1- در شهرارومیه رفتار انتخاباتی متاثر از چندین مولفه می باشد که یکی از آنها بافت جمعیتی و تنوع قومیتی از پایه های اصلی اتحاد و انسجام ملی در منطقه است. در انتخابات مجلس شورای اسلامی شاهد بروز وظهور شکل جدیدی از رقابت انتخاباتی در شهرستان ارومیه بودیم که این رفتار انتخاباتی درنظريه جامعه‌شناختي بر اين مبنا استوار است كه آنچه توانسته افراد را تشويق كند تا در انتخابات شركت كرده و به منتخب مورد نظر رأي دهند، شرايط اجتماعي، محيطي، اقتصادي و فرهنگي افراد رأي‌دهنده است؛ چراكه بين شرايط اجتماعي افراد و گرايش سياسي آنان، رابطه‌اي مستقيم وجود دارد. بنابراين، اگر بخواهيم تحليل درست و واقع‌بينانه از انتخابات مورد نظر داشته باشيم، بايد شرايط اجتماعي، محيطي، اقتصادي و فرهنگي افراد رأي‌دهنده را مورد مطالعه قرار دهيم.
در اين نظريه، فرد به تنهايي معنايي ندارد و انگيزه‌هاي وي تأثير چنداني در رفتار انتخاباتي از خود نشان نمي‌دهد، بلكه فرد بايد در درون فرهنگ و اجتماع خاص خود مورد مطالعه قرار گيرد. بر اين اساس، تبليغات انتخاباتي نيز چندان تأثيري بر گزينش رأي‌دهندگان ندارد، بلكه رأي‌دهندگان مدت‌ها پيش از شروع تبليغات انتخاباتي گزينه مورد نظر خود را انتخاب كرده‌اند
2- از لحاظ بافت درون قومیتی بیشتر اراء به سمت طوایف و جغرافیا قومیتی می رود که در انتخابات دوره ها گذشته شورای ها اسلامی شهر ارومیه بسیار تاثیر گذار بوده است .
3- از لحاظ جغرافیای شهری و سکونتگاهی که اغلب افراد براساس نگرش جغرافیای شهری که درآن قراردارند، رای می دهند که دراین نگرش به باور اندیشمندان جامعه شناسی مانند پل لازارسفلد و گروه تحقيقاتي وي در دانشگاه كلمبيا، با مطالعه ميداني و موردي چند انتخابات به اين نتيجه رسيدند افرادي كه داراي موقعيت اجتماعي خاص هستند و حتي در يك منطقه جغرافيايي خاص زندگي مي‌كنند، ساليان دراز داراي گرايش ثابت در مسائل سياسي مي‌باشند. وي مي‌گويد: «فرد از نظر سياسي آن‌گونه مي‌انديشد كه از نظر اجتماعي در آن به سر مي‌برد؛ عوامل اجتماعي تعيين‌كننده گرايش‌هاي سياسي افرادند))در نقش جغرافیای انسانی در شهر ارومیه با سکونتهای غیر رسمی روبه روهستیم که بیشترین سبد رای را داراهستند .که اراء آنها بیشتر سمت وسوی غیر سیاسی وگرایش به افراد ی رادارند که بیشترین قرابت را از لحاظ اجتماعی وگفتمانی را با آنها داراهستند .
از بعد سیاسی که جریانات سیاسی در شهر ارومیه فاقد مرجعیت در انتخابات و نتیجه انتخابات تابعی از رفتار توده ها مردم که تاثیرگذار کمی از جریانات سیاسی اصولگرایی یا اصلاح طلبی دارند البته همین جریانات سیاسی در حال حاضر دارای اختلافاتی هستند که در انتخابات دروه دهم مجلس شورای اسلامی نیز شاهد آن بودیم که اصلاح طلبان در دودسته شورای هماهنگی وشورای همگرایی با دولیست در انتخابات حضور پیدا کردند که شورای هماهنگی اصلاحات آذربایجان غربی متشکل از احزاب 18 گانه اصلاحات لیست اسامی کاندیداهای علی ملازاده، مصطفی فروزان و عابد فتاحی و شورای عالی اصلاح طلبان آذربایجان غربی نیز لیست دیگری از کاندیداهای مورد حمایت این جریان منتشر کرده بود که شامل هادی بهادری، مجید میلان و الهه سرشار است. تجزیه وتحلیل اراء دولیست اصلاح طلب نشان دهنده این است که اراء افراد صرفا مختص خود افراد بوده وکمترین هم افزایی را دراراء اصلاح طلبان را شاهدبودیم .از طرفی اصولگرایان در شورای همگرایی اصولگرایان تا اآخرین لحظات نتوانستند به لیست واحد ومورد وفاق تمام جریان داخل جبهه اصولگرایی برسند واراء اصولگرایان نیز حاکی از این بود که خود افراد سبد رای داشتند واراء آنها نیز تابعی از اراء حزبی نبوده است.
لذا می توان نتیجه گرفت که اراء سیاسی در انتخابات ارومیه در خوشبینان ترین حالت 6الی 7 درصد تاثیرگذار می باشد . وچهره ها رای فردی دارند از آنجائیکه جریانات سیاسی از حال تلاش دارند در انتخابات تاثیرگذار باشند مانند اصلاح طلبان که سعی می کنند با کاندیدهای جوان و چهره ها جدید درانتخابات شوراها حضور یابند ودر مقابل طیف اصولگرا نیز درتلاش برای معرفی لیستی واحد با ترکیبی از جوانان متعهد ومتخصص در کنار افراد مجرب در این رقابت حضور پیدا کنند اما همزمانی انتخابات ریاست جمهوری وشورای اسلامی شهر روستا به احتمال قوی به نقش احزاب وجریانات سیاسی وزن بیشتری بدهد .اما طیف منتسب به دولت و اعتدال نیز به احتمال زیاد با ترکیبی از افراد سیاسی و بانفوذ از هردو قوم از نظر منش سیاسی مشترک و با نام حزب اعتدال و توسعه ترکیب جدید این حزب در استان نیز موید هم واقعیت است
6- طیف استاندار سابق با توجه به حضور هر چند ناموفق درانتخابات مجلس ؛در حال برنامه ریزی برای ارائه لیست هستند که احتمالا با این لیست دارای اشتراکاتی با لیست شورای همگرایی اصولگرایان وجبهه پایداری خواهد بود.
7- ستاد پویش وسرو جوانان اصلاح طب در حال فعالیت وعرض اندام در انتخابات شورای های اسلامی شهر ارومیه هستند که تابعی از تصمیمات سران کشوری این جریان از جمله دکتر عارف که امیدوار به حضور جوانان اصلاح طلب در مناسبات سیاسی است . لذا جوانان اصلاح طلب استان با سهم خواهی در لیست انتخابات وحضور بعنوان کاندیدا، از چالش پیش روی برای پیشکستوان اصلاح طلب و به دنبال سهم و نقش برای خود هستند. که درصورتیکه نقش برای آنها قا ئل نشوند به احتمال قوی کثرت لیست اصلاح طلبان را شاهد خواهیم بود .
8- احتمال حضور لیست های غیرسیاسی در انتخابات وجود دارد که با اسم ها بر مبنای تعهد و تخصص وبا حمایت طیف های از مردم درانتخابات شرکت کنند متصور است.
9- شهردار نیز با تمام چالش ها ومسائل پیش رو به دنبال تشکیل لیستی از افراد متشکل از تعدادی از اعضای این دوره شوراست و لیست آبادگران بعلاوه چهره نزدیک به شخص شهردار ارومیه در انتخابات شرکت خواهند کرد .این لیست با توجه به فضای که در حال حاضر دراختیار دارد احتمالا این بار بعنوان یک کنشگر مستقل در انتخابات شوراها حضور پیدا کند تا وزن سیاسی خود را به رخ رقیبان بکشد.
10- اما دراین دوره از انتخابات شاهد فعالیت ولیست منتسب به نماینده های مجلس شورای اسلامی وحضور افراد منتسب به آنها بعنوان لیست مستقل یا حضور درلیست های انتخاباتی خواهیم بود .
نتیجه گیری : انتخابات هرگونه کنش اجتماعی از سوی می توان متصور شد اما حاصل اینکه کار بسیار سخت بوده و افکار سنجی ها از وضعیت شهری حاکی از انتقادات به وضع موجود در مقابل مدافعین آن می باشد . علی الخصوص با سیاسی شدن شورا شهر وشهرداری به عنوان یک نهاد خدمتگذرار در یکسال گذشته ، در این میان آنچه حائر اهمیت است نقش نخبگان و متعمدین شهر ارومیه در تعیین مصداق ها و معرفی آنها به مردم می باشد . که سیاسیون درتلاش برای مصادره به مطلوب نمودن در انتخابات به نفع خود می باشند که احتمال حمایت از لیست ها توسط نمایندگان فعلی وگذشته ارومیه یا لیست ها ترکیبی با حمایت از افراد به صورت انفراتی یا تیمی متصور است .
با نزدیک شدن به اردیبهشت 96 شاهد نمایان شدن افراد، لیست ها، فعالت احزاب و گروه ها خواهیم بود که البته نمی توان نقش انتخابات ریاست جمهوری و تاثیر گذری آن را بر انتخابات شوراها نادیده گرفت . از آنجائیکه انتخابات ریاست جمهوری یک ماه فرصت تبلیغات دارند.لذاکاندیداها شورای شهر می توانند با بعنوان اعضا فعال ستاد انتخابات کاندیدها ریاست جمهوری از این ظرفیت تبلیغاتی جهت شناساندن خود و تبلیغات انتخاباتی بهره ببرند.
از آنجائیکه مردم این سامان از کشور پهناور ایران اسلامی همواره به عنوان مرزداران امین حافظ دستاوردها انتقلاب سترگ اسلام بوده اند در این مرحل حساس دست رد به سینه سیاسیون خناس و جریانات وحدت گریز و قوم گرا خواهند زد. با هرگونه تقابل قومیتی بار دیگر نقش وحدت گرایانه ای در سرزمین هم زیستی مسالمت آمیزی اقوام و مذاهب خواهند داشت هرچند نظرات جامعه شناسی و روانشناسان اجتماعی حاکی از این واقعیت است که تعلقات قومی تاثیر گذار به انتخابات خواهد بود اما رقابت در عین همزیستی نقش سایر عوامل تاثیر گذار را کم رنگ خواهند کرد. نگاه به موضوع تعدد قومیت¬ها در شهر ارومیه به عنوان یک فرصت و نه یک چالش، از مهم¬ترین عوامل کلیدی در پیشبرد اهداف نظام جمهوری اسلامی است که می بایست مد نظر قرار گیرد.
حسن ترانه مدرس دانشگاه
