به گزارش سرویس بسیج جامعه زنان کشور خبرگزاری بسیج، طبيعت زندگي در اين عالم آن است كه همواره اوضاعي پيش آيد تا آدمي بر سر دو راهي‌ها و چند راهي‌ها قرار گيرد و يكي را انتخاب کند. قرآن اسم اين وضعيت را «امتحان» گذاشته است.
از معاني حسي کمک مي‌گيريم. درست است ما انسان‌ها وقتي امتحان مي‌کنيم، كه نمي‌دانيم و نتيجة امتحان كردن ما آن است كه چيزي را بفهميم. خداوند نيز همين تعبيرها را به کار مي‌برد. اما مي‌دانيم چيزي براي خدا مجهول نيست. او كنه و نهان همه‌چيز را مي‌داند و اينكه کارها به کجا خواهد کشيد. پس براي او جهلي وجود ندارد، اما وقتي مي‌خواهد به زبان ما حرف بزند و بگويد شما را سر دوراهي‌ها قرار مي‌دهم تا همواره يکي را انتخاب کنيد و بفهميد كه چه موقعيت حساسي داريد، مي‌فرمايد: همواره شما را مي‌آزمايم، تا مجاهدان و صابران شما شناخته شوند: حَتَّى نَعْلَمَ الْمُجَاهِدِينَ مِنْكُمْ وَالصَّابِرِينَ.
امتحان، مساله ساده‌اي نيست. رمز زندگي دنياست؛ يا به‌تعبيرديگر، هدف نزديک از آفرينش انسان است. خدا انسان را آفريد تا او را امتحان کند. اما پرسش اين است كه امتحان براي چيست؟ مي‌توان در پاسخ گفت كه براي كسب لياقت بيشتر است. پرسش بعدي اين است كه لياقت بيشتر براي چيست؟ براي آن است كه پاداش بيشتر و والاتري نصيب او شود، و سرانجام آن،پاداشي است که به عقل ما نمي‌رسد؛ فقط به‌صورت‌کلي مي‌گوييم به خدا نزديک شود. يعني قرب خدا، هدف نهايي خلقت است. هدف نزديک آفرينش، امتحان است؛ هدف دوم، پاداش و بهشت است؛ و هدف نهايي، رسيدن به قرب الهي است. اين اهداف بر يكديگر مترتب است و همه، هدف خلقت است. وَلَوْ شَاءَ رَبُّكَ لَجَعَلَ النَّاسَ أمَّةً وَاحِدَةً وَلا يَزَالُونَ مُخْتَلِفِينَ * إِلا مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ وَلِذَلِكَ خَلَقَهُمْ... .
خدا انسان را براي رحمت خلق کرد؛ رحمتي که ملائکه ظرفيت دريافت آن را ندارند. ما فرشتگان را به‌درستي نمي‌شناسيم؛ اما همين اندازه مي‌دانيم که آنها انگيزة معصيت و شهوت و غضب ندارند. درنتيجه، اين ابتلائات را هم نخواهند داشت. نتايجي هم که بر اين امتحان‌ها مترتب مي‌شود، شامل آنها نمي‌شود. کسي که در امتحان قبول مي‌شود، با كسي كه امتحان نداده مساوي نيست. او بايد امتحان دهد تا نتيجه، هم براي خودش و هم براي ديگران آشكار شود. بايد دانست كه خدا امتحان‌نکرده هم مي‌داند و نيازي به امتحان ندارد؛ بلكه او مي‌آزمايد تا استعدادهاي فرد آزمون‌شونده در يكي از دو جهت فوق و صعود، يا نزول و هبوط شکوفا شده، به فعليت برسد.
خود انسان‌ها، وسيله آزمايش يكديگر هستند:
لِّيَبْلُوَ بَعْضَكُم بِبَعْضٍ. وَرَفَعَ بَعْضَكُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجَاتٍ لِّيَبْلُوَكُمْ فِي مَا آتَاكُم.
تعبيرات گوناگوني در آيات آمده و چند آيه به اين مضمون هست: ما شماها را وسيلة آزمايش يكديگر قرار داديم. برخي انسان‌ها براي برخي ديگر جاذبه‌اي دارند كه وسيله آزمايش آنها مي‌شود. اگر حتي برعكس، موجب نفرت شوند، بازهم آزمايشي ديگر است؛ اينكه انسان درمقابل کسي که از او نفرت دارد، چه عکس‌العملي نشان مي‌دهد. خداوند وسايلي اعم از طبيعي، جغرافيايي و غيره، و زمينه‌هايي فراهم آورده است. شايد عوامل ارثي و ژنتيک نيز مؤثر باشند. او خود مي‌داند كه چه عواملي لازم است تا حادثه‌اي در عالم رخ دهد.
همه نعمت‌ها و بلاها، وسيلة آزمايش‌اند و به يک معنا تمام جهان، آزمايشگاه انسان است.
نقش انسان در نزول بلا
شداید و گرفتاری ها، ضمن آن که جنبة آزمایش و امتحان دارد و به وسیلة آن ایمان و صبر مردم آزموده مي شود، از نظر بررسی علل و منشأ، به خود انسان برمي گردد. آیات متعدد و روایات فراوان، سلوک انسان را علل اصلی گرفتاری ها و نزول بلا مي داند. از این دسته متون دینی استفاده مي شود که رفتار انسان در برخورداری از نعمت و مبتلا شدن به نقمت الهی اثر گذار مي باشد.
اگر اهل قریه ها ایمان بیاورند و تقوا داشته باشند، هر آینه ما برکات را از آسمان و زمین بر آنها گشایش مي دهیم. ولکن آنها تکذیب کردند و آنها را به وسیله آن چه که انجام دادند گرفتیم. (اعراف/96)
1- بلا و مصیبت، علل مختلفی دارد و لازم است انسان مؤمن با دقت، عوامل آن را بررسی کرده و در قبال آن به وظیفه خود عمل کند.
۲- باید به خاطر سپرد که انسان مؤمن مورد بلا و مصیبت قرار می گیرد؛ چرا که حکمت نزول بلا برای بندگان خالص، آسایش سرای جاویدان است.
۳- صبر و تسلیم، راز پیروزی در امتحان الهی است؛ و مصائب، هدیه ای الهی برای افراد پرهیزگار است.
