وی افزود: منابع فیض صادره از این امام همام در چهار رشته همچون تفسیر، فقه، کلام و حکمت محدود نبوده؛ بلکه همه شئون زندگی را، از ساده ترین مسائل زندگی تا پیچیده ترین معمای جهان هستی، در بر می‌گیرد.
این استاد حوزه، جامعیت را یکی از امتیازات دانشگاه امام صادق (ع) بر همه دانشگاه های موجود در سراسر جهان دانست و گفت: این دانشگاه، بزرگترین دانشگاه علوم اسلامی و پایه گذار بسیاری از علومی است که بعدها مسلمانان در آنها به سرآمد جهانیان مبدل شده بودند؛ به طوری که گفته شد در این دانشگاه ۵۰۰ رشته تدریس می‌شده است؛ رقم ۵۰۰ باتوجه به موقعیت زمانی برای هر محققی شگفت انگیز و حتی برای برخی باورنکردنی است.
نویسنده کتاب "بی بصیرتانی از تاریخ کربلا" مسئله تخصص و تربیت متخصص را از دیگر امتیارات این دانشگاه عنوان کرد و افزود: اگرچه در قرن بیستم و در عصر تفکیک رشته ها و دوران تخصص، هنوز این مسئله برای برخی حل نشده، ولی چهارده قرن پیش امام صادق(ص) مبتکر این مسئله بوده و برای تربیت متخصص عنایت خاصی قائل بودند.
دانشگاه بزرگ امام صادق (ع) هرگز در برابر رژیم حاکم تسلیم نشد /۴۰۰۰ نفر در تاریخ از اندیشه‌های این دانشگاه سیراب شدند
این استاد حوزه و پژوهشگر تاریخ اسلام یکی از ویژگی های دانشگاه امام صادق (ع) را فاخر و استثنایی بودن آن دانست و گفت: این دانشگاه نخستین دانشگاهی است که تخصص و تقوا را بهم آمیخته بود؛ روی این بیان آن است که مسئله تخصص ریشه مذهبی دارد.
نویسنده کتاب "نفوذ" اظهار کرد: یکی دیگر از امتیازات دانشگاه بزرگ امام صادق (ع)، استقلال سیاسی آن بود؛ این دانشگاه در برابر رژیم حاکم هرگز تسلیم نشد و به هیچ حاکمی اجازه دخالت در امور این دانشگاه را نداد؛ لذا هیچ حاکمی نتوانست از این دانشگاه به سود خود استفاده کند.
وی گفت: درحالی که دیگر حوزه های علمیه در اختیار دولت وقت و در خدمت آن ها بود، دو حوزه بزرگ قم و نجف که امتداد دانشگاه امام جعفر صادق (ع) است، همین امتیاز را حفظ کرده در برابر هیچ حاکمی سرتسلیم فرود نیاورده اند.
این استاد حوزه اظهار کرد: شاید نتوان در تاریخ همانند مدرسه امام صادق(ص)، مدرسه‌ای فکری یافت که توانسته باشد نسل‌های متوالی را تحت تأثیر خود قرار داده و اصول و افکار خود را بر آنها حاکم سازد و مردمی متمدّن و فرهیخته با کیان و موجودیّتی یگانه بنیان گذارد.
وی گفت: اشتباه است اگر بخواهیم دستاوردهای این مدرسه را فقط محدود به کسانی کنیم که در آن به تحصیل علم پرداخته و معاصرانش از آن چیزها آموخته باشند؛ بلکه دستاوردهای این مدرسه در اندیشه هایی است که در جامعه ایجاد کرده و در مردان پرورش یافته ای است که سیمای تاریخ و سیمای مسلمانان را دگرگون ساختند و تمدّنی را پدید آوردند که تا قرن‌هایی دراز، پایدار و پا برجا بود.
نویسنده و پژوهشگر تاریخ اسلام با اشاره به ویژگی های دانشگاه فاخر و بی نظیر امام صاق(ع) تصریح کرد: در تاریخ ثبت است که شمار کسانی که مستقیماً از افکار و اندیشه های این دانشگاه سیراب شده اند، به چهار هزار تن می‌رسیده است.
وی گفت: زمانی اهمیت این مسئله برای ما روشن می شود که بدانیم این دانشگاه در آگاهی بخشی به مردم مسلمان دوران خود و نیز مسلمانانی که تا امروز از پی آنها آمده و نقش اول داشته نقش اساسی داشته است؛ چراکه پژوهش های انجام شده ثابت کرده است که فرهنگ های رواج یافته در میان مسلمانان از اندیشه های مسیحی و یهودی، افراد نفوذی آنان سرچشمه گرفته و یا از اندیشه های فلاسفه یونانی و هندی که کتاب هایشان به عربی ترجمه شد و مسلمانان اصول و اندیشه های خود را بر اساس آنها بنیان نهادند، تأثیر پذیرفته است.
این استاد حوزه خاطرنشان کرد: بنابراین غیر از مکتب امام صادق(ص) هیچ مدرسه و مکتب فکری اسلامی باقی نماند تا از کیان، وحدت و اصالت خود در تمام ابعاد زندگی محافظت کند و علّت این امر آن بود که پیروان این مکتب، به این مدرسه و افکار آن کاملاً اعتماد داشتند و همین اعتماد بود که آنان را به نگاهبانی از این مکتب و چهره ویژه آن در طول قرن‌ها وا می‌داشت تا آنجا که آنان روایاتی را که در این مدرسه می‌شنیدند، دهان به دهان بازگو می کردند و اگر چیزی می نوشتند تا هنگامی که از کسانی که این روایات را از امام نقل می کردند، اجازه مخصوص نمی گرفتند، به نشر آنها همّت نمی گماردند.
علم مذاهب چهار گانه اهل سنّت در فقه، به امام صادق (ع) باز می‌گردد
حجت الاسلام سروری بیان کرد: اگر ما بدانیم که فرهنگ اسلامی، اعم از شیعی و سُنی، بر پیشوایان معاصر با امام صادق علیه السلام، همچون پیشوایان مذاهب چهار گانه اهل سنّت که مسلمانان تنها بر مذاهب آنان تمسّک کرده اند، تکیّه داشته است و دریابیم که اکثر این پیشوایان اندیشه های دینی خود را از این مکتب بهره گرفته اند تا آنجا که ابن ابی الحدید ثابت کرده است که علم مذاهب چهار گانه اهل سنّت در فقه، به امام صادق (ع) بازگشت می کند، همگان به واقعیت و حقیقت آنچه به تاریخ مذاهب اسلامی رفته است، ملتفت خواهند بود.
این استاد حوزه خاطرنشان کرد: ابوحنیفه درباره عظمت امام صادق علیه السلام اظهارات و اعترافات قابل توجهی دارد و می گوید: «ما رأیت افقه من جعفر بن محمد و انه اعلم الامه»؛ من فقیهتر و داناتر از جعفر بن محمد ندیدهام؛ او داناترین فرد این امت است.
وی افزود: ابوحنیفه در عبارتی دیگر می‌گوید «ان اعلم الناس اعلمهم باختلاف الناس» همانا دانشمندترین مردم کسی است که به آراء و نظریه های مختلف دانشوران در مسائل علمی احاطه و تسلط داشته باشد؛ و چون جعفر بن محمد این احاطه را دارد، بنابراین او داناترین فرداست؛ این مطلب در کتاب سیر اعلام النبلاء، ج ۶، ص ۲۵۸ بیان شده است؛ ابوحنیفه همچنین درباره عظمت علمی امام صادق علیه السلام بیان داشت «لولا جعفر بن محمد ما علم الناس مناسک حجهم»؛ اگر جعفر بن محمد نبود، مردم احکام و مناسک حجشان را نمی دانستند.
حجت الاسلام سروری گفت: مورّخ مشهور، ابو نعیم اصفهانی در این باره گفته است که شماری از تابعان از امام صادق(ع) روایت نقل کرده اند که شامل افرادی چون یحیی بن سعید انصاری، ایوب سختیانی، ابان بن تغلب، ابو عمرو بن علاء و یزید بن عبداللَّه بن هادو همچنین پیشوایان برجسته دیگر هستند.
وی خاطرنشان کرد: مالک بن انس یکی از پیشوایان چهارگانه اهل سنت و جماعت و رئیس فرقه مالکی است که مدتی افتخار شاگردی امام صادق علیه السلام نصیب وی شد؛ وی درباره فضیلت و عظمت امام صادق علیه السلام می گوید: «ما رأت عین و لا سمعت اذن و لا خطر علی قلب بشر افضل من جعفر بن محمد/ هیچ چشمی ندیده است و هیچ گوشی نشنیده است و به قلب هیچ بشری خطور نکرده است، مردی که با فضیلت تر از جعفر بن محمد باشد».
شیعه در عصر امام صادق (ع) در اقلیت بود اما این امام همام در کانون توجه مذاهب مختلف قرار گرفت
این استاد حوزه تصریح کرد: ابو بحر جاحظ بصری که از دانشوران مشهور قرن سوم بود، درباره امام صادق علیه السلام بیان داشت: «جعفر بن محمد الذی ملا الدنیا علمه و فقهه و یقال ان اباحنیفه من تلامذته و کذلک سفیان الثوری و حسبک بهما فی هذاالباب/ جعفر بن محمد کسی بود که علم و فقه آن حضرت جهان را پر کرده است و گفته می‌شود که ابوحنیفه و سفیان ثوری از شاگردان او بودند»؛ همین نکته در عظمت علمی آن حضرت کافی است.
وی گفت: اما نکته مهم این است که امروزه تمام تلاش استعمار و وهابیت بر مبنای اختلاف افکنی میان شیعه و اهل سنت است؛ نگاه تقریبی میان مذاهب مختلف مسلمانان در سیره امام صادق(ع) بسیار آموزنده است؛ شیعه با اینکه در عصر امام صادق (ع) در اقلیت بود؛ اما با این وجود این امام همام در کانون توجه مذاهب مختلف قرار گرفت.
نویسنده و پژوهشگر تاریخ اسلام دوره امام صادق(ع) را دوره‌ای بسیار پرچالش و اوج فرقه‌گرایی در جهان اسلام دانست و گفت: اساسی ترین وظیفه امام در این برهه زمانی حفظ و صیانت مذهب تشیّع از انحرافات احتمالی عصر امویان و عباسیان بوده است.
وی اظهار کرد: امام در حالی سُکان هدایت جامعه را در دست گرفت که جامعه آن عصر با سه انحراف اساسی اعتقادی، فکری و سیاسی روبرو بود؛ کم کردن انحرافات دینی و مذهبی و خاتمه بخشیدن به برخی جریانات غالیانه در حوزه تشیع و نفی و طرد بدعت‌های ریشه دوانده از زمان امویان و کم کردن فاصله میان احادیث جعلی با احادیث صحیح و نیز افزودن رویکرد جامعه اسلامی به قرآن از رسالت های امام‌صادق(ع) بوده است.
این استاد حوزه تصریح کرد: اگر ما از تمام این امور آگاهی یابیم آنگاه به درستی خواهیم دانست که فرهنگ اصیل اسلامی تنها و تنها به امام صادق(ع) و مدرسه ای که او بنیان گذارد، باز می گردد.
روش آموزشی امام صادق (ع) مطابق با جدیدترین روش‌های آموزش و پرورش در جهان بوده است
حجت الاسلام سروری خاطرنشان کرد: از سوی دیگر اگر بدانیم که تنها یکی از دانش آموختگان این دانشگاه، یعنی جابر بن حیّان، دانشمند و شیمیدانی که ۸۰ رساله در باب شیمی ۱۴۰۰سال پیش نوشته و به عنوان پدر علمی شیمی در دانشگاه ها و کالج های اروپا مطرح است که تمام علوم خود را از محضر امام صادق علیه السلام بهره برده است.
وی گفت: نوآوری انواع گوناگونی از وسایل آزمایشگاهی، از جمله عنبیق به اسم او ثبت شده است؛ کشف مواد شیمایی متعددی همچون هیدروکلریک نیتریک اسید، تیزاب (مخلوطی از دو اسید یاد شده که از جمله اندک موادی است که طلا را در خود حل می‌کند سیتریک اسید (جوهر لیمو) و استیک اسید (جوهر سرکه)، همچنین معرفی فرایندهای تبلور و تقطیر که هر دو سنگ بنای شیمی امروزی به شمار می‌آیند، از جمله یافته‌های اوست.
نویسنده کتاب "بصیرت در زندگی" اظهار کرد: از دیگر ویژگی های این امام همام آن است که روش ایشان مطابق با جدیدترین روش های آموزش و پرورش در جهان بوده است؛ حوزه درسی آن حضرت، به تربیت متخصصان اهتمام نشان می داد؛ مثلاً هشام بن حکم متخصص درمباحث تئوریک بود و یا زرّاره و محمّد بن مسلم وعدّه ای دیگر در هر کدام از رشته های علوم انسانی تخصّص داشتند و جابر بن حیان متخصّص ریاضیات و شیمی بود؛ به طوری که وقتی کسی نزد آن حضرت برای علم اندوزی می آمد، او می پرسید که خواهان آموختن کدام علم است.
حجت الاسلام سروری با اشاره به مذهب جعفری و نامگذاری این مذهب به نام امام جعفر صادق(ع)، گفت: در واقع اصطلاح مذهب جعفری، اشاره به روش شیعیان در مسائل فقهی و احکام دینی، در مقابل مذاهب چهارگانه فقهی اهل سنت حنفی، مالکی، شافعی و حنبلی است؛ همان گونه که به شیعیان در مسایل اعتقادی و نوع حکومت و سیاست، مذهب علوی گفته می‌شود.
امام صادق(ع) در تبیین فقه شیعه و معرفی اسلام بیشترین تأثیر را داشته است
وی خاطر نشان کرد: علت اینکه به مذهب ما مذهب جعفری گفته می‌شود آن است که امام صادق(ع) در تبیین فقه شیعه و بیان و معرفی اسلام بیشترین تأثیر را داشته است؛ بیشترین روایات فقهی مربوط به امام صادق(ع) است. فعالیت فرهنگی و یا جهاد بیش تر فرهنگی امام نیز به خاطر وضع سیاسی و اجتماعی بود که در عصر امام به وجود آمد، بدین معنا که: پس از فشارهای شدید بنی امیه، در عهد امامت امام صادق(ع) بر اثر قیام‌ها و انقلاب هایی که در سرزمین اسلامی برضد بنی امیه بر پا شده بود و جنگ‌های خونینی که در نهایت منجر به سقوط خلافت بنی امیه گردید، و همچنین زمینه خوبی که امام باقر(ع) با نشر حقایق و معارف اسلامی مهیا کرده بود، برای امام صادق امکانات بیش تر و محیط مناسب تری برای نشر تعالیم دینی پیدا شد.
حجت الاسلام سروری افزود: آن حضرت در درگیری میان بنی امیه و بنی عباس، از فرصت استفاده نمود و به نشر تعالیم دینی پرداخت؛ شخصیت‌های علمی بسیاری در فنون مختلف عقلی و نقلی پرورش داد.
این استاد حوزه در پاسخ به این سوال که ما چگونه باید مورد توجه حضرت قرار بگیریم، تصریح کرد: باید در ابتدا بدانیم که حضرات معصومین (ع) از ما چه خواسته‌اند و ما باید چگونه باشیم؛ اما اینکه چگونه شیعه جعفری باشیم حضرت در حدیثی نقل می کند که: کسی که ویژگی هایی که بر می شمارم را داشته باشد شیعه جعفری است و من از او دلشادم؛ به زید شحام می فرماید سلام مرا به شیعیانم برسان و به آنان بگو «ْ فَإِنَّ الرَّجُلَ مِنْکمْ إِذَا وَرِعَ فِی دِینِهِ وَ صَدَقَ الْحَدِیثَ وَ أَدَّی الْأَمَانَةَ وَ حَسُنَ خُلُقُهُ مَعَ النَّاسِ قِیلَ هَذَا جَعْفَرِی، فَیسُرُّنِی ذَلِک وَ یدْخُلُ عَلَیَّ مِنْهُ السُّرُورُ وَ قِیلَ هَذَا أَدَبُ جَعْفَرٍ؛ وَ إِذَا کانَ عَلَی غَیرِ ذَلِک دَخَلَ عَلَی بَلَاؤُهُ وَ عَارُهُ وَ قِیلَ هَذَا أَدَبُ جَعْفَرٍ/ در دین ورع داشته باشید و راست گفتار و امانت دار باشید و حسن خلق با مردم داشته باشید و اگر اینگونه باشید می گویند این شخص جعفری است و این مطلب مرا شادمان می کند ومی گویند این تعلیم و تأدیب جعفر بن محمد است، و اگر اینگونه نباشید ننگ آن متوجه من می شود و گفته می شود این ادب جعفر است... و انشالله جعفری مذهب باشیم در علم و عمل و گفتار و کردار.
