به بهانه ترس از ترامپ دنبال امتیاز هستند

ترامپ پیش از این درباره پاره کردن برجام صحبت کرده بود و حتی بازار بورس ایران هم که ارتباط مستقیمی با بازارهای مالی جهان ندارد سقوط ناگهانی و عجیبی را تجربه کرد که ناظران بازار آن را ناشی از تزریق مصنوعی هیجان به این بازار ارزیابی کردند.

اگرچه بازارهایی مانند بورس پس از مدتی خود را باز خواهند یافت اما خطر اصلی جایی خود را نشان خواهدداد که این هیجان‌زدگی در برخورد با پدیده ترامپ به مسئولان کشور و به خصوص مسئولان اقتصادی کشور سرایت کند و مسئولان به اشتباه باور کنند که ترامپ درباره برجام تصمیم رادیکالی خواهد گرفت.

درباره وضعیت روابط و تعاملات کشورمان با دیگر کشورها در شرایط «پسا ترامپ» با دکتر علی ماروسی رییس شورای مدیران مرکز حقوقی و داوری لاهه HCLA به گفت‌وگو نشستیم.

ماروسی که علیرغم جوانی، تجارب با ارزشی درباره مسائل حقوقی بین‌المللی به خصوص در حوزه اقتصاد دارد به جد معتقد است که اگر به صورت منطقی با موضوع ترامپ روبرو نشویم فضا و فرصت برای سوءاستفاده شرکا و رقبای اقتصادی ایران فراهم خواهد شد.

این حقوقدان بین‌المللی تاکید می‌کند که: نباید در دام ترامپ‌هراسی بیفتیم.

این گفت‌وگو با رییس شورای مدیران مرکز حقوقی و داوری لاهه پیش روی شماست.

 انتخابات ریاست جمهوری آمریکا با تمام فراز و نشیب ها به پایان رسید، اما روند تحلیل های سیاسی،  اقتصادی  و حتی شخصیت شناسی این انتخابات همچنان ادامه دارد. به نظر شما تاثیر این انتخاب بر روند سیاستهای خارجی کشورها خصوصا در حوزه اقتصادی چیست؟

ماروسی: این موضوع کاملا طبیعی است که کنش گران سیاسی و اجتماعی و تصمیم گیرندگان اقتصادی دنیا در سیستم‌های مالی و بورس‌های جهانی، با حساسیت بسیاری روند مدیریت و سیاست گذاری‌های آمریکا را رصد کنند. اکنون موضوع ایران خصوصا وضعیت برجام از جمله مسایلی است که تحلیل‌های بسیاری در خصوص آن ارایه می‌شود. بازگویی این موضوع و یا پیشگویی درباره اینکه رفتار رئیس جمهور منتخب آمریکا در این عرصه چه خواهد بود نیازمند تحلیل‌های کارشناسی است ولی نگرانی اصلی پدیده‌ای‌ست به نام «ترامپ هراسی» که متاسفانه رسانه‌های داخل کشور و نیز بعضی از تحلیگران  ناخواسته در دام آن می افتند.

 در این خصوص استدلال این است که این موضوع یک واقعیت است چراکه کسانیکه امروز سکان دار مدیریت اجرایی و قانون گذاری در آمریکا شدند از ابتدا با تهدید به نقض و یا لغو برجام وارد این عرصه شدند، بنابراین طبیعی است که باید مورد توجه قرار گیرند. در واقع  ما با واقعیتی به نام ترامپ مواجه هستیم.

ماروسی: دقیقا موضوع همین است؛ اگر به این واقعیت نیز توجه کنیم و آشنا باشیم که بخش مهم و اساسی سیاست‌های اقتصادی و خارجی کشورها خصوصا در موارد بحرانی و مذاکره و صلح با آنچه که در رسانه‌ها و حتی کمپین‌های انتخاباتی مطرح می‌شود تفاوت بسیار دارد،

می‌توانیم نتیجه‌گیری منطقی‌تری داشته باشیم.اینکه رئیس جمهور منتخب آمریکا چه سیاستی را اجرایی کند، طبیعتا باید تحلیل شود، ولی آیا باید نشست و منتظر بود که ایشان چه تصمیمی می‌گیرد؟ مسلما خیر. سخن این است که مدیران سیاسی و اقتصادی کشور اعم از فعالین بخش خصوصی و یا بنگاههای دولتی از این به بعد با روندی بسیار سخت مواجه هستند و باید مراقب سو‌ءاستفاده شرکا و حتی کشورهای خارجی خصوصا رقبای منطقه‌ای از پدیده ترامپ و ایران هراسی در روند مذاکرات قراردادی باشند.

ممکن است شفاف‌تر در این باره توضیح بدهید؟

ماروسی: تجربه مدیریت مذاکرات بین المللی گویای این واقعیت است که طرفین مذاکرات ضمن تعیین اهداف خویش از روند و هدف مذاکرات، بدنبال کسب سود حداکثری هستند. به نحوی که طرفین سعی دارند ضمن رعایت اصول حاکم بر روند مذاکرات و پیش نویس کردن قراردادها، بیشترین سهم را در سبد خویش داشته باشند. در این روند، استفاده از اهرم‌های سیاسی، اقتصادی، روانی می‌تواند سرنوشت میلیاردها دلار قرارداد را تعیین کند.

تیم‌های مذاکراتی شرکت‌ها و کشورها در امر سرمایه‌گذاری و تجارت، همیشه با پشتیبانی‌های حقوقی، اقتصادی و جامعه‌شناسی پای در مذاکرات می‌گذارند. تیم‌های حرفه‌ای مذاکرات با بزرگنمایی موضوعاتی که به نوعی مانع تجارت و سرمایه گذاری می‌شوند سعی دارند تا بیشترین قدرت چانه‌زنی را به تیم مذاکره کننده بدهند.

به عنوان مثال در یک جلسه مذاکراتی برای موضوعات تجاری بین المللی، طرف غربی ضمن اشاره به انتخابات آمریکا تاکید بسیاری بر موضوع snap back یا بازگشت تحریم‌ها در برجام داشت، به نحوی که طرف ایرانی نیز، در موضع انفعال قرار گرفته بود. اما وقتی با استناد به سوابق مذاکرات هسته‌ای و فلسفه درج این شرط در قطعنامه و اسناد برجام مشخص شد که موضوع بازگشت تحریم‌ها، یک ترم حقوقی خاص و مشروط  است که در سایه دیگر متون و تعهدات از جمله عدم شمول به قرارداهای منعقده معنی دارد و بدون در نظر داشتن آن بخشها، استناد صرف به این ترم، یک اشتباه محض است، طرف غربی از موضع تاکیدی خویش کوتاه آمد و طرف ایرانی با اعتماد به نفس بیشتر در روند مذاکرات قدم برداشت.

 یعنی طرف‌های مذاکره خارج از موضوعات حقوقی و چالش‌ها از این موضوع به عنوان ابزاری برای چانه زنی استفاده می‌کنند؟

ماروسی: مسلم این است که مشاوران حقوقی طرف‌های غربی خصوصا در مورد این مثال که یک شرکت بسیار بزرگ بود، کاملا متوجه فلسفه وجودی و شرایط اعمال شرط بازگشت تحریم‌ها در برجام و همچنین موضوع عدم تاثیر بازگشت تحریم‌ها به قراردادهای منعقد شده بودند، در غیر این صورت ریسک مذاکره و پیش نویس قرارداد با طرف ایرانی را هرگز قبول نمی‌کردند. ولی این هنر مذاکرات است که تا جای ممکن با یاداوری خطرات و بالا بودن ریسک همکاری، قدرت چانه زنی را بالا ببرند و امتیازات بیشتری را از طرف مقابل کسب کنند. در این مثال نیز طرف مقابل با استناد به متون و با علم به ترم‌های حقوقی، در حال ترساندن طرف ایرانی برای گرفتن امتیازات بیشتر بود.

 پس باید پدیده ترامپ هراسی را هم در همین راستا تحلیل کرد؟

ماروسی: اکنون نیز با انتخاب آقای ترامپ، از این به بعد ما شاهد استنادات بسیاری به سخنان ایشان و هم حزبی‌هایشان در روند مذاکرات قراردادی خواهیم بود. این موضوع با پشتیبانی عظیم رسانه‌ای نیز همراه خواهد بود به نحوی که آثار بسیاری در نتیجه قرارداد ها خواهد داشت. تردید نکنید که تیم آقای ترامپ هم که به نوعی تاجر مسلک هستند، در این راه به این روند کمک خواهند کرد، اما بهره برداری طرف‌های مذاکره از این روند در بسیاری از موارد با واقعیت سازگار نیست، زیرا در روند مذاکرات، در بسیاری از موارد تیم‌های مذاکره کننده در دام تاکتیک‌های طرف مقابل گرفتار می‌شوند. پدیده ترامپ هراسی اگر 20 درصد واقعیت داشته باشد 80 درصد منجر به بهره برداری شرکای تجاری و دیگر کشورها از این موضوع  خواهد شد.

 یعنی معتقدید که پدیده ترامپ هراسی یک نوع بازی است که سیاستمداران با کمک رسانه ها و همچنین بعضی مخالفین به راه انداختن تا بتوانند امتیازات بیشتری بگیرند؟

ماروسی: اینکه بتوانند از یک کشور امتیاز بگیرند یا خیر، موضوع بحث ما نیست، ولی با صراحت عرض می‌کنم که کسانی که وارد مذاکرات به قصد کار اقتصادی و سرمایه گذاری با شرکای خارجی می‌شوند بدون تردید تحت تاثیر این انتخابات خواهد بود، ولی هنر مدیریت مذاکرات یعنی اینکه بتوانند ضمن ترسیم واقعیت، به طرفهای خارجی بفهمانند که این شگرد‌ها کمی قدیمی شده اند.

نتیجه اینکه حتی اگر قراردادی منعقد شود و آمریکا نیز تصمیم بگیرد که علیرغم مخالفت بقیه کشورها، در راستای نقض برجام گام بردارد، این موضوع تاثیر چندانی در قراردادهای منعقده نخواهد گذاشت زیرا مکانیسم برجام پیش بینی این موضوع را نیز کرده است. در نتیجه، من بیشتر از اینکه نگران سیاست‌های آقای ترامپ باشم، نگران اقدامات بسیار حرفه‌ای دیگر کشورها و شرکای تجاری در روند همکاری‌های پیش رو هستم و اینکه آنها از این پدیده در جهت منافع حداکثری خویش استفاده نکنند.