گزارش بسیج از وضعیت یک بنای تاریخی
خانه تاریخی «ضیایی» یکی از بناهای ارزشمند ملی و گنجینهای از نقوش آجری در بافت تاریخی دزفول است که بر اثر بیتوجهی متولیان روبه نابودی است.
بافت تاریخی دزفول که تلاقی فرهنگ و تاریخ مردمان این دیار کهن است، شامل ۲۸ محله قدیمی و در هم تنیده است که تزئینات معماری بینظیر آن، دزفول را به «شهر آجری» معروف کرده است. در محدوده بافت تاریخی دزفول بیش از ۱۴۰ اثر تاریخی ثبت ملی شده شامل مسجد، حمام، گذر و بقعه وجود دارد.
علاوه بر ساباطها، حمامها، گذرها و مساجد و سایر اماکن تاریخی موجود در بافت، خانههای تاریخی معروفی نیز به نام صاحبان بنا ازدورههای گذشته در این بافت به جای مانده که هر کدام به تنهایی دارای ارزش فرهنگی، مذهبی و تاریخی هستند.
وجود چنین خانههای تاریخی همچون خانه تیزنو، قلمبر و قلمبر۱ و ۲، مستوفی، محسنی، قصاب، معزی، سهرابی، گلچین، نیلساز، مهدوی، سیدصدر، کلک چی، جوکار، قلق چی، سعادت و صنیعی سبب شده تا بافت تاریخی دزفول نسبت به سایر آثار و مجموعههای تاریخی این شهرستان متمایز باشد.
بحران بیتوجهی به پیشینه تاریخی
کم توجهی و بعضا بیتوجهی متولیان میراث فرهنگی شهرستان و استان به برخی آثار تاریخی و فرهنگی در خطر نابودی در چند سال اخیر و بیان جملات تکراری و دم زدن از نبود اعتبارات برای سبک کردن بار هجمهها، دل دوستداران میراث فرهنگی را به درد آورده است به گونهای که بدون اغراق باید گفت این بیتوجهیها به تخریب و آسیب دیدگی آثار و بناهای تاریخی موجود در استان و به ویژه دزفول که نوعی بیتوجهی به پیشینه و هویت شهرستان محسوب میشود، مدتهاست که به یک بحران جدی تبدیل شده، بحرانی که گویا بسیار غریب است.
اقدامات انگشت شمار برای بهسازی آثار
هر چند در این میان نباید منکر برخی اقدامات بعضا لاک پشتی این نهادهای متولی در بحث بهسازی و مرمت آثار موجود در بافت تاریخی دزفول شد اما حقیقت این است که عدم مدیریتهای درست و بعضا بیثباتی در مدیریتها موجب شده تا میراث فرهنگی شهرستان دزفول در سالهای اخیر همواره با انتقادهای صاحبان نظر در این عرصه مواجه شود، موضوعی که شاید بتواند عزم این متولیان را برای رفع نواقص و کاستیها جزم کند.
خانه تاریخی «ضیایی» نیز از جمله بناهای با ارزش و ثبت ملی بافت قدیم دزفول است که با توجه به وضعیت به شدت نامناسب آن از نظر فیزیکی نیازمند احیا و توجه از سوی مسئولان متولی است تا شاید با بهره گیری از ظرفیتهای آن بتوان خلاءهای زیادی در حوزه میراث فرهنگی شهرستان را پر کرد.
خانهای که این روزها با یک ویرانه تفاوت چندانی ندارد هرچند سایر خانههای تاریخی بافت کهن دزفول نیز همانند این بنا در وضعیت مطلوبی قرار ندارند که خبرگزاری مهر از چند وقت گذشته تاکنون در گزارشهای متعددی به بیان وضعیت برخی از این خانههای تاریخی شهر آجری دزفول پرداخته است.
ارزشمندترین بافت تاریخی کشور
درهمین رابطه عضو انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول در گفتوگو با خبرنگار مهر، اظهار میکند: بافت تاریخی شهر دزفول با مساحتی در حدود ۲۴۰ هکتار در حاشیه رود دز را میتوان یکی از گستردهترین و اصولیترین بافتهای تاریخی ایران دانست.
نجمه مورث نوری میافزاید: بافت دزفول یکی از قدیمیترین و ارزشمندترین بافتهای تاریخی کشور است که به دلیل استفاده آجر (خوون چینی) توسط معماران هنرمند این دیار لقب شهر آجری ایران را از آن خود کرده است.
بافت دزفول یکی از قدیمیترین و ارزشمندترین بافتهای تاریخی کشور است که به دلیل استفاده آجر (خوون چینی) توسط معماران هنرمند این دیار لقب شهر آجری ایران را از آن خود کرده استوی ادامه میدهد: پیشینه تاریخی و اصیل دزفول کافی است تا ایرانیان بدانند کشوری به وسعت تاریخ دارند و شهری آجری که خشت به خشت، ریگ به ریگ و لحظه به لحظه آن را به رخ جهانیان میکشند.
جاذبههای فراوان در بافت دزفول
عضو انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول بیان میکند: بافت قدیمی و ارزشمند دزفول جاذبههای گردشگری و تاریخی زیادی دارد که هر کدام از آنها میتواند به تنهایی جاذبهای دیدنی برای بازدید گردشگران و دوستداران میراث فرهنگی و تاریخ ایران و جهان باشد.
مورث نوری عنوان میکند: در این بافت زیبا محله مسجد قراردارد که یکی از محلههای تاریخی شهردزفول است.
خانهای تاریخی از زمان قاجار
وی توضیح میدهد: در کوچههای اطراف مسجد جامع دزفول درمقابل عباسیه، خانه تاریخی ضیایی مشاهده میشود که قدمت آن به عهد قاجاریه و بیش از یک صد سال میرسد.
مورث نوری تاکید میکند: علاوه بر اهمیت خانه ضیایی به عنوان یک بنای آجری و باقدمت این بنا در واقع منزل مرحوم ضیایی شاعر و عارف شهر دزفول و در برههای از تاریخ نیز منزل یکی از صنعتگران به نام شهر بوده است.
این عضو انجمن دوستداران و پژوهشگران دزفول همچنین میافزاید: خانه ضیایی به دلیل ارزشهای ویژه تاریخی و معماری خود در اسفند سال ۱۳۸۱ به شماره ۷۸۸۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مورث نوری درخصوص ویژگیهای این خانه تاریخی نیز میگوید: از جمله ویژگیهای خاص خانه ضیایی ساخت آن در دو طبقه است که تاریخ ۱۳۳۸ هجری قمری روی یکی از نماها با آجر نقش بسته است. پلان بنا در حیاط به صورت چهار ضلعی است و با آجرهای فیلپوش در گوشهها به پلانی هشت ضلعی در طبقه اول میرسیم.
وی تصریح میکند: علاوه بر آن سردر ورودی زیبا، هشتی با معماری بینظیرو تزئینات زیبای آجری در سقف آن حکایت شکوه و ارزشهای این بنا را روایت میکند.
این فعال میراث فرهنگی هشدار میدهد: با تمام این ویژگیها اما به دلیل عدم توجه و رسیدگی، امروزه خانه تاریخی ضیایی تبدیل به یک مخروبه شده است در حالی که با همین وضعیت بحرانی باز هم در گوشه گوشههای آن به زیبایی، اصالت نقوش آجرکاری و کم نظیر معماری شهر آجری دیده میشوند.
متروکه رهاشدن خانه
مورث نوری با بیان اینکه کاربری خانه ضیایی در گذشته به صورت مسکونی بوده است، اظهار میکند: هرچند بنا دارای ارزش خاص معماری است ولی در حال حاضر متروکه رها شده و زندگی در آن جریان ندارد و بعضا به عنوان انبار مورد استفاده قرار گرفته میشود.
هرچند بنا دارای ارزش خاص معماری است ولی در حال حاضر متروکه رها شده و زندگی در آن جریان ندارد و بعضا به عنوان انبار مورد استفاده قرار گرفته میشودوی میافزاید: بنابراین حفظ و رونق چنین بناهایی میتواند ضمن رونق گردشگری و شکوفایی اقتصادی، زمینه کار آفرینی و رشد فرهنگی جامعه را نیز فراهم کند.
این دوستدار میراث فرهنگی عنوان میکند: با توجه به ویژگیهای مذکور و اینکه خانه ضیایی در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد شایسته است که هرچه زودتراین بنا مورد توجه مسئولان متولی به ویژه سازمان میراث فرهنگی استان خوزستان و کشور قرار گیرد و با اختصاص بودجه لازم و یا ایجاد زمینه مساعد برای مشارکت و سرمایه گذاری بخش خصوصی، این خانه تاریخی هر چه زودتر مورد بهسازی و مرمت قرار گیرد.
مورث نوری تاکید میکند: خانه تاریخی ضیایی این قابلیت را دارد که به دلیل موقعیت خاص قرار گیری و نزدیکی آن به مرکز شهر و دسترسی آسان به تاسیسات زیربنایی همچون وسایل حمل و نقل شهری، خطوط تاکسی، اتوبوس و پیشینه فرهنگی و تاریخی، پس از مرمت تبدیل به مهمانسرای سنتی، موزه فرهنگی، رستوران، خانه فرهنگ و سایر کاربریهای مرتبط با بناهای تاریخی شود.
امید است در آینده نزدیک شاهد توجه بیشتر به ظرفیتهای تاریخی و گردشگری دزفول به ویژه خانههای ثبت ملی و تاریخی بافت کهن دزفول از سوی متولیان امر باشیم موضوعی که قطعا فواید زیاد آن به ویژه در بحث سرمایه گذاری و جذب گردشگر و به طبع اجرای پروژههای پرسود و اشتغالزا، نه تنها در دزفول بلکه عاید تمام استان خواهد شد.
ارسال نظرات
غیرقابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۰
پر بیننده ها