آیا "آخوندی" استیضاح می‌شود؟

به گزارش خبرگزاری بسیج،  تصادف مرگبار در شرق استان تهران، برخورد دو قطار مسافربری در ایستگاه هفت خوان دامغان – سمنان دستکم ۴۴ کشته بر جای گذاشته و ۱۰۳ مصدوم.

این حادثه غم انگیز، مرگبارترین تصادف حمل و نقلی در چندین سال گذشته بوده که اینک در شبکه ریلی کشور رخ داده است.

گفته می‌شود که آمار مرگ و میر این سانحه، به صورت قطعی به همین رقم مذکور محدود نمی‌شود، چرا که به دلیل حجم بالای آتش سوزی واگن‌ها و سوختن اجساد، احتمال بیشینه شدن تعداد کشته‌ها وجود خواهد داشت.

گمان می‌رود، این دومین سانحه برخورد قطارها با یکدیگر در مسیر دامغان بوده که نخستین آن مربوط  به  سال  ۹۳ بوده؛ در آن حادثه یک نفر جان خود را از دست داد و ۳۱ هم نفر هم مصدوم شدند. در آن ماجرا، چهار نفر از خدمت معلق شده و سه نفر از مدیران پایین دست هم از کار برکنار شدند، چرا که دلیل آن سانحه عامل انسانی قلمداد شد، موضوعی که اکنون هم در زیر پوست حادثه روز جمعه در حال ریشه دواندن است!

برکنار از آن ماجرا، برخورد شدید دو قطار در سپیده دم جمعه پنجم آذرماه امسال، یعنی یک روز قبل، در ایستگاه هفت خوان دامغان با یکدیگر، ایران را در بهت و حیرت فرو برد.

روشن شدن دلیل قطعی این حادثه تلخ، منوط به اعلام رسمی کمیسیون بررسی سوانح در راه آهن بوده اما تا اینجای کار، بازار گمانه زنی پیراموان دلایل احتمالی آن به شدت داغ شده است. عمل ناقص سیستم کنترل اتوماتیک  در مسیر خط آهن تهران – مشهد، فعالیت ناقص سوزن ریلی انتقال قطار تبریز مشهد به بلاک فرعی و برخورد قطار  بعدی با قطار متوقف شده و دست آخرسرعت غیرمجاز  قطار مشهد به سمنان.

پر واضح است که  خط آهن تهران - مشهد  به سیستم کنترل اتوماتیک مجهز بوده از این رو با تکیه بر این اصل، می‌توان هر سه فرضیه را به سهولت به چالش کشید چرا که سیستم کنترل هوشمند به صورت خودکار به سیستم مرکزی هشدار خواهد داد.

شرکت راه آهن پیشتر، از کاهش ۴۲ درصدی سوانح شدید در شبکه ریلی  کشور سخن کرده و اذعان داشته که در راه آهن ۴۴ دستورالعمل  برای  پیشگیری از سوانح  صادر یا  بازنگری  شده  است.

با این حال، معلوم نیست چرا با گذشت اندک مدتی پس ازاین اعلام موضع، اینچنین سانحه خونباری رخ داده است. واقعیت این است که صنعت حمل ونقل ریلی کشور وضعیت خوبی نداشته و در حال حاضرهم مدل جامعی از ارزیابی ایمنی شبکه  ریلی ایران در دسترس  نیست.

از این رو، شرکت راه آهن اعلام داشته کل شبکه ریلی کشور به سیستم اتوماتیک مجهز می‌شود تا هر قطار اگر از سرعت مجاز عبور کرد به صورت خودکار سرعت قطار کاهش و سپس متوقف می‌شود. از قرار معلوم تا اکنون ۱۱۳ ایستگاه به این سیستم مجهز شده و ۱۰۲ ایستگاه هم  تا پایان سال بدان مجهز خواهند شد.

با استناد بدین این امر، تصادف مرگبار روز جمعه نشان داده که شبکه  حمل ونقل ریلی کشور آنچنان که باید قابل اطمینان نیست ولو با امکانات تجهیزات کنترل اتوماتیک.

به ویژه آنکه آمارهای شبه رسمی، خروج از خطوط  ریلی در ایران را ۱۸ برابر بیشتر از متوسط کشورهای عضو اتحادیه بین‌المللی راه آهن‌ها برشمرده اند، جالب تر اینکه  هنوز  ۱۲ مرکز استان به شبکه ریلی کشور متصل نیست.

با توجه به این موارد می توان جمع بندی کرد که با حجم محدود شبکه ریلی یعنی نزیک به ۱۲ هزار کیلومتر در سراسر کشور، میزان سوانح آن هنوز هم زیاد است. سند چشم انداز بیست ساله، تاکید دارد که باید سالانه یک هزار کیلومتر در کشور شبکه ریلی احداث شود ،رقمی  که اکنون در محدوده ۱۷۰ کیلومتر  قراردارد. این امر درکنار عمر بالای ناوگان، همواره به یک نقطه ضعف جدی در سیستم ریلی کشور مبدل شده است.

هر چند که به این موارد باید رخداد تصادف درگذرگاههای هم سطح ریلی را هم افزود که تقریبا  ۱۰ برابر  آمریکا است با این تفاوت که  ۳۳۹  تقاطع ریلی  در ایران وجود دارد اما درآمریکا۲۵۰ هزار تقاطع.

در حال حاضر، سهم شبکه ریلی  از جابجایی  مسافر ۸ درصد و ازجابجایی  بار ۱۲ درصد بوده که این ارقام به مراتب  از برنامه توسعه ای  عقب مانده است.

دست اندرکاران امر یکی از نقاط ضعف وزارتخانه راه وشهر سازی راعدم تمرکز برتوسعه صنعت حمل ونقل ریلی  کشور می دانند، چرا که به نظر می رسد پافشاری برخرید هواپیما آنهم با هزینه به مراتب سنگین به بهانه نوسازی ناوگان هوایی، آنها را از نوسازی ناوگان سبز و توسعه محور ریلی کشور بازداشته است. این سیاست، عقب ماندگی  صنعت حمل و نقل ریلی را بیش از هر زمان دیگری فریاد می زند.

رنج این عقب ماندگی به بروز حوادثی تلخ همچون سانحه مرگبار روز جمعه بیشتر دامن می زند که داغ مرگ و میر این عده برای  همیشه قلب صنعت ریلی  را خواهد فشرد.

جالب تراینکه اکنون، مدیر عامل شرکت راه آهن گفته: قطار‌ تبریز-مشهد به دلیل سرمای هوا و یخ زدگی سیستم ترمز ‌در فاصله 5 کیلومتری سمنان متوقف شده و این  مورد به مرکز کنترل اطلاع داده شده  است که متاسفانه در این زمان، به دلیل تغییر شیفت، مسئول کنترل فرد جایگزین از سابقه قرمز شدن چراغ بی اطلاع بود و وقتی رئیس قطار مشهد سمنان مجددا کسب تکلیف می‌کند به وی گفته می شود که «مسیر باز است و مشکلی نیست.

با استناد به این اظهارات می توان نتیجه گیری کرد که یکبار دیگر به جای پذیرش اشتباه از سوی  مدیران ارشد راه آهن توپ تقصیر به زمین عامل انسانی فرودست غلطیده است.

همان جایی که قبلتر تجربه آن آزموده شده.

حسن روحانی رییس جمهوری، به دنبال این سانحه دردناک خواهان بررسی و اعلام دلایل وقوع این حادثه تلخ، معرفی مقصرین احتمالی و به کارگیری تمام اقدامات لازم برای درمان سریعتر مصدومان شده است.

براستی وقت آن نرسیده که به جای معرفی یک نیروی فرودست به عنوان مقصر این حادثه، عباس آخوندی یا معاون وی در شرکت راه آهن تقصیر را به گردن گرفته و ضمن ادای احترام به درگذشتگان این سانحه، از سمت خویش کناره گیری کنند؟