جملات بالا بخشی از مصاحبه صداو سیما با «هاینتس فیشر» رئیس جمهور اتریش است که در آستانه سفر حسن روحانی رئیس جمهور به این کشور(که البته در دقیقه 90 لغو شد) صورت گرفته است. همانگونه که در سخنان فیشر به عنوان رئیس جمهور یکی از اعضای موثراتحادیه اروپا می‌بینیم وی در این مصاحبه رسما به برداشته نشدن سوئیفت تا به امروز اعتراف می‌کند. موضوعی که دولتمردان طی دو ماه اخیر بارها و بارها از برداشته‌شدن آن خبر داده و حتی منتقدین را با ادبیات نامناسبی همچون «چشمان خود را بازکنند و ببینند مشکل سوئیفت حل شده» مورد نوازش قرار دادند.
روحانی: امروز هزار ال‌سی در بانکهای مختلف باز شد
هنوز ساعاتی از اجرایی شدن برجام نگذشته بود که رئیس جمهور در نشست خبری خود در محل سالن اجلاس سران با اشاره به دستاوردهای بسیار برجام از باز شدن «هزار ال سی» خبرداد و تصریح کرد: «در همین تجربه چند ساعته امروز هزار ال‌سی در بانکهای مختلف باز شد و این نشان داد آنها که می‌گفتند باور نکنید. اشتباه می‌کردند».
رئیس جمهور در حالی خبر از باز شدن هزار ال سی آنهم در یک روز تعطیل برای غربی‌ها خبر می‌داد که بدانیم برای باز کردن ال‌سی، بانک‌ها موظف هستند کد اعتباری بین‌المللی بانکی (سوئیفت‌کد) داشته باشند در حالی که هنوز تحریم سوئیفت بانکهای ایرانی لغو نشده بود ثانیا بانکهای خارجی در روز اجرای برجام که مصادف با یکشنبه 27 دی بود، تعطیل بوده‌اند و طبیعتا ال‌سی نیز نمی‌توانستند باز کنند.
فعالان اقتصادی و منتقدان: بانک‌ها در روز تعطیل چطور می‌توانند ال سی باز کرده باشند؟
موضوع باز شدن 1000 ال سی بلافاصله با واکنش فعالان اقتصادی و نمایندگان مردم در خانه ملت مواجه شد و صحت و سقم این امر را با ادله مختلف مورد تردید قرار دادند. که در ذیل فقط به معدودی از این واکنش‌ها اشاره می‌کنیم:
سلیمانی نماینده تهران در مجلس گفت: در روزهای شنبه و یکشنبه بانک های غربی و خارجی عموماً تعطیل هستند. آقای رئیس جمهور بر چه اساسی گفتند که 1000 ال سی باز شده است؟
امیرآبادی نماینده قم نیزاظهار داشت: به نظر می‌رسد مقداری باور اینکه روز شنبه فرمان رئیس‌جمهور آمریکا صادر و روز یکشنبه عملیاتی شود و در همان روز یکشنبه 1000 ال‌سی باز شود، برای ما که در کمیسیون برنامه و بودجه بوده‌ایم و با مسئولان دولت قبل و فعلی درباره نحوه بازگشایی ال‌سی همواره صحبت کردیم و مشکلات موجود در این زمینه را می‌دانیم، سخت است.
مظاهری رئیس کل اسبق بانک مرکزی نیز گفت: گشایش هزار ال سی نمادین است، زیرا ال سی در روزهای شنبه و یکشنبه باز نمی‌شود و اقدامات لازمه هنوز انجام نشده است،
فولادگررئیس کمیسیون حمایت از تولید ملی مجلس نیز بیان داشت: ممکن است در آن روز درخواست‌هایی برای باز شدن ال‌سی ارسال شده باشد یا تقاضاهایی از قبل مطرح شده باشد اما اینکه در همان روز یکهزار ال‌سی باز شده باشد، با توجه به رویه‌ای که در سیستم بانکی و ارزی وجود دارد، امکان‌پذیر نیست.
عسگراولادی از فعالان برجسته اقتصادی نیز ابراز کرد: وقتی تحریم سوئیفت هنوز برقرار است و تازه شاید 10 روز دیگر برداشته شود، چگونه باید انتظار بازگشایی ال سی داشته باشیم. متاسفانه علی رغم اخبار منتشر شده درباره لغو تحریمهای سوئیفت، تحریم سوئیفیت همچنان پابرجاست و لغو آن دروغ است.
حاتمی، مدیرعامل اسبق بانک صادرات نیزبا توضیح فرایند گشایش ال سی گفت: فرآیند کارکردن 2 بانک با یکدیگر را می‌توان به جلسات خواستگاری تشبیه کرد. 2 طرف باید برای همکاری اظهار تمایل کنند و بعد از این، طرفین به تحقیق و بررسی می‌پردازند. مثلا اگر بانک «الف» ایران قصد همکاری با بانک «ب» خارجی را داشته باشد، بانک خارجی از بانک ایرانی می‌خواهد ترازنامه و چارت سازمانی خود را بفرستد تا رتبه اعتباری، سوابق مطالبات معوق، عملیات ارزی و مجوزها را بررسی کند. پس از این بررسی‌هاست که بانک خارجی تصمیم می‌گیرد اولا با این بانک ایرانی کار کند یا نه و ثانیا اگر تصمیم به همکاری گرفت، تا چه حدی با آن کار کند. یعنی حد و سقف اعتباری برای بانک در نظر می‌گیرند و در همین حد، همکاری می‌کنند. بعد از این، باید صاحبان امضای مجاز بانک‌ها به هم معرفی شوند تا مشخص شود مدیری که اجازه ایجاد تعهد دارد، کیست تا این اطمینان به‌وجود آید که افراد غیرمسئولی رمز و پیام سوئیفتی را نمی‌فرستند. این مراحل یک بروکراسی دارد که از بررسی اعتبار تا آماده‌شدن زمینه همکاری، حدود یک ماه به‌طول می‌انجامد.
تصحیح سخنان روحانی توسط سیف/ 1000 ال سی به مرور گشایش می یابد
پس از واکنش بسیار منتقدان در خصوص چگونگی باز شدن 1000 ال سی در روز تعطیل، ولی‌الله سیف رئیس کل بانک مرکزی سعی کرد به نوعی سخنان رئیس جمهور را تصحیح کند. وی روز 29 دی ماه گفت: «مقدمه گشایش هزار ال‌سی فراهم شده و روز گذشته نیز گشایش‌ها آغاز شده است». سیف در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر برقراری سوئیفت خاطرنشان کرد: «بلافاصله بعد از اجرایی شدن برجام، سوئیفت برای بانکهای ایرانی قابل استفاده بود و برخی بانک‌ها نیز حتی در شرایط تحریم به شبکه سوئیفت متصل بودند اما برای مابقی بانک‌ها که ارتباط‌شان در دوران تحریم قطع شده بود، امیدواریم بتوانیم ظرف 8 روز سوئیفت را برقرار کنیم».
همراهی ذوق‌زدگان برجام با منتقدان:1000 ال‌سی فعال نیستند و پولی جابجا نمی‌شود
علاوه بر منتقدان و فعالان اقتصادی، حتی رسانه‌های ذوق‌زده برجام نیز به موضوع گشایش 1000 ال سی واکنش نشان داده و آن را زیر سوال بردند. از جمله آنها روزنامه شرق با استناد به سخنان سیف نوشت: با این اظهارنظر سیف، معمای گشایش هزار ال‌سی حل شد؛ به‌این‌صورت که این میزان ال‌سی گشایش شده؛ اما فعال نیستند.
شرق همچنین از قول یعقوبی، مدیرکل بین‌الملل بانک مرکزی توضح داد: براساس مقررات، به‌محض اینکه یک بانک یا مؤسسه درخواست رسمی ارائه دهد، موضوع آن درخواست از سوی اعضای سوئیفت بررسی می‌شود و چنانچه مورد تصویب هیأت‌مدیره قرار گیرد، از زمان ارائه مستندات پس از سه‌هفته مقدمات آن انجام می‌شود و با دریافت کد بانک‌ها مورد شناسایی سوئیفت قرار می‌گیرند.
در ادامه مطلب شرق آمده: این گفته نشان می‌دهد براساس بیانیه سوئیفت، بانکهای ایرانی در وصل‌شدن به سوئیفت مشکلی ندارند و بعد از بررسی درخواست می‌توانند مانند بانکهای سایر کشورها از خدمات سوئیفت استفاده کنند؛ به‌بیانی‌دیگر، درحال‌حاضر که درخواست بانک‌ها به‌نتیجه نرسیده، خبری از نقل و انتقال پول نیست.
بانک مرکزی:12 بانک ایرانی به سوئیفت وصل شدند /رویترز: وصل نشده‌اند
روز اول بهمن‌ماه بانک مرکزی طی اطلاعیه‌ای مدعی شد 12 بانک ایرانی به سوئیفت وصل شده‌اند این بانک‌ها عبارت بودند از: تجارت، رفاه کارگران، توسعه صادرات، سپه، پست‌بانک، صنعت و معدن، بانک ایران و اروپا، بانک توسعه همکاری، سینا، ملت و ملی. هنوز دو روز از ادعای بانک مرکزی نگذشته بود که خبرگزاری رویترز ادعای وصل شدن بانکهای ایرانی به سوئیفت را رد کرد. این خبرگزاری از قول یک مقام ارشد بانک خاورمیانه نوشت: « بانکهای ایرانی همچنان به سوئیفت متصل نشده‌اند و این روند هفته‌ها طول خواهد کشید»
وعده مجدد سیف برای اتصال 9 بانک ایرانی به سوئیفت و عدم تحقق آن
پس از اتمام مهلت ده روز بانک مرکزی برای اتصال سوئیفت، سیف یازدهم بهمن ماه در جمع خبرنگاران اعلام کرد: «9 بانک تحریم شده امشب به سوئیفت متصل می‌شوند»
رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه ممکن است نصب نرم‌افزار اتصال به سوئیفت یک تا دو روز زمان ببرد ولی در این هفته به طور کامل فرایند اتصال به این سامانه برای این بانک‌ها حل خواهد شد و این بانک‌ها می‌توانند برای مخابره پیام‌های مالی از این سامانه استفاده کنند. وده ای که روزهای بعد مشخص شد عاری از واقعیت بود.
روز بیستم بهمن و چند روز پس از وعده سیف بار دیگر بانک مرکزی به کمک رئیس خود شتافت واعلام کرد: « از ابتدای اجرای برجام تا ١٩ بهمن، ١٤٢ هزار تراکنش توسط بانکهای ایرانی عضو در شبکه سوئیفت پردازش شده است.»
مستخدمین حسینی معاون اسبق بانک مرکزی ضمن رد ادعای جدید بانک مرکزی گفت: بانکهای ما هنوز در اروپا هیچ کارگزاری را ندارند، کل اروپا قبل از برجام فعالیتهای بانکی خود را با ما قطع کرده بود و این قطع ارتباط تنها منحصر به سوئیفت نبود. دسترسی به سوئیفت از طریق بانکهای اروپایی بدون قرارداد ممکن نیست و در این 24 روز هم هیچ قراردادی بین بانکهای اروپایی و بانکهای ما منعقد نشده است.
ظریف اتصال سوئیفت را حاصل سفر خود به بروکسل خواند
یک‌ماه پس از اجرایی شدن برجام این بار نوبت به ظریف و تیمش رسیده بود تا خبر اتصال سوئیفت را به عنوان ارمغان سفر دو روزه خود و همراهانش به بلژیک اعلام کنند.ظریف روز 28 بهمن بعد از بازگشت از بروکسل با اشاره به مذاکرات اقتصادی خود با اتحادیه اروپا، تصریح کرد: در روزهای اخیر تحرک سیاسی و بانکی برای وصل شدن بانک‌ها به سوئیفت صورت گرفته بود، اما عملیاتی شدن آن به طول انجامیده بود. بانکهای ما و شعباتشان به سوئیفت وصل شدند و کارهای خود را انجام می‌دهند و اینها همه اقداماتی است که با همکاری اتحادیه اروپا به نتیجه رسید.
حمید بعیدی‌نژاد نیز همان روز در صفحه شخصی خود با کنایه به منتقدان اتصال سوئیفت نوشت: ما در چندین مرحله به این دوستان عزیز توضیح دادیم که تحریم سوئیفت از همان روز اول اجرایی شدن برجام برداشته شده است و تنها موضوعی که باقی‌مانده این است که بانکهای ایرانی ملزومات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری لازم برای وصل شدن به سوئیفت را فراهم کنند. ما حتی به این دوستان توصیه کردیم که اعتبار خود را بر اساس یک موضع نادرست بنا نکنند، چرا که وصل شدن بانکهای ایرانی به سوئیفت فقط یک موضوع فنی است و حتما انجام خواهد شد. اما به هر صورت امروز خوشحالیم که بانک مرکزی و 15 بانک دیگر ایرانی با موفقیت این مراحل فنی را طی کردند و تمامی آنها به سوئیفت وصل شدند.
گشایش ال سی اروپایی در انتظار اذن خزانه‌داری آمریکا/ اتصال سوئیفت و ال‌سی به سال بعد موکول شد
چند روزی از نوشتار کنایه‌آمیزبعیدی‌نژاد نسبت به منتقدان نگذشته بود که یک مقام مسئول بانکی ماجرای تازه‌ای از فیلنامه سوئیفت را افشا کرد. وی گفت: در زمان تحریمها گشایش ال‌سی یورویی از طریق بانک‌هایی در چین و ترکیه صورت می‌گرفت و در شرایط پسابرجام نیز مسقط بانک و بانکی در هامبورگ به این بخش اضافه شدند. در حال حاضر گشایش ال‌سی از طریق این دو بانک نیز در برخی از بانکهای کشور متوقف شده و بانک مرکزی دلیل این مسئله را کمبود منابع ارزی عنوان می‌کند که برای رفع این مشکل باید منابع ریالی به دلار تبدیل و در صورت نیاز به یورو تغییر کند. برای این تبدیل منابع مالی بانک مرکزی باید از خزانه‌داری آمریکا مجوز مالی دریافت کند تا این اطمینان ایجاد شود که دوباره تحریم جدیدی در این بخش اعمال نخواهد شد.
این مقام مسئول بانکی با بیان اینکه در دوران تحریم برخی بانک‌ها از این محل مشمول جریمه شده‌اند، گفت: برای اینکه این اتفاق دوباره تکرار نشود، بانک مرکزی به دنبال دریافت مجوزی از خزانه‌داری آمریکا است. برقراری ال‌سی در روزهای باقی‌مانده از سال جاری صورت نخواهد گرفت و به سال آینده موکول خواهد شد.
در سطور فوق مواضع متناقض و وعده‌های مختلف مسئولان اقتصای وسیاسی دولتی در خصوص رفع تحریم سوئیفت به عنوان یکی از دستاوردهای ادعایی برجام آورده شد. موضوعی که در اخر مشخص شد نیازمند اذن وزارت خزانه‌داری امریکاست یعنی همان وزارتخانه‌ای که اخیرا رئیسش اذعان کرد در تلاش برای یافتن راه‌های نو برای تحریمهای جدید علیه کشورمان است.
صحه رهبر انقلاب بر عدم رفع تحریمهای بانکی/رفع کاغذی تحریمها
بهانه‌جویی‌های متعدد آمریکا و طرف غربی در انجام تعهدات برجامی خود که یک نمونه آن را در قضیه سوئیفت دیدیم، رهبر فرزانه انقلاب را برآن داشت تا در سخنرانی نوروزی خود بار دیگر فریبکاری وعهدشکنی آمریکا را به آحاد جامعه علی‌الخصوص دولتمردان گوشزد کنند.
« درهمین توافقی هم که ما با آمریکایی‌ها در قضیه‌ی پنج بعلاوه یک و مسئله هسته‌ای کردیم، آمریکایی‌ها به آنچه وعده داده بودند عمل نکردند و کاری را که باید می‌کردند انجام ندادند. بله، به تعبیر وزیر خارجه محترم ما، روی کاغذ کارهایی را انجام دادند امّا از راه‌های انحرافی متعدّد، جلوی تحقّق مقاصد جمهوری اسلامی را گرفتند.»
ایشان در ادامه ضمن صحه‌گذاشتن بر عدم رفع تحریمهای بانکی می‌فرمایند: «شما نگاه کنید امروز در سرتاسر کشورهای غربی و کسانی که تحت تأثیر آنها هستند، همچنان معاملات بانکی ما دچار مشکل است، بازگرداندن ثروت‌های ما در بانکهای آنها دچار مشکل است، معاملات گوناگون تجاری‌ای که احتیاج به دخالت بانک‌ها دارد دچار مشکل است»
رهبر انقلاب علت این بدعهدی را اینگونه تحلیل می‌کنند: «وقتی دنبال می‌کنیم، تحقیق می‌کنیم و می‌گوییم چرا این‌جور است، معلوم می‌شود از آمریکایی‌ها می‌ترسند. آمریکایی‌ها گفته‌اند که ما تحریمها را برمی‌داریم و روی کاغذ هم برداشتند امّا از طرق دیگر جوری عمل می‌کنند که اثر رفع تحریمها مطلقاً به‌وجود نیاید و تحقّق پیدا نکند»
دولتمردان در برابر اعتراف رئیس‌جمهور اتریش چه پاسخی دارند
در مصاحبه اخیر فیشر، رئیس جمهور اتریش دو نکته برجسته و قابل تامل وجود دارد. ابتدا اعتراف به عدم رفع تحریم سوئیفت تا این لحظه و دوم اعتراف به نقش خاص آمریکا در رفع تحریمهای بانکی. نکته‌ای که در بیانات نوروزی رهبر انقلاب بدان تصریح شده بود.
هر چند انتقاد کارشناسان و دلسوزان طی دو ماه اخیر در خصوص عدم رفع واقعی تحریمهای نظام بانکی کشورمان و موضوع سوئیفت با هجمه و ادبیات نامناسب دولتمردان مواجه می شد اما باید دید اعتراف اخیر فیشر، رئیس‌جمهور اتریش( به عنوان یکی از کشورهای موثر در حوزه سوئیفت) برعدم اتصال سوئیفت تا این لحظه و در جریان بودن مذاکرات در این خصوص را چگونه پاسخ می‌دهند. آیا باز آن را توجیه خواهند کرد و یا اینکه به دنبال برای پاسخگویی به عهدشکنی آمریکا و متحدانش خواهند گشت.
