صنعت فرش دستباف در این استان از نظر ارزش افزوده، اشتغالزایی، حجم بالای سرمایه گذاری و درآمد ارزی، دومین جایگاه پس از کشاورزی است، از مهم‌ترین مراکز تولید فرش دستباف در استان می‌توان به ارومیه، خوی، تکاب، بوکان، میاندوآب، شاهین دژ و مهاباد اشاره کرد.
در اغلب شهرستان‌های استان به ویژه ارومیه، خوی، تکاب، میاندوآب، بوکان، شاهین‌دژ و مهاباد صنعت فرشبافی به طور گسترده رواج دارد که در این میان طرح‌های ریز ماهی خوی و افشار تکاب از شهرت جهانی برخوردار هستند.
گل بوته هندسی، هراتی، بوته ای، مینا خانی، گل ماهی، سردار جنگل، شاه عباسی، گل حنایی، جوشقانی، کاج، گل و بلبل و بید مجنون از جمله طرح‌های به کار رفته در قالی‌های استان است.
در حال حاضر نیز دو برند فرش ریزماهی خوی و فرش افشار تکاب به ثبت ملی و جهانی رسیده‌اند ولی با وجود این اقدامات هنوز بخش اعظمی از مشکلات فرشبافان در استان به قوت خود باقی است. در کنار تمامی مشکلات فعالان این بخش شاهد قطعی بیمه برخی شاغلان نیز هستیم.
قربانی رئیس اتحادیه فرش شهرستان مهاباد با بیان اینکه مهاباد قبلاً یکی از فعال‌ترین اتحادیه‌های قالیبافی در استان بود در آخرین جلسه بررسی روند بیمه فعالان این بخش در روز پایانی فروردین ماه سالجاری گفت: اکنون وضعیت قالیبافی در مهاباد مطلوب نیست و و مشکلات بیمه قالیبافی از سال ۹۱ شکل گرفت. تورم در صنعت فرش و افزایش قیمت مواد اولیه آن و رکود گسترده در صنعت فرش کشور در سال ۹۲ در این جریان بی تأثیر نبوده است.
در این جلسه رضا رضازاده نماینده سازمان بیمه تأمین اجتماعی آذربایجان غربی در پاسخ به این مشکل صنعت فرش اظهار داشت: طبق تفاهمنامه سازمان اصناف، اگر پروانه کسب طبق صنف دیگری غیر از قالیبافی اخذ شده باشد، بیمه آن قالیباف قطع خواهد شد. در کل استان حدود ۸۰۰۰ مورد قطعی بیمه داشته‌ایم، البته در بعضی از شهرها ضریب برخورداری از دار قالی بیشتر بوده است.
آرش صالحیه ریاست اداره تأمین اجتماعی شهرستان مهاباد گفت: سازمان تأمین اجتماعی تاکید می‌کند که هر صنف باید در صنف مربوطه خود بیمه گردد و قطعاً با موارد تخلف برخورد خواهد شد. اکنون ۲۰۹ مورد استناد قانونی موجود است که در ردیف قالیبافان قرار نمی‌گیرند.
نکته قابل تامل اینکه مشکل بیمه یکی از دغدغه های اصلی فعالان این صنعت در تمامی شهرهای استان است ولی به جای رفع این دغدغه قطعی بیمه شاغلان سختی طاقت فرسای این کار را برای اهالی این صنعت هر روز دوچندان می کند.
ارزی آوری ۲۰ میلیون دلاری فرش دستباف در آذربایجان غربی
رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی در خصوص مسائل و مشکلات پیش روی قالیبافان و شاغلان بخش صنعت فرش استان به خبرنگار مهر گفت: مشکلات صنعت فرش در استان نیازمند آسیب شناسی جدی است چرا که در سالهای دورفعالان این صنعت مطالبات کمی داشتند اما امروز با تغییر شرایط زندگی و اجتماع در کنار بالا رفتن سطح تحصیلی، فرهنگی و اجتماعی شاغلان این بخش سطح مطالبات نیز بالا رفته است.
اسد درویشی با بیان اینکه هم اکنون بیش از ۱۸۰ پروانه فعالیت در بخش کارگاه‌های فعال در صنعت فرش صادر شده که در صورت بررسی کارگاه‌های خانگی این میزان افزایش قابل توجهی خواهد داشت افزود: بر اساس آمارهای غیررسمی ۷۲ هزار نفر در بخش صنعت فرش در استان مشغول کار هستند که توجه به بیمه و مطالبات این بخش کمی با مشکل مواجه شده است.
برگزاری جشنواره بین المللی فرش دستباف ریز ماهی در سالجاری
وی با اعلام اینکه با وجود این مشکلات سالانه بیش از ۲۸۰ هزار متر مربع فرش دستباف در استان تولید و روانه بازارهای داخلی و خارجی می‌شود عنوان کرد: در این راستا نیز سالانه از محل صادرات فرش دستباف استان، ۲۰ میلیون دلار ارز عاید کشور می‌شود.
درویشی با اشاره به جایگاه ویژه آذربایجان غربی در تولید فرش دستباف افزود: ثبت برند جهانی فرش ریز ماهی خوی و ثبت برند ملی فرش افشار تکاب موجب ارتقا بیش از پیش این جایگاه شده است.
وی از برگزاری جشنواره بین المللی فرش دستباف ریز ماهی خوی در نیمه اول سالجاری خبر داد و اضافه کرد: در این جشنواره ابعاد مختلف فرش ریز ماهی خوی وظرفیت های تولید فرش دستباف استان با حضور فعالان بین المللی و ملی حوزه فرش معرفی می‌شود.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی با اشاره به اینکه شهرستان خوی سالانه با تولید بیش از ۱۰۰ هزار متر مربع فرش دستباف از مهم‌ترین مراکز تولید فرش دستباف در آذربایجان غربی است گفت: برگزاری این جشنواره فرصت مناسبی برای تبیین جایگاه صنعت فرش استان است.
شرکت خدمات صادراتی فرش دستباف در آذربایجان‌غربی ایجاد می‌شود
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان آذربایجان‌غربی نیز در خصوص جایگاه صنعت فرش و مشکلات پیش روی آن به خبرنگار مهر گفت: در راستای حمایت از این صنعت و صدور آن به خارج از کشور ایجاد شرکت خدمات صادراتی فرش دستباف در استان در دستور کار قرار دارد.
جعفر صادق اسکندری در خصوص مشکلات پیش روی این صنعت با تاکید بر موضوع آموزش قالیبافان استان اظهار داشت: اگر آموزش‌ها به درستی، فنی و کارشناسی صورت گیرد در کمیت و کیفیت فرش نیز تأثیر بسیار مطلوبی گذاشته و بخشی از مشکلات این بخش مرتفع می‌شود.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان آذربایجان‌غربی با اشاره به اینکه مسئله بیمه تأمین اجتماعی از دغدغه‌های اصلی قالیبافان استان است گفت: با وجود اینکه قانون بیمه تأمین اجتماعی در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده اما متاسفانه از ظرفیت این قانون در آذربایجان‌غربی استفاده نشده است.
وی با بیان اینکه هم اکنون ۱۵ هزار قالیباف در استان آذربایجان‌غربی دارای بیمه تأمین اجتماعی هستند اعلام کرد: در این خصوص سال گذشته هشت هزار نفر نیز از استان برای بیمه معرفی شده و تلاش این سازمان شناسایی فعالان واقعی این صنعت برای بیمه در آذربایجان‌غربی است.
اسکندری با اشاره به اینکه فرش ریزماهی خوی به ثبت جهانی رسیده است بیان کرد: فرش افشار تکاب نیز ضمن ثبت ملی، برای ثبت جهانی معرفی شده و کارهای مربوط به آن در دست اقدام است.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان آذربایجان‌غربی با تاکید بر صادرات و توسعه فعالیت‌های تجاری فرش افزود: در این رابطه تلاش بر آن است که با پیگیری اعزام هیئت‌های تخصصی و فنی و شرکت در نمایشگاه‌های ملی و جهانی بتوانیم جایگاه فرش استان را در سطح بین‌المللی نشان دهیم.
آمادگی استان برای میزبانی المپیاد فرش دستباف
معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌غربی گفت: امسال علاوه بر پیگیری و هماهنگی برای شرکت در نمایشگاه فرش دستباف کیش، برای برگزاری المپیاد فرش دستباف در استان نیز اعلام آمادگی می‌کنیم.
محمد دهقان با اشاره به اهم عملکرد ماه فروردین این معاونت اظهار داشت: امسال علاوه بر توسعه کارگاه‌های قالیبافی در منطقه زیوه، پیگیری و هماهنگی برای شرکت در نمایشگاه فرش دستباف کیش انجام شده و آمادگی برای برگزاری المپیاد فرش دستباف در استان نیز اعلام می‌شود.
وی در خصوص مشکلات پیش روی فعالان این بخش ادامه داد: بیش از ۷۲ هزار نفر در شهرستان‌های مختلف آذربایجان غربی در کارگاه‌های کوچک و بزرگ به تولید فرش دستباف اشتغال دارند و از بین آن‌ها بیش از ۱۸ هزار نفر تحت پوشش خدمات بیمه ای قرار گرفته‌اند.
معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌غربی گفت: کار شناسایی و پایش قالیبافان آغاز شده و اقدامات لازم در خصوص بیمه کردن فعالان این بخش انجام می‌شود.
۱۱ درصد از صادرات فرش کشور مربوط به آذربایجان غربی است و ۸۵ درصد فرش‌های دستباف تولید شده استان قابلیت صادرات دارند که این امر ضرورت توجه به رفع مشکلات پیش روی این صنعت در استان را دو چندان می‌کند.
