 دلار و نرخ تسعیر ارز که در واقع یک نرخ حسابداری است، از قرار 3500 تومان محاسبه شده است.

هزینه های جاری دولت نیز با رشد 9/8 درصدی همراه بوده اما طرح های عمرانی با 15درصد کاهش و طرح های تملک دارایی مالی با 8/44 درصد افزایش همراه بوده است.

رویکرد اصلی بودجه سال ١٣٩٧ آنگونه که رئیس جمهور در صحن علنی مجلس گفت "رشد اقتصادی فراگیر، اشتغال ‌زا و ضد فقر" با رویکرد پنجگانه اقتصاد مقاومتی است.

بر این اساس دولت دستگاه ها را مکلف کرده است در جهت تسریع در اجرای سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، استفاده گسترده از ظرفیت‌های بخش خصوصی و تعاونی، فعال نمودن ظرفیت‌های بلا استفاده اقتصاد کشور، تمرکز در حوزه‌های پیشران رشد اقتصادی، استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی در فضای تعامل سازنده با اقتصاد جهانی، کمک به اشتغال جوانان و زنان با تأکید بر فارغ‌التحصیلان آموزش عالی، انضباط مالی و صرفه‌جویی در هزینه‌ها، بهره‌برداری اهرمی از اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای و جلب بیشتر مشارکت بخش خصوصی برای اجرای آنها، ساماندهی بدهی‌های دولت و کمک به خانوارهای با درآمد پایین به منظور کاهش فقر گام بردارند.

اما یکی از مهمترین نهادهای تاثیرگذار در روند حرکتی کشور با توجه به برنامه های از پیش تعیین شده، نهادهای علمی هستند که عموما زیر نظر دو نهاد زیرمجموعه دولت یعنی وزارت علوم و معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور هستند. در بودجه سال 97 نسبت به سال 96 افزایش 118درصدی در ردیف بودجه وزارت علوم به چشم می خورد که بخش عمده آن بودجه اختصاصی به دانشگاه های زیرمجموعه این وزارتخانه است.

بودجه اختصاصی دانشگاه ها و سایر نهادهای علمی در جدول ذیل آمده است:

بودجه علمی کشور در سال 97 افزایش می یابد اما این مبلغ افزوده شده در چه محل هایی مصرف خواهد شد؟

آیا هدف دولت از افزایش بودجه علمی کشور همان تحقق رویکرد موردنظر یعنی رشد اقتصادی فراگیر، اشتغال‌زا و ضد فقر است؟

آخرین آمار بیکاری در ایران نشان می دهد با تعریف پذیرفته شده برای فرد فعال و بیکار، حدود سه میلیون و 156هزار نفر بیکار و 23میلیون و 827هزار نفر شاغل هستند. اما نرخ بیکاری در میان فارغ التحصیلان دانشگاهی و جوانان دوبرابر است یعنی حدود ۲۴/۴درصد. البته با تغییرات اندکی این آمار متغیر نقل قول می شود که دلیل آن هم تعریف مراکز آماری از جمعیت فعال و بیکاری است.

افزایش بودجه نهادهای علمی اگرچه همراه با افزایش هزینه های دولت است اما در هر حال امری خوشایند برای اهالی علم محسوب می شود. در این میان باید به بررسی جزئیات این مبالغ افزوده شده پرداخت که در جهت تحقق رشد علمی و درمان معضلاتی مانند بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی باشد.

بیکاری فارغ التحصیلان یکی از دغدغه های اصلی دولت در سال های اخیر بوده است. چرا که بسیاری از کارشناسان علوم اجتماعی ناهنجاری های جامعه از قبیل ازدواج دیرهنگام و آسیب های آن را ناشی از بیکاری جوانان پس از فارغ التحصیلی دانشگاه می دانند.

وضعیت اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی به تناسب کیفیت دانش آموختگان و نام دانشگاه بخصوص است و این امر در کل دنیا مرسوم است به طوری که در نظام رتبه بندی «کیو اس» که در اسفند 95 منتشر شد 10 دانشگاه برتر دنیا در زمینه اشتغال معرفی شدند که بر اساس آن دانشگاه کالیفرنیای آمریکا در صدر قرار دارد:

این تناسب در کشوری مانند ایران نیز تقریبا صادق است به گونه ای که فارغ التحصیلان دانشگاه های برتر کشور در رشته های خاص کمتر بیکار می شوند و این مساله در تخصیص بودجه و میزان بهره مندی دانشگاه و استان موردنظر نیز باید در نظر گرفته شود.

نگاهی به بودجه دانشگاه ها در سال 97 نشان می دهد که بیشتر دانشگاه هایی که با بالاترین میزان افزایش بودجه مواجه شده اند دانشگاه هایی هستند که عموما در دروس انسانی فعالیت می کنند در حالی که بیشتر آمار بیکاری نیز در میان فارغ التحصیلان همین رشته های انسانی است اگرچه لزوم توجه به این رشته ها و بومی سازی آن برای اهداف علمی و فرهنگی کشور بر کسی پوشیده نیست.

​چاره چیست؟

به نظر می رسد با توجه به ورود بخش خصوصی به لایه های اقتصادی کشور و سودمحوری این نهادها و در مواردی طمع بیش از اندازه کارفرمایان موجب بهره برداری مالی از نیروی کار شده و یکی از ایرادهایی که کارشناسان به طرح کارورزی دولت گرفته بودند همین مورد است.

بنابراین دولت باید به دنبال راه چاره دیگری باشد. در این میان استفاده از ظرفیت های وزارت علوم و تخصیص بودجه در خور توجه به نهادهای علمی زیرمجموعه این وزارتخانه زمانی می تواند راه گشا باشد که محل مصرف این مبالغ دارای ضریب کارایی فزاینده ای باشند.

بر این اساس دانشگاه ها باید مستقیما به امر اشتغال فارغ التحصیلان ورود کنند و با ایجاد شهرک های صنعتی دانشگاهی با استفاده از بودجه دولتی بجای طرح «کارورزی» و «کاج»، فارغ التحصیلان و دانشجویان مستعد خود را در امور تولیدی و دانش بنیان به کار گیرند.

دولت همانگونه که شهرک های صنعتی ایجاد کرده و با ارائه تسهیلات لازم سرمایه گذاران را تشویق به سرمایه گذاری در این شهرک ها می کند و امروزه بیشتر تولیدات صنعتی و اشتغال در داخل شهرک های صنعتی صورت می گیرد. بر این اساس دولت و وزارت علوم می توانند با همکاری دانشگاه ها شهرک های تولید دانشجویی و شرکت های دانش بنیان را ایجاد نمایند تا دانشجویان همزمان با دوران تحصیل دوره های کارآموزی را در این شهرک ها گذرانده و پس از فارغ التحصیلی نیز در آنها مشغول به کار شوند.

بدین ترتیب چرخ اقتصاد در کشور می چرخد و هم تولید ناخالص ملی و داخلی افزایش می یابد و هم آمار بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی کم می شود.

منبع: خبرگزاری علم و فناوری