یکی از سیاستهای دولت یازدهم در قالب راهکارهای احیا دریاچه ارومیه محدودسازی کشاورزان حوضه آبریز دریاچه در کشت محصولات پر آب بر است که محصول چغندرقند از جمله آنها است بنابر این سلسله برنامه‌هایی برای کاهش کشت این محصول در دستور کار دولت قرار گرفته است.
اما وجود چندین کارخانه قند بزرگ در این منطقه که میلیاردها تومان ارزش سرمایه‌گذاری آنهاست و سهم مهمی در اشتغال و اقتصاد منطقه دارند سبب شده تا دولت در کاهش تولید چغندرقند دست به عصا حرکت کند و آن چنان که باید و شاید از جدیت عمل در کنترل کشت محصولات پر آب بر برخوردار نباشد.
چالشهای کاهش کاشت چغندرقندر در اطراف دریاچه ارومیه
گرچه دولت برای ممنوعیت انعقاد قرارداد خرید چغندر قند از سوی کارخانجات قند خارج از استان آذربایجان غربی جلساتی را برگزار کرده اما تضمینی وجود ندارد که کشاورزان منطقه، محصولی که با زحمت فراوان کاشته، داشته و برداشت کرده‌اند را به امید آئین نامه‌های دولت روی زمین رها کنند و به نزدیک‌ترین کارخانه قند مجاورشان نفروشند.
امسال در قالب برنامه کاهش سطح تولید چغندرقند در حوضه آبریز دریاچه ارومیه فقط 7 هزار هکتار کاهش به ثبت رسیده و 31 هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان همچنان به زیر کشت چغندر قند رفته است.
این در حالی است که بر اساس اعلام استاندار آذربایجان غربی امسال سطح کشت ابلاغی به کشاورزان 23 هزار هکتار برای تأمین خوراک کارخانه قندهای استان بوده است.
قربانعلی سعادت اظهار داشت: امسال به دلیل عدم تمکین کشاورزان شاهد افزایش هشت هزار هکتاری سطح زیرکشت هستیم.
جایگزینی قرارداد کشت هکتاری به جای خرید تناژی
مجری طرح نجات دریاچه ارومیه نیز با اذعان وجود مشکل در عدم تمکین چغندرکاران از برنامه‌های دولت می‌گوید: امسال قرارداد خرید کارخانجات قند آذربایجان غربی با کشاورزان 1.5 میلیون تن است.
عیسی کلانتری اظهار داشت: امسال حدود 300 هزار تن مازاد تولید چغندر قند در آذربایجان غربی وجود دارد و باید این میزان محصول تولید شده اضافی به کارخانه‌های قند خود استان بر اساس ظرفیت آنها تخصیص یابد.
وی تصریح کرد: برای سال‌های آتی هم میزان تولید چغندرقند استان از 1.5 میلیون تن نباید فراتر رود و تمام آن باید توسط پنج کارخانه چغندرقند داخل استان آذربایجان غربی مصرف می‌شود.
به گفته وی از سال آینده قرارداد خرید چغندرقند بر اساس میزان تناژ لازم کارخانه‌های قند استان با کشاورزان چغندرکار جایگزین قراداد به صورت کشت هکتار می‌شود تا علاوه بر اصلاح الگوی کشت از روش‌های نوین آبیاری برای افزایش کیفیت چغندر قند تولیدی استفاده شود.
کشت دو برابری چغندر قند در پیرانشهر
در این میان پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد مشکل چغندرکاران در پیرانشهر مثل هر سال باز تکرار می‌شود.
رئیس جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در این باره می‌گوید: برنامه ابلاغی کشت چغندر قند در سال 95 برای شهرستان پیرانشهر در سطح 4500 هکتار بود اما بر اساس برآوردهای انجام شده بیش از 8000 هکتار از اراضی این شهرستان زیرکشت این محصول رفته است.
اسمعیل کریم‌زاده گفت: امسال کشاورزان پیرانشهری بیش از 50 درصد اراضی آبی خودشان را به کشت چغندر قند اختصاص داده‌اند که این کار در آینده مشکل بسیار جدی برای بخش کشاورزی شهرستان به وجود می‌آورد.
وی تصریح کرد: امسال چغندرکاران پیرانشهر مازاد بر سقف عقد قرارداد کشت با کارخانه قند پیرانشهر چغندر کشت کرده‌اند به عنوان مثال اگر 2 هکتار عقد قرار داد داشته‌اند 3 یا 4 هکتار کشت کرده‌اند که این مسئله سبب شده پیش‌بینی تولید چغندر قند در شهرستان پیرانشهر به حدود 600 هزار تن برسد.
رئیس جهاد کشاورزی آذربایجان غربی افزود: ظرفیت جذب کارخانه قند پیرانشهر تا 10 دی ماه که زمان اتمام کار تحویل کارخانجات است در حدود 300 هزار تن است.
به گفته وی برای حدود 300 هزار تن مازاد بر ظرفیت کارخانه باید تعمهیداتی اندیشیده شود گرچه در سال‌های گذشته چغندر تولیدی در بوکان عمدتاً به خارج از استان ارسال می‌شد و کارخانه‌های قند ارومیه و خوی کسری نیاز خود را از شهرستان پیرانشهر تامین می‌کردند اما امسال به علت عدم خروج چغندر قند از استان این کارخانجات کسری مصارف خودشان را از شهرستان بوکان تأمین می‌کنند.
کریم‌زاده افزود: فشاری که در چند روز گذشته از طرف کشاورزان به کارخانه قند پیرانشهر برای تحویل محصول وارد می‌شد سبب شده کارخانه قند این شهر تعدادی کوپن مازاد بر ظرفیت جذب روزانه صادر و در اختیار کشاورزان قرار دهد که این موضوع ازدحام کامیون‌ها در درب ورودی کارخانه را در پی داشته است.
کشت چغندرقند مازاد بر برنامه دولت در نقده
در شهرستان نقده که هم کارخانه قند دارد و هم چغندرکاران بسیاری سالهاست از طریق این محصول ارتزاق می‌کنند اوضاع بهتر از پیرانشهر نیست.
مدیر جهاد کشاورزی نقده درباره میزان کشت چغندر قند در اراضی کشاوزی این شهر اظهار داشت: پیش‌بینی می‌شود امسال از سطح پنج هزار و 500 هکتار مزارع زیر کشت چغندرقند در این شهرستان، 320 هزار تن محصول برداشت شود که ارزش محصول برداشت شده از این سطح زیر کشت یک هزار میلیارد ریال برآورد شده است.
ناصر قره پاپاق گفت: کاشت چغندرقند در نقده توسط یک هزار و 100 نفر بهره‌بردار با همکاری دفاتر چغندرکاری و نظارت کارشناسان مراکز خدمات و مدیریت جهاد این شهرستان انجام شده است.
به گفته وی از آنجائی که ظرفیت خرید کارخانه قند نقده 280 هزار تن است مازاد محصول به کارخانه‌های قند شهرهای همجوار منتقل می‌شود.
