مشعل‌گردانی نجفی‌های مقیم قم از جمله آیین‌های عزاداری است که هر ساله ویژه عاشورای حسینی در قم برگزار می‌شود که در این آیین همراه با هیاهوها، سینه‌زنی، صدای دمام و سنج، مشعل‌های فروزان، دود و فریاد یا حسین، پیام‌های عاشورایی منتقل می‌شود.
به گزارش خبرگزاری بسیج از قم، در میان سوز و ناله سوگواران، سینه‌زنی و عزاداری عزاداران و در روز و شب‌‌هایی که عالم و آدم بر مصیبت مظلوم‌ترین خلق خدا بر روی زمین اشک ماتم می‌ریزند و خلائق فوج فوج بر سر و سینه زنان خود را به حریم حرم کریمه اهل بیت(س) می‌رسانند ناگهان هیاهویی رعشه بر دل‌ها می‌اندازد.
در تاریکی شب، از دور شعله‌های آتش در میان فریاد دمام‌ها و سنج‌ها نمایان می‌شود که گویی خبر از واقعه‌ای شوم و فاجعه‌ای عظیم برای آدمیان دارد. شعله‌‌ها لحظه به لحظه نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود و اضطراب و اضطرار زمین و زمان را فرا می‌گیرد.
کم کم در میان هیاهوی دمام‌ها و سنج‌ها، ناله‌های یا حسین، وای حسین به گوش می‌رسد. مشعل‌های آتشین نمایان می‌شود که عزادارانی سفید پوش گرداگرد آن هروله‌کنان بر سر و سینه زده و اسم ارباب بی‌کفن را صدا می‌زنند.
هیاهوها، سینه زنی، صدای دمام و سنج، مشعل‌های فروزان، دود، فریاد یا حسین و آنسوتر تاریخ صدای العطش، بابا حسین، عمو عباس، برق شمشیر، خیمه‌های سوخته و...
سوزاندن خیمه‌های خاندان پیامبر اکرم(ص) از حوادث سوزناک حادثه عاشورا است که تا عمق جان شیعیان و محبان اهل بیت(ع) نفوذ می‌کند، این اتفاق در حالی صورت گرفت که پیکر پاک سید و سالار شهیدان و یاران با وفایشان در بیابان رها شده بود.
هنوز غم این حادثه ذریه رسول خدا(ص) را رها نکرده بود و از هر طرف آنها را می‌آزرد، مشعل‌هایی برای آتش افروختن بر خیمه‌ها شعله‌ای بر دل‌های آنها می‌زد، غم حاصل از دست دادن نزدیکان آنها را دو چندان می‌کرد. کودکان یتیم، عمه خود را صدا می‌زدند و خود را در دامان عمه پناه می‌دادند، زنان نیز به این سو و آن سو می‌دویدند.
زخم این واقعه هر سال محرم سر باز می‌کند و دوستداران این خاندان مراسم‌های مختلفی به یاد این مصیبت برگزار می‌کنند تا گوشه‌ای از مصیب وارد شده بر آنها را درک کنند.
مراسم مشعل گردانی نجفی‌های مقیم قم از جمله این مراسم‌ها است که به منظور یادآوری آتش زدن خیمه‌های امام حسین(ع) شب‌های هفتم، هشتم و نهم محرم پس از نماز مغرب و عشا از حسینیه نجفی‌های قم واقع در خیابان گذر خان شروع می‌شود و عموم مردم همراه دسته عزاداری به سمت حرم حضرت معصومه(س) برای عرض تسلیت به این بانوی بزرگوار حرکت می‌کنند.
مشعل‌گردانی از سال 1350 همزمان با راه‌اندازی حسینیه نجفی‌ها در قم کلید خورده شد، حتی می‌توان مدعی شد این تنها مشعل‌گردانی در ایران است.
72 مشعل به شکل مثلثی روی علمی افقی سوار شده‌اند به طوری که مشعل میانی بزرگترین میله و پایه را نسبت به مشعل‌های کناری دارد.
حسین حائری نجفی، مسؤول هیأت عزاداری نجفی‌ها با اشاره به حدیث ان الحسین مصباح الهدی و سفینة النجاة می‌گوید: مشعل شکلی کشتی و مثلثی دارد و به دلیل آنکه در دوران گذشته چراغی نبوده مشعل‌هایی روشن می‌کردند و به سمت حرم امام حسین(ع) می‌رفتند و دسته‌عزا پشت آن حرکت می‌کرده و این مشعل‌ها در آن دوران حالت هدایت‌گری داشته است.
وی معتقد است 72 مشعل یادآور 72 یار امام حسین(ع) است که شعله‌ای به یاد هر یک از آنها در این شب‌ها روشن می‌شود.
هر کس در این مراسم به نوعی خود را در غم آل پیامبر سهیم می‌کند، از لوله کردن گونی پیش از مراسم تا روشن و بلندکردن علم مشعل و طبل‌زنی و همراهی دسته عزاداری.
دسته عزاداری مربوط به مشعل‌گردانی همراه با نوحه خوانی بر سر و سینه خود می‌زنند، اشک عشق از چشمانشان جاری می‌شود تا ارادت و محبت خود را به این خاندان بیش از پیش نشان دهند.
سیدمجید امامی، رئیس بنیاد پژوهش و نشر مسجد جمکران در زمینه تأثیر چنین آیین‌هایی در رسانه و تبلیغ، با اشاره به اهمیت نگاه فرهنگی و اجتماعی به باورها و عقاید دینی گفت: بدون تردید ناچار هستیم، باورها و ادبیات دینی را در تمثال‌ها، نمادها و اشکال متنوع در نظر بگیریم، هیچ دینی نمی‌تواند در جامعه انسانی وجود داشته باشد، مگر آنچه در قالب بیان‌های متنوع ارتباط برقرار کند، در تجربه‌های زمانی و مکانی تمثال‌ها و نمادهای فرهنگی متنوعی وجود دارد.
رئیس بنیاد پژوهش و نشر مسجد جمکران خاطرنشان کرد: نباید مراسم‌ها به علم‌گردانی منحصر شود و افراد هیچ عزاداری خاصی انجام ندهند، این خطر جدی وجود دارد که به کارناوالیزه شدن مناسک عاشورایی برسیم.
امامی عنوان کرد: اگر بخواهیم معارف قیام عاشورا و مظلومیت سیدالشهدا(ع) را جهانی کنیم، بخش عمده از طریق اشکال و بیان‌های متنوع فرهنگی، آداب و رسوم نشانه‌شناختی و رسانه‌گری‌های اصیل است.
وی با بیان اینکه اگر از این تنوع‌ها استفاده شود، به وجوه زیبایی‌شناختی مسئله توجه کردیم، گفت: اینگونه امکان جلب توجه افرادی که از سطح معرفتی و باورهای الهی مشهود برخوردار هستند، فراهم می‌شود، فطرت‌های موحد را می‌توان از طریق هنر احیا و بیدار کرد.
عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق اضافه کرد: اگر این آیین‌ها نبود، پیام‌ها و چنین عزاداری هزار و 400 سال در هسته جامعه شیعی تداوم پیدا نمی‌کرد، سنت عزاداری آزاده‌طلب، آزاده‌گرایانه، بسیار اعتراض‌گرایانه و سازنده است ولی سوزنده نیست و افسردگی ایجاد نمی‌کند، بلکه می‌خواهد نشاط فرهنگی را به وجود آورد.
وی یادآور شد: مشکل ما این است که بی‌محابا و بدون مشارکت نخبگان در برهوت و خشکسالی ایده‌پردازی‌ها و نمادپردازی‌های نوگرایانه این اتفاقات روی داده و یک سری از آداب و رسوم بدون مغز درونی در شهرهای بزرگ از سوی گروه‌های مهاجر نمایش داده شده است.
امامی با بیان اینکه مشکل از زمانه و ویژگی‌های اجتماعی است، گفت: مشکل را نباید به سوی مناسک، نمادها و تمثال‌های فرهنگی ببریم، زمانی که تمام عزاداری را به تمثال و شمایل تبدیل می‌کنیم و تمام هنر یک گروه خاص در یک خیابان فرعی این است که صدها متر شمائل نصب کنند و ذره‌ای فرهنگ عزاداری را ترویج نکنند، مشکل در این بخش از انسان شبهه مدرن است.
رئیس بنیاد پژوهش و نشر مسجد جمکران خاطرنشان کرد: اگر مشکلی وجود دارد، از انسان شبهه مدرن بدون وابستگی به سنت‌ها است، پیکان انتقاد را باید به سمت شهروندان شبهه مدرن ببریم، مشکل از این نمادها و مناسک نیست.
وی با بیان اینکه اوج مناسک عاشورایی منبرها و روضه‌های سنتی است، گفت: اگر از تنوع‌ها استفاده شود، اینگونه به وجوه زیبایی‌شناختی توجه می‌شود و امکان جلب توجه افراد که از سطح معرفتی و باورهای الهی محدود برخوردار هستند، فراهم می‌شود و به این طریق می‌توان فطرت‌های بشری را از طریق هنر احیا کرد.
به گفته وی اگر نشانه‌ها خالی از معنا باشند، هیچ اثر معرفتی و فرهنگی ندارند. خیمه‌های موجود در کوچه و خیابان، پرچم‌های قرمز در کنار سیاه از معنای تاریخی و بزرگی در قیام عاشورا غنی شدند و در آنها نهادینه و تزریق شده است، باید در نظر داشت پرچم قرمز اوجی از معنا برای شیعه به همراه دارد.
امامی با بیان اینکه در زمینه علم‌گردانی مشکلی وجود ندارد، گفت: معانی در چراغ و مرغ آزادگی علم قابل نشانه‌شناسی است، علم‌کشانی بیهوده، تحمل وزن علم و تبدیل شدن آن به بازی بچه‌گانه و جوانانه در خیابان‌ها می‌تواند مورد نقد قرار گیرد.
وی عنوان کرد: با تاسی به الگوهای موفق و ناب عزاداری، وجوه معنوی و معنابخش عاشورا و پاسخ به شبهات و تقویت وجوه عقلانیت در منابر مذهبی می‌توانیم کار فرهنگی کرده و از برخی از وجوه آسیب‌زای نمادها، مناسک و رفتارها مذهبی پیشگیری کنیم.
آیین‌هایی مانند مشعل گردانی ایجاد شده تا همواره مصیبت‌های وارد شده بر اهل بیت(ع) زنده بماند و هیچ گاه آتش ظلم‌های وارد شده بر آنها خاموش نشود و مردم در همه دوران‌ها بدانند کسانی در ظالمانه‌ترین شکل چه مصیبت‌هایی برای اهل بیت(ع) وارد کردند.
ارسال نظرات
غیرقابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۰
پر بیننده ها
آخرین اخبار
