فرا رسیدن ماه شور و عزای حضرت امام حسین(ع) حال و هوایی با خود می آورد که هر محب اهل بیت علیهم السلام را برای آمدنش به لحظه شماری و مقدمه چینی وا می دارد؛ چنان شور حسینی از کوچه و خیابان های شهر می طراود که گویی باز کوفه و محرم سال ۶۱ برپا شده است و مردمان این شهر می خواهد به امام خود نشان دهند که در راه یاریش اهل میدان هستند.
اما عزاداری و عرض ارادت محبین اهل بیت در این ایام مانند هر عمل دیگری آداب و اصولی دارد که اگر دست اندرکاران برگزاری این مراسم ها کمتر از آن ها آگاه باشند و یا در اثر نگرش های اشتباه دچار انحراف شده باشند ضربات و لطمات جبران نا پذیری را به این دستگاه وارد می کند.
از این رو گپ داغ صاحب نیوز سراغ مداحان با سابقه و فعالان عرصه برگزاری مراسم های عزاداری شهر اصفهان رفته تا پای حرف دل آنان بنشیند و از ناگفته های آن ها درباره چند و چون برگزاری هیئت های عزاداری امام حسین (ع) در طراز هیئت انقلاب اسلامی بشنود.
اولین گفتگوی صاحب نیوز در این پرونده با حاج مجید صابری، مداح خوش صدا و با سابقه شهر اصفهان که نوایش زینت بخش مراسم های مختلف شهر و در مناسبت های گوناگون است انجام شده که مشروح آن در سطور ذیل تقدیم می شود؛
***
از محرم امسال چه خبر؟
از حدود یک ماه پیش مداحان جوان و هیئت های تاثیر گذار شروع به مقدمه چینی برای عزاداری و انجام برنامه های دهه اول محرم کردند. بخشی از آن ها در شعر و سبک شروع به کار کردند و بخشی هم در بخش مباحث پشتیبانی هیئت. عده ای هم برای نوحه ها و سبک هایی که هیئت ها به این طرف و آن طرف می روند شروع به کار کردند.
شاخص ترین کار هیئت های امسال چیست؟
شاخص ترین آن به نظر من تشکیل جلسه مشترک بین مداحان و شعرا بوده که حدود ۳ جلسه در این باره تشکیل شده و کار را برای محرم شروع کردند. بخشی از دستور کار این جلسات منویات رهبری و صحبت های ایشان در دو سال اخیر است. جامعه ایمانی مشعر هم من شنیدم که شعاری را برای دهه اول محرم در رابطه با نهادینه کردن شعارهای مبنایی شروع کرده است. مثلاً سال گذشته شعار این گروه «کُلُّنا فَقیرُنا إلَیک» و دو سال قبل هم «ما ایستاده ایم» بود و در چنین زمینه هایی کار می کنند. امسال هم شعار جدیدی انتخاب کردند.از طرفی هم هیئت های رزمندگان، مجامع الذاکرین و هیئت های تأثیرگذار و به تبع آن ها هیئت های کوچکتر شروع به کارهایی درخور کرده اند.
وضعیت اصفهان چطور است؟ چه تعداد از این هیئت ها تحت این سلسله مدیریت ها هستند؟
عمده هیئت های تأثیرگذار؛ مثل هیئت عاشورائیان. این چیزی که عرض کردم میزان تحقق در اصفهان است. هئیت هایی مثل هیئت رزمندگان اسلام شهرستان اصفهان سخنرانان و شعارها را انتخاب و همچنین قسمتی از کار اجرائی را شروع کردند. معمولاً این هیئت ها دو ماه تا ۴۰ روز قبل از محرم کار را شروع می کنند.
بحثی که امروزه وجود دارد، بحث هیئت و مداح طراز انقلاب اسلامی است. به نظر شما این هیئت ها و مداحان چه ویژگی هایی باید داشته باشند؟
آن چیزی که ما از بیانات امام راحل(ره) و امام خامنه ای(مدظله العالی) در این چندین سال دریافت کردیم، این است که هیئت ها به عنوان سمن ها یا به تعبیری سازمان های مردم نهادِ خودجوشِ جامعه، کارهای فرهنگی در سطح جامعه را انجام می دهند. به نظر من بخش اعظمی از کارهای فرهنگی باید توسط هیئت ها انجام بشود. البته این که الآن چه میزان انجام می شود جای تأمل و بررسی دارد. یعنی هیئت های مذهبی همان کاری که قبل از انقلاب کردند و آن کار به شکل منسجم و واحد به پیروزی انقلاب منجر شد و همان هیئت ها که در دفاع مقدس با پشتیبانی از رزمندگان اسلام و با حضور خودشان در بخش های مختلف جنگی پایه گذار پیروزی رزمندگان اسلام در عملیات های مختلف شد، الآن هم در زمینه های مختلف جنگ نرم که دشمن دارد کار می کند باید ورود پیداد کنند. آن مداحی هیئتی می تواند طراز انقلاب اسلامی باشد که شعارهای دشمن را بگیرد و در جهت خنثی سازی کار کند و شعار های رهبری را در جهت اجرا و عملیاتی کردن بداند.
به هر حال ما به تعبیر حضرت آقا با یک جنگ تمام عیار فرهنگی از سوی دشمنان اسلام مواجه هستیم. چرا که آن ها در جبهه های نظامی علیه ما موفق نشدند و کار تأثیر گذاری نتوانستند انجام بدهند و در جبهه های مقاومت هم نتوانستند مؤثر واقع بشوند و دیدند که تنها کسی که جبهه های مقاومت را حمایت می کند ایران است و این ها برای براندازی ایران و نظام مقدس جمهوری اسلامی و نقطه عطف انقلاب یعنی ولی فقیه، هر کاری که از دستشان بر بیاید انجام می دهند و ما با چنین جنگ تمام عیاری مواجه هستیم.
بنابراین ما در زمان فعلی باید دست از کار های رو بنایی برداریم و به کارهای مبانی و زیربنایی بپردازیم. مداحان و هیئت هایی طراز انقلاب اسلامی هستند که واژه هایی مثل سازش ناپذیری، استکبار ستیزی، اقتصاد مقاومتی، شعار هیهات من الذله و این گونه شعارها را سرلوحه کار خودمان قرار دهیم. گاندی در هند و یا رهبر ونزوئلا در جهت پیاده سازی شعار هیهات من الذله کار می کنند و حیف است که ما همه چیز برایمان مهیاست و امنیت هم داریم، کار نکنیم. مداحان و هیئت های طراز انقلاب اسلامی باید در این زمینه قدم بردارند و این را به جامعه و به خصوص برای نسل جوان جامعه تفهیم و تبیین کند.
صحبت شما یعنی اینکه هیئت طراز انقلاب باید یک هیئت سیاسی باشد
قطعاً.
میزان سیاسی بودن یک هیئت باید تا چه حدی باشد؟ در مسائل جاری کشور می تواند وارد شود؟
این را خود حضرت آقا در دیداری که با هیئت رزمندگان اسلام داشتند تبیین کردند. آقا گفتند ما هیئت سکولار نداریم. یعنی بین هیئت و سیاست همان چیزی است که رابطه بین دیانت و سیاست است. هیئت را تشکیل می دهیم که روح دین، روح اعتقاد و مذهب و معنویت در آن حاکم شود و این بدون سیاست اصلاً امکان پذیر نیست. پیغمبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) خودشان وقتی پایه گذار حکومت اسلامی شدند و فرزندان شان بعد از آن ها پایه گذار حکومت شدند، رئیس حکومت بودند. مگر می شود رئیس حکومت انسان غیر سیاسی باشد؟ رئیس حکومت باید از مسائل سیاسی شناخت داشته باشد. بنابراین اگر هیئت نسبت به مفاهیم سیاسی بیگانه باشد یک هیئت به درد نخور است. ما سه ساعت بشینیم و به تعبیر آقا «فقط حسین حسین بگوئیم» و هیچ چیزی از مبانی ارزشی پشت آن نباشد، وقت تلف کردن است.
همه هیئت ها باید سیاسی باشند. میزان سیاسی بودن در اینجا خیلی مهم است که آقا در این باره توضیحاتی دادند. فرمودند هیئت ها باید در آن بوی انقلاب و شهداء و بوی مواضع و آرمان های حضرت امام باشد. سینه زدن زیر بیرق این حزب و آن حزب و این دولت و آن دولت از نظر من یک کار بی معنایی است. به هیئتی سیاسی می گویند که بتواند مفاهیم و ارزش های انقلابی و اسلام ناب را برای مخاطبان جا بیندازد. آقا زمانی در بیان توضیحاتی پیرامون بسیج فرمودند که از نظر ما فردی که در آن سوی دنیا نشسته و دلش برای ارزش های اسلام می تپد، بسیجی است.
کسی هم در داخل کشور داریم که در هیچ پایگاه مقاومت بسیجی نرفته اما دلش بای انقلاب می سوزد. این هم بسیجی است. پس میزان سیاسی بودن یک هیئت به این معناست که ما بتوانیم مرز بین حق و باطل را تفکیک کنیم. در جنگ صفین بعضی ها به امیرالمؤمنین گفتند یک طرف جبهه که قرآن سر نیزه کردند و شما هم که داماد پیغمبر هستید و ما نمی دانیم چکار کنیم. این خیلی مهم است که انسان بتواند مرز بین حق و باطل را تشخیص بدهد. جای این در هیئت است. هیئتی که تمام مخاطبان آن نتوانند بین حق و باطل تفکیک قائل بشوند، هیئت خوبی نیست. بنابراین آن چیزی که ملاک و معیار است، آن است که بتوانیم اندیشه های انقلابی ناب را برای مخاطب تفهیم بکنیم.
این یعنی ما بتوانیم در هیئت ها در مصادیق داخلی وارد بشویم؟ مثل برجام و فیش های نجومی؟ آیا هیئت ها مجاز هسنتد در این مصادیق و موارد خاص وارد بشوند؟
مصادیق تا آن جایی که به دو قطبی نشدن جامعه کمک نکند ایرادی ندارد. عرض کردم بحث ما بحث تبیین و بصیرت دهی است. چه کسی فیش های نجومی و برجام را تأیید می کند؟ استقلال و آزادی ما و هویت ما بسته به این است که ما تن به زیر بار ذلت ندهیم. یزید هم خودش را مسلمان می دانست. عربستان هم الآن خودش را مسلمان می داند و دایره اسلامی بودن را برای خودش قائل است. می گوید ما مرکز ثقل مسلمانان هستیم. شاید به تعبیری به دلیل وجود کعبه مقدسه این حرف درست باشد. اما آیا زمام داران حکومت عربستان در همین فاز حرکت می کنند؟ قطعاً خیر. این ها که ادعای مسلمان بودن را دارند می بینیم که چگونه مسلمانان را سرکوب می کنند. بنابراین این که ما چقدر باید به مصادیق بپردازیم، یک بحث تبیینی است و ما باید هر چیزی از مصادیق که مطابق با اصول اعتقادی و اسلامی ما است، وارد مصادیق شویم و تبیین کنیم. البته تا آنجایی که به دو قطبی شدن فضای جامعه کمک نکنیم.
در زمینه تاثیر بر سبک زندگی مردم، آیا هیئت ها توانسته اند نحوه زندگی مردم را به سمت اصیل و مناسب تغییر بدهند؟
قطعاً کم کاری کردیم و نتوانستیم. هم مداحان و هم روحانیت. ما واقعاً نتوانستیم این مورد را القا کنیم. شاید یکی از دلایل این مورد خود من و زندگی من باشد. بالأخره آن کسی که در هیئت می آید، از مداح و سخنران الگو می گیرد. خدایی نکرده کسی که در تجملات است و مبانی اخلاقی را رعایت نمی کند چگونه می تواند الگو باشد؟ ما نتوانسته ایم سبک زندگی ایرانی اسلامی را به جامعه القا کنیم. البته بخشی از آن هم به برخی از نهادها و سازمان ها بر می گردد. آقا خیلی دغدغه دارند که ما سبک زندگی ایرانی اسلامی را در جامعه نهادینه کنیم اما متأسفانه ما فعلاً موفق نبوده ایم.
در اتاق فکر هیئات اصفهان برنامه ای برای این مورد چیده شده؟
تا آن جایی که من خبر دارم فکر نکنم چنین موردی باشد. شاید در حد برگزاری جلسه و دادن شعارهای خوب باشد. شاید در این زمینه یک هیئتی چند سخنران هم دعوت کرده باشد. ولی این که ما عملیاتی به این موضوع نگاه کرده باشیم، فکر نکنم اتفاق افتاده باشد. البته موضوعاتی که متناسب نیاز روز جامعه باشد خیلی زیاد است. این باید تفکیک شود یعنی بخشی به حوزه بر می گرد، بخشی به هیئت، بخشی به مراکز دینی مثل بنیاد مهدی موعود و کانون های فرهنگی و … . همه این بارها را هیئت نمی تواند به دوش بکشد اما قطعاً مداحان تأثیرگذار هستند.تأکید می کنم که این کار ها از دست هیئت ساخته نیست. این کاملاً مبرهن و روشن است.
در هیئت ها جایگاه منبر جایگاه خودش را دارد یا خیر؟ در برخی هیئت ها ما می بینیم که جایگاه مداح و هیئت در توازن و تعادل نیست. برخی هیئت ها منبر را کاملاً حذف می کنند یا خیلی کم است. تحلیل شما راجع به این موضوع چیست؟
یکی از ضعف هایی که در چند سال اخیر دامن گیر هیئت های ما شده است، خلأ سخنران است. قدیم می گفتند مداح پا منبری؛ یعنی منبری سخنرانی می کرد و روضه ای می خواند و حق را به تعبیر امروزی ها به حق دار واگذار می کرد و میکروفن را به دست مداح می داد. البته این جامعیت و عمومیت ندارد ولی در بخش اعظمی از هیئت ها، سخنران آن طور که باید و شاید حضور ندارد. اصل مراسم تبدیل به مداحی می شود. اگر هم سخنران وجود دارد در حاشیه برنامه است. موقع مداحی که فرا می رسد جمعیت زیادتر می شوند. این یکی از آسیب ها و آفت های بسیار خطرناک و بزرگی است که دامن گیر خیلی از هیئت ها شده است. البته با عرض معذرت از روحانیون معزز باید کمی به سراغ خودشان بروند و ببینند که چه کرده اند که مداحان گوی سبقت را از آن ها ربودند. البته بعضی از سخنرانان کشوری یا حتی در اصفهان خودمان کسانی هستند که مخاطب زیادی دارند و مداحی یک بخشی فرعی از آن جلسه است.
به نظر شما غیر از این مورد چه انحرافات دیگری در هیئت های مذهبی وجود دارد؟
سنتی ها یک سری اصول را برای خودشان فرض می دانند. مثلاً کدام هیئت زودتر از کدام هیئت وارد جلسه شود یا کدام علم زودتر از فلان علم وارد می شود. این ها به نظر بنده یکی از آفاتی است که الآن در جامعه هیئت های جدید جایگاهی ندارد. این موارد را زیر سوال نمی بریم و بی حرمتی نمی کنیم. به هر حال پرچم و علم نماد یک هیئت است و ظهور و بروز یک هیئت به علم و نماد آن بستگی دارد ولی این ها اصل نیست. اصل این است که ما می بینیم که هیئتی با این همه علم و پرچم، ضعف اخلاق دارد. این یکی از آسیب هاست. در هیئت چرا هنوز فحاشی وجود دارد؟ این ها را ما می بینیم و می شنویم. در هیئتی می رویم و می بینیم خدایی ناکرده مسائلی که با اصول اولیه اسلامی در تضاد است، مثل غیبت کردن هنوز باب است، تهمت زدن هنوز باب است. این ها با مبانی دینی ما منافات دارد. این ها آسیب و آفت است. احترام به بزرگ تر ها و تکریم کوچک تر ها مهم است و این کار را می کنیم. این فرد کوچک که در هیئت می آید و این سری آسیب ها و آفت های اخلاقی را می بینید کم کم از شیعی بودن و اسلام زده می شود.
در هیئت های جدید هم متأسفانه یک سری سبک هایی وارد شده که خلاف موازین شرعی و اخلاقی است و عرف هم آن ها را نمی پسندد. شاید یک سری از جوان ها که می خواهند تخلیه انرژی کنند، به زعم آن ها سازگار باشد ولی عموم نمی پسندند. آیا واقعاً سبک های هیئت های سنتی قدیم تکراری می شود؟ این ها هیچ وقت تکراری نمی شود. بله، امروز ترانه ای می آید و فردا تکراری می شود. ما باید به آنجایی برسیم که ببینیم که اهل بیت از ما چه چیزی می خواهند و از چه چیزی راضی هستند. من سوالم از بعضی از جوانانی که به زعم ما پائین و بالا می پرند و از واژه هایی مثل سگ و قلاده استفاده می کنند این است که اگر یک مرجع تقلیدی که خودشان هم از آن تقلید می کنند در مراسم عزاداری که این اعمال در آن انجام می شود حضور داشتند، آیا این حرکات را انجام می دادید؟ آیا حاضرند این رفتار ها را در محضر امام عصر(عج) که اعتقاد داریم در جلسات ما حضور دارند انجام دهند؟ اگر انجام می دهند که هیچ، بروند و انجام بدهند. ولی اگر این طور نیست کم کم باید از این فضا دور بشوند.
آیا برای این که یک فرد مداح شود، صرف این که صدای خوبی داشته باشد کافی است؟
اصل، شاید به تعبیری صدای خوب نباشد. اما به نظرم امروزه صدای خوب جایگاه ویژه ای دارد. بماند که مسائل اخلاقی مثل اخلاص و داشتن تواضع و روحیه مردم داری حرف اول را می زند. این ها رکن و ارکان اساسی است. قدیم صدای خوب زیاد ملاک نبود . آقای پنجه پور صدای خوبی نداشت، یک سلام می داد و دل همه را می لرزاند. اما امروزه صدای خوب یک ویژگی خاص است. گیرایی و کشش صدای خوب قطعاً بر کسی پوشیده نیست. البته صدا خوب و معنویت و اخلاق دو بال است. باید کنار هم باشند. یعنی یک مداح زمانی می تواند تأثیرگذار و چهره باشد که هر دو بال را با هم داشته باشد.
لازم است که مداح اهل مطالعه باشد؟
حتماً باید باشد.
چه تأثیری در مداحی و کارش دارد؟
زمانی مداحان ما مثل استاد صغیر اصفهانی، در حد ۵ کلاس ما سواد و در حد یک مرجع دانش فقهی داشت. مداح اگر اهل مطالعه و مطالب روز و دانستن تاریخ در ابعاد مختلف نباشد، قطعاً به چشم یک انسان حقیر به آن نگاه می کنند. نگاه مردم به دهان آن مداح و سخنران با سواد است.
صحبت آخرتان را با مخاطبان ما بفرمائید
توصیه من به عنوان یک خادم که بیش از ۳۵ سال عمرم در کار مداحی بودم و کار آموزشی هم کردم، این است که مداحان به کارهایی بپردازند که ماندگار است. کار ماندگار باقیات و صالحات است. کار ماندگار سبک جدید و شعرهای کوچه بازاری و سخیف نیست. کار ماندگار کاری است که آیندگان ما از آن بهره ببرند. کاری بکنیم که در درجه اول رضایت خدا و امام عصر(عج) را به دنبال داشته باشد و در در جه دوم در جهت تأثیرگذاری هر چه بیشتر قدم برداریم و ببینیم که خدا و امام و انقلاب از ما چه می خواهد. به سمت و سویی برویم که اگر روزی نبودیم غصه امروز را نخوریم. کاری بکنیم اگر نبودیم در نبودن ما اشک بریزند و در بودن ما با شوق و اشتیاق به سمت ما بیایند.
انتهای پیام/
