هنر پيروزی بدون جنگ

به گزارش خبرنگار خبرگزاری بسیج از اسلام آباد غرب، واژه «جنگ نرم» بعد از انتخابات اخير رياست جمهوري در ايران وارد مباحثات سياسي- اجتماعي شد. استفاده از قدرت نرم و ايجاد تغييرات از طريق مسالمت آميز و به كارگيري شيوه هاي نوين مداخله بيگانگان در امور داخلي كشور سبب شد تا رهبر معظم انقلاب در سخنان متعددي همگان را به لزوم آمادگي در برابر اين هجمه جديد جنگي دشمن فراخوانند و دانشجويان را به عنوان افسران و اساتيد را به عنوان فرماندهان اين عرصه معرفي كنند.

از جنگ نرم بعنوان يك تهديد مهم عليه انقلاب ياد مي شود. توجه به تغيير رويكرد دشمن در مقابله با نظام اسلامي و استفاده از شيوه هاي متعدد جهت براندازي نظام اسلامي، لزوم شناخت ابعاد اين موضوع را بسيار مهم مي كند. در اين مقاله و قسمت هاي بعدي آن سعي خواهد شد تا مبحث مهم «جنگ نرم»، شيوه هاي آن، دلايل استفاده آن عليه ايران، ابزار جنگ نرم و راهكارهاي مقابله با آن و... مورد بررسي قرارگيرد.

 مفهوم جنگ نرم:

جنگ نرم چيست و تكنيك ها و روشهاي اجرايي آن كدامند؟
جنگ نرم مترادف اصطلاحات بسياري در علوم سياسي و نظامي مي باشد. در علوم نظامي از واژه هايي مانند جنگ رواني يا عمليات رواني استفاده مي شود و در علوم سياسي مي توان به واژه هايي چون براندازي نرم، تهديد نرم، انقلاب مخملين و اخيراً به واژه انقلاب رنگين اشاره كرد.

در تمامي اصطلاحات بالاهدف مشترك تحميل اراده گروهي بر گروه ديگر بدون استفاده از راه هاي نظامي است. امروزه به واسطه رشد روزافزون وسايل ارتباط جمعي از قبيل اينترنت و ماهواره معادلات گذشته در تنظيم روابط بين كشورها تا حدود زيادي به هم خورده و جاي خود را به معادلات جديدي سپرده و به كارگيري مستقيم زور براي رسيدن به هدف جاي خود را به شيوه هاي نوين القاء تفكرات براي مداخله در امور داخلي كشورها داده است.

هر چند از وضع اصطلاح قدرت نرم و جنگ نرم مدت طولاني نمي گذرد ولي در واقع اين فرايند از نخستين روزهاي حيات اجتماعي بشر وجود داشته است و اعمالگران قدرت در كنار شكل سخت خود؛ از روش هاي نرم ولي ژرف هم براي تاثيرگذاري بهره مي برده اند. اصولاجنگ هايي كه از نوع نظامي است و از وسايل و ادوات نظامي در آن استفاده مي شود،

به عنوان جنگ سخت يا Hard War مشهور است. ولي اگر در اين جنگ از وسايل و ادوات و كالاهاي فكري و فرهنگي استفاده شود، اصطلاحاً به آن Soft War يا جنگ نرم اطلاق مي كنند. بنابراين شاخصه جنگ نرم، استفاده از ابزارهاي فكري و فرهنگي است.

براي جنگ نرم اصطلاحات مختلفي وضع شده است. آنچه با عنوان «Soft Warس يا جنگ نرم مطرح مي شود در ادبيات غرب بيشتر به قدرت نرم يا «Soft Power« شناخته شده است. بنابراين، واژه جنگ نرم (Soft War) در برابر جنگ سخت (Hard War) كاربرد دارد.

البته گاهي به جاي جنگ از واژه هاي تهديد يا قدرت استفاده مي شود ولي در نهايت معمولابه يك مفهوم ختم مي شود. نظريه جنگ نرم طي دهه هاي اخير وارد ادبيات سياسي شده است. در اين باره منسجم ترين كتابي كه با عنوان Soft Power- قدرت نرم- انتشار يافته به جوزف ناي تعلق دارد.

وي معتقد است مبناي قدرت سخت يا جنگ سخت بر «اجبار» و مبناي قدرت نرم بر «اقناع» است او برخلاف بعضي از صاحب نظران، اقتصاد و ديپلماسي را در زير مجموعه قدرت سخت قرار داده و تنها از رسانه بعنوان قدرت نرم نام برده است. البته اگر مبناي قدرت سخت بر اجبار و مبناي قدرت نرم بر اقناع باشد مي توان به اين تفكيك جوزف ناي خورده گرفت.

چرا كه رسانه، اقتصاد و ديپلماسي مي توانند در ذيل هر دو عنوان سخت يا نرم قرار گيرند. نرم يا سخت بودن آن بستگي به اين دارد كه در نهايت براي وادار كردن طرف مقابل به انجام كاري يا بازداشتن او از كاري استفاده مي شود يا از اين ها بعنوان يك اقدام تشويقي و «اقناعي» استفاده مي شود اما به هر حال در اينكه امروز استفاده از قدرت نرم براي تامين منافع ملي و تماميت ارضي و حفظ كشور يك ضرورت است و مراقبت از كشور در برابر تهديد نرم حياتي است، اختلافي وجود ندارد.
مهمترين ويژگي جنگ نرم، (به ويژه با ورود اينترنت و گسترش آن) كاهش خونريزي و تلفات انساني است. به طوري كه در مقاطع تاريخي قرن حاضر موارد متعددي داريم كه مناقشه ها و تنش ها بدون خونريزي (به هر حال به سود يك طرف) پايان گرفته، رژيم هايي عوض شده و يا شبه انقلاب هايي بدون خشونت شكل گرفته است.
به علاوه، جنگ نرم باعث كوتاه تر شدن جنگ ها و برخوردهاي فيزيكي و در نتيجه كمتر شدن هزينه هاي مالي ارتش ها و جنگ ها شده است.

در نهايت برنده جنگ، بازيگراني هستند كه بيشترين بهره را از ابزارهاي جنگ نرم و شيوه هاي آن ببرند. به طور كلي جنگ نرم در برابر جنگ سخت در حقيقت شامل هرگونه اقدام رواني و تبليغات رسانه اي است كه جامعه هدف يا گروه هدف را نشانه مي گيرد و بدون درگيري نظامي و گشوده شدن آتش، رقيب را به انفعال يا شكست وامي دارد.

نگاهي به گذشته جنگ نرم نشان مي دهد كه در طول تاريخ بشر، از همان ابتدا كه جنگ سخت آغاز شد، عمليات رواني يا جنگ نرم نيز صورت مي گرفته تا از شورش هايي كه در مناطق تسخير شده به وجود مي آمده، جلوگيري شود. هر حركتي كه روحيه يك ملت را هدف گيرد،

عمليات و جنگ نرم و نوعي اعمال قدرت نرم است. اولين كسي كه روي اين مسئله كا ركرده است، «سان تزو» است كه در كتاب «هنر جنگ» نكته اي را مطرح مي كند و مي گويد: «مي شود جنگيد، اما مهم ترين كار اين است كه شما در يك نبرد بدون جنگ، پيروزي را به دست بياوريد!» چيزي كه او مد نظر قرارداده، همان عمليات رواني و جنگ نرم است. بايد به استراتژي هاي رقيب و روحيه او حمله كرد؛ به گونه اي كه آنها بپذيرند كه شكست خواهند خورد. اگر كسي در ذهنش بپذيرد كه شكست مي خورد، حتما در دنياي واقع نيز شكست خواهد خورد. زيرا آنچه فرد را به مقاومت تشويق مي كند، روحيه است.

در يك تعريف كامل تر مي توان گفت، جنگ نرم يك اقدام پيچيده و پنهان متشكل از عمليات هاي سياسي، فرهنگي و اطلاعاتي توسط قدرت هاي بزرگ جهان براي ايجاد تغييرات دلخواه و مطلوب در كشورهاي هدف است و هدف از اين جنگ، ايجاد تغيير در ارزش ها و فرهنگ هاي ملت ها است تا علاقه و نوع رفتار آنها را چه از نظر سياسي چه فرهنگي و چه اجتماعي به سمت رفتار مطلوب خود تغيير دهند تا ملت هاي هدف درست همان چيزي را بخواهند كه مد نظر قدرت هاي بزرگ است.

انقلاب اسلامي ايران به رهبري امام خميني(ره) مهمترين حركت سرنوشت ساز در طول تاريخ ايران بوده و منافع كشورهاي استعماري را در منطقه به خطر انداخته است. پس از پيروزي انقلاب اسلامي دشمناني كه سال ها براي جلو گيري از گسترش اسلامي تلاش كرده بودند به ناگاه با انقلابي عظيم با هويت اسلامي آن هم اسلام ناب محمدي روبرو شدند و از تمام ظرفيت هاي خود برابر براندازي نظام مقدس جمهوري اسلامي استفاده كردند كه حمايت از جريانات جدايي طلبانه، منافقين داخلي و جنگ تحميلي از جمله اين اقدامات بوده است. اما از آنجا كه اين رويكرد نتوانست براي آنها فايده اي داشته باشد به ناچار استراتژي خود را تغيير دادند.

هم اكنون استراتژي آمريكا براي مقابله با جمهوري اسلامي ايران در شرايط كنوني مبتني بر اقدامات غيرنظامي و نرم در كنار تهديد به اقدام نظامي است.