آموزش منبت ، به برنامه درسی مدارس گلپایگان اضافه می شود

به گزارش خبرنگار بسيج از گلپايگان به نقل از دیار عالمان، رفع نیازهای ضروری بشر از دیرباز او را به تفکر، خلاقیت و پرورش قوای عقلی وا داشته است. بشر چه آن زمان که برای کشت و زرع، خود را محتاج داشتن وسایل گوناگون دید و شروع کرد به پیکار با آهن و بنا نهادن حرفه آهنگری ، چه آن زمان که چیزی شبیه سوزن بر دست گرفت تا پوششی برای پایش فراهم کند و گیوه را بافت، همواره در تکاپو برای یافتن راهی بر فائق امدن بر نیازهایش بوده است..

این تلاش برای رفع ما یحتاج بود که روحش را به تعالی در آورد و سبب گشت گاه آنچنان غرق در هنر و ذوق گردد که پس از سالیان دراز هنوز از ساخته های دستش در بهترین موزه ها حفاظت می گردد تا گواهی از شعور و فرهنگ تاریخ هر سرزمینی باشد و با این وصف است که گاه میبینیم این اشیاء تمدن ساز ربوده می شود و سر از کشوری دیگر در می آورد تا شاید برایشان فرهنگی جعلی را سبب شود.

در این رهگذر گلپایگان، این نگین فرهنگ کهن ایران زمین،که به واسطه شرایط خاص آب و هوایش قطبی برای کشاورزی و دامپروری این خطه بوده نیز سرشار از نیازهای بدوی و.. گردیده و به این سبب است که در دل خود هنرمندانی بسیار پرورش داده تا با پیکار با آهن سخت، داسی بسازند یا با تبلور ذوق و هنرشان گیوه ای ببافند و القصه روزگار بگذرانند با ساخته های دستشان..

صنایع دستی، هنر خلق اثری با دست برای بجاماندن فرهنگی اصیل است و چه کسی شک دارد که بافت گلیم و جاجیم یا گیوه، ساخت ظروف مسی و منبت.. چه کسی شک دارد که اینها همه هنر است. هنر مردمان شهرم که امروز دیگر فراموش شده.. دیگر چه کسی به دنبال خریدن داس دست ساز است؟ چه کسی گلیم را می فهمد و کجاست کشاورزی که گیوه دست بافت بپوشد؟

و چه قدر مصیبت بار است که هنرهای شهر من را صنعت در هم نوردیده است و از آنها تنها منبتی بر جای مانده و تلاش هایی برای جان بخشیدن و تنفس بخشیدن به این هنر..

با هدف نجات این صنایع ظریفه و.. بود که نمایندگی میراث فرهنگی در سال ۸۷ پایش به گلپایگان هم کشیده شد. نمی دانم شکوه هنر سرزمینم را کسی به نظاره خواهد نشست سالها بعد یا نه.. و برای در اين راستا به سراغ سرپرست نمایندگی میراث فرهنگی گلپایگان، آقای مهدی نوبخت می روم تا بپرسم سوالات گوناگونی را که بر ذهنم سایه انداخته…

صنایع دستی گلپایگان شامل چه مواردی می شود؟

منبت گلپایگان از جمله هنرهای بی بدیلی است که اگر از آن حمایت نمی کردیم مانند بسیاری از هنرهای دیگر ایران و گلپایگان که منسوخ شده، از بین می رفت. سفالگری، گلیم بافی، جاجیم بافی، لحاف دوزی، گیوه دوزی، آهنگری و ساخت ادوات کشاورزی سنتی از هنرهای منسوخ شده است که البته در تلاش برای احیاء گلیم بافی نیز هستیم.

علت جاودانگی منبت و منسوخ شدن سایر هنرها چیست؟

امروزه صنعت جایگزین هنرهای مختلف در دنیا، شده است. به طور مثال، تولید داس یا صنعتی انجام می شود یا اصلا عملیات مربوطه با دستگاه انجام می شود و لذا نیاز به داس و آهنگری که بخواهد آن را درست کند، نیست. یا در مورد گیوه، امروزه کفش های صنعتی آمده که سبب حذف گیوه شده است. البته شاید سالها بعد علم پزشکی مزایای استفاده از گیوه در برابر این کفش ها را مشخص سازد، لیکن در حال حاضر به دلیل کاهش استفاده کننده از این هنرها، این رشته ها هم از بین رفته است و باعث شده است که به عنوان مثال هنرمند گیوه دوز ما فروشنده گیوه های صنعتی شود و یا هنرمند آهنگرمان، ادوات کشاورزی جدید را بفروشد. ما در گذشته هنر مسگری داشتیم، لیکن امروزه دیگر ظروف مسی به قدری در بین مردم رایج نیست که هنرمندی حتی برای پرداخت و تعمیر این اشیاء اشتغال داشته باشد.

در واقع صنعتی شدن باعث شده یک سری از مشاغل که در گذشته صرفا شغل بوده و امروز به دید هنر دیده می شود، کنار برود. و متاسفانه سالها بعد دیگر کسی نیست که کار هنرمندان آهنگر و مسگر ما را ادامه دهد یا بلد باشد.

در مورد منبت، چون از ابتدای امر نیز بیشتر جنبه هنری داشته قضیه متفاوت است و این سبب شده هنوز هم به عنوان هنری فاخر قابل ادامه دادن باشد. لیکن به عنوان مثال گیوه دوزی یا سفالگری، چون در گذشته از جنبه کاربردی داشتند امروزه نمی توان توقع داشت مردم تولیدات صنعتی را رها کنند و از وسایل سنتی استفاده کنند مگر در حد تزیینات..

اقدامات میراث فرهنگی برای حفظ و ارتقاء منبت چیست؟

ما بر این باوریم که باید کم کم به جایگاهی برسیم که در هر خانه گلپایگان یک منبت کار داشته باشیم. در این راستا در سال جاری، مذاکرات و رایزنی های لازم با اداره آموزش و پروش گلپایگان جهت وارد کردن دوره آموزش مقدماتی منبت، در قالب یکی از دروس متوسطه انجام شده است. که دانش آموزان بتوانند بعد از گذراندان این مرحله در صورت کشف استعداد و علاقمندی دوره تکمیلی را در تابستان بگذرانند. و بدین ترتیب به جای گذراندن وقت خود در شبکه های مجازی هنر اصیل شهر را فرا گرفته و کار کنند.

برگزاری کلاس های رایگان آموزش منبت زیر نظر میراث فرهنگی شهرستان از دیگر اقدامات انجام یافته است و در سازه های جدید نیز سعی گردیده، قسمتی از سازه منبت باشد که در آینده تبدیل به اثر تاریخی گردد.

ضمن اشاره به این مطلب که تلاش برای ثبت گلپایگان به عنوان شهر ملی و در مرحله بعد شهر جهانی منبت، از آرزوهای ما است که انشاءالله به زودی محقق خواهد شد.

اقدامات لازم برای ثبت شهر، به عنوان شهر ملی و جهانی یک هنر به چه منوال است؟

تلاش همکاران ما در معاونت صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی استان اصفهان و کشور بر این است که تعدادی از شهرها بر اساس هنری که خاص آن شهر است، ثبت جهانی شود.

این همایش از دوم تا نهم مهر و با حضور کارشناسان ۱۷ کشور جهان در شهر اصفهان و تحت نام « همایش شهر جهانی» برگزار می شود.

در این راستا، مستند سازی های لازم انجام شده است و بحث نشان جغرافیایی در حال آماده سازی است. ارسال آثار چند هنرمند نیز در آن بازه باید صورت پذیرد.

در حال حاضر ده کارگاه منبت فعال در شهرستان در زمینه منبت وجود دارد که احتمالا مورد بازدید کارشناسان قرار می گیرد و تلاش ما ادای حق مطلب جهت جلب توجه کارشناسان ملی و جهانی است.

قدمت قدیمیترین آثار منبت موجود در گلپایگان چند سال است؟

درب امامزاده ابوالفتح وانشان، درب امامزاده عمران ابن علی، درب امامزاده هفده تن و درب امامزاده سید سادات از قدیمی ترین آثار منبت شهر به حساب می آید که طبق نوشته هنرمند ذیل اثر، مربوط به ۴۰۰ سال قبل است.

در گفتگوی دیار عالمان با یکی از هنرمندان منبت، ایشان از عدم حمایت میراث فرهنگی از هنرمندان منبت گله داشتند. پاسخ شما چیست؟

حمایت میراث فرهنگی از هنرمندان به عنوان مثال شامل تحت پوشش قرار دادن ایشان در بیمه هنرمندان و بازنشستگان صنایع دستی، است که همه هنرمندان را شامل میشود.

در بحث حمایت های معنوی نیز، با عنایت بر اینکه وظیفه ارسال، حفاظت و بازگرداندن آثار در هر نمایشگاه بر عهده خود هنرمندان است، ما به دلیل پیشکسوت بودن عده ای از هنرمندان برای همه نمایشگاه ها خودمان این مهم را بر عهده گرفتیم. حتی پیشنهاد و ارسال اثر استاد غدیری برای کسب نشان ملی مرغوبیت اثر، در سال ۱۳۹۳ با میراث فرهنگی بود که موفق به کسب نشان ملی گردید لیکن به دلیل استفاده از مصالح صنعتی( چسب چوب و رنگ استفاده شده در مرحله پرداخت اثر) در بخش نشان یونسکو امتیاز نیاورد.

حمایت دیگری که از ایشان و سایر هنرمندان پیش کسوت شهر صورت گرفته، واگذاری غرفه صنایع دستی با اجاره بهایی ناچیز (ماهیانه ۱۵هزار تومان) با امکانات کامل آب و برق و گاز(بدون پرداخت هزینه استفاده) می باشد.

تدوین زندگینامه هنرمندان و ساخت مستند راه ابریشم نیز از تلاش های میراث فرهنگی برای تقدیر و تجلیل از هنرمندان است.

واگذاری کارت شناسایی هنرمند، وام مشاغل خانگی، حمایت نمایشگاهی و.. از حمایت های صورت گرفته از هنرمندان شهر توسط میراث فرهنگی است.

ما در زمینه هنرمندان صنایع دستی تمام قد ایستاده ایم و ادعا می کنیم بالاترین سطح حمایت از هنرمندان در استان را، داریم.

در خصوص تبدیل کارگاه استاد غدیری به موزه شخصی نیز، یکی از قواعد بعد از ثبت موزه، مسئله اطمینان از عدم خروج آثار از کشور است. بر این اساس ما مجبور به طی مراحلی قانونی هستیم که این امر به معنای مالکیت میراث فرهنگی بر آثار نیست.