مسلماً ازدواج موقت مشروعی است به حکم دین، خلافی در آن نیست. ازدواجی که ضوابط خاص خود را دارد و کمی متفاوت و شاید سهل‌تر از ازدواج دائم است؛ اما، اماهایی وجود دارد که نیازمند بررسی است.
به گزارش سرویس بسیج جامعه پزشکی خبرگزاری بسیج،در روزگار کنونی ما که دایره
ارتباطات بیش از تصور خانواده‌ها و نهادهای اجتماعی و فرهنگی گسترده و
غیرقابل کنترل شده است، شاید مواجهه با افرادی که هنوز داعیه دین‌داری و
تبعیت از احکام اسلامی را دارند، موجب خرسندی باشد؛ اما همیشه این‌طور
نیست. این تنها و تنها یکی از مواردی است که ممکن است در این روزگار هر
دختری با آن مواجه شود. پسرانی که در سن ازدواجند و به هر علت موجه یا
غیرموجهی، تن به ازدواج نمی‌دهند؛ اما با وجود تعلقات مذهبی و تقیداتی که
دارند، نمی‌توانند خوددار باشند و چاره‌ای ندارند جز ازدواج موقت.
مسلماً ازدواج موقت مشروعی است به حکم دین، خلافی در آن نیست. ازدواجی که ضوابط خاص خود را دارد و کمی متفاوت و شاید سهل‌تر از ازدواج دائم است؛ اما، اماهایی وجود دارد که نیازمند بررسی است.
بر همین اساس و باتوجه به رویه رو به ازدیادی که با آن مواجه بودیم، بر آن شدیم تا حکم این مسئله و رفتار را از مراجع عظام تقلید بپرسیم تا شاید حجت بر دختران یا پسرانی که به دنبال اینگونه آشنایی‌ها و مراودات هستند، تمام شود. از این رو استفتاء ذیل از طرف خبرنگار ما به سایت بیش از ده مرجع معظم تقلید ارسال شد:
«سلام و سپاس از پاسخگویی‌تان. معمولا امروزه با پسران مجردی مواجهیم که به علل مختلف از جمله فرار از مسئولیت زندگی مشترک، ازدواج نمی‌کنند و در عوض برای ارضای نیازهای جنسی خود به ارتباط با دختران روی می‌آورند. در این نوع ارتباطات، پسران بعضا مذهبی‌تر یا کسانی که به دنبال کسب رضایت دختران هستند، بحث صیغه را مطرح می‌کنند و دختران (بالغ و رشیده) با هدف ازدواج به این موضوع رضایت می‌دهند. اما تنوع طلبی پسران منحصر به یک فرد و مبتنی بر آشنایی و ازدواج نیست و دائم در حال تغییر طرف مقابل خود هستند. می‌خواستم نظر حضرت‌عالی را در مورد این تنوع‌طلبی و گریز از ازدواج دائم پسران که منجر به هرج و مرج جنسی می‌شود و نه اینکه بتوانند سایه‌ای بر سر زنی یا دختری باشند، بدانم. آیا این متعه کردن از نظر شرعی صحیح است؟»
در این استفتاء سعی شده بود تا ابعاد مختلف مسأله، مشکلاتی که این نوع روابط می‌تواند خواسته یا ناخواسته به دنبال داشته باشد، فرار از ازدواج دائم، جایگزینی ازدواج موقت با دوستی و جنبه دینی دادن به آن و سایر جوانب مسئله به خوبی تشریح شود تا به جوابی دقیق و ناظر بر مصداق دست یابیم.
آیت‌الله حسین نوری‌همدانی در پاسخ به رعایت شرایط و احکام اشاره داشته و فرمودند: «ازدواج موقت نیز مانند ازدواج دائم مشروع است ولی باید با حفظ شرایط و احکام شرعی آن انجام شود».
آیت‌الله سیدمحمدتقی مدرسی در پاسخ بر شرایط استثنایی ناظر بر ازدواج موقت و عدم جایگزینی آن با ازدواج دائم تأکید داشته و فرمودند: «اصل ازدواج موقت اگر طبق احکام شرعی باشد صحیح است؛ ولی باید دانست که نباید ازدواج موقت در جامعه جایگزین ازدواج دائم شود، بلکه این ازدواج برای شرایط استثنایی است».
آیت‌الله لطف‌الله صافی‌گلپایگانی نیز تنوع طلبی جنسی را مخالف خواست شارع دانسته و اصل را ازدواج دائم عنوان کردند: «هرچند ازدواج دائم و موقت در اسلام حلال شمرده شده و در روایاتی هم نسبت به انجام ازدواج موقت به جهت جلوگیری از گناه بزرگ زنا تأکید شده است. اما اولویت قطعی با ازدواج دائم است و تشویق به توالد و تناسل در نکاح و آداب همسرداری و صدها دستورالعمل دیگر همه در مورد ازدواج دائم است و تنوع‌طلبی جنسی مورد تأیید شارع مقدس نمی‌باشد و در روایاتی نسبت به کسانی که همسر دائم دارند و به دنبال تنوع‌طلبی هستند نهی فرموده‌اند».
در میان مراجع، آیت‌الله ناصر مکارم‌شیرازی جواب مفصل‌تری را بیان کردند، ایشان با اشاره به حرمت دوستی و روابط آزاد میان دختر و پسر، تنها راه برقراری ارتباط درست و شرعی را خواستگاری و ازدواج عنوان کردند و با بیان چند توصیه خاطرنشان ساختند که ازدواج موقت بنابر احتیاط تنها در هنگام ضرورت است: «اولا توجه نمایید که ارتباط عاطفی و دوستی با نامحرم جایز نیست و اینگونه روابط حدود و مرزهاي الهي است «تلک حدود الله» که عبور از آنها ممنوع است و آنها که از حريم آن بگذرند و تجاوز کنند، گناهکار و مجرم شناخته مي‌شوند. علاوه بر اين آزادي ارتباط دختر و پسر سرانجام منجر به آزادي فحشاء و آثار بسيار شوم و زشت آن مي‌شود و هم اکنون کشورهايي که اين آزادي را دارند گرفتار پيامدهاي شوم آن هستند. تجربه‌هاي مکرر در مکرر نشان داده که رابطه‌هاي دختران و پسران دامهاي شيطان است، و منجر به خلاف شرع مي‌شود. بنابراين گفتگو و مراوده پسر و دختر جايز نيست مگر اينکه پسر رسماً به خواستگاري دختر برود که به مقدار نياز و با رعايت موازين شرعي و اطلاع خانواده دختر، مي‌تواند با او سخن بگويد و او را ببيند. ثانیاً توجه نمایید که هرچند نکاح موقت در شریعت اسلام جایز است، ولی نباید وسیله هوسبازی افراد هوسباز شود و احتیاط آن است تا ضرورتی نباشد اقدام به این کار نشود. براي مطالعه بيشتر مي‌توانيد به آدرس زير مراجعه فرماييد: http://makarem.ir/maaref/?lid=0&CatID=23021
توصیه می‌کنیم، جوانان به فکر ازدواج دائم باشند و در بحث ازدواج سخت نگیرند؛ بدون شک اگر سطح انتظارات و توقّعات پایین بیاید و تشریفات در حد وسع و قدرت جوانان باشد، جلوى بسیارى از مفاسد گرفته مى‌شود. بهترین راهکار، همان چیزی است که دین بر آن تاکید می‌کند و آن، «آسان‌سازی ازدواج دائم» است.»
سایت آیت‌الله خامنه‌ای نیز در پاسخ عنوان کرده بود: «اين پايگاه فقط پاسخگوى سؤالات عام فقهى است. بهتر است اينگونه امور را با کارشناسان اداره پرسمان (http://www.porsemani.ir) و يا مركز ملى پاسخگويى (pasokhgoo.ir) مطرح كرده و از آنان راهنمايى بخواهيد.»
سایت پرسمان در پاسخ، متن مفصلی را ارسال کرد که لزوماً بیان دیدگاه‌های مقام معظم رهبری نبود و تبیین علمی و تحلیلی مسئله بود و تأکید بر اینکه ازدواج موقت با تنوع‌طلبی و هوسرانی تفاوت دارد و برای شرایط ویژه تشریع شده است و نمی‌توان از آن سوءاستفاده کرد: «شکي در اين نيست که روي آوردن به ازدواج موقت يا دائم صرفاً به منظور تبعيت از هوا و هوس، لجبازي، تنوع‌طلبي و چشيدن مزه زنان ديگر در دين امر بسيار مذمومي است.
تنوع‌طلبي اگر به معناي زياده‌خواهي، هوسراني و زن‌بارگي معنا شود طبيعتاً پيامد وسوسه‌هاي شيطاني بوده و امري بسيار زشت و آسيب‌زا تلقي مي‌شود که مردان خصوصاً افراد متأهل بايد با آن مقابله کنند و آن را از وجودشان بيرون کنند، اما اگر تنوع طلبي به اين برگردد که برخي از مردان در شرايط خاص و به خاطر ضروريت‌هاي فردي و اجتماعي، با زنان ديگري غير از همسرشان ازدواج موقت يا دائم کنند و مسئوليت اداره يک يا چند خانواده را بر عهده بگيرند در اين صورت، امر جايزي است. البته اين مسئله به هيچ وجه بي‌حد و حساب و بي‌ضابطه و قانون نيست، بلکه تنها مرداني مُجاز به روي آوردن به ازدواج موقت و يا تعدد زوجات هستند که اولاً از راه مشروع آن اقدام کنند يعني به جاي اين که رابطه نامشروعي با زنان ديگر برقرار کنند از طريق ازدواج قانوني و شرعي اقدام کنند و ثانياً احساس نيازي شديدي در آنها ايجاد شده باشد كه معمولاً از طريق همسر اول خود توان برآورده ساختن آن را نداشته باشند... .
... رسول گرامي اسلام صلي‌الله‌عليه‌و‌آله مي‌فرمايند: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يُبْغِضُ أَوْ يَلْعَنُ كُلَّ ذَوَّاقٍ مِنَ الرِّجَالِ وَ كُلَّ ذَوَّاقَةٍ مِنَ النِّسَاءِ»؛ خداوند عزّوجلّ مردان و زنانى را كه همواره تغيير همسر مى‌دهند دشمن داشته، يا آنها را لعنت مى‌كند. «إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الذَّوَّاقِينَ وَ الذَّوَّاقَاتِ»؛ خداوند مردان و زنانى را كه مرتّباً تغيير همسر مى‌دهند دوست ندارد.
بر فرض اينکه کسي بخواهد با روي آوردن به ازدواج موقت تجربه جديدي کسب کند و طعم زنان ديگر را بچشد، باتوجه به سيري‌ناپذير بودن اينگونه تمايلات انسان، هميشه آرزو خواهد کرد که با زنان ديگر هم ازدواج کند و چون امکانات آن را ندارد و با محدوديت‌هاي بسياري روبروست، طبيعتاً عطش وي از بين نخواهد رفت، بلکه روز به روز تشديد خواهد شد و او را بيشتر در ناکامي فرو خواهد برد.
... در جامعه افراد متعددي اعم از زن و مرد داريم كه به هر دليلي يا نمي‌توانند ازدواج دائم كنند و يا مرداني هستند كه نيازشان و غريزه جنسي آنها با ازدواج دائم مرتفع نمي‌شود اينجا تكليف چيست؟ آيا مي‌بايست مردم را به اجبار محدود و وادار به رياضت و رهبانيت كرد؟ يا بايد آزادي مطلق داد و كمونيسم جنسي يعني اينكه هر كس با هر فردي خواسته بدون هيچ محدوديتي رابطه جنسي برقرار كند؟ ... بي‌ترديد يكي از حكمت‌هاي تشريع و جواز ازدواج موقت در اسلام عبارت است از: ايجاد ارتباط و رابطه صحيح و مشروع با جنس مخالف، پاسخ مناسب و مجاز به ارضاء صحيح اميال جنسي و غريزه شهواني انسان، جلوگيري از تباهي و بي‌بندوباري و هرزه‌گري افراد جامعه و حفظ نظام مقدس خانواده.
امام صادق عليه‌السلام در مورد اهميت و فايده متعه مي‌فرمايد: «لَوْ لَا مَا نَهَى عَنْهَا عُمَرُ مَا زَنَى إِلَّا شَقِي»؛ اگر عمر از ازدواج موقت نهي نكرده بود جز انسان‌هاي شقاوتمند كسي زنا نمي‌كرد.
نكته مهمي كه نبايد از آن غفلت كرد آن است كه همين اسلامي كه چنين مسئله‌اي را جايز شمرده با افراط و هرزه‌گري و شهوت‌پرستي مخالفت كرده و از ازدواج‌هاي موقت بي‌مورد نهي كرده به خصوص اگر با موانع و مشكلات و تبعاتي همراه باشد... .
ازدواج موقت براي مواقع ضروري و براي كساني است كه عوامل گوناگون، آنها را از دسترسي و امكان به ازدواج دايم باز مي‌دارند و نبايستي بهانه‌اي براي زياده‌طلبي و هواپرستي شود. سياست حقوقي در قانون ازدواج موقت اين نبوده است كه هوسبازان به صورت گسترده و بي‌حساب در شهوات و هوي و هوس‌ها غرق شوند و چنان با اين حكم الهي بازي نمايند كه دوست و دشمن از آن تنفر پيدا كنند و آن را مساوي با زنا و فحشا بدانند؛ بلكه هدف از جعل و تشريع ازدواج موقت، حفظ كردن افراد نيازمند از آلودگي به گناه و فحشا است. ازدواج موقت براي جلوگيري از انحرافات و روابط نامشروع تشريع شده است، تا بدين وسيله عفاف و پاكدامني حفظ شود نه اينكه خود آن زمينه‌ساز زياده خواهي جنسي شود.
... کاملاً مشخص مي‌شود که ازدواج موقت اگر در جايگاه و موقعيت خويش با توجه به شرايط و احکامش مورد استفاده قرار گيرد نوعي ضرورت فردي و اجتماعي و امري بسيار پسنديده و مشروع است، اما اگر در جايگاه خود استفاده نشود و دست‌آوريزي براي رسيدن به تمتعات نفساني افراد قرار گيرد، طبيعتاً مطلوب خدا و دين نيست؛ بنابراين اگر افرادي از احکام و دستورات الهي سوءاستفاده مي‌کنند و با اسم صيغه و ازدواج موقت با زنان و دختران رابطه برقرار مي‌کنند و يا بدون دليل منطقي و موجه اقدام به تعدد زوجات مي‌کنند، کارشان مورد قبول خدا و دين نيست و ما نيز عملکرد اين افراد را تأييد نمي‌کنيم و از آن بيزاري مي‌جوييم».
(در همین زمینه: پاسخ کامل پرسمان به سؤالی درباره متعه)
در این بعد مسأله آنچه که از پاسخ‌ها به دست می‌آید آن است که نزدیکی به دختران و تغییر پیاپی طرف مقابل با عنوان شرعی دادن به مسئله، از قبح عمل کم نخواهد کرد و اساساً این نوع حرکات، وجه شرعی و عقلانی و عرفی ندارد و تنها سرپوش نهادن و توجیه اعمال نادرست و روابط ناصحیح و شاید اغفال دختران است.
شاید قسمت تلخ‌تر ماجرا وقتی است که مسئله محدود به روابط دختر و پسر مجرد و ازدواج موقت آنان نباشد.
زنی که باوجود مدرک دکترا، خانه‌داری را در عین فعالیت‌های گاه و بی‌گاه اجتماعی انتخاب می‌کند و بین فامیل و دوستان به هنرمندی و کدبانوگری معروف است و فرزندانش هیچ مشکل اخلاقی و درسی ندارند، چقدر باید بشکند وقتی همسرش را می‌بیند که مخفیانه و دور از چشم او به دنبال صیغه کردن دختران است و این کار نه یک بار که چندین بار در سال ادامه دارد؟!
این‌بار هم بحث بر سر مسأله‌ای است حلال و شرعی؛ ازدواج موقت مردی که زن دارد. اما باز هم با اماها و اگرهای گوناگونی مواجهیم. قرار نیست در برابر حکم حلال خدا و اذن او بایستیم، اما می‌خواهیم زوایای مختلف مسئله را، چنان‌چه در جامعه امروز ما اتفاق می‌افتد، بررسی کنیم.
برای آشنا شدن و رفع ابهامات، باز هم به سراغ مراجع عظام تقلید رفتیم و استفتاء مشترکی را به سایت 10 نفر از ایشان ارسال کردیم. این خبرنگار ما در استفتاء خود از مراجع عظام پرسید: «سلام و وقت بخیر. زنی باوجود مدرک دانشگاهی، به خانه‌داری مشغول است و تمام تلاش خود را برای داشتن زندگی متأهلی مناسب و جلب رضایت همسر (در تمام زمینه‌ها) انجام می‌دهد. با این وجود متوجه شده است که همسرش، علی‌رغم تمکین تمام او، به دنبال زنان دیگر است و با این بهانه که زن نمی‌تواند او را تمکین کند، زنان یا دخترانی را در فواصل زمانی مختلف یا باهم، صیغه کرده و می‌کند. می‌خواستم حکم این مسئله را بدانم؟ آیا این متعه از نظر شرعی صحیح است؟»
آیت‌الله نوری‌همدانی به بیان حکم کلی مسئله اکتفا کرده و فرمودند: «اگر عقد موقت با شرائط و رعایت احکام شرعی انجام شود، مانعی ندارد».
آیت‌الله خامنه‌ای بر مقررات جاری تأکید کرده و جایگاه شروط ضمن عقد را متذکر شدند، ایشان در پاسخ مرقوم فرمودند: «به‌هرحال ازدواج موقت فی‌نفسه اشکال ندارد ولی اگر در این زمینه مقرراتی وجود دارد، باید مراعات شود. همچنین اگر در ضمن عقد نکاح یا عقد لازم دیگری اجازه همسر شرط شده باشد بدون اجازه او جایز نیست».
آیت‌الله صافی‌گلپایگانی نیز علاوه بر امکان قید مسئله به عنوان شرط ضمن عقد، نکاتی اخلاقی را نیز عنوان کردند؛ ایشان فرمودند: «اگر در ضمن عقد نکاح اجازه همسر اول در عقد زن دیگر شرط شده باشد، عقد دوم بدون اجازه همسر اول حرام و معصیت است؛ لکن سعی نمایید که با محبت بیشتر او را به محیط خانه علاقمند نمایید و از کسانی که بر روی او تأثیرگذار هستند مثل پدر یا برادر و... برای نصیحت او کمک بگیرید».
آیت‌الله مکارم‌شیرازی هم ازدواج مجدد مرد را ناظر بر ضرورت دانسته و چند توصیه اخلاقی را نیز بیان می‌کنند: «شک نيست که نکاح موقت در شريعت اسلام جايز است، ولي احتياط آن است تا ضرورتي نباشد اقدام به اين کار نشود. ازدواج موقت براي هوسبازي هوسبازان نيست، بلکه فلسفه روشني دارد، از جمله: رفع نيازهاي جنسي مرداني که به خاطر علل و عواملي امکان ازدواج دائم ندارند، يا همسرشان مثلا بيمار است و امکان برطرف کردن نيازهايشان از طريق عادي ممکن نيست. شرح بيشتر را در ذيل تفسير آيه 24 سوره نساء در بخش قرآن کريم سايت، در آدرس زير مطالعه فرماييد. http://makarem.ir/quran/?lid=0&view=1 ضمنا سعی کنید مهر و محبت خویش را نسبت به همسرتان زیادتر نمایید و از آراسته بودن در منزل غفلت نکنید».
سایت آیت‌الله وحیدخراسانی در پاسخ به استفتاء مرقوم فرموده بود: «سلام سؤالتان خصوصیاتی دارد که باید شفاهی بیان شود در صورتی که مقلّد آیه الله العظمی وحید خراسانی أطال الله بقائه هستید می‌توانید با حقیر در دفتر معظم له در قم تماس بگیرید». از این رو با دفتر ایشان تماس گرفتیم. اولین پاسخی که عنوان شد، این بود که صیغه وقتی با شرایط شرعی انجام بگیرد، نه حرام است و نه باطل. اما در ادامه به نکات قابل تأملی ادامه شد که بیش از آنکه جنبه فقهی داشته باشد، جنبه اخلاقی، پزشکی و جامعه‌شناسی داشته و در راستای تحکیم بنیان خانواده بود و جنبه مشاوره‌ای داشت. ایشان با اشاره به طبع مزاجی مرد گفتند: این مرد در ابتدا باید از جهت پزشکی تعدیل مزاج شود؛ این افراد را دموی می‌گویند، یعنی مزاجشان گرم و تر است. به عنوان مثال خوب است به ایشان در طول روز همراه با غذا سرکه طبیعی بدهید تا کمی مزاجشان تعدیل شود.
در ادامه نیز با بیان چند نکته مشاوره‌ای به وضعیت زن در خانه توجه نشان داده و توضیح دادند: نکته دوم وضعیت زن در خانه است. اینکه طوری در خانه راه برود و لباس بپوشی که همسر با دیدن زن تمایلی به دیگری پیدا نکند. نکته دیگر اینکه زن خود را گرم نشان دهد و روابط زناشویی گرمی داشته باشد، چون کافی است او یک بار در جایی، رابطه‌ای گرم‌تر را تجربه کند، دیگر حواسش پرت می‌شود. البته طبیعی است که زنان در این زمینه مختلفند، اما زن طوری از خوراکی‌ها استفاده کند و برنامه‌ریزی کند که زن باشد که به سمت او حرکت می‌کند.
پاسخگوی محترم در مورد راه‌هایی که می‌توان از این اقدام مرد جلوگیری کرد گفت: ایشان در عقدنامه یک وکالت بلاعزلی را امضا کرده که یکی از موارد آن ازدواج بدون اجازه زن است که به زن حق اعمال وکالت طلاق داده است. یعنی زن می‌توانید اعمال وکالت کرده و از طرف او خود را طلاق داده و مهریه و نفقه را بگیرد، نصف دارایی را هم که شامل بعد ازدواج می‌شود و... .
او با اشاره به اینکه طلاق، راه حل مشکلات نیست، توضیح داد: مشکلات زندگی با خوب شدن وضع ایشان حل می‌شود و این تنها حالتی که می‌تواند داشته باشد آن است که مرد شیفته همسرش شود. پوشش زن، کیفیت راه رفتن زن، آراستگی زندر خانه خیلی مهم است و در روحیه مرد اثر می‌گذارد؛ اینکه مرد در مسائل عاطفی و زناشویی از زن گرما حس کند، خیلی بر مرد اثر خواهد داشت.
نگاهی مجدد به مجموع پاسخ‌های بیان شده در این زمینه، نکته‌ای را پررنگ می‌کند و آن توجه ویژه به کانون خانواده و بقای آن است؛ در بیشتر پاسخ‌ها بر جلب همسر و توجه بیشتر به او به عنوان نکته‌ای کلیدی اشاره شده تا شاید بتواند از مشکلات بعدی و تنوع‌طلبی مرد جلوگیری کند. هرچند بحث شرایط عقدنامه و قانون نیز مورد توجه مراجع محترم بوده و به آن نیز توجه نشان دادند.
به گزارش مهرخانه، با این حال به نظر می‌رسد هنوز برای درک شرایط نابسامان امروز جامعه و حل مشکلات آن راه بسیاری باقی است؛ راهی که نیازمند دقت‌نظر و آگاهی مسلط بر وضعیت ناهنجار روابط زن و مرد و موارد تزلزل کیان خانواده و هرزه‌گردی‌های زنان و به خصوص مردان و سوءاستفاده از عناوین مختلف فقهی با عنوان حلال و جایز است.
مسلماً ازدواج موقت مشروعی است به حکم دین، خلافی در آن نیست. ازدواجی که ضوابط خاص خود را دارد و کمی متفاوت و شاید سهل‌تر از ازدواج دائم است؛ اما، اماهایی وجود دارد که نیازمند بررسی است.
بر همین اساس و باتوجه به رویه رو به ازدیادی که با آن مواجه بودیم، بر آن شدیم تا حکم این مسئله و رفتار را از مراجع عظام تقلید بپرسیم تا شاید حجت بر دختران یا پسرانی که به دنبال اینگونه آشنایی‌ها و مراودات هستند، تمام شود. از این رو استفتاء ذیل از طرف خبرنگار ما به سایت بیش از ده مرجع معظم تقلید ارسال شد:
«سلام و سپاس از پاسخگویی‌تان. معمولا امروزه با پسران مجردی مواجهیم که به علل مختلف از جمله فرار از مسئولیت زندگی مشترک، ازدواج نمی‌کنند و در عوض برای ارضای نیازهای جنسی خود به ارتباط با دختران روی می‌آورند. در این نوع ارتباطات، پسران بعضا مذهبی‌تر یا کسانی که به دنبال کسب رضایت دختران هستند، بحث صیغه را مطرح می‌کنند و دختران (بالغ و رشیده) با هدف ازدواج به این موضوع رضایت می‌دهند. اما تنوع طلبی پسران منحصر به یک فرد و مبتنی بر آشنایی و ازدواج نیست و دائم در حال تغییر طرف مقابل خود هستند. می‌خواستم نظر حضرت‌عالی را در مورد این تنوع‌طلبی و گریز از ازدواج دائم پسران که منجر به هرج و مرج جنسی می‌شود و نه اینکه بتوانند سایه‌ای بر سر زنی یا دختری باشند، بدانم. آیا این متعه کردن از نظر شرعی صحیح است؟»
در این استفتاء سعی شده بود تا ابعاد مختلف مسأله، مشکلاتی که این نوع روابط می‌تواند خواسته یا ناخواسته به دنبال داشته باشد، فرار از ازدواج دائم، جایگزینی ازدواج موقت با دوستی و جنبه دینی دادن به آن و سایر جوانب مسئله به خوبی تشریح شود تا به جوابی دقیق و ناظر بر مصداق دست یابیم.
آیت‌الله حسین نوری‌همدانی در پاسخ به رعایت شرایط و احکام اشاره داشته و فرمودند: «ازدواج موقت نیز مانند ازدواج دائم مشروع است ولی باید با حفظ شرایط و احکام شرعی آن انجام شود».
آیت‌الله سیدمحمدتقی مدرسی در پاسخ بر شرایط استثنایی ناظر بر ازدواج موقت و عدم جایگزینی آن با ازدواج دائم تأکید داشته و فرمودند: «اصل ازدواج موقت اگر طبق احکام شرعی باشد صحیح است؛ ولی باید دانست که نباید ازدواج موقت در جامعه جایگزین ازدواج دائم شود، بلکه این ازدواج برای شرایط استثنایی است».
آیت‌الله لطف‌الله صافی‌گلپایگانی نیز تنوع طلبی جنسی را مخالف خواست شارع دانسته و اصل را ازدواج دائم عنوان کردند: «هرچند ازدواج دائم و موقت در اسلام حلال شمرده شده و در روایاتی هم نسبت به انجام ازدواج موقت به جهت جلوگیری از گناه بزرگ زنا تأکید شده است. اما اولویت قطعی با ازدواج دائم است و تشویق به توالد و تناسل در نکاح و آداب همسرداری و صدها دستورالعمل دیگر همه در مورد ازدواج دائم است و تنوع‌طلبی جنسی مورد تأیید شارع مقدس نمی‌باشد و در روایاتی نسبت به کسانی که همسر دائم دارند و به دنبال تنوع‌طلبی هستند نهی فرموده‌اند».
در میان مراجع، آیت‌الله ناصر مکارم‌شیرازی جواب مفصل‌تری را بیان کردند، ایشان با اشاره به حرمت دوستی و روابط آزاد میان دختر و پسر، تنها راه برقراری ارتباط درست و شرعی را خواستگاری و ازدواج عنوان کردند و با بیان چند توصیه خاطرنشان ساختند که ازدواج موقت بنابر احتیاط تنها در هنگام ضرورت است: «اولا توجه نمایید که ارتباط عاطفی و دوستی با نامحرم جایز نیست و اینگونه روابط حدود و مرزهاي الهي است «تلک حدود الله» که عبور از آنها ممنوع است و آنها که از حريم آن بگذرند و تجاوز کنند، گناهکار و مجرم شناخته مي‌شوند. علاوه بر اين آزادي ارتباط دختر و پسر سرانجام منجر به آزادي فحشاء و آثار بسيار شوم و زشت آن مي‌شود و هم اکنون کشورهايي که اين آزادي را دارند گرفتار پيامدهاي شوم آن هستند. تجربه‌هاي مکرر در مکرر نشان داده که رابطه‌هاي دختران و پسران دامهاي شيطان است، و منجر به خلاف شرع مي‌شود. بنابراين گفتگو و مراوده پسر و دختر جايز نيست مگر اينکه پسر رسماً به خواستگاري دختر برود که به مقدار نياز و با رعايت موازين شرعي و اطلاع خانواده دختر، مي‌تواند با او سخن بگويد و او را ببيند. ثانیاً توجه نمایید که هرچند نکاح موقت در شریعت اسلام جایز است، ولی نباید وسیله هوسبازی افراد هوسباز شود و احتیاط آن است تا ضرورتی نباشد اقدام به این کار نشود. براي مطالعه بيشتر مي‌توانيد به آدرس زير مراجعه فرماييد: http://makarem.ir/maaref/?lid=0&CatID=23021
توصیه می‌کنیم، جوانان به فکر ازدواج دائم باشند و در بحث ازدواج سخت نگیرند؛ بدون شک اگر سطح انتظارات و توقّعات پایین بیاید و تشریفات در حد وسع و قدرت جوانان باشد، جلوى بسیارى از مفاسد گرفته مى‌شود. بهترین راهکار، همان چیزی است که دین بر آن تاکید می‌کند و آن، «آسان‌سازی ازدواج دائم» است.»
سایت آیت‌الله خامنه‌ای نیز در پاسخ عنوان کرده بود: «اين پايگاه فقط پاسخگوى سؤالات عام فقهى است. بهتر است اينگونه امور را با کارشناسان اداره پرسمان (http://www.porsemani.ir) و يا مركز ملى پاسخگويى (pasokhgoo.ir) مطرح كرده و از آنان راهنمايى بخواهيد.»
سایت پرسمان در پاسخ، متن مفصلی را ارسال کرد که لزوماً بیان دیدگاه‌های مقام معظم رهبری نبود و تبیین علمی و تحلیلی مسئله بود و تأکید بر اینکه ازدواج موقت با تنوع‌طلبی و هوسرانی تفاوت دارد و برای شرایط ویژه تشریع شده است و نمی‌توان از آن سوءاستفاده کرد: «شکي در اين نيست که روي آوردن به ازدواج موقت يا دائم صرفاً به منظور تبعيت از هوا و هوس، لجبازي، تنوع‌طلبي و چشيدن مزه زنان ديگر در دين امر بسيار مذمومي است.
تنوع‌طلبي اگر به معناي زياده‌خواهي، هوسراني و زن‌بارگي معنا شود طبيعتاً پيامد وسوسه‌هاي شيطاني بوده و امري بسيار زشت و آسيب‌زا تلقي مي‌شود که مردان خصوصاً افراد متأهل بايد با آن مقابله کنند و آن را از وجودشان بيرون کنند، اما اگر تنوع طلبي به اين برگردد که برخي از مردان در شرايط خاص و به خاطر ضروريت‌هاي فردي و اجتماعي، با زنان ديگري غير از همسرشان ازدواج موقت يا دائم کنند و مسئوليت اداره يک يا چند خانواده را بر عهده بگيرند در اين صورت، امر جايزي است. البته اين مسئله به هيچ وجه بي‌حد و حساب و بي‌ضابطه و قانون نيست، بلکه تنها مرداني مُجاز به روي آوردن به ازدواج موقت و يا تعدد زوجات هستند که اولاً از راه مشروع آن اقدام کنند يعني به جاي اين که رابطه نامشروعي با زنان ديگر برقرار کنند از طريق ازدواج قانوني و شرعي اقدام کنند و ثانياً احساس نيازي شديدي در آنها ايجاد شده باشد كه معمولاً از طريق همسر اول خود توان برآورده ساختن آن را نداشته باشند... .
... رسول گرامي اسلام صلي‌الله‌عليه‌و‌آله مي‌فرمايند: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يُبْغِضُ أَوْ يَلْعَنُ كُلَّ ذَوَّاقٍ مِنَ الرِّجَالِ وَ كُلَّ ذَوَّاقَةٍ مِنَ النِّسَاءِ»؛ خداوند عزّوجلّ مردان و زنانى را كه همواره تغيير همسر مى‌دهند دشمن داشته، يا آنها را لعنت مى‌كند. «إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الذَّوَّاقِينَ وَ الذَّوَّاقَاتِ»؛ خداوند مردان و زنانى را كه مرتّباً تغيير همسر مى‌دهند دوست ندارد.
بر فرض اينکه کسي بخواهد با روي آوردن به ازدواج موقت تجربه جديدي کسب کند و طعم زنان ديگر را بچشد، باتوجه به سيري‌ناپذير بودن اينگونه تمايلات انسان، هميشه آرزو خواهد کرد که با زنان ديگر هم ازدواج کند و چون امکانات آن را ندارد و با محدوديت‌هاي بسياري روبروست، طبيعتاً عطش وي از بين نخواهد رفت، بلکه روز به روز تشديد خواهد شد و او را بيشتر در ناکامي فرو خواهد برد.
... در جامعه افراد متعددي اعم از زن و مرد داريم كه به هر دليلي يا نمي‌توانند ازدواج دائم كنند و يا مرداني هستند كه نيازشان و غريزه جنسي آنها با ازدواج دائم مرتفع نمي‌شود اينجا تكليف چيست؟ آيا مي‌بايست مردم را به اجبار محدود و وادار به رياضت و رهبانيت كرد؟ يا بايد آزادي مطلق داد و كمونيسم جنسي يعني اينكه هر كس با هر فردي خواسته بدون هيچ محدوديتي رابطه جنسي برقرار كند؟ ... بي‌ترديد يكي از حكمت‌هاي تشريع و جواز ازدواج موقت در اسلام عبارت است از: ايجاد ارتباط و رابطه صحيح و مشروع با جنس مخالف، پاسخ مناسب و مجاز به ارضاء صحيح اميال جنسي و غريزه شهواني انسان، جلوگيري از تباهي و بي‌بندوباري و هرزه‌گري افراد جامعه و حفظ نظام مقدس خانواده.
امام صادق عليه‌السلام در مورد اهميت و فايده متعه مي‌فرمايد: «لَوْ لَا مَا نَهَى عَنْهَا عُمَرُ مَا زَنَى إِلَّا شَقِي»؛ اگر عمر از ازدواج موقت نهي نكرده بود جز انسان‌هاي شقاوتمند كسي زنا نمي‌كرد.
نكته مهمي كه نبايد از آن غفلت كرد آن است كه همين اسلامي كه چنين مسئله‌اي را جايز شمرده با افراط و هرزه‌گري و شهوت‌پرستي مخالفت كرده و از ازدواج‌هاي موقت بي‌مورد نهي كرده به خصوص اگر با موانع و مشكلات و تبعاتي همراه باشد... .
ازدواج موقت براي مواقع ضروري و براي كساني است كه عوامل گوناگون، آنها را از دسترسي و امكان به ازدواج دايم باز مي‌دارند و نبايستي بهانه‌اي براي زياده‌طلبي و هواپرستي شود. سياست حقوقي در قانون ازدواج موقت اين نبوده است كه هوسبازان به صورت گسترده و بي‌حساب در شهوات و هوي و هوس‌ها غرق شوند و چنان با اين حكم الهي بازي نمايند كه دوست و دشمن از آن تنفر پيدا كنند و آن را مساوي با زنا و فحشا بدانند؛ بلكه هدف از جعل و تشريع ازدواج موقت، حفظ كردن افراد نيازمند از آلودگي به گناه و فحشا است. ازدواج موقت براي جلوگيري از انحرافات و روابط نامشروع تشريع شده است، تا بدين وسيله عفاف و پاكدامني حفظ شود نه اينكه خود آن زمينه‌ساز زياده خواهي جنسي شود.
... کاملاً مشخص مي‌شود که ازدواج موقت اگر در جايگاه و موقعيت خويش با توجه به شرايط و احکامش مورد استفاده قرار گيرد نوعي ضرورت فردي و اجتماعي و امري بسيار پسنديده و مشروع است، اما اگر در جايگاه خود استفاده نشود و دست‌آوريزي براي رسيدن به تمتعات نفساني افراد قرار گيرد، طبيعتاً مطلوب خدا و دين نيست؛ بنابراين اگر افرادي از احکام و دستورات الهي سوءاستفاده مي‌کنند و با اسم صيغه و ازدواج موقت با زنان و دختران رابطه برقرار مي‌کنند و يا بدون دليل منطقي و موجه اقدام به تعدد زوجات مي‌کنند، کارشان مورد قبول خدا و دين نيست و ما نيز عملکرد اين افراد را تأييد نمي‌کنيم و از آن بيزاري مي‌جوييم».
(در همین زمینه: پاسخ کامل پرسمان به سؤالی درباره متعه)
در این بعد مسأله آنچه که از پاسخ‌ها به دست می‌آید آن است که نزدیکی به دختران و تغییر پیاپی طرف مقابل با عنوان شرعی دادن به مسئله، از قبح عمل کم نخواهد کرد و اساساً این نوع حرکات، وجه شرعی و عقلانی و عرفی ندارد و تنها سرپوش نهادن و توجیه اعمال نادرست و روابط ناصحیح و شاید اغفال دختران است.
شاید قسمت تلخ‌تر ماجرا وقتی است که مسئله محدود به روابط دختر و پسر مجرد و ازدواج موقت آنان نباشد.
زنی که باوجود مدرک دکترا، خانه‌داری را در عین فعالیت‌های گاه و بی‌گاه اجتماعی انتخاب می‌کند و بین فامیل و دوستان به هنرمندی و کدبانوگری معروف است و فرزندانش هیچ مشکل اخلاقی و درسی ندارند، چقدر باید بشکند وقتی همسرش را می‌بیند که مخفیانه و دور از چشم او به دنبال صیغه کردن دختران است و این کار نه یک بار که چندین بار در سال ادامه دارد؟!
این‌بار هم بحث بر سر مسأله‌ای است حلال و شرعی؛ ازدواج موقت مردی که زن دارد. اما باز هم با اماها و اگرهای گوناگونی مواجهیم. قرار نیست در برابر حکم حلال خدا و اذن او بایستیم، اما می‌خواهیم زوایای مختلف مسئله را، چنان‌چه در جامعه امروز ما اتفاق می‌افتد، بررسی کنیم.
برای آشنا شدن و رفع ابهامات، باز هم به سراغ مراجع عظام تقلید رفتیم و استفتاء مشترکی را به سایت 10 نفر از ایشان ارسال کردیم. این خبرنگار ما در استفتاء خود از مراجع عظام پرسید: «سلام و وقت بخیر. زنی باوجود مدرک دانشگاهی، به خانه‌داری مشغول است و تمام تلاش خود را برای داشتن زندگی متأهلی مناسب و جلب رضایت همسر (در تمام زمینه‌ها) انجام می‌دهد. با این وجود متوجه شده است که همسرش، علی‌رغم تمکین تمام او، به دنبال زنان دیگر است و با این بهانه که زن نمی‌تواند او را تمکین کند، زنان یا دخترانی را در فواصل زمانی مختلف یا باهم، صیغه کرده و می‌کند. می‌خواستم حکم این مسئله را بدانم؟ آیا این متعه از نظر شرعی صحیح است؟»
آیت‌الله نوری‌همدانی به بیان حکم کلی مسئله اکتفا کرده و فرمودند: «اگر عقد موقت با شرائط و رعایت احکام شرعی انجام شود، مانعی ندارد».
آیت‌الله خامنه‌ای بر مقررات جاری تأکید کرده و جایگاه شروط ضمن عقد را متذکر شدند، ایشان در پاسخ مرقوم فرمودند: «به‌هرحال ازدواج موقت فی‌نفسه اشکال ندارد ولی اگر در این زمینه مقرراتی وجود دارد، باید مراعات شود. همچنین اگر در ضمن عقد نکاح یا عقد لازم دیگری اجازه همسر شرط شده باشد بدون اجازه او جایز نیست».
آیت‌الله صافی‌گلپایگانی نیز علاوه بر امکان قید مسئله به عنوان شرط ضمن عقد، نکاتی اخلاقی را نیز عنوان کردند؛ ایشان فرمودند: «اگر در ضمن عقد نکاح اجازه همسر اول در عقد زن دیگر شرط شده باشد، عقد دوم بدون اجازه همسر اول حرام و معصیت است؛ لکن سعی نمایید که با محبت بیشتر او را به محیط خانه علاقمند نمایید و از کسانی که بر روی او تأثیرگذار هستند مثل پدر یا برادر و... برای نصیحت او کمک بگیرید».
آیت‌الله مکارم‌شیرازی هم ازدواج مجدد مرد را ناظر بر ضرورت دانسته و چند توصیه اخلاقی را نیز بیان می‌کنند: «شک نيست که نکاح موقت در شريعت اسلام جايز است، ولي احتياط آن است تا ضرورتي نباشد اقدام به اين کار نشود. ازدواج موقت براي هوسبازي هوسبازان نيست، بلکه فلسفه روشني دارد، از جمله: رفع نيازهاي جنسي مرداني که به خاطر علل و عواملي امکان ازدواج دائم ندارند، يا همسرشان مثلا بيمار است و امکان برطرف کردن نيازهايشان از طريق عادي ممکن نيست. شرح بيشتر را در ذيل تفسير آيه 24 سوره نساء در بخش قرآن کريم سايت، در آدرس زير مطالعه فرماييد. http://makarem.ir/quran/?lid=0&view=1 ضمنا سعی کنید مهر و محبت خویش را نسبت به همسرتان زیادتر نمایید و از آراسته بودن در منزل غفلت نکنید».
سایت آیت‌الله وحیدخراسانی در پاسخ به استفتاء مرقوم فرموده بود: «سلام سؤالتان خصوصیاتی دارد که باید شفاهی بیان شود در صورتی که مقلّد آیه الله العظمی وحید خراسانی أطال الله بقائه هستید می‌توانید با حقیر در دفتر معظم له در قم تماس بگیرید». از این رو با دفتر ایشان تماس گرفتیم. اولین پاسخی که عنوان شد، این بود که صیغه وقتی با شرایط شرعی انجام بگیرد، نه حرام است و نه باطل. اما در ادامه به نکات قابل تأملی ادامه شد که بیش از آنکه جنبه فقهی داشته باشد، جنبه اخلاقی، پزشکی و جامعه‌شناسی داشته و در راستای تحکیم بنیان خانواده بود و جنبه مشاوره‌ای داشت. ایشان با اشاره به طبع مزاجی مرد گفتند: این مرد در ابتدا باید از جهت پزشکی تعدیل مزاج شود؛ این افراد را دموی می‌گویند، یعنی مزاجشان گرم و تر است. به عنوان مثال خوب است به ایشان در طول روز همراه با غذا سرکه طبیعی بدهید تا کمی مزاجشان تعدیل شود.
در ادامه نیز با بیان چند نکته مشاوره‌ای به وضعیت زن در خانه توجه نشان داده و توضیح دادند: نکته دوم وضعیت زن در خانه است. اینکه طوری در خانه راه برود و لباس بپوشی که همسر با دیدن زن تمایلی به دیگری پیدا نکند. نکته دیگر اینکه زن خود را گرم نشان دهد و روابط زناشویی گرمی داشته باشد، چون کافی است او یک بار در جایی، رابطه‌ای گرم‌تر را تجربه کند، دیگر حواسش پرت می‌شود. البته طبیعی است که زنان در این زمینه مختلفند، اما زن طوری از خوراکی‌ها استفاده کند و برنامه‌ریزی کند که زن باشد که به سمت او حرکت می‌کند.
پاسخگوی محترم در مورد راه‌هایی که می‌توان از این اقدام مرد جلوگیری کرد گفت: ایشان در عقدنامه یک وکالت بلاعزلی را امضا کرده که یکی از موارد آن ازدواج بدون اجازه زن است که به زن حق اعمال وکالت طلاق داده است. یعنی زن می‌توانید اعمال وکالت کرده و از طرف او خود را طلاق داده و مهریه و نفقه را بگیرد، نصف دارایی را هم که شامل بعد ازدواج می‌شود و... .
او با اشاره به اینکه طلاق، راه حل مشکلات نیست، توضیح داد: مشکلات زندگی با خوب شدن وضع ایشان حل می‌شود و این تنها حالتی که می‌تواند داشته باشد آن است که مرد شیفته همسرش شود. پوشش زن، کیفیت راه رفتن زن، آراستگی زندر خانه خیلی مهم است و در روحیه مرد اثر می‌گذارد؛ اینکه مرد در مسائل عاطفی و زناشویی از زن گرما حس کند، خیلی بر مرد اثر خواهد داشت.
نگاهی مجدد به مجموع پاسخ‌های بیان شده در این زمینه، نکته‌ای را پررنگ می‌کند و آن توجه ویژه به کانون خانواده و بقای آن است؛ در بیشتر پاسخ‌ها بر جلب همسر و توجه بیشتر به او به عنوان نکته‌ای کلیدی اشاره شده تا شاید بتواند از مشکلات بعدی و تنوع‌طلبی مرد جلوگیری کند. هرچند بحث شرایط عقدنامه و قانون نیز مورد توجه مراجع محترم بوده و به آن نیز توجه نشان دادند.
به گزارش مهرخانه، با این حال به نظر می‌رسد هنوز برای درک شرایط نابسامان امروز جامعه و حل مشکلات آن راه بسیاری باقی است؛ راهی که نیازمند دقت‌نظر و آگاهی مسلط بر وضعیت ناهنجار روابط زن و مرد و موارد تزلزل کیان خانواده و هرزه‌گردی‌های زنان و به خصوص مردان و سوءاستفاده از عناوین مختلف فقهی با عنوان حلال و جایز است.
ارسال نظرات
غیرقابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۰
آخرین اخبار
