این تغییر شدید در شاخص مهم رشد اقتصادی این سوال را به ذهن متبادر می‌کند که در شش ماهه اول امسال چه اتفاقی رخ داده و چه سیاست اقتصادی عجیبی اجرا شده که یکباره رشد اقتصادی کشور را به طرز بیسابقهای تا این میزان بالا برده است.
وزیر اقتصاد در صحبت روز گذشته خود رشد اقتصادی 5.4 درصدی سه ماهه اول و 9.2 درصدی سه ماهه دوم (رشد شش ماهه 7.4 درصد) اشاره کرد و گفت: این (ارقام) به معنی حرکت در جهت افزایش نرخ رشد اقتصادی است.
وی که خود همواره درباره تاثیر شدید اقتصاد ایران از تکانه‌های نفتی صحبت کرده است و کاهش بهای نفت را یکی از علل توقف سیر صعودی رشد اقتصادی ایران در سال 94 دانسته، این بار تاثیر مثبت رشد صادرات نفت را از یاد برد.
به گزارش فارس، همانطور که کاهش قیمت نفت بر اقتصاد ایران تاثیر می‌گذارد، افزایش میزان صادرات نفت هم به شدت اقتصاد کشور را متاثر می‌کند.
براساس گزارش نماگرهای اقتصادی سال 94 که چند ماه پیش از سوی بانک مرکزی منتشر شد، صادرات نفت و میعانات گازی در سه ماهه اول سال گذشته یک میلیون و 422 هزار بشکه و در تابستان یک میلیون و 533 هزار بشکه در روز بوده است.
اما براساس برخی آمارهای اعلامی از سوی مسئولان وزارت نفت، تنها میزان صادرات نفت خام در تابستان امسال براساس برخی آمارها به مرز 2 میلیون بشکه هم رسیده که با احتساب صادرات حدود 500 هزار بشکه فرآورده‌های نفتی و میعانات، حدود 2 میلیون و 400 تا دو میلیون و 500 هزار بشکه صادرات شده است که رشد حدود 60 درصدی را نشان می‌دهد.
در سال 90 سهم نفت از تولید ناخالص داخلی 25 درصد بود اما با توجه به تحریم و کاهش صادرات نفت، این سهم در سال‌های 91 تا 93 به ترتیب 16.4، 17 و 15.3 درصد بوده است. هنوز آماری از سهم نفت از تولید ناخالص ملی در سال 94 منتشر نشده اما به نظر می‌رسد سهم این بخش با توجه به افزایش نسبی تولید و صادرات در آن سال هم تا حدودی افزایش یافته و احتمالا به حدود 20 درصد رسیده است.
در صورت در نظر گرفتن رشد 50 تا 60 درصدی رشد بخش نفت، به نظر می‌رسد سهم عمده رشد 7.4 درصدی اقتصاد در 6 ماهه اول امسال مرهون صادرات نفت است.
نکته‌ای که رئیس کل بانک مرکزی و معاون اقتصادی بانک مرکزی هم روز گذشته به آن اشاره کرده‌اند. ولی الله سیف در کانال تلگرامی خود نوشت «تصویب برجام و شکست دیوار تحریم‌های ظالمانه اقتصادی در پی دیپلماسی فعال دولت تدبیر و امید، باعث گردید که از 2 ماه پایانی سال 1394، روند تولید و صادرات نفتی ایران دگرگون گردد و این امر در سال جاری نیز استمرار داشته است. در پی افزایش ارزش افزوده بخش نفت، در فصل اول سال جاری شاهد رشد 5.4 درصدی تولید ناخالص داخلی (به قیمت ثابت سال 1383) بودیم.»
پیمان قربانی معاون اقتصادی بانک مرکزی هم روز گذشته اعلام کرد که بخش عمده رشد اقتصادی شش ماهه اول امسال مربوط به بخش نفت می‌شود.
تاثیر اقتصاد ایران از تحولات بخش نفت در سال‌های گذشته همواره موجب نوسانات شدید در نرخ رشد اقتصادی شده است. به عنوان مثال در سال 91 که رشد اقتصاد ایران به منفی 6.8 درصد رسید و به عنوان پایه آماری برای مسئولان اقتصادی دولت یازدهم شد، رشد بخش نفت منفی 37 درصد بود.
سهم بخش نفت در آن سال از تولید ناخالص داخلی 25 درصد بوده که کاهش 37 درصد آن به دلیل تحریم‌ها، رشد اقتصادی کشور را به شدت کاهش داد. رشد این بخش در سال 92 هم منفی 8.9 درصد ثبت شد و دقیقا در سال 93 با افزایش رشد بخش نفت به 4.8 درصد، رشد اقتصادی 3 درصد به ثبت رسید.
| سال | تولید ناخالص داخلی | تولید ناخالص داخلی بدون احتساب نفت | بخش نفت | بخش کشاورزی | صنایع و معادن | صنعت و معدن |
| 1389 | 6.5 | 7 | 4.2 | 4.9 | 7.9 | 11.1 |
| 1390 | 4.3 | 5.4 | 1- | 0.1- | 5 | 6.4 |
| 1391 | 6.8- | 0.9- | 37.4- | 3.7 | 6.4- | 8.1- |
| 1392 | 1.9- | 1.1- | 8.9- | 4.7 | 2.9- | 3.6- |
| 1393 | 3 | 2.8 | 4.8 | 3.8 | 5 | 6.9 |
همانطور که در جدول بالا قابل مشاهده است، رشد اقتصادی سال 90 بدون احتساب بخش نفت با وجود تحریم شدید منفی 0.9 درصد بوده که و در همان سال بخش کشاورزی 3.7 درصد رشد داشته است.
اگر آمارهای سال‌های گذشته را هم بررسی کنیم، تاثیر نفت بر رشد اقتصادی به وضوح قابل مشاهده است.
رئیس جمهور امروز در همایش حقوق ملت در قانون اساسی گفت: «امروز در آخرین سال دولت یازدهم خوشحالم که مردم ما، هم شاهد تورم تک‌رقمی و هم شاهد رشد اقتصادی شش ماهه اول امسال در مقایسه شش ماهه سال پیش با رشد 7.4 درصد هستند.
وعده من نجات اقتصاد کشور از سراشیبی سقوط بود. وعده من به مردم این بود که سانتریفیوژ می‌چرخد، کارخانه‌ها هم به حرکت خود ادامه خواهند داد.»
اما بد نیست رئیس جمهور قبل از ابراز خوشحالی، از وزیر اقتصاد کابینه که از اساتید اقتصادی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران است و بارها در باب معایب و مضرات اقتصاد نفتی و اقتصاد متکی به نفت سخن گفته و نوشته است، بپرسد آیا رشد ناشی از افزایش سهم نفت و نقش بسیار زیاد و بیسابقهای که در به وجود آمدن رشد اقتصادی داشته، خوشحال کننده است؟
