دلار می‌تازد و دولت نگاه می‌کند

سوال را به ذهن متبادر می‌کند که چرا دولت و بانک مرکزی در چنین شرایط حساسی کنترل بازار ارز را در دست نمی‌گیرند.
 

البته خیلی از کارشناسان معتقدند خود دولت مقصر اصلی افزایش نرخ ارز است، زیرا گرانی ارز به سود دولت تمام می‌شود. به هر حال دلار دیروز در بازار تهران حتی با قیمت ۴۱5۰ تومان دادوستد شد. قیمت دلار که از هفته گذشته در حال افزایش است، دیروز نیز با روند صعودی رکورد تازه‌ای در بازار ارز به ثبت رساند. نرخ دلار که صبح دیروز در میدان فردوسی (مرکز اصلی خرید و فروش ارز) 4070 تومان قیمت خورده بود، ساعت 16:30 با قیمت 4150 تومان فروخته و با قیمت 4080 تومان از مردم خریداری می‌شد.  این در حالی است که نرخ تابلوها 4100 تومان را نشان می‌دهد اما صرافان گران تر می‌فروشند. همچنین در بازار ارز نرخ فروش هر یورو 4320 تومان، پوند انگلیس 4980 تومان و درهم امارات عربی متحده 1140 تومان قیمت خورد.
 

علاوه بر افزایش قیمت در بازار ارز این روزها در بازار طلا و سکه نیز شاهد نوسان صعودی قیمت‌ها هستیم. در بازار سبزه‌میدان (مرکز اصلی خرید و فروش سکه و طلا) دیروز قیمت هر قطعه سکه تمام‌بهار آزادی طرح جدید یک‌ میلیون و 170 هزار تومان و سکه تمام‌بهار آزادی طرح قدیم یک‌ میلیون و 140 هزار تومان اعلام شد. ضمن آنکه نیم‌سکه بهار آزادی با قیمت 610 هزار تومان، ربع‌سکه بهار آزادی با قیمت 325 هزار تومان و سکه یک‌گرمی با قیمت 202 هزار تومان فروخته می‌شد.

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با انتقاد شدید از مدیریت بانک مرکزی بر بازار ارز گفت:‌ یکسری سفته‌باز و دلال تقاضای کاذب در کشور تبلیغ می‌کنند. از انتقادهای جدی ما به بانک مرکزی این است که این تقاضای کاذب مدیریت نمی‌شود و متاسفانه بازار بعضا رها شده است. حمیدرضا پورابراهیمی درباره حضور دلالان و ایجاد تقاضای کاذب برای ارز، هشدار داد و یادآور شد: یکسری سفته‌باز و دلال تقاضای کاذب در کشور تبلیغ می‌کنند و باید این را مدیریت کنیم. از انتقادهای جدی ما به بانک مرکزی این است که این تقاضای کاذب مدیریت نمی‌شود و متاسفانه بازار بعضا رها شده است.
 

پورابراهیمی با بیان اینکه بخشی از بازار ما با توجه به شرایطی که اقتصاد کشور دارد، خارج از سیستم رسمی مبادلات گردش ارزی است، گفت: در کشور ما برای واردات کالا بخشی از ارز از مسیر رسمی یا قانونی خودش در حوزه نظام بانکی تامین می‌شود و بخشی هم از مسیرهای دیگری صورت می‌گیرد، مثلا سالانه 22 میلیارد دلار واردات کالای قاچاق به کشور داریم که در هیچ جایی ثبت نمی‌شود و به نحوی دلارش از فضای خارج از رویکرد رسمی که الان بانک‌ها و صرافی‌های مجاز هستند، تامین می‌شود و به خارج از کشور می‌رود. وی به دلایل افزایش بی‌سابقه نرخ ارز اشاره و عنوان کرد: چند عامل اثرگذار است؛ اول، سیاست‌هایی که آقای ترامپ در آمریکا بیان کرد که می‌خواهد تغییراتی را در نرخ بهره انجام دهد، ارزش دلار را با سایر ارزهای جهانی تغییر داده است و افزایش یافته است.
 

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، تصمیماتی را که در داخل کشور در بخش‌های مختلف گرفته می‌شود یکی دیگر از عوامل اثرگذار روی نرخ ارز دانست و اضافه کرد: الان تقاضا در بازار ارز کشور، خارج از آن چیزی است که دولت رسما اعلام می‌کند. مکانیسم عرضه و تقاضا، بررسی تراز بازرگانی است و این عمدتا ناشی از عدد و رقم‌هایی است که در بازارهای رسمی مشخص می‌شود اما عددهای غیررسمی در کشور بیانگر این است که تقریبا سالانه 22 میلیارد دلار واردات کالای قاچاق به کشور داریم.
 

حدود 6 میلیارد دلار دیگر هم از مناطق آزاد برآورد شده که باید به این عدد اضافه شود. وی درباره کاهش نرخ ارز نسبت به کشور‌های دیگر گفت: به‌رغم سیاست‌هایی که دولت در بحث کاهش تورم در اقتصاد داشته، ما تفاوت نرخ تورم بین اقتصادمان در داخل کشور با خارج از کشور را داریم و این تفاوت نرخ تورم عمدتا به نحوی بوده که باید طی سال‌ها کاهش ارزش پول ملی می‌داشتیم.
 

چون اگر بخواهیم محاسبات  مربوط به قدرت خریدمان را نسبت به ارزهای خارجی به یک سال پایه یکسان بگیریم، معمولا به دلیل تفاوت تورم در داخل کشور که همیشه از متوسط تورم کشورهای توسعه‌یافته و حتی دیگر کشورها بالاتر بوده، باعث می‌شود قدرت خرید ما در مقابل ارزهای خارجی کاهش پیدا می‌کند و این اثرش در کاهش ارزش پول ملی نمایان می‌شود.
 

پورابراهیمی درباره حضور دلالان و ایجاد تقاضای کاذب برای ارز، هشدار داد و یادآور شد: در اقتصاد زمانی که التهاب در بازار ارز به وجود می‌آید یکسری سفته‌بازان و دلالان ورود پیدا می‌کنند و تقاضای کاذب در کشور تبلیغ می‌کنند و باید این را مدیریت کنیم.
 

یکی از انتقادهای جدی ما به بانک مرکزی این است که این تقاضای کاذب در بازار مدیریت نمی‌شود و متاسفانه بازار بعضا رها شده است. وی با یادآوری اینکه با ایجاد فاصله‌ای که بین نرخ ارز مبادله‌ای و ارز آزاد  ایجاد شده، از سیاست‌های تک‌نرخی شدن ارز دور می‌شویم، تاکید کرد: دولت باید تعیین تکلیف کند و رویکرد مکانیسم عرضه و تقاضا برای متعادل کردن قیمت ارز را در پیش گیرد.

دولت به واسطه رفع تحریم‌های نفتی، امکان فروش نفت بیشتری یافته و این دسترسی به منابع ارزی را تسهیل کرده است، بنابراین تصور می‌رفت برجام و بازگشت پول‌های بلوکه‌شده، قیمت دلار را پایین آورد. در همین رابطه مهدی تقوی، کارشناس اقتصادی، افزایش قیمت دلار تا ۴۰۰۰ تومان را عجیب و غیرعقلایی دانست و گفت: این افزایش قیمت با تئوری‌های اقتصادی نمی‌خواند و در صورت تداوم، قدرت خرید بسیاری از افراد بویژه مزدبگیران و طبقات فرودست جامعه را کاهش می‌دهد. وی در پاسخ به سوالی درباره دیگر آثار افزایش قیمت دلار گفت: روند صعودی قیمت دلار، هزینه واردات را بالا می‌برد، چراکه واحدهای تولیدی که اقدام به نوسازی خط تولید خود می‌کنند مجبور خواهند بود قیمت کالاهای تولیدی خود را نیز بالا ببرند، بنابراین از این زاویه، افزایش قیمت دلار تا ۴۰۰۰ تومان به حال اقتصاد کشور مضر است.