به گزارش خبرگزاری بسیج، در دوشنبه، عصر روز گذشته در دوشنبه پایتخت تاجیکستان میزگردی کارشناسی با موضوع «مسائل ایران معاصر» و با حضور کارشناسانی همچون «سخی‌داد خارکش‌اف»، «قاسم شاه اسکندراف»، «حاجی‌محمد عمراف» برگزار شد.

«سخی‌داد خارکش‌اف» رئیس انستیتوی زبان، ادبیات، شرق‌شناسی و میراث خطی آکادمی علوم تاجیکستان، در این میزگرد ایران را یکی از طرف‌های مهم خارجی تاجیکستان قلمداد کرد.

وی با اشاره به آنکه جمهوری اسلامی ایران اولین کشوری بود که استقلال تاجیکستان را به رسمیت شناخت و سفارت خود را در شهر دوشنبه افتتاح کرد، گفت: طی بیش از 2 دهه برقراری روابط، ده‌ها سند همکاری در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، آموزشی و فرهنگی به امضا رسیده و زمینه‌های لازم برای توسعه مناسبات فراهم شده است.

این مقام آکادمی علوم تاجیکستان، ایران را از شرکای مهم اقتصادی کشورش خواند و تصریح کرد: خوشبختانه طی سال‌های اخیر طرح‌های مختلفی با حضور طرف ایرانی در تاجیکستان تحقق یافته و به بحث و بررسی گرفتن وضعیت موجود روابط اقتصادی و تجاری 2 کشور از سوی کارشناسان اقدامی ارزشمند است که به شناسایی زمینه‌ها و فرصت‌های جدید کمک خواهد کرد.

سپس «قاسم شاه اسکندراف» مدیر بخش ایران و افغانستان انستیتوی زبان، ادبیات، شرق‌شناسی و میراث خطی آکادمی علوم تاجیکستان و رئیس مرکز مطالعات افغانستان و منطقه طی سخنانی گفت: به منظور فراهم آوردن زمینه بحث و بررسی‌های کارشناسی در خصوص مناسبات و همکاری‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بین تاجیکستان و ایران، در 3 ماه پیش، این انستیتو و مرکز مطالعات افغانستان و منطقه اقدام به ایجاد میزگرد ویژه مسائل ایران معاصر کردند.

اسکندراف تاکید کرد: یکی از اهداف اصلی این اقدام، کمک به شکل‌گیری دیدگاه‌های مستقل ملی نسبت به موضوع شناخت منافع ملی و مشترک در رابطه با همکاری‌های تاجیکستان با جمهوری اسلامی ایران می‌باشد.

بنا به گفته وی، دو نشست قبلی به موضوعات مهمی نظیر «سیمای جمهوری اسلامی ایران در سیاست جهانی و تاثیر آن بر افکار عمومی در تاجیکستان و منطقه» و «نقش جمهوری اسلامی ایران در عرصه مبارزه با تروریسم و حل اختلافات منطقه‌ای» اختصاص یافته و دیدگاه‌های مهم کارشناسی مطرح شد که امید است به شناخت جامع و واقعی‌ از وضعیت روابط و ظرفیت‌های موجود 2 طرف در بخش‌های مختلف کمک کند.

رئیس مرکز مطالعات افغانستان و منطقه روابط اقتصادی و تجاری تاجیکستان با ایران را دارای اهمیت زیادی دانست.

«حاجی‌محمد عمراف» اقتصاددان‌ شناخته تاجیک در ابتدای سخنرانی خود به ویژگی روابط کشورش با جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد.

وی گفت: به اعتقاد من روابط بین دوشنبه و تهران با روابط تاجیکستان با سایر کشورهای جهان (به استثنای افغانستان) متفاوت می‌باشد. زیرا تاریخ، زبان، ادبیات، فرهنگ و مفاخر مشترک از ویژگی‌ها منحصر به فرد بوده و برای این روابط پشتوانه‌ای بسیار قوی فراهم کرده‌اند که آن را تحت هیچ شرایطی نمی‌توان نادیده گرفت.

عمراف ادامه داد: به این دلیل است که مردم تاجیک هیچ گاهی نسبت به ایران بی‌طرف نبودند و نیستند و از موفقیت‌های آن به حدی خوشحال می‌شوند که گویی موفقیت خود آن‌هاست و همین‌طور چنانچه مشکلی برای ایران پیش آید احساس ناراحتی می‌کنند.

به باور من این احساس برای تاجیک‌ها و ایرانی‌ها مشترک است و از این‌جاست که ایران قبل از هر کشور دیگر اقدام به شناسایی استقلال تاجیکستان و افتتاح سفارت خود در دوشنبه کرد و در پایان بخشیدن به درگیری‌های دهه 90 قرن گذشته نیز سهم بسیار فعال داشت.

حضور موثر ایران در ساخت پروژه‌های زیربنایی

عمراف با اشاره به چند مرحله روابط 2 کشور، از آن یادآور شد که طی بیش از یک دهه اخیر توجه ایران به تحقق پروژه‌های مختلف زیربنایی در تاجیکستان افزایش یافت و نتایج خوبی هم به دست آمده است.

وی گفت: تونل «استقلال» یکی از پروژه‌های است که با کمک‌ بلاعوض جمهوری اسلامی ایران احداث شده و برای تاجیکستان دارای اهمیت بسیار زیادی است. البته این پروژه با انتقادات متعدد رسانه‌ای در خصوص «ناتمام باقی گذاشته شدنش از سوی ایران» رو‌به‌رو شد ولی در اصل جانب ایرانی تعهدات خود را انجام داده و تکمیل نهایی تونل با طرف تاجیک بود بنابراین چند سالی این موضوع طول کشید و در نهایت در پی توافق 2 طرف، شرکت‌های ایرانی به تکمیل امور تونل پرداختند و امید است که تا قبل از فرا رسیدن فصل زمستان راه‌اندازی شود.

وی در ادامه بحث سرمایه‌گذاری‌های مهم ایران در تاجیکستان، بیان کرد: با همکاری و سرمایه‌گذاری ایران نیروگاه برق آبی «سنگتوده 2» احداث شد که در کاهش میزان کمبود برق در فصل پائیز و زمستان تاجیکستان نقش قابل توجهی دارد.

عمراف ایران را دومین کشور مهم خارجی در راستای سرمایه‌گذاری مستقیم برای تاجیکستان دانست و تصریح کرد: در این بخش روسیه با بیش از یک میلیارد دلار در مقام اول قرار داشته و ایران با سرمایه‌گذاری بیش از 300 میلیون دلار چین را که 230 میلیون دلار سرمایه‌گذاری مستقیم دارد، پشت سر خود گذاشته است.

البته ناگفته نماند که چین در بخش‌های حمل‌ونقل، خطوط برق، کارخانجات و غیره‌ پروژه‌های زیادی را دنبال می‌کند ولی این‌ها سرمایه‌گذاری مستقیم نبوده بلکه وام‌های می‌باشند که به دولت تاجیکستان واگذار شده‌اند بنابراین در بلندمدت کاهش میزان دریافت وام‌های دولتی و افزایش سطح سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی به نفع تاجیکستان خواهد بود.

حضور محصولات ایرانی باعث بهبود کیفیت کالاهای وارداتی می‌شود

این اقتصاددان تاجیک، وجود مصالح ساختمانی، فراورده‌های غذایی و صنایع تبدیلی ایران در بازارهای تاجیکستان را برای رقابتی شدن فضای تجاری و افزایش کیفیت مواد و کالا مهم خواند و اقدام سرمایه‌گذاران ایرانی نسبت به ایجاد ظرفیت‌های تلویحی و از جمله مرغداری‌ها با هدف عرضه گوشت سفید و تخم مرغ به مصرف‌کنندگان را اقدامی مفید ارزیابی کرد.

عمراف با یادآوری از آنکه در چند سال پیش ایران قصد ساخت یک شهرک صنعتی در حومه دوشنبه را داشت، گفت: اگر این پروژه تحقق می‌یافت نه‌ تنها به تولیدات موجود در تاجیکستان تنوع می‌بخشید بلکه به رشد صنایع در کشور ما نیز کمک می‌کرد که متاسفانه به دلایلی نتوانست جامه عمل پوشد.

وی در بخشی دیگر از سخنرانی خود، از ایران به عنوان یکی از اعضای مهم و بنیانگذار سازمان همکاری نفتی اوپک یاد و تصریح کرد: چنانچه تهران اراده کند می‌تواند بر روی قیمت‌های نفت و فراورده‌های نفتی در بازارهای جهانی تاثیر جدی بگذارد.

به این دلیل بود که فقط موفقیت‌آمیز عنوان شدن نتایج مذاکرات هسته‌ای بین ایران و قدرت‌های جهانی، موجب افت قیمت نفت در بازارهای بین‌المللی شد و از پس از این حضور فعال ایران در این عرصه بر فضای تجارت نفت تاثیر قابل توجهی خواهد داشت.

عمراف در رابطه با موضوع واردات محصولات نفتی ایران به تاجیکستان، خاطرنشان کرد: از سال 2006 تا سال 2012 از ایران بیش از یک میلیون دلار محصولات نفتی به تاجیکستان وارد شده ولی از سال 2012 به این طرف این همکاری متوقف شده است. این در حالی است که فقط در سال 2012 تاجیکستان از روسیه به میزان 253.9 میلیون دلار، از ترکمنستان 76.8 میلیون دلار از قزاقستان 19.6 میلیون دلار فراورده‌های نفتی خریداری کرده است.

وی معتقد است: حتی در زمان تحریم‌های ایران نیز امکان گسترش همکاری‌ نفتی بین 2 کشور وجود داشت. به عنوان مثال می‌شد نفت را از ایران دریافت و بر اساس توافق با ترکمنستان در یکی از پالایشگاه‌های این کشور تصفیه و سپس به تاجیکستان وارد کرد که متاسفانه در این خصوص اقدامی صورت نگرفت. چنانچه این پروژه دنبال می‌شد، امروز امکان کاهش 30-40 درصدی قیمت سوخت در تاجیکستان وجود داشت و از سوی دیگر نیز زمینه برای حضور جدی نفتی ایران در منطقه فراهم می‌شد.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه چنانچه توافقات هسته‌ای به‌ طور کامل تحقق یابد سرمایه‌گذاری بر ظرفیت‌های پالایشگاهی ایران به صورت جدی انجام خواهد شد، تاکید کرد: در 4 تا 5 سال آینده شاهد عرضه قابل توجهی از فرآورده‌های نفتی ایران در بازارهای مختلف دنیا شامل آسیای مرکزی خواهیم بود و از الان لازم است تا ما به فکر رفع بخش زیادی از نیازهای نفتی خود از طرف ایران باشیم.

ضرورت اصلاح عدم تعادل واردات خارجی

عمراف با بیان اینکه امروز محصولات صنعتی و از جمله پتروشیمی ایران در سطح جهانی شناخته‌شده است، گفت: طی سال‌های اخیر از افغانستان و پاکستان به مراتب بیشتر از ایران انواع کود شیمیایی وارد تاجیکستان شده است. در بحث واردات سیمان نیز وضعیت مشابهی به نظر می‌رسد. از جمله در سال 2012 از پاکستان به مبلغ 27.9 میلیون دلار، از افغانستان 16.1 میلیون دلار و از ایران 12.7 میلیون دلار سیمان وارد شده است.

وی ادامه داد: این در حالی که طی سال گذشته از چین به مبلغ 5.8 میلیون دلار، از روسیه به مبلغ 4.2 میلیون دلار و بلاروس به مبلغ یک میلیون دلار انواع لاستیک خودرو وارد شده است، این رقم در مورد ایران فقط 474 هزار دلار بوده است.

عمراف افزود: واردات نسبتا متعادل در رابطه به انواع رنگ تولید ایران به نظر می‌رسد که از جمهوری اسلامی به مبلغ 3.1 میلیون دلار، از روسیه 3.5 میلیون دلار و از چین به مبلغ 1.7 میلیون دلار خریداری شده است. البته با توجه به کیفیت بالا و استانداردهای جهانی، رنگ تولید ایران می‌تواند در تاجیکستان سهم بیشتری را به خود اختصاص دهد.

به اعتقاد این اقتصاددان تاجیک، باید سرمایه‌گذاران و بازرگانان تاجیک و ایرانی بر روی واردات انواع لباس و راه‌اندازی تولید آن در داخل تاجیکستان توجه داشته باشند. چرا که لباس‌های تولید ایران دارای کیفیت بسیار بالا بوده و ورود آن به بازار تاجیکستان از نظر مالی توجیه خواهد داشت.

ظرفیت‌های قابل استفاده در روابط

عمراف در بخش دیگری از سخنرانی خود، بیان کرد: در حالی که واردات بخش قابل توجهی از محصولات تولید ایران مقرون به صرفه است، با حضور سرمایه‌ و فن‌آوری‌های جمهوری اسلامی می‌توان تولید برخی از محصولات دیگر در داخل تاجیکستان را با استفاده از منابع و مواد خام داخلی راه‌اندازی کرد. خوشبختانه کارخانجات مشترک تاجیک و ایرانی در زمینه تولید گوشت سفید و تخم مرغ نسبتا موفقیت‌آمیز عمل کرده و امید است که در بخش‌های دیگری نیز اتفاق بیفتد.

به باور وی، ایجاد ظرفیت‌های جدید بر مبنای تکنولوژی ایرانی در عرصه تولید محصولات غذایی، ماکارونی، بیسکویت و... نتیجه مطلوب به بار خواهد آورد. در بخش قنادی و شیرینی‌های سنتی ایرانی نیز شرایط مشابهی وجود داشته و اقدام در این زمینه مثمر ثمر واقع خواهد شد.

وی یادآور شد: رئیس جمهور تاجیکستان بر روی تولید محصولات جایگزین واردات تاکید جدی دارد و فکر می‌کنم که یکی از کشورهای مهم در این راستا ایران خواهد بود.

عمراف گفت: باید به ایران به عنوان یک کشوری نگاه کرد که قادر به تامین بخش زیادی از نیازهای تاجیکستان در زمینه تجهیزات و فن‌آوری‌های مربوط به بخش‌های مختلف صنایع (صنایع ماشین‌سازی، سبک، غذایی، ساختمان‌سازی و...) می‌باشد و حالا عمده تجهیزات و دستگاه‌های مربوطه از چین وارد می‌شود.

بنابه نظر وی، در پی توافقات اخیر تهران با غرب، تاجیکستان نیز می‌تواند در عرضه برخی از مواد و از جمله فلزات، سنگ‌های قیمتی، آنتیموان، روی، بور، سرب و... به ایران سهیم باشد.

تضمین امنیت سرمایه عامل بقا و رونق حضور اقتصادی

این اقتصاددان تاجیک تضمین امنیت سرمایه را عاملی مهم در بقا و رونق سرمایه خارجی در هر کشوری دانست و خواستار ایجاد فضای شفاف و صادقانه در همکاری با ایران شد.

وی گفت: بیمارستان مشترک قلب و عروق «سینا» با بیش از پنج سال حضور خود در تاجیکستان در حفظ سلامت و درمان مردم خدمات بسیار شایسته‌ای انجام داده است.

عمراف با بیان آنکه تاکنون قیمت‌های ارائه خدمات بهداشتی از سوی این مرکز فوق‌تخصصی مناسب بوده است، گفت: طبق قانون جدید مالیات این بیمارستان نیز مشمول مالیات 18 درصدی مالیات بر ارزش افزوده خواهد شد که بر روی قیمت‌ها تاثیر خواهد گذاشت. بنابراین بررسی موضوع معافیت مراکز بیمارستانی و بهداشتی خصوصی نیز می‌تواند از موارد مورد مطالعه و پیگیری باشد.

این صاحبنظر مسائل اقتصادی، با اشاره به کیفیت بالای داروهای تولید ایران بر ضرورت افزایش سهم آن در بازار داخلی تاجیکستان تاکید کرد. چرا که در حال حاضر سهم ایران زیر 10 درصد بوده و چنانچه در این زمینه اقدامات لازم صورت گیرد موفقیت‌های زیادی به دست خواهد آمد. چرا که بخشی از داروهای موجود در بازار داخلی تقلبی بوده و به این دلیل اعتماد مردم نسبت به داروهای تولید ایران خیلی بالاست.

عمراف در مورد حجم مبادلات سالانه تجاری بین تاجیکستان و ایران، گفت: 2 طرف آمار متفاوتی معرفی (از 240 تا 320 میلیون دلار) می‌کنند. به اعتقاد وی رقم واقعی بین 350 تا 400 میلیون دلار بوده و با توجه به ظرفیت‌های موجود سطح مبادله تجاری سالانه را می‌توان تا سقف یک میلیارد دلار بالا برد.

به باور وی، عرضه آلومینیوم به ایران می‌تواند یکی از اقلام مهم صادرات تاجیکستان باشد. زیرا سالانه به میزان 250-300 میلیون دلار آلومینیوم تولید تاجیکستان به ترکیه صادر می‌شود و با توجه به شرایط جدیدی که در زمینه تعامل اقتصادی و تجاری ایران با جهان خارج در حال ایجاد شدن است، تولیدات صنعتی و از جمله ماشین‌سازی جمهوری اسلامی از رشد بیشتری برخوردار خواهد شد. بنابراین ایران بخشی از نیازهای خود به آلومینیوم را می‌تواند از تاجیکستان براورده کند که باید نسبت به این موضوع دستگاه‌های مربوطه 2 کشور توجه داشته باشند.

کارشناس اقتصادی تاجیک ادامه داد: نکته بعدی اینکه تاجیکستان خاک رس مورد نیاز خود را از اوکراین و قزاقستان وارد می‌کند در حالی که ایران از عمده‌ترین تولیدکنندگان این نوع مواد بوده و می‌تواند بخش مهمی از نیازهای تاجیکستان را برآورده کند.

عمراف ادامه داد: با توجه به نزدیکی جغرافیایی تاجیکستان با ایران و هزینه‌های نسبتا پائین تولیدات در جمهوری اسلامی، باید بخش تجارت خارجی کشورمان را از نظر ساختاری بازنگری کنیم.

بنابراین از همین حالا باید به فکر خرید سوخت از ایران باشیم چرا که در 5 سال آینده ساختار صادرات نفت ایران تغییر جدی پیدا خواهد کرد. چنانچه فعلا حدود 80 درصد آن را نفت خام تشکیل می‌دهد پس بعد از 5 سال این رقم به 50 درصد کاهش پیدا کرده و نصف صادرات ایران را فراورده‌های نفتی تشکیل خواهد داد.

به اعتقاد عمراف، در تعاملات بازرگانی بیرونی تاجیکستان باید به آن توجه کرد تا از حساب افزایش سهم ایران تا جای ممکن بتوان توازن تجارت خارجی کشور را تنظیم کرد. چرا که طی سال‌های 2006 – 2012 (در سال‌های بعدی نیز وضعیت مشابهی وجود داشته است) نرخ رشد گردش کالای بین تاجیکستان و پاکستان 197 برابر، برزیل 167.5 برابر، آمریکا 16.7 برابر، افغانستان 9.3 برابر، چین 4.2 برابر، هند 2.8 برابر، امارت متحده عربی 2.8 برابر، روسیه 2.2 برابر و ایران 1.9 برابر بوده است.

این صاحبنظر مسائل اقتصادی تاجیکستان، ایجاد یک گروه از جمله کارشناسان و متخصصان به منظور همکاری در راستای کمک به شناسایی فرصت‌ها و امکانات جدید همکاری‌های 2 کشور را مفید و مهم ارزیابی کرد و از انستیتوی زبان، ادبیات، شرق‌شناسی و میراث خطی آکادمی علوم تاجیکستان خواست تا بر روی این پیشنهاد فکر کنند.

وی در پایان سخنان خود تاکید کرد: تاجیکستان با همه کشورهای روابط خوب و حسنه دارد ولی همکاری با 2 کشور ایران و روسیه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می‌باشد که این نکته را نباید از مد نظر به دور گذاشت.

عمراف در پایان سخنرانی خود به سئوالات شرکت‌کنندگان پاسخ گفت و سپس تبادل نظر کارشناسان صورت گرفت.