شهاب‌الدین سینایی: پس از تفاهم هسته‌ای ایران با 1+5 در
لوزان سوییس در آغازین روزهای آوریل 2015/ فروردین 94، شاهد طرح انتقادات و
پیشنهادات گوناگونی از سوی کارشناسان و حتی توده مردم در این رابطه
بودیم. «ابهام در نحوه برداشته شدن و لغو یکباره تحریم‌ها»، «به مخاطره
افتادن تحقیقات و توسعه در زمینه دانش هسته‌ای»، «تهدید امنیت ملی»، «منوط
کردن رفع تحریم‌ها به گزارش‌های آژانس بینالمللی انرژی اتمی» و موارد
دیگر، از جمله انتقادهای کاملاً بجا، منطقی و متقنی است که تاکنون بارها از
سوی کارشناسان و خبرگان مطرح‌شده است. متاسفانه دولت محترم و تیم دیپلماسی
نه تنها از انتقادات مطرح‌شده استقبال مناسبی به عمل نیاوردند بلکه در
مناسبت‌های گوناگون، مستقیم و غیرمستقیم انتقادات مطرح‌شده را به
«کم‌اطلاعی» یا «غرض‌ورزی» منتقدان نسبت دادند! رهبر حکیم انقلاب در
فرمایشات اخیرشان- که در سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها و
در دیدار مداحان اهل‌بیت علیهم‌السلام با حضرت معظم‌له مطرح شد- ضمن انتقاد
تلویحی از این نوع برخورد، فرمودند:
«بعضی موافقت کردند، بعضی مخالفت کردند... البته من به خود مسؤولان هم
این را گفته‌ام همین چند روز؛ مسؤولان باید بیایند مردم را و بویژه نخبگان
را از جزئیات و واقعیات مطلع کنند؛ ما چیز محرمانه نداریم، چیز مخفی
نداریم. این مصداق همدلی با مردم است... الان فرصت خوبی است برای همدلی؛ یک
عده‌ای مخالفند، یک عده‌ای اعتراض دارند؛ خیلی خب! مسؤولان ما که مردمان
صادقی هستند، مردمان علاقه‌مند به منافع ملی‌اند، بسیار خب! یک جمعی از
مخالفان را- از آن افرادی را که شاخصند - دعوت کنند، حرف‌های آنها را
بشنوند؛ ای بسا در حرف‌های آنها یک نکته‌ای باشد که این نکته را اگر رعایت
کنند، کارشان بهتر پیش برود؛ اگر چنانچه نکته‌ای هم نبود، آنها را قانع
کنند؛ این می‌شود همدلی».
تاکیدات آشکار رهبر معظم انقلاب بر «لزوم در جریان جزئیات مذاکره قرار
گرفتن مردم و منتقدان» و «توجه دولت به نقد منتقدان» بی‌تردید آثار و
پیامدهای مثبتی بر روند مذاکرات هسته‌ای ایران با غرب خواهد گذارد. با
مروری بر رهنمودهای مکرر رهبری عالیقدر نظام و تاکیدات ایشان بر رعایت 3
اصل «عزت»، «حکمت» و «مصلحت» در سیاست خارجی، می‌توان به نحوی مطلوب به
تبیین تاکیدات حضرت معظم‌له در این رابطه پرداخت. ایشان با تاکید بر آنکه
رعایت 3 اصل یادشده باید چارچوب ارتباطات بینالمللى ایران اسلامی را تشکیل
دهد، همیشه و همواره این سه اصل اساسی را به عنوان راهگشای مسیر دیپلماسی
در عرصه‌‌های مختلف بینالمللی مطرح فرموده‌اند و تمام دولت‌ها را فارغ از
آنکه «چپ» باشند یا «راست» به رعایت این چارچوب ملزم ساخته‌اند.
اول- عزت
به باور رهبر معظم انقلاب، عزت یعنی «تحمیل هیچکس را قبول نکردن». با
نگاهی گذرا به فلسفه وجودی دولت در قرون جدید، واضح است «پشتوانه ملی و
مردمی» اساس و بنیان دولت‌های جدید را تشکیل داده است. به عبارت بهتر، هر
دولتی بسته به میزان اتکای خود به مردم کشورش در عرصه معادلات و روابط
بین‌الملل دارای صلابت و اقتدار خواهد بود. بر چنین مبنایی هر دولتی که
بتواند پشتوانه مردمی حداکثری را با خود به همراه داشته باشد، هیچگاه زیر
بار حرف زور نخواهد رفت. ناگفته پیداست همراه کردن مردم و نخبگان با دولت
پیش از هر چیز در گروی «محرم دانستن آنها» از یکسو و «گوش فرادادن به نظر
آنها»، از سوی دیگر خواهد بود.
دوم- حکمت
«حکیمانه و سنجیده کار کردن» عبارتی است که رهبر بزرگوار انقلاب در توضیح و
تعریف اصل حکمت بدان اشاره فرموده‌اند. واضح و مبرهن است بهره‌مندی
حداکثری از دیدگاه مخالفان و نظرات کارشناسی آنها چه آثار و پیامدهای مثبتی
می‌تواند در گرفتن تصمیم صحیح داشته باشد. اساساً مشورت با کارشناسان
مختلف - که گاه حتی دیدگاه‌ها و سلایق کاملا متفاوتی دارند - یکی از لوازم
اتخاذ تصمیمات صحیح را تشکیل داده است.
این امر در موضوعات حساس مرتبط با سیاست خارجی از اهمیت بسیار گسترده‌تری برخوردار است.
سوم- مصلحت
رهبر انقلاب در تبیین مفهوم مصلحت بر دو موضوع «مصلحت انقلاب» و اینکه این
مصلحت «همه‌جانبه» است، تاکید فرموده‌اند. با توجه به جایگاه اساسی مردم
در انقلاب اسلامی ایران، بی‌شک همدلی مسؤولان با تمام مردم کشور - چه آن
دسته از مردم که موافق حرکت دولت در حوزه سیاست خارجی هستند و چه آن دسته
از مردم که مخالف و منتقد وضعیت فعلی‌اند - در نهایت مصلحت انقلاب و کشور
را در بر خواهد داشت. به عبارت دیگر مصلحت تنها زمانی قابل تشخیص خواهد بود
که دولت محترم نظرات موافقان و مخالفان را به طور همزمان مورد توجه و
تدقیق قرار دهد و اساساً «تمام مردم» را در جریان «تمام امور» قرار دهد.
نکته
وزارت امور خارجه در پی فرمایش رهبر انقلاب در دعوت از منتقدان عملکرد
دیپلماسی دولت در مذاکرات، یکشنبه هفته گذشته تعدادی از منتقدان را برای
شرکت در نشستی در این باره دعوت کرد.
به گفته یکی از حاضران در این نشست، نه تنها منتقدان شاخص، مطرح و دارای
حرف‌های صحیح و متقن به نشست دعوت نشده بودند بلکه تنها 2 نفر نقدهای جدی
نسبت به مذاکرات تیم هسته‌ای کشور مطرح کردند و سایرین یا صحبت نکردند یا
منتقد نبودند! و در حمایت از عملکرد تیم مذاکره‌کننده صحبت کردند!! این
یعنی رفع‌تکلیف!
جمع‌بندی
لزوم توجه دولت به مردم و دیدگاه مخالفان هر چند موضوع جدید و تازه‌ای در
رهنمودهای مقام معظم رهبری نیست، با این‌حال با توجه به شعار امسال، این
امر از اهمیت دوچندانی برخوردار می‌شود. اگر نگاهی دوباره به 3 اصل بالا
بیندازیم در خواهیم یافت «لزوم همدلی دولت با ملت» ویژگی مشترکی است که در
تمام این اصول به طور مستقیم بدان اشاره شده است. اساساً همدلی مسؤولان
دولت با مردم و منتقدان «عزت و سربلندی»، «اتخاذ تصمیمات حکیمانه و سنجیده»
و «تحقق مصالح همه‌جانبه انقلاب اسلامی ایران» را با خود به همراه خواهد
داشت. فارغ از مباحث اشاره‌شده که تنها گوشه‌ای از اهمیت «لزوم همراه کردن
مردم و منتقدان در مسیر مذاکرات هسته‌ای» را خاطرنشان ساخت، در پایان به
چند مورد دیگر به طور خلاصه اشاره می‌کنیم:
مخالفت منتقدان با مشی دولت در باب مذاکرات هسته‌ای نه تنها مشکلی را بر
سر راه مذاکرات ایجاد نمی‌کند بلکه دولت می‌تواند از این موضوع در جهت
اقناع بیشتر طرف غربی استفاده کند.
دولت با توجه دقیق به نظر مخالفان می‌تواند با بهره‌مندی از دیگر
ظرفیت‌های کارشناسی کشور - که طبیعتاً نظری همسو و یکسان با بدنه کارشناسی
دولت ندارند - ضمن تقویت توان کارشناسی خود با توانی بیشتر به مقابله با
خدعه‌های طرف مقابل بپردازد.
و نکته پایانی آنکه «تحکیم و تقویت انسجام و اتحاد ملی» آن هم در اوضاع
آشفته و نابسامان منطقه یکی از بدیهی‌ترین نتایج «همراه کردن مردم و توجه
به نظر منتقدان» خواهد بود. موضوعی که تمام دولت‌ها با صرف هزینه‌های هنگفت
در پی تحقق آن هستند؛ با این‌حال موضوع هسته‌ای فرصت مناسبی را در اختیار
دولت یازدهم در جهت تحقق این هدف گذارده است.
آیا دولت از این ظرفیت استفاده می‌کند؟
منبع: وطن امروز
