به گزارش خبرگزاری بسیج ازاردبیل، دارالارشاد و دارالعرفان، پایتخت حسینیت و استان چشمههای بهشتی، اردبیل از دیرباز به عناوین مختلف فرهنگی هنری بیش از همه با خاصیت عرفانی و با دارا بودن اماکن معنوی و داشتن عرفا، دانشمندان و شاعران فاخر عاشورایی تقدس خاصی داشته و در دورههای مختلف تاریخی عناوینی چون دارالامان، دارالارشاد و دارالعرفان گرفته است.
وجود بزرگان و عرفایی چون مقدس اردبیلی، شیخ صفیالدین اردبیلی، شاه اسماعیل ختایی، شاه عباس صفوی، حکیم عبدالله بحر العلومی ثمرینی، شمس الدین عطار اردبیلی، میرزا صادق بیضای اردبیلی، حاج بابا صفری، آیت الله ننه کرانی، شیخ یونس اردبیلی، آیتالله بیوک مروج، آیت الله اسحاق فخیم و آیت الله سید حسن عاملی و بسیاری از بزرگان که نام و آوازهشان در گذشته و اکنون از مرزهای جغرافیایی بیرون رفته و وجود جاذبههای طبیعی چون کوه ساوالان که زادگاه و محل زندگی چند پیامبر از جمله زرتشت مقدس بوده، شهر اردبیل را هویت خاصی بخشیده و در نهایت اعلام مذهب شیعه به صورت رسمی به دستور شاه اسماعیل صفوی بنیان گذار سلسله ی صفوی در کشور در این شهر صورت پذیرفته است.
مردم اردبیل با داشتن خصوصیات بارز فرهنگی به ویژه در حوزه تعزیه و عاشورا تفاوتهای عمدهای با دیگر مردمان داشته و شهر اردبیل به لحاظ مراسمات ویژه محرم از دیر باز مهد تشیع بوده و امروزه به مرکز تخصصی در حوزه عاشورا شناسی و عاشورا پژوهی تبدیل شده و با وجود این مراسمات، شهر اردبیل در کشور تنها شهر حسینی است که با اجرای مراسمات خاص در جهان تشیع جایگاهی نام آشنا داشته و هر جا از هنر تعزیه بحث میشود نام اردبیل و بزرگانش به زبان میآید.
مراسم طشت گذاری، مراسمی است سنتی که در عزاداری ایام عاشورا و عمدتاً در شهرستان اردبیل برگزار میشود و طشتهای آب را به مساجد و حسینیهها میآورند و این سنت به پیروی از اقدام امام حسین و یادآور رفتار جوانمردانه او در مقابل سپاه حرّ میباشد که به روایتی آن حضرت، در روز ۲۷ ذیحجه، آب مشکها را در طشتها ریخته و تمام لشکر حرّ و اسبان آنها را سیراب کردند.
در ارتباط با علل برگزاری مراسم طشت گذاری نظرات و احتمالات مختلفی وجود دارد، اعتقاد بر این است که با انجام این مراسم، اهمیت آب و جایگاه آن در حادثه کربلا مورد توجه قرار میگیرد.
براساس روایتهای تاریخی، در مسیر راه کاروان کربلا قبل از رسیدن به دشت نینوا، سربازان حرّ بن یزید ریاحی در منطقهای به نام «زباله» راه بر کاروان بسته و حرکت آن را متوقف ساختهاند.
در این محل، امام حسین(ع) علیرغم کمبود آب دستور میدهند طشتها توسط آبهای موجود در مشکها پر شود که هم یاران امام حسین(ع) و هم سربازان حرّ از آن استفاده کنند و نیز احشام موجود در هر دو کاروان نیز سیراب شوند.
هرچند که مراسم طشت گذاری از دوران صفویه در اردبیل برگزار شده و قدمتی چند صد ساله دارد اما در دو سه دهه اخیر برگزاری این مراسم در سایر شهرهای استان و برخی استانهای همجوار همچون آذربایجان شرقی و غربی، زنجان، آستارا، تالش و حتی پایتخت نیز مورد توجه قرار گرفته است.
در فضای داخلی مساجد شهر اردبیل سکوهایی وجود دارد که روی آنها طشتهای بزرگ مسی و برنزی گذاشته میشود که این طشتها نزد عزاداران حسینی از حرمت خاصی برخوردار است.
یادداشت: سیما میرقاسمی