به گزارش  خبرگزاری بسیج، تولید برق در محل مصرف و یا نزدیک محل مصرف در مقادیر کوچک را تولید پراکنده برق می‌گویند. این نوع تولید برق نسبت به تولید برق در نیروگاههای بزرگ، بیش از دهه‌های گذشته در کشورهای پهناور جهان که نقاط متمرکز جمعیتی پراکنده دارند مطرح شده است. ایران نیز در پهنه خود با نقاط تمرکز جمعیتی بسیاری مواجه است که در فواصل قابل توجهی از هم قرار گرفته‌اند و احداث یک نیروگاه بزرگ برای تأمین برق جمعیت‌های پراکنده و هزینه احداث خطوط انتقال برق در فواصل طولانی و تحمیل هزینه‌های نگهداری این خصوص به بیت المال، توجیه اقتصادی و منطقی ندارد.

اکنون تولید پراکنده برق یا به‌عبارتی تولید برق در محل مصرف یکی از محوری‌ترین برنامه‌های وزارت نیرو برای توسعه در صنعت برق کشور است، ازاین‌رو با سیدرضا میرزازاده حسینی مشاور مدیرعامل و مجری طرح تولید پراکنده شرکت مادرتخصصی توانیر به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

طرحهای تولید پراکنده در اولویت کاری صنعت برق کشور است؟

بله، بحث تولید پراکنده‌ها چند سالی است در سیاست‌های کاری وزارت نیرو قرار دارد و توسعه آنهاها جزو اولویت‌های صنعت برق کشور است.

اجرای برجام توانسته در راستای توسعه این اولویت صنعت برق مؤثر واقع شود؟

توسعه تولید پراکنده از قبل ادامه داشته، منتها با بحث برداشتن تحریم‌ها از دو سه جهت این روند توسعه ساده‌تر می‌شود؛ یکی از آنها تأمین تجهیزات از خارج از کشور است، چرا که عملاً این تجهیزات تحریم بود و شرکت‌های سازنده بزرگ به ما تجهیزات را به‌صورت مستقیم نمی‌دادند.

تجهیزاتی که در تولید پراکنده DG‌ مورد استفاده قرار می‌گیرد تحریم بود؟

هم تجهیزات مورد استفاده در DG و هم تجهیزات CHP.

همه تجهیزاتشان تحریم بود؟

بله، بخش اعظمی از تجهیزات اینها از خارج از کشور تأمین می‌شد که سازندگان اصلی تولید آنها، ما را تحریم کرده بودند. خوشبختانه بخش اعظم تحریم این تجهیزات برداشته شده و اکنون یک سری از سازندگان اصلی از جمله شرکت‌هایی از کشورهای آلمان، ژاپن و کره جنوبی به ایران آمدند و در خصوص تولید پراکنده برق در ایران ارزیابی‌هایی داشتند و اکنون در حال دادن نمایندگی به شرکت‌های داخلی برای تأمین تجهیزات هستند. این مسئله بسیار مهم است. قبل از این مجبور بودند با واسطه این تجهیزات را خریداری کنند که این خرید با واسطه موجب می‌شد تا قیمت تمام‌شده بالاتر برود. خرید مستقیم تجهیزات در کاهش قیمت تمام‌شده سرمایه گذاری در این بخش مؤثر است.

مطلب دوم هم که فراگیر است، بازشدن سوئیفت و نقل و انتقالات مالی به کشورهای اروپایی و غیره است که آن هم کمک کننده است؛ از آن جهت که ما در انتقال پول هم مشکل داشتیم، یعنی اگر می‌شد با واسطه هم از کشوری تجهیزات مورد نیاز را خریداری کنیم در انتقال پول هم با مشکل مواجه بودیم که آن هم خوشبختانه برطرف شده است.

توسعه تولید پراکنده برق تاکنون به‌چه‌صورت بوده؟

طی این چند سال تا امروز حدود 530 مگاوات نیروگاه تولید پراکنده در کشور احداث شده که عموماً هم توسط بخش خصوصی احداث شده‌اند. از سوی بخش دولتی تاکنون سرمایه گذاری برای تولید پراکنده برق نشده است. تاکنون برای احداث این 530 مگاوات ظرفیت تولید برق، بخش خصوصی بیش از هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری کرده است. روال هم به‌صورت تفویض اختیار به شرکت‌های برق منطقه‌ای در حال انجام است، یعنی وزارت نیرو و صنعت برق کشور به شرکت‌های برق منطقه‌ای تفویض اختیار کردند تا در حوزه خودشان، خود این شرکتها مجوزهای لازم را صادر کنند.

این مسئله از چه‌زمانی تفویض اختیار شده؟

مورد مجوزها که از قبل بود، منتها از قبل باید تأیید توانیر را هم می‌گرفتند اما اکنون شرکت‌های برق منطقه‌ای می‌توانند به‌صورت مستقیم این کار را انجام دهند. موضوع جدیدی که در این 3ــ2 ماه اخیر رخ داده این است که برای عقد قرارداد خرید تضمینی برق تفویض اختیار شده است، یعنی اکنون شرکتهای برق منطقه‌ای می‌توانند به‌صورت مستقیم قراردادهای خرید تضمینی برق را با بخش خصوصی سرمایه گذاری منعقد کنند یعنی لزومی ندارد که خود توانیر بخواهد وارد کار شود و آنها هم بخواهند از استانهایشان به تهران بیایند. اکنون خود استانها اقدام به عقد قرارداد خرید تضمینی برق و پرداخت پول برق می‌کنند.

برای تولید پراکنده قراردادهای 20ساله نوشته می‌شود؟

خیر، قراردادهای 20ساله مخصوص سرمایه گذاری در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر است. قراردادهای تولید پراکنده 5ساله است.

نرخ خرید تضمینی برق در تولید پراکنده‌ها نیز اکنون بر اساس همان مصوبه تیرماه 94 محاسبه می‌شود؟

بله، 90 تومان به‌ازای هر کیلووات‌ساعت برای هزینه تبدیل انرژی محاسبه می‌شود. از نظر آماری هم در حال حاضر 3900 مگاوات پروانه احداث صادر شده داریم که از این رقم حدود 2650 مگاوات قرارداد است. از این 2650 مگاوات قرارداد، 530 مگاوات در قالب 58 نیروگاه مقیاس کوچک بهره برداری شده است، مابقی در مراحل مختلف احداث هستند و تأمین مالی انجام می‌دهند تا در آینده وارد مدار شوند.

سرمایه‌گذاران تولید پراکنده برق از صندوق توسعه ملی هم می‌توانند وام بگیرند؟

بله، امسال حدود 200 مگاوات ظرفیت احداث نیروگاههای تولید پراکنده را به صندوق توسعه ملی معرفی کردیم تا در مجموع 120 میلیون دلار از این صندوق تسهیلات دریافت کنند.

این رقم برای سال آینده نیز به همین منوال است؟

این رقم برای سال آینده به همین ترتیب خواهد بود اما با رویکرد افزایشی، یعنی ما برای سال آینده در برنامه داریم که طرحهای تولید پراکنده برق با ظرفیت 300 مگاوات با حدود 180 میلیون دلار سرمایه گذاری را به صندوق توسعه ملی معرفی کنیم.

120 میلیون دلاری که قرار بود تسهیلات رازی از صندوق توسعه ملی برای توسعه تولید پراکنده برق پرداخت شود، پرداخت شد؟

قریب به اتفاق طرحهایی که معرفی شده بودند توانستند مصوبه بانک را بگیرند. شاید بالای 80 درصدشان مصوبه بانک را گرفتند و از سمت صندوق مسدودی ارزی گرفتند و در حال بازکردن ال‌سی هستند.

پس سرمایه گذاران مشکلی در گرفتن تسهیلات ندارند؟

نه، عملاً مشکل خاصی ندارند.

عنوان می‌شد که بانک‌ها معمولاً توجیه پذیری اقتصادی طرحهایی این‌چنینی را نمی‌پذیرند، این موضوع درست است؟

این موضوع برای گذشته صحت داشت اما الآن بانک‌ها پذیرفته‌اند. ما الآن نرخی که بر اساس آن برق تولیدی از بخشهای تولید پراکنده را می‌خریم 90 تومان به‌ازای هر کیلوووات ساعت است. تقریباً می‌توان گفت که 2 برابر بازار برق کشور داریم برق را از سرمایه گذاران این بخش می‌خریم و نرخهایمان را در تولید پراکنده بالا بردیم.

سرمایه گذاران تولید پراکنده باید بعد از 5 سال برق تولیدی خود را با نرخ آزاد بفروشند؟

بله، بعد از 5 سال شرایط خرید تضمینی برداشته می‌شود و باید برق تولیدی را به بازار برق بفروشند، منتها فرقی که با نیروگاههای بزرگ دارند این است که در حقیقیت علاوه بر نرخ بازار برق یک‌رقمی بالغ بر 20 تومان در هر کیلوووات، آن هم به‌نرخ امروز به‌عنوان کاهش تلفات به آنها اضافه می‌شود، یعنی رقم خرید برق از آنها پس از 5 سال هم رقم بازار نیست.

یعنی در آن زمان هم برای 24 ساعت تولیدشان خریداری می‌شود؟

بله.

ممکن است شبکه برق آنها را خریداری نکند؟

نه، این خرید قطعی است. سیاست وزارت نیرو این است که تولید برق را در محل مصرف داشته باشد که این مسئله در تولید پراکنده محقق می‌شود. به‌صورت 100 درصد بعد از 5 سال هم در طول 24 ساعت شبانه‌روز برق آنها را خریداری می‌کنیم و نرخشان هم که بالاتر از نرخ بازار برق است.

بازگشت سرمایه گذاری انجام گرفته در بخش تولید پراکنده برق در چند سال است؟

حدود 4 سال بازگشت سرمایه‌شان طول می‌کشد.

یعنی از سال پنجم به سوددهی می‌رسد؟

بله، از سال پنجم به‌صورت کامل سودده هستند.

راندمان تجهیزاتی که به کار می‌برند بعد از 4 سال هم کاهش می‌یابد؟

عموماً این‌گونه نیست، چون دستورالعملی هم معمولاً سازنده‌ها روی این تجهیزات می‌گذارند تا با بازدیدها و تعمیراتی که به‌صورت برنامه ریزی شده روی آنها انجام می‌شود کاهش راندمان آن‌چنانی نخواهند داشت.

در خصوص تسهیلاتی که سرمایه گذاران در این بخش می‌گیرند، به‌جز صندوق توسعه ملی از بانک‌هایی چون بانک صنعت و معدن هم به‌صورت جداگانه تسهیلات داده می‌شود؟

خیر، تسهیلات اعطایی فقط از طریق صندوق توسعه ملی تخصیص پیدا می‌کند و بانکی به‌صورت جداگانه تسهیلات در این بخش نمی‌دهد.

یعنی الآن تنها محل پرداخت تسهیلات همین صندوق توسعه ملی است؟

بله، فقط صندوق توسعه ملی است.

به‌عبارتی سرمایه گذاران تولید پراکنده باید به توانیر یا شرکت‌های برق منطقه‌ای مراجعه کنند و درخواست خود را مطرح کنند؟

بله، پس از طرح درخواست سرمایه گذاری خود، آنها از سمت توانیر به صندوق توسعه ملی معرفی می‌شوند که این معرفی به‌عنوان پروژه‌های اولویت‌دار توانیر یا به‌عبارتی پروژه‌های اولویت‌دار صنعت برق کشور خواهد بود.

یعنی شما پیش‌بینی می‌کنید که برای سال آینده 300 مگاوات تقاضا از سوی بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در این بخش وجود داشته باشد؟

بله، حتماً.

اگر بیش از این باشد چطور؟

نگرانی ما از این مسئله است که صندوق توسعه ملی بتواند این میزان تسهیلات را تأمین کند.

تأییدی هم از سمت صندوق توسعه ملی داشته‌اید که آنها می‌توانند این رقم را تأمین کنند؟

بله، صحبت‌های اولیه‌ای شده منتها نهایتاً معرفی پروژه‌ها برای سال 95 در سه‌ماهه اول سال صورت می‌گیرد، در سال 94 هم به همین ترتیب بود. در سه‌ماهه اول از سوی وزارت نیرو معرفی پروژه‌ها انجام شد.

یعنی می‌توانیم بگوییم هر سرمایه گذاری که در سه ماه اول سال مراجعه کند می‌تواند از این تسهیلات استفاده کند؟

خیر، ما تمام طرحهایی که امسال به صندوق توسعه ملی معرفی کردیم در مدت قبل از آن طرحشان به ثبت رسیده بود. طی چند ماه اخیر هم متقاضیانی به ثبت رسیده‌اند که طرح آنها را در لیست گذاشتیم و اولویت بندی کرده‌ایم.

طرح این سرمایه گذاران را بهار آینده معرفی می‌کنید؟

بله، لیست نهایی شده را بهار اعلام می‌کنیم.

پس می‌توانیم بگوییم اگر میزان تقاضا برای سرمایه گذاری در این بخش بیش از 300 مگاوات بود، یا از نظر ارزشی بیش از 180هزار میلیارد تومان باشد، معرفی طرحهای اضافه به سال 96 موکول می‌شود؟

البته در این خصوص، ما درخواست افزایش می‌کنیم و از صندوق می‌خواهیم که سهمیه بیشتری به ما اختصاص بدهد.

تسهیلاتی که صندوق توسعه ملی می‌دهد به‌چه‌صورت است؟

معمولاً تسهیلات ارزی به‌میزان 75 درصد ارزش پروژه از سوی صندوق توسعه ملی تخصصی پیدا می‌کند که این تسهیلات با سود 6 درصد است.

بخش خصوصی برای تضامین با مشکل مواجه نمی‌شود؟

چرا، تضامین عموماً همراه با مشکل است، منتها آن بخشی که بانک عاملشان بانک صنعت و معدن تعیین شود یک مقدار کارشان ساده‌تر خواهد بود.

شرکت توانیر اجازه دارد به بخش تضامین بخش خصوصی ورود کند؟

خیر، در حقیقت صندوق توسعه ملی قراردادهای عاملیت را با بانک‌های مختلف کشور می‌بندند و بانک‌ها با قوانین و مقررات خودشان شروع به پذیرفتن پروژه و تخصیص تسهیلات می‌کنند. توانیر دخل و تصرفی ندارد که بتواند اجباری کند که به شرکتی حتماً وام داده شود.

بخش خصوصی می‌گوید از این طرف دولت هیچ تضمینی به ما نمی‌دهد که به‌موقع پول ما را بدهد، آن‌وقت از این طرف تضامین سنگینی گرفته می‌شود که اگر بازپرداخت اقساطی تسهیلات تأخیر داشت، به مشکل می‌خوریم؟