ذکر فداکاری و مجاهدت رزمندگان دوران دفاع مقدس موجب زنده نگه داشتن و پویایی اسلام و انقلاب اسلامی و بیانگر آمادگی و حفظ قدرت دفاعی ملت قهرمان ایران است.
حدیث هشت سال دفاع مقدس، مقاومت و مظلومیت ملتی که قله‌های سربلند ایثار و حماسه و شرف را در راه دفاع از کیان مکتب، انقلاب و میهن اسلامی خویش در نوردیده است، حکایت ماندگار دلاوری شهیدان و شاهدانی است که با خون و جانشان سطر سطر تاریخ این مرز و بوم اسلامی را نگاشته‌اند.
قصه آغاز جنگ
در ۳۱ شهریورماه ۱۳۵۹ رژیم بعثی عراق با تصمیم و طرح قبلی و با هدف برانداختن نظام نوپای جمهوری اسلامی جنگی تمام عیار را علیه ایران اسلامی آغاز کرد. صدام حسین رییس جمهور عراق با ظاهر شدن در برابر دوربین‌های تلویزیون عراق با پاره کردن قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر، آغاز تجاوز رژیم بعثی به خاک ایران را اعلام کرد.
جنگی نابرابر در شرایطی به ایران تحمیل شد که از جانب استکبار جهانی به ویژه آمریکا تحت فشار شدیدی قرار داشت و در داخل کشور نیز جناح های وابسته به غرب و شرق، با ایجاد هیاهوی تبلیغاتی و ایجاد درگیری‌های نظامی درصدد تضعیف نظام بودند و نیروهای نظامی نیز به خاطر تبعات قهری انقلاب، هنوز مراحل بازسازی و ساماندهی را به طور کامل پشت سر نگذاشته بودند.
آمریکا برای به سازش کشاندن جمهوری اسلامی و در نهایت تسلیم آن، حمایت پنهان و آشکار خود را در کلیه زمینه‌های سیاسی، نظامی، اقتصادی و... از رژیم بعثی عراق به اجرا گذاشت. از سوی دیگر نیز ابرقدرت دیگر جهان یعنی شوروی که متحد عراق محسوب می شد، خصومتش را با نظام اسلامی که شعار «نه شرقی و نه غربی» را سرلوحه کار خود قرار داده بود و در جریان اشغال افغانستان توسط شوروی، این تجاوز را محکوم کرده بود، بیش از پیش کرد.
ارتش عراق که بر اساس محاسبات خود از وضعیت داخلی و خارجی ایران، فتح یک هفته‌ای تهران را در سر می‌پروراند، در روزهای نخست تجاوز، بدون مانعی جدی در مرزها تا دروازه‌های اهواز و خرمشهر پیش تاخت. تحت چنین شرایطی امام خمینی(ره) به خروش آمد و ندای ملکوتی اش دل‌های شیفتگان انقلاب و نظام را متوجه دفاع از کیان جمهوری اسلامی کرد؛ به طوری که نیروهای مردمی بدون امکانات و تجهیزات و حتی آموزش‌های نظامی به مقاومت پرداختند.
با وجود کارشکنی‌های بنی‌صدر رئیس جمهور وقت، دفاع مقدس مردم مسلمان و انقلابی ایران شکل گرفت و نیروهای جوان و شهادت طلب به جبهه‌ها شتافتند. پس از شکل‌گیری اتحاد و انسجام در میان نیروهای انقلابی و طرد نیروهای وابسته، حماسه‌ای مقدس شکل گرفت که در تاریخ ایران اسلامی بی سابقه بود. حماسه دفاع مقدسی که برکات و دستاوردهای بی‌نهایتی را برای ملت ایران به ارمغان آورد. جهاد و شهادت مردمان با ایمان و مخلص این سرزمین، ستون‌های نظام اسلامی را تا مدت‌ها مستحکم کرد.
دفاع مقدس پایه های نظام را محکم کرد
دوران هشت ساله دفاع مشروع امت سلحشور ایران در حفظ و اعتلای نظام مقدس اسلامی و حراست از مرزهای عزت و شرف این رمز و بوم، به مثابه یکی از حساس ترین و بارزترین برهه های حیات راستین این ملت، همچون نگینی تابناک، تا همیشه زمان، بر تارک تاریخ حماسه و ایثار و پایداری آزادگان جهان می درخشد.
دفاع مقدس ما در زمینه های مختلف سیاسی، نظامی، اجتماعی، فرهنگی و… توانست معادلات جهانی معمول را بر هم زند و تحلیل های مادی دنیاپرستان را نقش بر آب سازد. این حادثه عظیم، بی شک در یاد ملت ایران خواهد ماند و غرور و سرافرازی و حماسه آفرینی را در نسل های بعد بر جای خواهد گذاشت.
به مناسبت بزرگ‌اشت این همه مجاهدت و ایثار، ۳۱ شهریور تا ششم مهرماه به عنوان هفته «دفاع مقدس» نامگذاری شده است.
برگزاری برنامه های ویژه در خوزستان
مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس خوزستان از برگزاری بیش از دو هزار برنامه به مناسبت هفته دفاع مقدس در استان خبر داد.
سردار «محمد علی‌پور» در همین خصوص اظهار کرد: هفته دفاع مقدس، دلاورمردی‌ها، شجاعت‌ها، ایثار و گذشت تمام ملت ایران به ویژه مردم خوزستان را یادآوری می‌کند.
وی تصریح کرد: به مناسبت هفته دفاع مقدس بیش از دو هزار برنامه در سطح خوزستان اجرا خواهند شد و این برنامه‌ها بر مبنای شعار امسال یعنی اقتصاد مقاومتی اقدام و عمل است و با محوریت «ما آماده ایم» اجرا خواهند شد.
مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس خوزستان عنوان کرد: شش کمیته ستاد بزرگداشت هفته دفاع مقدس در خوزستان تشکیل شده و هر کمیته جلسات مربوط را برای برگزاری هفته دفاع مقدس برگزار کرده است. در این راستا کمیته نیروهای مسلح، رژه نیروهای مسلح با حضور سرلشکر محسن رضایی و کمیته فرهنگی هنری جشنواره‌های فرهنگی هنری را برگزار خواهند کرد.
وی بیان کرد: کمیته ایثارگران نیز در هفته دفاع مقدس، غباروبی و عطرافشانی مزار شهدا و دیدار با خانواده‌های شهدا را در برنامه دارد و کمیته بانوان، همایش نقش زنان در دفاع مقدس را برگزار می‌کند. همچنین کمیته پشتیبانی، همایش پیشکسوتان دفاع مقدس را برگزار خواهند کرد و کمیته تبلیغات و اطلاع‌رسانی نیز پوشش خبری برنامه‌های هفته دفاع مقدس را بر عهده دارد.
علی‌پور با اشاره به برگزاری تئاترهای خیابانی و نمایشگاه‌های کتاب به ویژه در مدارس گفت: راویان دفاع مقدس جهت بازگویی خاطرات جنگ تحمیلی به مدارس اعزام خواهند شد. همچنین تبلیغات محیطی خاصی در شهرهای درگیر جنگ نظیر اندیمشک، آبادان و خرمشهر نصب می‌شود.
وی در پایان بیان کرد: جهت یادآوری رشادت‌های مردم روستاهای مرزی در دفاع مقدس نیز به فرمانداران شهرهای مرزی ابلاغ خواهد شد که در هفته دفاع مقدس برنامه‌هایی در این روستاها داشته باشند.
معرفی نقاط کلیدی دفاع مقدس
همه ساله شماری از مردم سراسر کشور برای زیارت محل شهادت رزمندگان اسلام عازم جنوب کشور می شوند تا دلاورمردیهای بی شمار شهدای هشت سال دفاع مقدس را تجدید خاطره کنند و یا الگو بگیرند. در سال های گذشته محل شهادت و نبرد رزمندگان کشور با دشمن ساماندهی شده و یادمان هایی برای این کار ساخته شده است :
شلمچه
منطقه مرزی شلمچه در منتهی‌الیه غرب خرمشهر واقع شده است و نزدیکترین نقطه مرزی به بصره به شمار می رود. شلمچه یکی از محورهای هجوم دشمن در ۲۱ شهریورماه سال ۱۳۵۹ به خرمشهر بود. در عملیات بیت‌المقدس اگر چه خرمشهر آزاد شد ولی با توجه به اهمیت نظامی شلمچه، دشمن به سختی از آن دفاع کرد و آن را در اشغال خود نگه داشت و پس از آن، موانع، استحکامات و رده‌های دفاعی متعددی در این منطقه ایجاد کرد.
رزمندگان اسلام با اجرای عملیات کربلای ۵ در دی ماه ۱۳۶۵، این مواضع را در هم شکستند و شلمچه را آزاد کردند که به پاس رشادت و شهادت رزمندگان اسلام بنای یادبودی دراین منطقه ایجاد شده است. هر چند در پایان جنگ، بار دیگر این منطقه توسط دشمن تصرف شد اما این شهدا و ایثارگران بودند که سرزمین شلمچه را باز ستادند، تا جای قدم‌های علی‌بن موسی‌الرضا علیه‌السلام در هنگام ورود به ایران همچنان زیارتگاه باشد.
طلائیه
حدود ۴۵ کیلومتری جاده اهواز- خرمشهر سه راهی طلائیه قرار گرفته است، یک جاده فرعی به سمت غرب و تا نزدیکی مزر ایران و عراق شما را به پایگاه طلاییه می‌رساند که این نقطه تا شعاع چند کیلومتری، منطقه طلاییه نامیده می شود. طلاییه یکی از محورهای مهم عملیاتی خیبر و بدر بوده که بعد از دفاع مقدس مقری برای جستجوی پیکر مطهر شهدا در این منطقه دایر شد، در جایی از این نقاط مورد تفحص، حسینیه ابوالفضل(ع) بنا شده که به عنوان یادمان شهدای این منطقه اکنون میزبان زایران کربلای طلاییه به شمار می رود.
دهلاویه
روستایی در غرب سوسنگرد که در جریان هجوم دشمن، پس از ۱۰ روز دفاع سرسختانه در تاریخ ۲۴ مهرماه سال ۱۳۵۹ اشغال شد. در عملیات‌های رزمندگان، ستاد جنگ‌های نامنظم به فرماندهی شهید مصطفی چمران تلاش‌هایی برای آزادی مناطق اشغال شده انجام شد و سرانجام در ۲۴ شهریورماه سال ۱۳۶۰ در عملیاتی به نام آیت‌الله مدنی (اولین شهید محراب در تبریز) دهلاویه آزاد شد.
در نزدیکی این روستا یادمانی واقع شده که محل شهادت دکتر چمران (وزیر دفاع و نماینده مجلس) به همراه تنی چند از همرزمانش است هر چند زیارت قبور خواهران معصومی که به صورت جمعی مدفون این سرزمین شدند نیز خالی از لطف نیست.
هویزه
شهر هویزه در ۱۰ کیلومتری جنوب غربی سوسنگرد، مرکز یکی از بخش‌های دشت آزادگان است. دشمن در آغاز جنگ با اشغال شمال و شرق هویزه، عملا آن را محاصره کرد. در عملیات هویزه در تاریخ ۱۵ دی ماه سال ۱۳۵۹ رزمندگان از این منطقه نفوذ کردند و به محل استقرار دشمن در جنوب کرخه هجوم بردند و ۸۰۰ نیروی عراقی را اسیر کردند که این تعداد تا آن روز جنگ، بی‌سابقه بود.
اما با شروع پاتک‌های دشمن، نیروهای خط مقدم عملیات که گروهی از پاسداران هویزه، حمیدیه و اهواز و گروهی از دانشجویان پیرو خط امام بودند در محاصره قرار گرفتند و تعدادی از آنان از جمله سید حسین علم‌الهدی فرمانده سپاه هویزه به شهادت رسیدند. در عملیات بیت‌المقدس در اردیبهشت ۱۳۶۱ منطقه هویزه با رمز یا علی بن ابی‌طالب آزاد شد و پیکر این شهدا در مکانی که امروز به عنوان یادمان شهدای هویزه میزبان زایرین است، کشف شد.
فتح المبین
در اولین روزهای جنگ، دشمن تا پشت رودخانه کرخه جلو آمد و در حاشیه کرخه که مشرف به شهر شوش و جاده اندیمشک اهواز بود مستقر شد. حضور رزمندگان اسلام در این جبهه، با شکل‌گیری خط دفاعی و اجرای عملیاتی تحت عنوان امام مهدی(عج) در سال ۱۳۶۰، مقدمه اجرای عملیات فتح‌المبین شد. در جریان این عملیات تعدادی از نیروهای اسلام که قصد رخنه به سنگرهای دشمن در شیارهای المهدی، شیخی و شلیکا را داشتند با سنگرهای کمین دشمن درگیر شدند که منجر به شهادت تعدادی از رزمندگان شد.
مزار شهدای گمنام عملیات فتح‌المبین و سنگرها و شیارهای به جای مانده آن زمان بیانگر حماسه‌ای است که رزمندگان ایران در آن جا خلق کردند.
فکه
این منطقه در شمال غرب استان خوزستان قرار گرفته است. فکه از شمال به منطقه چنانه، از غرب به خط مرزی و از جنوب به تنگه چزابه و بستان محدود می‌شود. منطقه فکه رملی و سرزمین شن‌های روان است. دشمن بعد از اشغال منطقه در آن، ۱۶ رده موانع در مقابل رزمندگان اسلام ایجاد کرده بود.
در عملیات والفجر مقدماتی رزمندگان پس از نبردی سخت در محاصره دشمن افتادند و عده‌ای از نیروها نیز مجبور به عقب‌نشینی شدند. این منطقه مزین به خون شهدای عملیات‌های والفجر مقدماتی، والفجر یک و سرداران شهید همچون حسن باقری، مجید بقایی و سید شهیدان اهل قلم سید مرتضی آوینی و همچنین شهدای بزرگوار تفحص است.
تنگه چزابه
تنگه مهم چزابه در شمال غربی شهرستان و در مسیر جاده‌ای که از مرز به طرف بستان کشیده شده بین تپه‌های رملی و هورالهویزه قرار دارد. دو جاده نظامی در دو سوی آن قرار دارد، جاده‌ای در خاک ایران که چزابه را به فکه متصل می‌کند و جاده دیگری که به شهر العماره عراق متصل می‌شود.
دهانه این تنگه ۱.۵ کیلومتر است بنابراین از جنبه نظامی بسیار مهم و استراتژیک است. تنگه چزابه یکی از پنج معبر اصلی هجوم ارتش عراق در ابتدای جنگ به خوزستان بود که در عملیات طریق القدس با رمز مقدس یا حسین بن علی علیه‌السلام در آذر ماه ۱۳۶۱ آزاد شد.
اروندکنار
یکی از بخش‌های شبه جزیره آبادان است که در ۴۸ کیلومتری جنوب شرق آبادان و در انتهای جاده آبادان اروند کنار واقع شده است. این منطقه شاهد یکی از موفق‌ترین و بزرگترین نبردهای دوران دفاع مقدس می‌باشد. در عملیات والفجر ۸ غواصان خط شکن شبانه از اروندرود گذشته، خط دشمن را شکسته و موفق به آزاد سازی منطقه فاو شدند این عملیات ضربه مهلکی بر ارتش بعث عراق وارد کرد.
پاسگاه زید
وقتی در جاده اهواز خرمشهر از ایستگاه حسینیه به سمت غرب (جاده شهید کاظمی) برویم پس از طی مسافتی به مزار تعدادی از شهدای گمنام عملیات رمضان می‌رسیم که پاسگاه زید نام دارد. منطقه زید و ایستگاه حسینیه از محورهای مهم هجوم دشمن به خوزستان بود که عراق از این طریق به جاده اهواز- خرمشهر دست یافت. این منطقه یکی از محورهای مهم عملیات‌های بزرگی مانند بیت‌المقدس و کربلای ۴ و ۵ بوده است.
پادگان دو کوهه
این پادگان در فاصله هفت کیلومتری شمال شهر اندیمشک و ۱۶۰ کیلومتری شهر اهواز قرار دارد. این پادگان در دوران دفاع مقدس در منطقه جنوب به عنوان مهمترین پایگاه آماده سازی رزمندگان اسلام به شما می‌رفت. دو کوهه، عقبه عملیات فتح‌المبین بود و در طول دوران دفاع مقدس میزبان نیروها از لشگرهای متفاوت و به خصوص لشگر حضرت رسول(ص) از تهران بود.
این مکان محل استقرار سرداران شهید چون احمد متوسلیان، ابراهیم همت، رضا چراغی، عباس کریمی، دستواره، محسن وزوایی، سعید مهتدی و سعید سلیمانی و بسیاری از رزمندگان اسلام بوده است.
پادگان گلف (منتظران شهادت)
ستاد عملیات جنوب یا پایگاه منتظران شهادت در اهواز، در دوران دفاع مقدس به عنوان مرکز فرماندهی جنگ، محورهای عملیاتی خوزستان را اداره می‌کرد. این ستاد در سال ۱۳۵۹ فعال شد. تشکیل اتاق جنگ و فعال شدن اطلاعات و عملیات، اعزام نیرو تشکیل واحدهای جنگ و حضور مسئولین نظام از مشخصات اصلی پادگان منتظران شهادت (گلف) بوده است. گلف تا پایان جنگ به عنوان پایگاه فرماندهی و هدایت جنگ مورد استفاده قرار می‌گرفت.
مسجد جامع خرمشهر
مسجد جامع خرمشهر که سمبل مقاومت خرمشهر شناخته می‌شود در طول ۲۴ روز مقاومت، مرکز فرماندهی و ستاد نیروهای مردمی بود و همه هماهنگی‌ها از جمله تبادل اخبار، تجهیز، تسلیح و آموزش رزمندگان، مداوای اورژانسی مجروحین و نگهداری موقت شهدا، همگی در مسجد جامع صورت می‌پذیرفت.
در عین حال سایر مساجد و حسینیه‌های شهر نیز پایگاه‌های فرعی بودند که از مسجد جامع هدایت می‌شدند. مسجد جامع با وجود آنکه از آغاز جنگ در زیر آتش موثر دشمن قرار داشت و از ۲۴ فروردین ماه سال ۱۳۵۹ چندین بار در آستانه سقوط قرار گرفت اما تا آخرین روز، مقاوم باقی ماند و حتی پس از سقوط پل خرمشهر که تنها راه ارتباطی به خرمشهر بود مامن و پناه نیروهایی بود که هنوز در شهر باقی مانده بودند.
اما آنگاه که آخرین مدافعان به آب زدند و از کارون گذشتند مسجد جامع نیز خاموش شد تا در سوم خرداد ۱۳۶۱ شاهد اشک شوق و شادی توأم با سجده شکر رزمندگان اسلام شود آنجا که امام راحل فرمودند «خرمشهر را خدا آزاد کرد»
