نکته جالب تأملی که مرعشی عنوان کرده مربوط به سد و نیروگاه "سنگ توده 2" است. بهره برداری از فاز نخست نیروگاه سنگ توده 2 با توان تولید 110 مگاوات، در شهریورماه 1390 و همزمان با بیستمین سالگرد استقلال تاجیکستان، با حضور روسای جمهوری دو کشور آغاز شد و فاز دوم آن نیز روز چهارشنبه نوزدهم شهریورماه 1393 با حضور مقامات عالی رتبه دو کشور به بهره برداری رسمی رسید.
طبق اخبار رسمی منتشر شده در سال 90، در مراسم بهره برداری از فاز نخست این نیروگاه، «امامعلی رحمان» رئیس جمهور تاجیکستان بهره برداری از نیروگاه برق آبی سنگ توده 2 در آستانه بیستمین سالگرد استقلال این کشور را بزرگترین هدیه دولت و ملت ایران به ملت تاجیک دانست. در اخبار منتشر شده در سال 90 با موضوع بهره برداری از فاز نخست این نیروگاه هیچ صحبتی از سوی رئیس جمهور وقت ایران (محمد احمدی نژاد) پیرامون اعطای این سد و نیروگاه به صورت هدیه از سوی ملت ایران به ملت تاجیکستان و یا مباحثی چون هبه آن، عنوان نشده است.
مرعشی عنوان کرده که 150 میلیون دلار که دولت تاجیکستان از ایران وام گرفته و در این نیروگاه هزینه کرده هیچ بازگشت سرمایه ای برای ایران به همراه نداشته است. در سال 90 خبرگزاری رسمی دولت اعلام کرد که این پروژه با سرمایه گذاری 180 میلیون دلاری جمهوری اسلامی ایران و 40 میلیون دلاری تاجیکستان احداث شده است. برای این پروژه 256 میلیون دلار هزینه پیش بینی شد که 70 درصد آن (180 میلیون دلار) توسط جمهوری اسلامی ایران و 15.6 درصد (40 میلیون دلار) توسط دولت تاجیکستان و مابقی توسط پیمانکار ایرانی تأمین شد.
«طاهر شه حامد» رئیس صندوق ضمانت صادرات در سال 93 از تأخیر تاجیکستان در پرداخت 6 قسط وام ایران خبر داد و گفت: "دولت تاجیکستان برای پرداخت شش قسط عقب افتاده سنگ توده تا ژانویه 2016 جدول بازپرداخت را ارائه خواهد داد. در واقع هزینه سنگ توده ایران که توسط تاجیکستان خریداری شده تا ژانویه 2016 اقساط آن دریافت نمی‌شود و بعد از این موعد هر قسط بر سر موعد خود از سوی دولت تاجیکستان پرداخت خواهد شد."
این تصمیمی بود که در سال 93 و در دولت یازدهم در پی بدحسابی طرف تاجیکی اخذ شد و هیچ اظهار نظر رسمی در خصوص اینکه طرف تاجیکی اعتقادی به دادن اقساط طرف ایرانی ندارد عنوان نشده بود. از اینرو ایران به طرف تاجیک خود تا ژانویه 2016 فرصت داد.
خبرگزاری جمهوری اسلامی هم 22 اردیبهشت امسال گزارش داد، شرکت برق تاجیکستان اعلام کردکه هرماه حدود یک میلیون دلاربابت هزینه برق به نیروگاه ایرانی«سنگ توده - 2» پرداخت می شود و در چهار سال گذشته در مجموع حدود 34 میلیون دلار به همین سبب پرداخت شده است.
سازنده این سد و نیروگاه دولت ایران نبود بلکه شرکت خصوصی فراب به عنوان سازنده این سد و نیروگاه فعالیت کرده است و در سایت این شرکت نیز، تصاویر اجرای این پروژه در بخش پروژه های اجرا شده نمایش داده شده است.
طبق توافق دو کشور، نیروگاه سنگ توده 2 پس از بهره برداری برای مدت 12 سال در اختیار پیمانکار ایرانی قرار گرفت تا طرف ایرانی، سرمایه‌گذاری و سود خود را از راه درآمدهای حاصل از فروش برق این نیروگاه برداشت کند. پیگیری های خبرنگار تسنیم از مجموعه وزارت نیرو حاکی از این است که پیمانکار ایرانی با فشارهای وارده به طور اقساط از محل بهره برداری از این پروژه، پول‌هایی را دریافت کرده، اما پرداخت پول از سوی طرف تاجیکی با تأخیر و گاهاً نامرتب است اما اینگونه نیست که تاکنون هیچ پولی به ایران پرداخت نشده باشد.
ساختگاه سد و نیروگاه سنگ توده 2 در 180 کیلومتری جنوب شرقی شهر دوشنبه و در استان ختلان واقع شده است. سد سنگ توده 2 از نوع خاکی با هسته رسی مرکزی بوده و طول تاج آن 305 متر و عرض تاج آن 12 متر است. این سد با دارا بودن مخزنی به حجم 66 میلیون و 500 هزار متر مکعب، 31 متر ارتفاع دارد.
