فضای مجازی همانند سکه ای دو رو است که باید دو روی آن را باید با هم دید رویی که ناظر به فرصت ها و نقاط قوت آن بوده و روی دیگر که ناظر به تهدیدهای این فضا می باشد. باید دانست که شناخت صحیح فضای مجازی و به تبع آن، استفاده ی صحیح و در عین حال حداکثری از این پدیده ی دنیای مدرن، مستلزم شناخت و سپس لحاظ کردن هر دو روی سکه است.
جهان مجازی فضای نو و جدیدی برای شکل دهی به یک زندگی دوم مجازی را در اختیار بشر قرار داده است اما هیچ یک از مؤلفه های این زندگی واقعیت ندارند.
یکی از این نگرانیها اثرگذاری اینترنت، به ویژه فضاهایی نظیر شبکههای اجتماعی و اتاقهای گفتوگو بر رفتار و روابط اجتماعی افراد جامعه و از بین بردن قبح و حدود روابط زن و مرد است. اگر شما هم به شبکههایی نظیر فیسبوک سری زده باشید، به عمق این نگرانی و آزادی های بی حد و حصر کاربران پی میبرید.
حضور آزادانه کاربران در دالانهای مجازی اینترنت، از اتاقهای گفتوگو گرفته تا شبکههای اجتماعی، به آنان امکان آن را میدهد تا برای خودشان هویتی متفاوت از دنیای حقیقی پیرامون خود خلق کنند و همین امر منجر به رشد خیالبافی و دور شدن از پذیرش شرایط حقیقی زندگی میشود.
در این حالت، جوان مرز بین فضای واقعی و فضای مجازی و به تبع آن هویت خود را گم میکند و همان طور که از محیط پیرامونش تأثیر میپذیرد، از فضای مجازی نیز متأثر میشوداهمیت این موضوع در اینجاست که همین هویت مجازی به افراد اجازه میدهد تا خود را هر گونه که دوست دارند معرفی کنند و از آنجایی که هیچ کس نمیتواند پی به هویت حقیقی آنها ببرد، پس افراد در محیط اینترنت خود را مُجاز به شکستن خطوط قرمز فضای حقیقی میدانند و همین هنجارشکنیها از سوی برخی از افراد پیشرو، مسیر را برای دیگرانی که حتی در فضای مجازی ملاحظات ارزشها و هنجارهای اجتماعی را دارند باز میکند و به نوعی سبب عادیسازی رفتارهای خلاف اصول و قواعد اجتماعی محیط حقیقی میشود.
بیاطلاعی والدین و پشت پردهی فضای مجازی
اغلب والدین سواد استفاده از فضای مجازی را ندارند و چندان با قانون و قواعد بسیار خاص این فضا آشنایی ندارند و همین موضوع موجب میشود تا نظارت مناسبی بر عملکرد فرزند جوان و نوجوان خود نداشته باشند در چنین حالتی، جوانان و نوجوانان با حضور در فضای مجازی و مواجهه با سیل اطلاعاتی درست و نادرستی که از هر طرف او را احاطه میکند، آمادهی پذیرش چیزهایی شود که در ورای هجوم این اطلاعات به او القا میشود. همین امر سبب شده است تا اینترنت و فضای مجازی زمینههای گسست فرهنگی بیننسلی را فراهم آورد و این مسئله بر کنترل خانواده روی رفتار جوان و نوجوان اثر بسیار سوئی خواهد داشت.
باورهای انحرافی و سبک زندگی غرب
اتاقهای گفتوگو و شبکههای اجتماعی محلی برای ابراز عقاید و باورها و طرح شبهات است بیآنکه کاربر شناخته شود یا برچسب بخورد. به ویژه آنکه در بسیاری از موارد، جوانان و نوجوانان ما مجال مناسبی برای ابراز وجود و بیان دیدگاهها و شبهات دینی خود پیدا نمیکنند. در مقابل اما اغلب کسانی که توانایی پاسخگویی به این سؤالات و شبهات را دارند، در این شبکهها عضو نیستند یا حضورشان آنچنان کمرنگ است که در عمل، این فضاهای اینترنتی به محملی برای ترویج باورهای انحرافی و شبهاتی میشود که میتواند زیربنای فکری جوان و نوجوان را دستخوش تغییر کند؛ آنچنان که سبک زندگی وی را آن قدر غربی نماید که حدود ارتباط با نامحرم را زیر پا بگذارد.
خیانت و دروغ در فضای مجازی
با افزایش فراگیری اینترنت و کاربران فضای مجازی، اعتیاد تازهای شکل گرفته است. اعتیاد به اینترنت یک واژه نیست، بلکه یک حقیقت است که سبب دور شدن اعضای خانواده از یکدیگر میشود. از سوی دیگر، بسیاری از کاربران فضای مجازی، جوانان متأهلی هستند که در اتاقهای گفتوگو و شبکههای اجتماعی عضو میشوند و برخی از تصاویر بدحجاب به نمایش درآمده در آلبومها یا نمایههای فیسبوک، زنان شوهردار هستند و این به معنای آن است که فضای مجازی، نظام ارزشی موجود در جامعهی ما را از طریق تغییر در سبک زندگی، دچار دگرگونی نموده است. همین تصاویر و پوششهای نامتعارف اما خط قرمزهای ارتباط نامحرم را میشکند و در نهایت، موجب فراهم آمدن زمینههای خیانت در زندگی و از هم پاشیدن زندگی می شود.
از همین روست که رهبر فرزانهی انقلاب میفرمایند: برای بنده حوزهی فضای مجازی به اندازهی انقلاب اسلامی اهمیت دارد. در برابر این مهم اما مسئولان وظایف متعدد و مهمی دارند، از جمله افزایش آگاهیهای عمومی، تقویت آموزشوپرورش و جدیتر پرداختن به فعالیتهای مرکز ملی فضای مجازی. در این صورت میتوان از فضای مجازی به عنوان یک فرصت بهره گرفت، بیآنکه تهدیدهای آن برایمان دردسرساز شود.