شیخ مفید یکی از ممتازترین دانشمندان جهان بود که در محضر دانشمندانی از قم به درجات عالی رسید.
به گزارش خبرگزاری بسیج از قم، در تقویم رسمی ایران اسلامی، نهمین روز از آذر ماه به عنوان روز بزرگداشت یکی از بزرگترین و برجسته‌ترین علمای جهان اسلام و بلکه جهان، یعنی شیخ مفید نامگذاری شده است.
زندگی این نابغه جهان اسلام، نکات متعددی برای بیان دارد؛ اما یکی از مهمترین این نکات، این مطلب است که شیخ مفید در عراق، در دامن استادانی پرورش یافت که سه تن از برجسته‌ترین این استادان یعنی ابن بابویه قمی (معروف به شیخ صدوق)، ابن قولویه قمی و ابن ولید قمی، از تبار قم بودند و توانستند بزرگانی مانند شیخ مفید را در عراق تربیت کنند و به جامعه اسلام تقدیم نمایند.
شیخ صدوق که نام اصلی او، محمد بن على بن حسین بن بابویه قمى است، در قم و با عنایت امام زمان (عج) متولد شد.
نقل است که پدر شیخ صدوق با دختر عموى خود ازدواج کرده بود ولى از او فرزندی نداشت. او در نامه اى از حضور جناب حسین بن روح، یکی از چهار وکیل امام عصر (عج) در زمان غیبت صغری، تقاضا کرد تا از حضرت بقیةالله الاعظم (عج) بخواهد تا برای او دعا کنند و او صاحب فرزندان صالح و نیکو شود.
مدتی نگذشته بود که از ناحیه آن حضرت، اینگونه جواب رسید:
«تو از این همسرت، صاحب فرزند نخواهى شد؛ اما به زودى کنیزى نصیب تو مىشود که از او داراى دو پسر فقیه خواهى شد.»
و اینگونه بود که ابن بابویه قمی به عنوان یکی از برجسته‌ترین استادان شیخ مفید در قم متولد شد.
ابن بابویه، خود، درباره ایام تحصیلش می‌گوید: «هرگاه استادم مرا مىدید که با اشتیاق فراوان و براى فرا گرفتن علم و دانش به محضرش می‌روم، به من مىفرمود: این میل و اشتیاق به علم و دانش که در تو وجود دارد، مایه شگفتى نیست؛ زیرا تو به دعاى حضرت صاحب الامر (عج) متولد شده‌اى.»
او البته استاد برادر دیگرش هم بود؛ برادری که او هم به دعای امام زمان (عج)، از علمای برجسته شیعه شد.
از شیخ صدوق، کتب متعددی به یادگار مانده است که مشهورترین آنها، کتاب ارزشمند «من لا یحضره الفقیه» است؛ کتابی که یکى از کتب اربعه روایى شیعه به شمار مى‌‌رود. در این کتاب نزدیک، به 6 هزار حدیث و بر اساس دسته بندی موضوعات و سرفصل‌های مختلف فقهی جمع آوری شده است.
خود شیخ صدوق در مقدمه این کتاب نوشته است: «نمی‌خواستم مانند سایر مفنصفان، روایاتى را که در هر موضوع رسیده است، ثبت کنم؛ بلکه در این کتاب، روایاتى را آورده‌‌ام که بر اساس آنها فتوا مى‌‌دهم، آنها را صحیح مى‌‌دانم و میان من و پروردگار، حجت است.»
الأمالی، الخِصال و عیون اخبار الرضا، از دیگر کتب مهم شیخ صدوق است؛ شخصیتی که به هنگام رحلت، در شهر ری بود و در جوار مضجع نورانی حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) به خاک سپرده شد.
نقل است وقتی در ایام قاجار، رخنه‌ای در مزار او بر اثر بارش شدید باران پیش آمد و عالمان وقت تصمیم به بازسازی مرقدش داشتند، با جسد تازه و سالم او مواجه شدند که خود، نشان‌دهنده مقام رفیع این عالم اهل قم است.
استاد دیگر شیخ مفید هم از اهالی قم و متولد حرم اهل بیت (ع) است.
او ابن قولویه قمی، از محدثان و بزرگان قرن چهارم هجری قمری است که پس از کسب فضائل از محضر استادان شهر قم، برای ارتقای دانش خود و همچنین آموختن دانش خود به دیگران، به شهرهای مختلف جهان اسلام از جمله نجف و کاظمین و قاهره و دمشق کوچ کرد و سرانجام در کاظمین وفات یافت.
او را در جوار آستان نورانی امامان موسی کاظم (ع) و جواد الائمه (ع) به خاک سپردند.
مشهورترین کتاب ابن قولویه قمی، کتاب مشهور کامل الزّیارات است.
ابن ولید قمی هم به عنوان استاد دیگر شیخ مفید مطرح است که به «شیخ القمییّن» مشهور شده است و این لقب، به تنهایی از مقام رفیع او حکایت می‌کند.
اینگونه بود که شخصیتی برجسته مانند شیخ مفید در دامان این استادان بنام و مشهور پرورش یافت و به عنوان یکی از مفاخر بزرگ هستی و البته جهان اسلام شهرت یافت.
شیخ مفید خود نیز شاگردان برجسته ای را پرورش داده است که سید مرتضی، سید رضی و شیخ طوسی، برجسته ترین آنها هستند.
درباره سید مرتضی و استادش، شیخ مفید، حکایت جالبی وجود دارد که در اینجا به آن اشاره می‌کنیم.
نقل است که روزی بین این استاد و شاگرد و در مسئله‌ای فقهی، اختلاف نظر ایجاد شد؛ اختلاف نظری که با بحث و ارائه دلیل حل نشد و هر یک بر سخن خود پافشاری می‌کردند و اما از آنجا که روشن شدن این مسئله برای هر دو آنان مهم بود، تصمیم گرفتند تا قضاوت و داوری این مسئله را به امام امیرالمومنین (ع) بسپرند تا آن حضرت، نظر نهایی را صادر فرمایند. این بود که مسئله مورد نظر را بر کاغذی نوشتند و آن را بر بالای ضریح مطهر امام علی (ع) انداختند.
صبح روز بعد، وقتی به حرم مشرّف شدند و کاغذ را برداشتند، مشاهده کردند که حضرت با دستخطی زیبا، جواب آنان را داده‌اند.
امام امیرالمومنین (ع) در این دستخط، شیخ مفید را به عنوان استاد خطاب قرار داده و فرموده بودند:
بسم الله الرحمن الرحیم
یا شیخ! انت شیخى و مُعتمدى؛ و الحق مع ولدى.
ای شیخ! تو بزرگ و مورد اطمینان من هستى؛ و حق با فرزندم است.
مشخص است که منظور حضرت از «ولدی»، اشاره به سید مرتضی به عنوان سلاله‌ای از سادات است.
اما شیخ مفید علاوه بر تربیت شاگرد؛ در امر تالیف کتاب هم بسیار فعال بود که بر اساس برخی نقلها، حدود 200 اثر از وی در رشته‌های متعددی مانند فقه، علوم قرآنی، عقائد و کلام بر جای مانده است که الارشاد، المقنعه، الکلام فی دلائل القرآن، وجوه اعجاز القرآن، النصره فی فضل القرآن، البیان فی تالیف القرآن، الافصاح، الفرائض الشرعیه و اوائل المقالات از آن جمله است.
شیخ مفید آنچنان جایگاه رفیع علمی داشت که وقتی به ملکوت اعلی پیوست، دوست و دشمن در تشییع جنازه‌اش شرکت کردند و آیینی بسیار باشکوه رقم خورد.
سید مرتضی بر پیکر مطهرش اقامه نماز فرمود و پس از آن در جوار استادش، ابن قولویه قمی در حرم مطهر امام موسی کاظم و امام جواد علیهما السلام و در پایین پای این دو امام شیعه به خاک سپرده شد.
شیخ مفید از عالمانی است که مورد توجه حضرت امام زمان (عج) بوده که برخی توقیعات حضرت به وی بر جای مانده است که یکی از آنها، تعبیر «الأخ السّدید و الولی الرشید، الشیخ المفید» را دارد.
اکنون این گفتار را با حکایتی جالب از او به پایان می‌آوریم:
نقل است که شیخ مفید درباره موضوعی فتوایی به اشتباه صادر کرد؛ فتوایی که با عنایت حضرت حجت (عج) اصلاح شد.
پس از آنکه شیخ مفید از این موضوع مطلع شد، تصمیم گرفت تا دیگر فتوا ندهد که البته حضرت بقیۀ الله (عج) با نامه‌ای به او، او را به فتوا دادن و اجتهاد در دین تشویق فرمودند و فرمودند:
«بر شماست که فتوا بدهید و بر ماست که شما را استوار کرده و نگذاریم در خطا بیفتید.»
اینگونه است که این دانشمند برجسته، خود به شاگردی دانشمندان برجسته‌تری از دیار قم مفتخر بود و به آن می‌بالید.
ارسال نظرات
غیرقابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۰
پر بیننده ها
آخرین اخبار
